Żyto ozime. 1. Uwagi ogólne

Żyto ozime 1. Uwagi ogólne Doświadczenie z żytem w sezonie 2013- założono w trzech punktach doświadczalnych: w Karzniczce, Wyczechach i w Lubaniu. Oceniano w nich 19 odmian (9 mieszańcowych, 10 populacyjnych). Były to doświadczenia dwuczynnikowe: odmiany x poziomy agrotechniki, oznaczone, jako a1 przeciętny oraz a2 intensywny. Wielkość pojedynczego poletka to 15 m2 (do zbioru), ilość powtórzeń 2. Podstawowe zabiegi agrotechniczne na obu poziomach były jednakowe. Wyższy poziom agrotechniki to wyższe od podstawowego o 40 kg/ha nawożenie azotowe, dolistne nawożenie mikroelementowe, co najmniej dwa zabiegi ochrony przed chorobami oraz zastosowanie środka zapobiegającego wyleganiu roślin. Stosowanie środków ochrony roślin było zgodne z zaleceniami IOR-u. Szczegółowe dane dotyczące zabiegów agrotechnicznych w poszczególnych punktach doświadczalnych podano w tabeli 9.2. Doświadczenia założono w optymalnych terminach agrotechnicznych. Przebieg jesiennej pogody sprzyjał zasiewom a następnie dobrym wschodom oraz dalszemu rozwojowi roślin. Przezimowanie roślin dobre. Wiosenny okres wegetacji na ogół w dobrych warunkach pogodowych. Dojrzewanie i zbiór przy sprzyjającej pogodzie. W Karzniczce i Lubaniu doświadczenia zostały sfinansowane ze środków wyprzedzającego finansowania Schematu III Pomocy Technicznej realizowanej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 oraz ze środków własnych Samorządu Województwa Pomorskiego 2. Wyniki doświadczeń Sprzyjający przebieg pogody w okresie wegetacji miał swoje odbicie w plonach ziarna, których wielkość w poszczególnych punktach była znacznie powyżej średniej z lat ubiegłych. Wyższy poziom agrotechniki (a2) skutkował przyrostem plonu o 9,6 q/ha w Karzniczce, 6,8 q/ha w Wyczechach i 4,0 q/ha w Lubaniu. W grupie odmian populacyjnych w roku, najwyżej plonowało Horyzo i Bosmo. Dobrze wypadło Dańkowskie Diament i Domir. W grupie odmian mieszańcowych w roku najlepiej plonowało SU Stakkato i Brasetto oraz pierwszy rok oceniane SU Satelit i Tur. W ocenie za trzy ostatnie lata najlepsze było Helltop przed Brasetto i SU Stakkato. Ziarno ze zbioru w roku charakteryzowało się przeciętnym ciężarem jednostkowym. Porażenie przez choroby w roku było nieco wyższe niż w latach ubiegłych. Wyleganie wystąpiło w większym stopniu jedynie w Wyczechach po burzowym ulewnym deszczu w dniu 07.07 Szczegółowe wyniki doświadczenia zamieszczono w tabelach od 9.1 do 9.8. 1

Tabela 9.1 Żyto ozime. Odmiany badane w województwie pomorskim. Rok zbioru: Rok wpisu do KRO Rok włączenia do LOZ Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - - pełnomocnika w Polsce 1 2 3 4 1 Dańkowskie Diament 2005 2008 DANKO Hodowla Roślin sp. z o. o. Choryń 27, 64-022 Kościan 2 Antonińskie 2013 Poznańska Hodowla Roślin sp. z o. o. ul. Kasztanowa 5, 63-004 Tulce 3 Brasetto F1 2009 2012 KWS Lochow Polska sp. z o. o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-157 Prusy 4 Su Stakkato F1 2012 Saaten Union Polska sp. z o. o. ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 5 Bosmo 2001 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. ul. Główna 20, 99-307 Strzelce 6 Daran 2005 2012 Alicja Ramenda, ul. Antoniny 3/6, 64-100 Leszno 7 Stanko 2007 2010 Alicja Ramenda, ul. Antoniny 3/6, 64-100 Leszno 8 Domir 2008 2011 Alicja Ramenda, ul. Antoniny 3/6, 64-100 Leszno 9 Palazzo F1 2009 2012 KWS Lochow Polska sp. z o. o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, 57-157 Prusy 10 SU Skaltio F1 2010 Saaten Union Polska sp. z o. o. ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 11 Armand 2011 2013 Alicja Ramenda, ul. Antoniny 3/6, 64-100 Leszno 12 Horyzo 2011 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. ul. Główna 20, 99-307 Strzelce 13 SU Drive F1 2011 Saaten Union Polska sp. z o. o. ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 14 SU Allavi F1 2012 Saaten Union Polska sp. z o. o. ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 15 Dańkowskie Rubin 2013 DANKO Hodowla Roślin sp. z o. o. Choryń 27, 64-022 Kościan 16 SU Satelit F1 2013 Saaten Union Polska sp. z o. o. ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 17 Su Spektrum F1 2013 Saaten Union Polska sp. z o. o. ul. Straszewska 70, 62-100 Wągrowiec 18 Tur F1 2013 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR", Smolice 146, 63-740 Kobylin 19 Helltop CCA Dieckmann GmbH F 1 odmiana mieszancowa, CCA ze Wspólnotowego Katalogu Roślin Rolniczych, badana w badaniach rozpoznawczych Tabela 9.2 Żyto ozime. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość Lubań Karzniczka Wyczechy Powiat Kościerzyna Słupsk Człuchów Kompleks rolniczej przydatności gleby Zbożowo pastewny słaby Żytni bardzo dobry Żytni bardzo dobry Klasa bonitacyjna gleby V IIIa IIIa PH gleby w KCl 5,99 6,2 6,03 Przedplon Rzepak ozimy Groch siewny Łubin wąskolistny Data siewu (dzień,m-c,rok) 01.10.2013 24.09.2013 20.09.2013 Obsada nasion (szt/m2) 350 250-300 250-300 Data zbioru (dzień,m-c,rok) 06.08. 31.07. 29.07. Nawożenie mineralne N na poziomie a1 (kg/ha) 65 120 110 N na poziomie a2 (kg/ha) 105 148 150 P2O5 (kg/ha) 30 80 69 K2O (kg/ha) 60 120 90 Nawożenie dolistne na poziomie a 2 (l/ha) ----------- Yara Vita zboża 2kg TOMAR MIX 2kg Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Kinto duo 080 FS Kinto Duo 080 FS Kinto duo 080 FS Herbicyd (nazwa,dawka/ha) Chisel 75 WG 60g Expert met 0,35 kg Galaper 200EC 0,4l Komplet 500SC Granstar ultra 60g Galmet 20SG 20g Insektycyd (nazwa,dawka/ha) ------------ --------- -------- Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa,dawka/ha) Fungicyd - drugi zabieg (nazwa,dawka/ha) (tylko na poziomie a2) Artea 330 EC 0,5l Tilt Turbo 575 EC 1l Sokół 460 EC 0,6l ----------- Duet star 1,5l Wirtuoz 525 EC 1l Regulator wzrostu(nazwa,dawka/ha) ----------- Moddus 250 EC 0,3l Stabilan 750 SC 1l Moddus 250 EC 0,3l 2

