Dochodowość gospodarstw rolnych nieprzerwanie prowadzących rachunkowość rolną w ramach PL FADN w woj. pomorskim w latach 2010-2015
Obserwacja liczebności gospodarstw w poszczególnych grupach wskazuje na występowanie migracji gospodarstw między grupami specjalizacji tzn. zmiany struktury produkcji gospodarstw w kolejnych latach badań. W wartościach bezwzględnych, największy i systematycznie postępujący ubytek liczby gospodarstw następował w grupie gospodarstw niewyspecjalizowanych (mieszane). Liczebność tej grupy w analizowanym okresie zmniejszyła się o ponad 18%. Z drugiej strony, wzrastała liczba gospodarstw wyspecjalizowana w produkcji polowej. W tej grupie, w badanym okresie, nastąpił wzrost liczebności o prawie 18%. W ujęciu procentowym największy wzrost liczebności o 50%, nastąpił w grupie gospodarstw trawożernych wyspecjalizowanych w produkcji bydła opasowego. O ponad 12% zwiększyła się także grupa gospodarstw wyspecjalizowanych w hodowli krów mlecznych. Najmniej podatna na zmiany struktury produkcji była grupa gospodarstw wyspecjalizowana w produkcji zwierząt ziarnożernych (w warunkach woj. pomorskiego głównie trzody chlewnej) Przedstawione dane świadczą o tym, że decyzje zarządzających gospodarstwami o kierunku produkcji nie mają charakteru stałego, są one modyfikowane w zależności od sytuacji rynkowej i oceny tej sytuacji przez zarządzających.
POW. UR W HA Użytkowana powierzchnia UR w ha 100,00 90,00 80,00 70,00 60,00 50,00 O ok. 33 % zwiększyła się powierzchnia gospodarstw ziarnożernych, a 7,5 % gospodarstw z krowami mlecznymi 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 2010 2011 2012 2013 2014 2015 uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta mieszane
180 000,00 Wielkość ekonomiczna badanych grup gospodarstw 160 000,00 140 000,00 120 000,00 100 000,00 80 000,00 60 000,00 40 000,00 20 000,00 0,00 2010 2011 2012 2013 2014 2015 uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
900 000,00 Wartość produkcji ogółem w zł 800 000,00 723 842,01 777 019,08 732 068,02 700 000,00 663 984,76 612 033,94 600 000,00 500 000,00 400 000,00 300 000,00 200 000,00 100 000,00 479 930,30 306 477,56 198 552,22 178 574,31 475 479,21 415 591,35 410 656,01 410 816,06 362 033,34 311 604,23 260 926,55 264 570,80 280 583,11 249 517,26 209 253,83 224 937,47 217 237,68 215 163,61 202 461,54 0,00 2010 2011 2012 2013 2014 2015 uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
45,00% Zmiana wartości produkcji w % (2010-2015) 40,00% 35,00% 34,04% 38,35% 30,00% 25,00% 25,67% 20,00% 15,00% 13,38% 10,00% 5,00% 0,00% uprawy polowe zwierzęta ziarnożerne krowy mleczne mieszane
5,00% Zmiana wartości produkcji w % (2014-2015) 0,00% 0,04% -5,00% -10,00% -9,30% -5,90% -15,00% -20,00% -19,92% -25,00% uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
800 000,00 Koszty ogółem w zł 700 000,00 600 000,00 500 000,00 400 000,00 300 000,00 200 000,00 100 000,00 0,00 2010 2011 2012 2013 2014 2015 uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
Zestawienie 60,00% 50,00% 40,00% 34,04% 34,68% 50,31% 42,72% 38,35% 30,00% 20,00% 10,00% 25,67% 13,38% 21,42% 0,00% 0,04% 0,32% polowe mleczne -6,96% ziarnożerne -9,12% mieszane -2,37% -10,00% -9,30% -5,90% -20,00% -19,92% -30,00% Zmiana wielkości produkcji w w % (2010-2015) Zmiana wartości kosztów w w % (2010-2015) Zmiana wielkości produkcji w w % (2014-2015) Zmiana wartości kosztów w w % (2014-2015)
