Diagnoza Strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Miasta Radymno na lata (Załącznik 1)

Transkrypt

1 Diagnoza Strategiczna na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Miasta Radymno na lata (Załącznik 1) Kwiecień 2015

2 Spis treści Wstęp... 3 I. Uwarunkowania przestrzenno-środowiskowe... 4 II. Uwarunkowania społeczno-gospodarcze... 6 Spis tabel Spis wykresów Bibliografia

3 Wstęp Rozwój terytorialny jednostki samorządu terytorialnego wyznaczają czynniki endogeniczne i egzogeniczne. Czynniki te determinują pozycję jaką dana jednostka zajmuje na tle innych jednostek. Wyzwania, jakie stoją przed Miastem Radymno, wymagają opracowania nowej Strategii Rozwoju Miasta, wskazania nowych zadań i projektów rozwojowych w perspektywie finansowej Unii Europejskiej na lata Diagnoza stanu Miasta Radymno ma służyć opracowaniu nowej Strategii Rozwoju na lata jako jej diagnostyczna podstawa. Diagnoza obejmuje w syntetycznym ujęciu charakterystykę stanu rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Radymno na tle jego ogólnie zarysowanej pozycji na mapie Polski i województwa podkarpackiego. Wskazuje się w niej również podstawowe tendencje w rozwoju poszczególnych dziedzin życia społeczno-gospodarczego i uwzględnia podstawowe uwarunkowania przestrzenne. Informacje i dane zawarte w Diagnozie przydatne są przy ocenie słabych i mocnych stron miasta oraz wskazaniu celów i kierunków ekspansji związanych z nimi priorytetowych zadań rozwojowych. Dane statystyczne zaprezentowane na wykresach oraz w tabelach zostały opracowane na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego 1. 1 Portal informacyjny Głównego Urzędu Statystycznego, Bank Danych Lokalnych, 3

4 I. Uwarunkowania przestrzenno-środowiskowe Radymno jest miastem leżącym w południowo-wschodniej Polsce, zajmującym powierzchnię 13,6 km 2, na skrzyżowaniu drogi krajowej 94 relacji Zgorzelec Korczowa oraz drogi nr 77 relacji Lipnik Przemyśl. Przez Radymno przebiega również linia kolejowa Kraków Przemyśl Lwów. Położenie przy jednym z głównych szlaków komunikacyjnych ze wschodnią Europą to jeden z atutów miasta. Dogodne położenie komunikacyjne Radymna wynika również z przebiegającej w pobliżu autostrady A4, z której w kierunku Radymna można dojechać dzięki węzłowi Radymno na drodze nr 77. Miasto Radymno położone jest w obrębie Kotliny Sandomierskiej i podzielone jest na dwa odrębne obszary: pierwszy należący do Pogórza Rzeszowskiego Przedgórza Karpackiego, drugi do Pradoliny Rzeszowskiej. Pierwszy obszar stanowi 1/3 powierzchni miasta, drugi 2/3 jego obszaru. 2 Przez miasto przepływają dwie rzeki: Rada i San. Rzeka San jest częścią północno-wschodniej granicy miasta. Na terenie miasta jedyną formą ochrony przyrody jest Obszar Natura 2000: obszar siedliskowy Rzeka San, który w Radymnie wynosi ok. 70 m i jest usytuowany wzdłuż rzeki San. Ponadto na obszarze miasta znajdują się 4 pomniki przyrody 3. Centrum miasta stanowi Rynek, który posiada zabytkowy układ urbanistyczny sięgający XIV-XV wieku, w jego sąsiedztwie znajduje się kościół parafialny pw. św. Wawrzyńca z XVIII wieku oraz dzwonnica i plebania z tego samego okresu. Większość instytucji publicznych zlokalizowana jest przy ul. Lwowskiej, która jest jednocześnie główną ulicą w Radymnie. Ważnym obiektem zlokalizowanym na terenie miasta jest zbiornik wodny (Zbiornik ZEK) o powierzchni 70 ha, który początkowo pełnił funkcję żwirowni, obecnie wykorzystywany jest do celów rekreacyjnych. Największy procent powierzchni miasta stanowią grunty orne (ponad 53%) oraz klasyfikowane jako grunty pozostałe (ponad 23%, w tym tereny zabudowane), ponad 10% powierzchni zajmują pastwiska. Grunty leśne stanowią niewielki procent w stosunku do pozostałych form użytkowania, zaledwie 3% ogólnej powierzchni miasta. Szczegółową strukturę użytkowania gruntów prezentuje tabela 1. 2 Program ochrony środowiska dla Miasta Radymno. 3 Strona internetowa Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody, 4