Tabela 9.3 Żyto ozime. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Cecha Lubań* Karzniczka* Wyczechy a1 a2 a1 a2 a1 a2 1 Stan roślin przed zimą (skala 9 0 ) 9 8,6 8,9 2 Stan roślin po zimie (skala 9 0 ) 8,9 7,9 8,7 3 Martwe rośliny (%) 0 2,1 0 4 Termin kłoszenia ( dzień, m-c ) 14.05 14.05 12.05 12.05 13.05 14.05 5 Termin dojrzałości wosk. (dzień, m-c ) 20.07 20.07 18.07 18.07 18.07 19.07 6 Wysokość roślin (cm) 133,1 133,5 162,1 163,2 165 165 7 Wyleganie dojrzałość mleczna (skala 9 0 ) 9 9 9 9 7,7 8,1 8 Wyleganie przed zbiorem (skala 9 0 ) 9 9 7,2 8 3,2 3,5 9 Porażenie przez choroby (skala 9 0 ) 10 - mączniak 9 9 7,2 9 9 9 10 - rdza brunatna 8,2 8,9 6,1 7,4 6,6 6,7 11 - rdza źdźbłowa 9 9 6,7 9 7,8 7,5 12 - rynchosporioza 9 9 7,2 9 6,1 7,3 13 - choroby podstawy źdźbła (kompleks) 9 9 9 9 7,7 8,1 14 - septorioza liści 7,9 8,3 9 9 9 9 15 Masa 1000 ziaren (g) 42,4 44,5 33,7 34,2 31,7 33,6 16 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 17,0 16,9 14,0 13,9 15,9 16,9 17 Plon ziarna (dt z ha) 68,5 72,5 98,9 108,5 113,8 120,0 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian, a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki Skala 9 0 : 9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1- oznacza stan najmniej korzystny Tabela 9.4 Żyto ozime. Plon ziarna odmian w miejscowościach ( % wzorca). Rok zbioru: Poziom a 1 Poziom a 2 Karzniczka* Lubań* Wyczechy Karzniczka* Lubań* Wyczechy 1 2 3 4 5 6 7 Wzorzec, dt z ha 99,5 71,2 114,8 106,2 73,6 124,1 1 Dańkowskie Diament 96 84 92 100 87 97 2 Antonińskie 90 85 90 90 85 84 3 Brasetto F 1 106 123 103 108 121 108 4 Su Stakkato F 1 108 108 114 102 107 111 5 Bosmo 98 92 89 97 92 86 6 Daran 92 88 85 96 88 84 7 Stanko 94 92 86 94 92 82 8 Domir 91 90 90 95 93 85 9 Palazzo F 1 96 97 110 102 99 107 10 SU Skaltio F 1 102 99 111 106 108 105 11 Armand 91 78 87 92 80 83 12 Horyzo 96 83 95 95 86 85 13 SU Drive F 1 109 107 103 109 107 102 14 SU Allavi F 1 102 108 108 114 110 108 15 Dańkowskie Rubin 95 82 92 100 87 87 16 SU Satelit F1 104 97 113 101 105 112 17 Su Spektrum F1 96 112 108 111 111 104 18 Tur F1 113 104 101 115 111 104 19 Helltop 110 101 103 115 100 105 Wzorzec: Bosmo, Dańkowskie D., Brasetto, Su Stakkato; *Badania finansowane ze środków wyprzedzającego finansowania Schematu III Pomocy Technicznej realizowanej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 oraz ze środków własnych Samorządu Województwa Pomorskiego 3

Tabela 9.5 Żyto ozime. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: Poziom a 1 Poziom a 2 2012 2013 2013-2012 2013 2013-1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Wzorzec, dt z ha 72,2 84,2 95,1 89,7 83,8 72,2 84,2 95,1 89,7 83,8 1 Dańkowskie Diament 92 94 91 93 92 94 95 95 95 95 2 Antonińskie 89 86 3 Brasetto F1 113 113 109 110 111 108 108 111 109 109 4 Su Stakkato F1 100 108 110 109 110 100 109 107 108 108 5 Bosmo 90 86 93 90 90 94 88 91 90 91 6 Daran 92 90 88 90 90 97 89 89 89 91 7 Stanko 90 90 90 91 90 103 93 89 91 94 8 Domir 97 96 91 94 94 105 99 90 94 97 9 Palazzo F1 111 107 102 104 106 115 105 104 104 108 10 SU Skaltio F1 104 107 105 106 105 112 100 106 103 106 11 Armand 97 93 86 90 91 104 100 85 92 96 12 Horyzo 93 91 93 92 92 97 93 89 91 93 13 SU Drive F1 113 106 106 106 108 113 109 106 107 109 14 SU Allavi F1 109 106 107 106 111 108 15 Dańkowskie Rubin 91 91 16 SU Satelit F1 106 107 17 Su Spektrum F1 105 108 18 Tur F1 106 110 19 Helltop 124 109 105 106 112 122 110 107 109 113 Liczba doświadczeń 3 3 3 6 9 3 3 3 6 9 Wzorzec: Bosmo, Dańkowskie D., Brasetto, SUStakkato; 2013, 2012 Bosmo, Dańkowskie D., Minello F 1, Brasetto F 1. F 1 odmiana mieszańcowa, CCA ze Wspólnotowego Katalogu Roślin Rolniczych, badana w badaniach rozpoznawczych 4

