Teoria przedsiębiorstwa: zachowania kierownicze, koszty agencji, struktura własności M. Jensen & W. Meckling
Hipoteza badawcza Zysk przedsiębiorstwa zależy od menagera i jego pozycji w firmie. (czy jest właścicielem, czy nie)
Agency relationship - definicja Kontrakt Szef angażuje agenta aby wykonał pewne usługi w jego imieniu (=na rzecz z danej firmy) Agent wraz z kontraktem otrzymuje prawa/władzę/pełnomocnictwa
Koszty agencji Teoria agency relationship Problem rozbieżności interesów Rozwiązanie problemu rozbieżności Motywacja (zachęty) ze strony przełożonego Monitorowanie ze strony przełożonego Rekompensata ze strony agenta Koszty agencji: Koszty monitorowania Koszty wiązane Pozostałe straty Wzrastają gdy występują pomocnicze nakłady (=cooperativ effort) Koszty agencji a struktura firmy Koszty agencji dla różnych relacji kontraktowych (=contractual relationship)
Analiza zasobów kosztów agencji Założenia stale P1. zerowe podatki P2. brak możliwości wzięcia kredytu P3. prawo wykupu akcji z zewnętrz nie podlega glosowaniu P4. złożone instrumenty finansowe takie jak obligacje zamienne, akcje, warranty mogą być emitowane P5. brak dodatkowych środków finansowania firmy P6. wszelkie międzyokresowe problemy nie są wzięte pod uwagę ( zal., ze tylko jedna decyzja produkcyjno finansowa może być podjęta) P7. Wynagrodzenie menagera jest stale przez cala analizę P8. Występuje jeden menager
Założenia czasowe T1. Wielkość firmy nie jest stała T2. Brak monitoringu T3. brak możliwości zaciągania długów w obligacjach, akcjach i przez pożyczki T4. wszystkie elementy problemowej decyzji menagera, dotyczące rozważań portfelowych związane są z niepewnością na rynki i dywersyfikacji ryzyka nie są brane pod uwagę.
Zdefiniujmy: X= {x1,x2,,xn}= wektor wszystkich czynników i działań w obrębie firmy na podstawie których menager czerpie niepieniężne korzyści; poziom optymalny czynników i działalności X został zdefiniowany w następujący sposób: B( X *) P( X *) C( X *) = = 0 X * X * X * C(X) całkowity koszt dostarczenia jakiejkolwiek podanej kwoty P(X)= całkowita wartość firmy z produkcji X B(X)=P(X)-C(X) zysk netto ($), nie biorący pod uwagę jakiegokolwiek wpływu X na wynagrodzenie menagera F B( X *) B( X ) > 0 mierzy koszt netto ($) firmy zapewnienia przyrostu (X-X*) czynników i działalności, które generują użyteczność dla menagera. dla jakiegokolwiek danego poziomu kosztów firmy, F, wektor czynnika i działalności jest Xˆ, dajac menagerowi maksymalną użyteczność. F B( X *) B( Xˆ ).
D, P, B i F, tak aby były bieżącymi wartościami rynku F to bieżąca wartości rynku strumienia wydatków menagera na niepieniężne korzyści przy konstruowaniu budżetu linia VF V- to maxymalna wartość rynkowa generująca przepływy pieniężne przez firmę dla danych stawek płacowych dla menagera gdy jego konsumpcja zysków niematerialnych jest zero. preferencje względem majątku a niematerialnymi korzyściami są przedstawione za pomocą krzywych obojętności U1, U2 itd
Zał. właściciel sprzedał udziały firmy, 1-α, (0< α<1) i pozostawił sobie α udziałów, pozostając menagrem. Jeśli przyszły kupujący wierzy w to, że menager-wspólnik będzie konsumował taki sam poziom niematerialnych korzyści jaki konsumował będąc jeszcze właścicielem, kupujący będzie w stanie zapłacić (1- α)v* za (1- α) udziałów. Koszt menagera-wspólnika z konsumpcji 1$ z niematerialnych korzyści nie będzie już 1$, tylko α*1$. Jeśli kupujący udziały zapłacił (1- α)v*, to konstrukcja budżetu będzie V1P1 a nachylenie krzywej α. (budżet konstruuje menager, biorąc pod uwagę poziom niematerialnych korzyści jaki najbardziej mu odpowiada) Konstrukcja budżetu V1P1 dla nowego właściciela sprawi, że linia musi przejść przez punkt D, jeśli chce zachować taki sam poziom pozapłacowej konsumpcji, jaki konsumowałby jako pełen właściciel. zyski menagera będą maksymalizowane poprzez zwiększenie konsumpcji niematerialnych korzyści