5 Tabela 1 Struktura użytkowania gruntów Miasto Radymno grunty orne sady łąki trwałe Użytkowanie gruntów [ r.] pastwiska trwałe pozostałe użytki rolne grunty leśne pozostałe grunty ogółem [ha] [%] 53,45 0,59 6,61 10,28 2,56 3,16 23,35 100,00 5

6 II. Uwarunkowania społeczno-gospodarcze W latach liczba ludności w Radymnie podlegała wahaniom, a od roku 2011 systematycznie spada. W roku 2013 na terenie Miasta Radymno mieszkało osób. Spadek ludności wynika przede wszystkim z wysokiego salda migracji. Na wykresach od 1 do 9 przedstawiony został m.in. stan ludności, saldo migracji, przyrost naturalny oraz struktura ludności wg ekonomicznych grup wieku oraz liczba uczniów w szkołach podstawowych. Wykresy te potwierdzają fakt spadku liczby ludności oraz to, że trend ten będzie nadal się utrzymywać. Przyrost naturalny w 2013 roku był dodatni, ale spadający na przestrzeni ostatnich lat. Liczba osób w wieku przedprodukcyjnym spadła od 2007 roku o 5%, od 2009 roku liczba ludności w wieku produkcyjnym utrzymuje się mniej więcej na tym samym poziomie (od 2007 do 2013 roku wzrosła o 2%), zaś liczba osób w wieku poprodukcyjnym wzrosła w badanych latach o 3%. Struktura ludności wg ekonomicznych grup wieku nie tylko potwierdza fakt starzejącego się społeczeństwa, ale również jego depopulacji. Spadek liczby ludności uwidacznia się także w zmniejszającej się liczbie dzieci w szkołach podstawowych. Wykres 1 Liczba ludności w latach w Radymnie Wykres 2 Saldo migracji na 1000 osób w Radymnie , , ,2-5,4-7,3-6,3-8,0 6

7 Wykres 3 Saldo migracji na 1000 osób porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku -0,5-1,5 Polska województwo podkarpackie powiat jarosławski -2,6 Miasto Radymno -8 Wykres 4 Przyrost naturalny w przeliczeniu na 1000 osób w Radymnie 4,0 3,1 2,9 0,4 2,0 0,5-0, Wykres 5 Przyrost naturalny na 1000 osób porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku 0,8 0,3 0,5 Polska -0,5 województwo podkarpackie powiat jarosławski Miasto Radymno Wykres 6 Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w [%] ludności ogółem w Radymnie 12,1 12,7 12,8 13,3 14,1 15,1 66,6 67,1 67,8 67,7 67,8 67,8 21,3 20,3 19,4 19,0 18,1 17, w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku poprodukcyjnym 7

8 Wykres 7 Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w [%] ludności ogółem porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku 18,4 17,2 17,0 15,1 63,4 63,7 63,6 67,8 18,2 19,1 19,3 17,1 Polska województwo podkarpackie powiat jarosławski Miasto Radymno w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku poprodukcyjnym Wykres 8 Liczba uczniów w szkole podstawowej na 10 tys. mieszkańców w Radymnie Wykres 9 Liczba uczniów w szkole podstawowej na 10 tys. mieszkańców porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku Na terenie Miasta Radymno występuje bardzo duży odsetek dzieci objętych opieką przedszkolną, który wynosi 142%, wynika to z faktu iż przedszkola obsługują zarówno dzieci z obszaru miasta jak i gminy wiejskiej Radymno. Wskaźnik ten w województwie podkarpackim wynosi 68,2%, a średnio w Polsce 74,1%. Na terenie Miasta Radymno w 2013 roku funkcjonowała 1 fundacja oraz 8 stowarzyszeń i organizacji społecznych. W przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców liczba fundacji i stowarzyszeń wynosiła 16 (wykres 10) i była dwa razy niższa od średniej dla 8

9 województwa (31) oraz od średniej dla Polski (32) (wykres 11). Niewielka liczba organizacji pozarządowych przekłada się na ich małą aktywność i zaangażowanie w życie społeczne. Wykres 10 Liczba fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych na 10 tys. mieszkańców w Radymnie Wykres 11 Liczba fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych na 10 tys. mieszkańców porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku Udział [%] osób bezrobotnych zarejestrowanych w grupie osób w wieku produkcyjnym w Radymnie (wykres 12) w roku 2013 był wyższy zarówno od średniej krajowej, wojewódzkiej, jak i powiatu jarosławskiego (wykres 13). Wysokie bezrobocie wynika między innymi z małej ilości zakładów pracy w Radymnie (wykres 16) oraz powiecie jarosławskim i województwie podkarpackim (wykres 17). Wykres 12 Udział [%] bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w Radymnie 12,1 11,1 13,8 13,0 12,5 13,7 13,