Tabela 9.6 Żyto ozime. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, 2012 Liczba lat badań Mączniak Rdza brunatna Rdza źdźbłowa Rynchosporioza Choroby podst. źdźbła - kompleks Septorioza liści Wzorzec (skala 9 o ) 7,1 7,7 6,8 7,9 7,1 7,7 6,6 7,0 7,0 7,6 7,9 7,6 1 Dańkowskie Diament 3 0,9-0,2 0,4 0,2-0,9-0,4 0,2 0,1 1,0 0,1-0,2-0,2 2 Antonińskie 1-0,6 0,9-0,4-0,3-1,0 0,1 3 Brasetto F1 3-0,1 0,2-0,7-0,0 0,9 0,3-0,1-0,0 0,0 0,3 0,1 0,2 4 Su Stakkato F1 1-0,1-0,5 0,4 0,2 0,0 0,1 5 Bosmo 3-0,1-0,3 1,0 0,2 1,1 0,5-0,6-0,4 2,0 0,3 0,1-0,3 6 Daran 3-0,1-0,2 0,7 0,3 0,4 0,2 0,2-0,3 0,0-0,2-0,7-0,2 7 Stanko 3-0,1-0,0 0,9 0,2 0,1 0,0-0,6-0,4 1,0 0,2-0,2-0,0 8 Domir 3-0,1 0,1 0,9 0,4 0,4 0,1 0,4 0,1 1,0 0,2-0,2 0,1 9 Palazzo F1 3-0,1 0,1-0,4-0,3-0,6-0,4-0,6-0,3 0,5 0,3-0,2 0,1 10 SU Skaltio F1 3-0,1 0,4-0,3-0,2 0,4 0,1 0,2 0,4 1,0 0,5 0,1 0,4 11 Armand 3 0,4-0,1 0,9 0,2 0,4 0,2 0,2-0,2 0,0 0,2-0,4-0,1 12 Horyzo 3 0,4 0,1 0,5 0,1-0,1-0,1 0,2 0,3 1,0 0,1-0,4 0,1 13 SU Drive F1 2-0,1-0,2-0,5 0,0 0,4 0,2-0,3 0,0 0,0 0,2-0,4-0,2 14 SU Allavi F1 2-0,1-1,1 0,1 1,2 0,5 0,1 15 Dańkowskie Rubin 2-0,1 1,0-0,9-0,3 0,5 0,1 16 SU Satelit F1 0,4-0,3 0,4 0,2 1,0 0,1 17 Su Spektrum F1 0,4 0,4 0,4 0,4 1,0 0,1 18 Tur F1 1-0,1 0,8 0,1 0,4 2,0 0,1 19 Helltop 3 0,4-0,0-0,1 0,1 0,1 0,2 0,2 0,2 1,0 0,3-0,7-0,0 Liczba doświadczeń 1 4 3 8 2 8 2 7 1 4 1 3 Wzorzec: Bosmo, Dańkowskie D., Brasetto, SUStakkato; 2013, 2012 Bosmo, Dańkowskie D., Minello F 1, Brasetto F 1. F 1 odmiana mieszańcowa, CCA ze Wspólnotowego Katalogu Roślin Rolniczych, badana w badaniach rozpoznawczych Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła. Wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą. 5

Tabela 9.7 Żyto ozime. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru:, Liczba lat badań w fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie (skala 9 o ) przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) 6 Poziom agrotechniki a1 Wzorzec 8,0 7,1 5,2 5,3 147,7 142,8 36,1 37,2 1 Dańkowskie Diament 3 1,0 0,3 0,1-0,0 4,1 3,7 0,6-0,4 2 Antonińskie 1 0,5 0,6 10,3 2,1 3 Brasetto F1 3-1,0-0,2-0,2 0,1-5,4-4,3-1,2 0,6 4 Su Stakkato F1 1-0,5-0,4-8,9-1,5 5 Bosmo 3 0,5 0,1-0,7-0,3 4,8 9,2-0,2-0,0 6 Daran 3 1,0 0,5 0,6 0,3-0,4 1,9-0,4 0,4 7 Stanko 3 1,0 0,7 0,1 0,1 4,1 4,3-0,5 0,7 8 Domir 3 1,0 0,8 0,3 0,2 0,8 0,9 1,2-0,1 9 Palazzo F1 3 0,0 0,4 0,3 0,3 0,1-1,4 1,9 1,0 10 SU Skaltio F1 3-2,0-1,0-0,7-0,5-2,4-3,3 2,6 2,6 11 Armand 3 1,0 0,6 0,8 0,2 4,1 2,0-0,8-0,7 12 Horyzo 3 1,0 1,0 0,6 0,5 2,8 4,4 2,0 0,9 13 SU Drive F1 3 1,0 0,3-0,7 0,0-5,2-6,6 0,6 0,5 14 SU Allavi F1 2-1,5-1,4 1,6 4,2 15 Dańkowskie Rubin 1 1,0 0,1 2,8 1,5 16 SU Satelit F1 1-0,5-0,7-7,2 0,5 17 Su Spektrum F1 1 1,0-0,4-9,9-2,9 18 Tur F1 1 1,0 0,8-1,7-0,7 19 Helltop 3 1,0 1,0 0,6 0,7 6,6 5,7 2,2 2,7 Poziom agrotechniki a2 Wzorzec 7,0 6,7 5,5 5,7 149,3 142,8 38,6 38,6 1 Dańkowskie Diament 3 2,0 1,0 0,0 0,3-0,5 2,3 0,6 