250 000,00 Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego w zł 228 054,89 200 000,00 150 000,00 148 641,81 176 405,21 137 019,33 182 657,40 155 712,78 151 142,79 164 254,23 100 000,00 105 425,90 93 828,46 114 321,04 123 435,27 98 311,78 123 234,26 113 058,73 115 641,94 111 205,79 50 000,00 71 650,01 77 114,19 75 102,20 73 591,28 62 011,77 76 956,84 54 568,04 0,00 2010 2011 2012 2013 2014 2015 uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
15,00% 10,00% 5,00% Zmiana dochodu z rodzinnego gospodarstwa rolnego w % (2010-2015) 10,50% 5,48% 0,00% -5,00% -10,00% -15,00% -20,00% -17,98% -25,00% -23,84% -30,00% uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
15,00% 10,00% Zmiana dochodu z rodzinnego gospodarstwa rolnego w % (2014-2015) 8,67% 5,00% 0,00% -5,00% -10,00% -15,00% -20,00% -9,76% -12,00% -25,00% -30,00% -35,00% -33,45% -40,00% uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
140 000,00 Dochód rolniczy bez dopłat bezpośrednich w zł 120 000,00 100 000,00 80 000,00 60 000,00 40 000,00 20 000,00 0,00 2010 2011 2012 2013 2014 2015 uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
30,00% Zmiana dochodu rolniczego bez dopłat bezpośrednich w % (2010-2015) 24,38% 20,00% 10,00% 0,00% -10,00% -2,28% -20,00% -30,00% -40,00% -32,64% -50,00% -60,00% -49,31% uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
0,00% Zmiana dochodu rolniczego dez dopłat bezposrednich w % (2014-2015) -2,32% -10,00% -20,00% -14,86% -30,00% -40,00% -50,00% -45,38% -60,00% -55,90% uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
90,00% Udział dotacji bezpośrednich w dochodzie rolniczym 80,00% 80,41% 70,00% 70,56% 67,19% 68,43% 60,00% 50,00% 61,32% 60,10% 59,48% 56,93% 61,87% 51,56% 56,46% 52,76% 40,00% 30,00% 20,00% 42,48% 40,07% 29,78% 27,54% 43,82% 34,62% 27,91% 41,17% 35,81% 41,16% 28,70% 44,48% 10,00% 0,00% 2010 2011 2012 2013 2014 2015 uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
1,60 Relacja produkcji ogółem do kosztów (krotność) 1,40 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 2010 2011 2012 2013 2014 2015 uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
0,00% -2,00% -4,00% Zmiana relacji produkcji ogółem do kosztów w % (2010-2015) -0,47% -3,06% -6,00% -8,00% -6,62% -10,00% -12,00% -14,00% -16,00% -18,00% -16,40% uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
0,00% Zmiana relacji produkcji ogółem do kosztów w % (2014-2015) -0,27% -0,20% -2,00% -4,00% -3,62% -6,00% -8,00% -10,00% -12,00% -14,00% -13,93% -16,00% uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
Wnioski 1. W okresie od roku 2010 do 2015 sytuacja rynkowa w różnym stopniu wpływała na poziom produkcji, kosztów i dochodu rolniczego w poszczególnych grupach specjalizacji. 2. W zakresie wartości produkcji najwyższe poziom osiągnięto: uprawy polowe i mieszane w 2012 r ziarnożerne w 2013 r. krowy mleczne w 2014 r. 3. Wartość produkcji w roku 2015 we wszystkich typach była większa od notowanej w 2010 r., jednocześnie poza gospodarstwami w typie produkcja polowa była ona niższa od notowanej w 2014 roku.
4. W zakresie wartości kosztów: uprawy polowe w 2012 r ziarnożerne w 2013 r. krowy mleczne i mieszane w 2014 r. 5. W zakresie dochodu rolniczego uprawy polowe -2012 krowy mleczne 2014 ziarnożerne 2013 mieszane 2011 6. Dochód rolniczy w roku 2015 był wyższy od notowanego w 2010r. tylko w grupie produkcja polowa i ziarnożerne, jednocześnie w stosunku do roku 2014, był wyższy jedynie w grupie produkcja polowa.