10 Wykres 13 Udział [%] bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku 8,8 11,4 12,9 13,5 Od 2012 roku widoczny jest w Radymnie wzrost liczby nowo zarejestrowanych przedsiębiorstw (wykres 14), jednak ich liczba w 2013 roku była nadal niższa niż średnia w Polsce (wykres 15). Mała ilość firm na terenie miasta wpływa na rosnące bezrobocie oraz migrację ludzi młodych. Liczba podmiotów gospodarczych wpisanych do rejestru REGON w Radymnie w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców (wykres 16) była w 2013 roku niższa od średniej dla kraju i województwa podkarpackiego (wykres 17). Spadek w Radymnie odnotował również wskaźnik podmiotów na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym (wykres 18), który plasuje się poniżej średniego wyniku dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego i Polski (wykres 19). Wykres 14 Liczba jednostek nowo zarejestrowanych w rejestrze REGEN na 10 tys. w Radymnie Wykres 15 Jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku

11 Wykres 16 Liczba podmiotów wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. ludności w Radymnie Wykres 17 Podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku Wykres 18 Liczba podmiotów na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym w Radymnie Wykres 19 Liczba podmiotów na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku Wzrosły dochody ogółem w przeliczeniu na jednego mieszkańca w 2013 roku w stosunku do lat poprzednich (wykres 20 i 21), podobnie zachowywały się wydatki (wykres 11

12 26 i 27). Wydatki majątkowe w Radymnie uległy wzrostowi w przeciągu badanego okresu (wykres 28), w 2013 roku były wyższe od średniej w Polsce, województwie podkarpackim i powiecie jarosławskim (wykres 29). Wydatki bieżące rosną z roku na rok (wykres 30) i w 2013 roku były wyższe niż średnia w Polsce i województwie podkarpackim (wykres 31). Najważniejszym wskaźnikiem obrazującym rozwój jest jednak ilość dochodów własnych w stosunku do dochodów ogółem budżetu gminy (wykres 24). W 2013 roku Radymno w zestawieniu z Polską wypadło słabiej, dochody własne stanowiły bowiem 48,11% dochodów ogółem (średnia dla Polski to 54,49%). Jednak dużo lepiej prezentowało się miasto w stosunku do średniej województwa podkarpackiego różnica wynosiła prawie 10% na korzyść Radymna (wykres 25). Wielkość udziału dochodów własnych świadczy o samodzielności finansowej miasta w zakresie wydatkowania środków finansowych, czyli także o stopniu decentralizacji. Im wyższy udział dochodów własnych w dochodach ogółem budżetu gminy, tym większe możliwości inwestycyjne jednostki oraz większa niezależność finansowa. Wykres 20 Dochody ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Radymnie 2385, , , , , , Wykres 21 Dochody ogółem budżetu gminy na 1 mieszkańca porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku 3746, , , ,58 12

13 Wykres 22 Dochody własne na 1 mieszkańca w Radymnie 1116, , , , , , Wykres 23 Dochody własne na 1 mieszkańca porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku 2041, , , ,73 Wykres 24 Udział [%] dochodów własnych w dochodach ogółem w Radymnie 46,40 47,84 49,78 47,96 52,43 48, Wykres 25 Udział [%] dochodów własnych w dochodach ogółem porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku 54,49 39,55 40,02 48,11 13

14 Wykres 26 Wydatki ogółem budżetu na 1 mieszkańca w Radymnie 2359, , , , , , Wykres 27 Wydatki ogółem budżetu na 1 mieszkańca porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku 3750, , , ,81 Wykres 28 Wydatki majątkowe na 1 mieszkańca w Radymnie 409,06 525,03 508,04 518,53 374,59 681, Wykres 29 Wydatki majątkowe na 1 mieszkańca porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku 664,76 603,20 509,33 681,04 14