Załóżmy, że nie bierzemy pod uwagę faktu występowania niepełnej informacji i co za tym idzie niepewności w relacjach menager nowy właściciel. W to majątek starego właściciela, po tym jak sprzedał (1- α) udziałów. W = S + S = S + αv(f, ) 0 i 0 α V(F,α) to wartość firmy dana jako częściowa własność menagera α i konsumowanie przez niego dodatkowych dochodów F. Zysk nowego właściciela będzie maksymalizowany, gdy V2P2 będzie styczne do krzywej U3 Dystans V*-V jest spadkiem rynkowej wartości firmy spowodowany relacjami agencji, które są miarą resztowej straty Poniesiona strata właściciela sprzedającego jest mniejsza niż resztowa strata., poprzez wzrost niematerialnych korzyści (F - F*). różnica dzieląca oś Y z dwoma krzywymi obojętności U2 i U3 jest mierzona jako strata majątku menagera-właściciela poprzez występowanie kosztów agencji
krzywa BCE która przedstawia konstrukcję budżetu gdy monitoring jest brany pod uwagę. Niech F(M, α) opisuje maksymalna wartość dodatkowego dochodu, M, dającego właścicielowi z α udziałów Pozytywne skutki wprowadzenia monitoringu, wartość firmy jest dana wzorem V = V F( M, α) M Różnica pomiędzy pionową wartości VF a krzywą BCE to M bieżąca wartość rynkowa przyszłych wydatków na monitoring. Optymalny wydatek na monitoring M to różnica D-C
Jeśli rynek jest konkurencyjny, potencjalni kupcy powinni rozpatrzeć następujące kontrakty: kupno udziałów (1- α) firmy po cenie (1- α)v bez prawa monitorowania i kontroli konsumpcji dodatkowych dochodów przez menagera. Kupno udziałów (1- α) firmy za cenę (1- α)v ale z prawem rozszerzenia środków na kwotę równą D-C co ograniczyłoby menagerowi konsumpcję dodatkowych dochodów na poziomie F. Menager zbiera wszelkie korzyści z możliwości napisania i sprzedania monitoringu kontraktu. (bo np. on sporządzi raport pod monitoring, itp.)
Analiza kosztów wiązanych Z powyższej analizy widzimy, że nie ma znaczenia kto ponosi koszty monitoringu i tak wszelkie koszty spadają na właściciela. Załóżmy, że menager mógł rozszerzyć zasoby, żeby zagwarantować właścicielowi, że zachowa on swoje limity, które kosztują firmę F. Takie zachowanie nazywa się koszty wiązane
Optimum Pareto i koszty agencji w firmie zarządzanej przez menadżera wspólnika Różnica pomiędzy V*, monitoring i kosztów wiązanych (i przez to zerowe koszty agencji), a V, wartością firmy wytwarzającej pozytywne skutki monitoringu, to całkowity wzrost kosztów agencji Rozwiązanie zakłada, że koszty agencji będą pozytywne tak długo jak skutki monitoringu są pozytywne (a z pewnością są). Spadek wartości firmy spowodowany przez konsumpcje dodatkowych dochodów przez menagera jest nieuniknionym rezultatem Relacji Agencji. Co więcej, menager czerpie z tego korzyści.
WNIOSKI Jeżeli menager jest jednocześnie właścicielem Wartość firmy jest maksymalna Konsumpcja niematerialnych korzyści znajduje się w optymalnym punkcie Jeżeli menager nie jest właścicielem Bez monitoringu Wartość firmy spada, a konsumpcja niematerialnych korzyści menagera wzrasta Z monitoringiem Wartość firmy jest wyższa niż w poprzednim podpunkcie, jednak należy uwzględnić ponoszenie dodatkowych kosztów Nie ma znaczenie czy mamy do czynienia z monopolem czy z konkurencją doskonałą
Od czego zależy koszt agencji upodobań menadżera i jego udziału w kontrolowaniu Kosztu mierzącego wyniki i rozwój menadżera (tu agenta) kosztu mierzącego wymyślanie i stosowanie indeksu wielkości rekompensaty dla menadżera Koszty wymyślenia i egzekwowania specyficznych reguł i polityk dla zachowań Kosztów wymiany menadżera