7. W każdym okresie dynamika wzrostu kosztów była wyższa od dynamiki wzrostu produkcji. w okresach wzrostów - wzrost kosztów jest wyższy od wzrostu produkcji w okresach spadków spadek kosztów jest mniejszy od spadku produkcji 8. Systematycznie pogarsza się relacja produkcji do kosztów. 9. Dochód rolniczy w typie mieszane w 2015 roku w 80% zależał od dotacji.
160 000,00 Dochód na osobę pełnozatrudnioną w zł 140 000,00 120 000,00 100 000,00 80 000,00 60 000,00 40 000,00 20 000,00 0,00 2010 2011 2012 2013 2014 2015 uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
20,00% 15,00% Zmiana dochodu na osobę pełnozatrudnioną w % (2010-2015) 14,70% 10,00% 7,07% 5,00% 0,00% -5,00% -10,00% -15,00% -20,00% -17,60% -25,00% -30,00% uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane -25,93%
10,00% 5,00% Zmiana dochodu na osobę pełnozatrudnioną w % (2014-2015) 6,16% 0,00% -5,00% -2,28% -10,00% -15,00% -11,23% -20,00% -25,00% -30,00% -35,00% -40,00% -35,24% uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
Wnioski 1. Dochód rolniczy na osobę pełnozatrudnioną osiągnął najwyższą wartość: W gospodarstwach produkcji polowej w 2012 r W ziarnożernych i mieszanych w 2013 r W krowach mlecznych w 2014 r W porównaniu z rokiem 2010 dochód ten był wyższy w roku 2015 w grupie produkcja polowa i ziarnożerne. W porównaniu z rokiem 2014 dochód na osobę pełnozatrudnioną w roku 2015 był wyższy tylko w grupie produkcja polowa.
50 000,00 45 000,00 40 000,00 Dochód rolniczy na pełnegozatrudnionego w typie mieszane a przeciętne roczne wynagrodzenie netto w działach pozarolniczych w zł 40 618,66 43 218,67 44 738,86 45 489,79 35 000,00 30 000,00 27755,76 29225,28 30244,20 31321,92 33 891,32 32435,04 33399,12 30 084,24 25 000,00 20 000,00 15 000,00 10 000,00 5 000,00 0,00 2010 2011 2012 2013 2014 2015 mieszane Przeciętne roczne wynagrodzenie netto
Wnioski Dochód na osobę pełnozatrudnioną w gospodarstwach typu mieszane spadł w roku 2015 poniżej przeciętnego rocznego wynagrodzenia netto w działach pozarolniczych.
500 000,00 Wartość produkcji roślinnej w zł 450 000,00 400 000,00 350 000,00 300 000,00 250 000,00 200 000,00 150 000,00 100 000,00 50 000,00 0,00 2010 2011 2012 2013 2014 2015 uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
50,00% Zmiana wartości produkcji roślinnej w % (2010-2015) 40,00% 34,58% 41,67% 30,00% 20,00% 13,79% 10,00% 0,00% -10,00% -4,25% uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
0,00% Zmiana wartości produkcji roślinnej w % (2014-2015) -0,25% -1,12% -5,00% -10,00% -15,00% -13,66% -20,00% -25,00% -23,93% -30,00% uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
700 000,00 Wartość produkcji zwierzęcej w zł 619 858,44 664 485,80 621 117,54 600 000,00 540 699,35 567 395,10 500 000,00 412 351,78 400 000,00 300 000,00 217 607,92 222 926,88 246 083,69 273 739,64 219 397,28 200 000,00 167 859,15 100 000,00 85 393,02 107 430,25 109 043,20 112 122,04 108 669,74 96 862,62 0,00 10 286,28 16 035,98 16 448,12 15 316,53 10 988,36 12 091,74 2010 2011 2012 2013 2014 2015 uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
40,00% Zmiana wartości produkcji zwierzęcej w % (2010-2015) 37,60% 35,00% 30,00% 30,70% 25,00% 20,00% 17,55% 15,00% 13,43% 10,00% 5,00% 0,00% uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