15 Wykres 30 Wydatki bieżące na 1 mieszkańca w Radymnie 1969, , , , , , Wykres 31 Wydatki bieżące na 1 mieszkańca porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku 3086, , , ,80 W 2013 roku ponad 96% mieszkańców miasta korzystało z instalacji wodociągowej i prawie 84% z instalacji gazowej. Mniejsza liczba mieszkańców korzystała natomiast z sieci kanalizacyjnej 61,5% (wykres 32). Wartości te świadczą o wysokich warunkach mieszkaniowych i inwestycyjnych w przypadku instalacji wodociągowej i gazowej są od kilku do kilkudziesięciu razy wyższe niż średnia dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego i Polski (wykres 33). Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania w Radymnie była niższa od średniej dla powiatu, województwa i Polski (wykres 34), ale wskaźnik liczby mieszkań na 1000 mieszkańców był niższy już tylko w stosunku do średniej dla kraju (wykres 35). Wykres 32 Odsetek korzystających z instalacji w % ogółu ludności w roku 2008 i 2013 w Radymnie 96,1 82,1 96,2 40,7 61,5 83, wodociąg kanalizacja gaz 15

16 Wykres 33 Odsetek korzystających z instalacji w % ogółu ludności porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku 88,0 76,7 88,7 96,2 65,1 52,4 62,6 72,6 61,8 74,4 83,9 61,5 wodociąg kanalizacja gaz Wykres 34 Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania na 1 osobę porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 24,2 22,9 22,6 21,9 26,3 24,0 23,9 22, Wykres 35 Liczba mieszkań na 1000 mieszkańców porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 344,8 359,9 292,8 278,9 313,3 298,5 285,3 315,

17 Spis tabel Tabela 1 Struktura użytkowania gruntów... 5 Spis wykresów Wykres 1 Liczba ludności w latach w Radymnie... 6 Wykres 2 Saldo migracji na 1000 osób w Radymnie... 6 Wykres 3 Saldo migracji na 1000 osób porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku... 7 Wykres 4 Przyrost naturalny w przeliczeniu na 1000 osób w Radymnie... 7 Wykres 5 Przyrost naturalny na 1000 osób porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku... 7 Wykres 6 Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w [%] ludności ogółem w Radymnie... 7 Wykres 7 Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w [%] ludności ogółem porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku... 8 Wykres 8 Liczba uczniów w szkole podstawowej na 10 tys. mieszkańców w Radymnie... 8 Wykres 9 Liczba uczniów w szkole podstawowej na 10 tys. mieszkańców porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku... 8 Wykres 10 Liczba fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych na 10 tys. mieszkańców w Radymnie... 9 Wykres 11 Liczba fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych na 10 tys. mieszkańców porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku... 9 Wykres 12 Udział [%] bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w Radymnie... 9 Wykres 13 Udział [%] bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku Wykres 14 Liczba jednostek nowo zarejestrowanych w rejestrze REGEN na 10 tys. w Radymnie

18 Wykres 15 Jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku Wykres 16 Liczba podmiotów wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. ludności w Radymnie Wykres 17 Podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku Wykres 18 Liczba podmiotów na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym w Radymnie 11 Wykres 19 Liczba podmiotów na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku Wykres 20 Dochody ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Radymnie Wykres 21 Dochody ogółem budżetu gminy na 1 mieszkańca porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku Wykres 22 Dochody własne na 1 mieszkańca w Radymnie Wykres 23 Dochody własne na 1 mieszkańca porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku Wykres 24 Udział [%] dochodów własnych w dochodach ogółem w Radymnie Wykres 25 Udział [%] dochodów własnych w dochodach ogółem porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku Wykres 26 Wydatki ogółem budżetu na 1 mieszkańca w Radymnie Wykres 27 Wydatki ogółem budżetu na 1 mieszkańca porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku Wykres 28 Wydatki majątkowe na 1 mieszkańca w Radymnie Wykres 29 Wydatki majątkowe na 1 mieszkańca porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku Wykres 30 Wydatki bieżące na 1 mieszkańca w Radymnie Wykres 31 Wydatki bieżące na 1 mieszkańca porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku

19 Wykres 32 Odsetek korzystających z instalacji w % ogółu ludności w roku 2008 i 2013 w Radymnie Wykres 33 Odsetek korzystających z instalacji w % ogółu ludności porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski w 2013 roku Wykres 34 Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania na 1 osobę porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski Wykres 35 Liczba mieszkań na 1000 mieszkańców porównanie Miasta Radymno ze średnią dla powiatu jarosławskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski

20 Bibliografia 1. Portal informacyjny Głównego Urzędu Statystycznego, Bank Danych Lokalnych, 2. Program Ochrony Środowiska dla Miasta Radymno. 3. Strona internetowa Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody, 4. Strona internetowa Urzędu Miasta Radymno, 20