0,3 2 Antonińskie 1-1,5 0,0 11,5 2,1 3 Brasetto F1 3-0,5-0,1 0,0 0,0 0,3-3,6-1,2 0,5 4 Su Stakkato F1 1 0,0 0,0-11,3-1,5 5 Bosmo 3 1,0-0,1 0,5-0,1 1,5 8,7-0,2-0,2 6 Daran 3 2,0 0,9 1,0 0,4-1,0 2,6-0,4-1,1 7 Stanko 3 2,0 1,1-0,3 0,3 4,0 3,3-0,5-1,1 8 Domir 3 2,0 1,2-0,3 0,4 2,0 2,0 1,2-0,0 9 Palazzo F1 3 0,5 0,7 0,8 0,6-2,0-2,7 1,9 0,8 10 SU Skaltio F1 3-1,0-0,5 0,0-0,2-4,5-5,2 2,6 1,8 11 Armand 3 2,0 1,2 0,5 0,6 1,0 0,6-0,8-1,1 12 Horyzo 3 2,0 1,2 0,8 0,7 4,5 5,1 2,0 0,8 13 SU Drive F1 3 2,0 0,5-0,5-0,2-5,5-7,4 0,6 0,5 14 SU Allavi F1 2 0,5 0,3 1,0 4,2 15 Dańkowskie Rubin 1 2,0 0,8 0,3 1,5 16 SU Satelit F1 1-0,5 0,5-10,0 0,5 17 Su Spektrum F1 1 2,0-0,5-8,8-2,9 18 Tur F1 1 2,0 0,5-5,3-0,7 19 Helltop 3 2,0 1,4 0,5 0,9 6,0 5,1 2,2 2,3 Liczba doświadczeń 1 5 2 9 3 9 3 9 Wzorzec: Bosmo, Dańkowskie D., Brasetto, SUStakkato; 2013, 2012 Bosmo, Dańkowskie D., Minello F 1, Brasetto F 1. F 1 odmiana mieszańcowa, CCA ze Wspólnotowego Katalogu Roślin Rolniczych, badana w badaniach rozpoznawczych Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których miało ono miejsce; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą.

Obecnie w krajowym rejestrze znajduje się 41 odmian żyta ozimego, z czego w roku wpisano 3. Poniżej charakterystyka nowo zarejestrowanych odmian. BRANDIE (d. DIE DH 246) mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na mączniaka prawdziwego i rdzę brunatną duża, na pleśń śniegową, septoriozy liści, rynchosporiozę i rdzę źdźbłową dość duża, na choroby podstawy źdźbła średnia. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania średnie, zawartość białka dość duża. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego mała, końcowa temperatura kleikowania wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Reprezentant zachowującego: Monsanto Polska sp. z o.o. KWS BONO (d. KWS-H119) mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na pleśń śniegową i choroby podstawy źdźbła dość duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i źdźbłową, septoriozy liści i rynchosporiozę średnia. Rośliny dość niskie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość póżny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren mała, wyrównanie dość słabe, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość duża, zawartość białka mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego duża, końcowa temperatura kleikowania wysoka do bardzo wysokiej. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Reprezentant zachowującego: KWS Lochow Polska sp. z o.o. SU PERFORMER (d. HYH257) mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na pleśń śniegową, mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i źdźbłową, septoriozy liści, rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła średnia. Rośliny dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania duża, zawartość białka mała do bardzo małej. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego bardzo duża, końcowa temperatura kleikowania bardzo wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Reprezentant zachowującego: Saaten-Union Polska sp. z o.o. 7