15,00% Zmiana wartości produkcji zwierzęcej w % (2014-2015) 10,00% 10,04% 5,00% 0,00% -5,00% -10,00% -8,65% -8,65% -10,87% -15,00% uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
250 000,00 Wartość produkcji mleka w zł 215 008,82 237 271,35 200 000,00 182 908,11 187 563,30 183 601,67 150 000,00 141 525,42 100 000,00 50 000,00 15 694,61 18 626,60 17 221,67 19 609,30 22 243,59 16 419,67 0,00 2010 2011 2012 2013 2014 2015 krowy mleczne mieszane
35,00% Zmiana wartości produkcji mleka w % (2010-2015) 30,00% 29,73% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 4,62% 0,00% krowy mleczne mieszane
Zmiana wartości produkcji mleka w % (2014-2015) -20,00% -21,00% -22,00% -23,00% -22,62% -24,00% -25,00% -26,00% -26,18% -27,00% krowy mleczne mieszane
40 000,00 35 000,00 30 000,00 Wartość produkcji żywca wołowego w zł 37 637,13 32 320,21 32 811,96 28 803,27 34 665,52 25 000,00 25 753,20 20 701,18 20 457,87 20 000,00 16 044,13 18 076,06 17 498,89 15 000,00 13 068,67 10 000,00 5 000,00 0,00 2010 2011 2012 2013 2014 2015 krowy mleczne mieszane
60,00% Zmiana wartości produkcji żywca wołowego w % (2010-2015) 56,54% 50,00% 40,00% 34,61% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% krowy mleczne mieszane
Zmiana wartości produkcji żywca wołowego w % (2014-2015) 0,00% -1,00% -2,00% -1,18% -3,00% -4,00% -5,00% -6,00% -7,00% -8,00% -9,00% -7,90% krowy mleczne mieszane
500 000,00 450 000,00 400 000,00 350 000,00 Wartość produkcji żywca wieprzowego w zł 450 275,45 404 311,02 350 310,08 387 713,30 300 000,00 271 145,87 250 000,00 200 000,00 211 158,06 150 000,00 100 000,00 50 000,00 54 354,08 71 078,36 71 136,82 71 873,76 61 318,24 53 064,47 0,00 2010 2011 2012 2013 2014 2015 zwierzęta ziarnożerne mieszane
90,00% Zmiana wartości produkcji żywca wieprzowego w % (2010-2015) 83,61% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% -10,00% zwierzęta ziarnożerne mieszane -2,37%
0,00% Zmiana wartości produkcji żywca wieprzowego w % (2014-2015) -2,00% -4,00% -4,11% -6,00% -8,00% -10,00% -12,00% -14,00% -13,46% -16,00% zwierzęta ziarnożerne mieszane
LU 160,00 140,00 Zwięrzęta ogółem w LU 137,15 146,71 120,00 107,46 118,98 100,00 90,29 93,14 80,00 60,00 40,00 20,00 0,00 35,77 37,92 38,52 40,66 42,66 41,56 32,02 31,96 30,04 31,25 33,19 30,82 4,46 5,43 4,79 4,92 4,90 4,62 2010 2011 2012 2013 2014 2015 uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
70,00% 60,00% Zmiana ilości LU w % (2010-2015) 62,50% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 16,17% 10,00% 3,63% 0,00% -10,00% -3,74% uprawy polowe krowy mleczne zwierzęta ziarnożerne mieszane
8,00% Zmiana ilości LU w % (2014-2015) 6,98% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% -2,00% -4,00% -2,59% -6,00% -5,76% -8,00% -7,13% uprawy polowe krowy zwierzęta ziarnożerne mieszane
15,00% Zmiana ilości krów mlecznych w % (2010-2015) 13,51% 10,00% 5,00% 0,00% -5,00% -10,00% -8,41% krowy mieszane
0,00% Zmiana ilości krów mlecznych w % (2014-2015) -1,00% -2,00% -3,00% -4,00% -4,06% -5,00% -5,22% -6,00% krowy mleczne mieszane
100,00% Zmiany ilości trzody chlewnej w LU w % (2010-2015) 80,00% 77,26% 60,00% 40,00% 20,00% 0,00% -20,00% -13,94%
15,00% Zmiany ilości trzody chlewnej w LU w % (2014-2015) 10,00% 10,49% 5,00% 0,00% -5,00% -10,00% zwierzęta ziarnożerne mieszane -7,79%