Zeszyty Naukowe AKADEMII PODLASKIEJ w SIEDLCACH NR 84 Seria: Administracja i Zarz dzanie 2010 prof. dr hab. in. Tadeusz Wa ci ski mgr Marta Kruk Politechnika Warszawska Analiza powi za pomi dzy rentowno ci i p ynno ci spó ek bran y cukierniczej notowanych na GPW w Warszawie Analysis of connections between the profitability and the floating capital of the confectioner's companies quoted on Stock Exchange in Warsaw Streszczenie: W opracowaniu przedstawiono zale no mi dzy rentowno ci a p ynno ci spó ek bran y cukierniczej notowanych na Gie dzie Papierów Warto- ciowych w Warszawie. Rentowno mierzono wska nikami rentowno ci sprzeda y, maj tku i kapita u w asnego, natomiast za miary p ynno ci przyj to wska nik p ynno- ci bie cej, przy pieszonej i p ynno ci gotówkowej. Abstract: In the study was described a relation between the profitability and the floating capiatal of the confectioner's companies quoted on Stock Exchange in Warsaw. Profitability was being measured with profitability ratios of the sale, assets and the equity, however for measures of the floating capital was accepted accelerated, current floating ratios and cash flow. Cel artyku u, materia y i metody Celem niniejszego opracowania jest analiza powi za pomi dzy rentowno ci i p ynno ci finansow. Podmiotem bada s trzy spó ki gie dowe z bran y producentów s odyczy, tj. Mieszko SA, Wawel SA oraz Jutrzenka SA w latach 2000-2005. Akcje analizowanych spó ek notowane s na Gie dzie Papierów Warto ciowych w Warszawie. Dane ród owe dotycz ce okresu badawczego pochodz z bilansów i rachunków zysków i strat. Jednoczesna analiza p ynno ci finansowej i rentowno ci pozwala pe niej oceni kondycj finansow przedsi biorstwa. P ynno zmierzono trzema wska nikami: wska nikiem bie cej p ynno ci, wska nikiem przyspieszonej p ynno ci i wska nikiem p ynno ci gotówkowej, natomiast do pomiaru rentowno ci wykorzystano: wska nik rentowno ci sprzeda y (ROS), wska nik rentowno ci aktywów (ROA) oraz wska nik rentowno ci kapita u w asnego (ROE).
10 T. Wa ci ski, M. Kruk Wspó czesna synteza wiedzy z badanej problematyki: uj cie teoretyczne Rentowno jest podstawow miar efektywno ci finansowej przedsi biorstw. Rentowno w uj ciu bezwzgl dnym wyra ana jest zyskiem osi ganym z prowadzonej dzia alno ci gospodarczej przez przedsi biorstwo. Okre laj c poziom rentowno ci nale y pos u y si relatywnymi miarami rentowno ci (tzw. wska nikami rentowno ci), odnosz c zysk do ró nych kategorii ekonomicznych, takich jak: przychody ze sprzeda y, aktywa lub kapita w asny, czynniki generuj ce ten wynik. 1 W zale no ci od podstawy odniesienia wyró nia si trzy grupy wska ników rentowno ci: wska niki rentowno ci sprzeda y (zwane rentowno ci handlow ), wska niki rentowno ci aktywów (okre lane rentowno ci ekonomiczn ), wska niki rentowno- ci kapita ów (nazywane rentowno ci finansow ). Wszystkie wska niki rentowno ci informuj o szybko ci zwrotu zaanga owanych w przedsi biorstwo rodków. Do liczenia wska ników rentowno ci mog by wykorzystane ró ne kategorie wyniku finansowego, tzn. zysk ze sprzeda y, zysk operacyjny, zysk z dzia alno ci gospodarczej, zysk brutto lub zysk netto. W ocenie rentowno ci szczególnie wykorzystywane s dwie kategorie: zysk operacyjny i zysk netto. Pierwsza z nich uwzgl dnia dzia alno typow dla danego przedsi biorstwa, za druga poza podstawow dzia alno ci tak e powi zania z rynkiem finansowym, saldo zdarze nadzwyczajnych i podatek dochodowy. Ocena op acalno ci sprzeda y produktów lub towarów bazuje na grupie wska ników rentowno ci sprzeda y. Najbardziej syntetycznym wska nikiem w tej grupie jest wska nik rentowno ci sprzeda y oparty na zysku netto (ROS), cz sto okre lany mianem efektywno ci marketingowej. Informuje, ile czystego zysku wygeneruje przedsi biorstwo z jednostki przychodów. Im wy sza warto wska nika tym mniejsza warto przychodu ze sprzeda y musi by zrealizowana w celu osi gni cia okre lonej kwoty zysku. 2 Wzrost warto ci wska nika oznacza lepsz kondycj firmy, poniewa ka da dodatkowa z otówka sprzeda y generuje dodatkowy zysk. Jednak e poziom omawianego miernika zale y od rodzaju dzia alno ci przedsi biorstwa. Generalnie ni sz zyskowno ci charakteryzuj si przedsi biorstwa wytwarzaj ce wyroby o krótkim cyklu produkcyjnym i na odwrót. Drugim segmentem analizy rentowno ci jest rentowno aktywów. Wska nik rentowno ci aktywów odzwierciedla efektywno zarz dzania aktywami. Omawiany wska nik informuje o zdolno ci aktywów przedsi biorstwa do generowania zysków. Im wy sza warto wska nika, tym efektywniej przedsi biorstwo wykorzystuje zaanga owany maj tek. Wska nik ROA jest miernikiem z o onym, jego poziom uzale niony jest od wielu czynników, czasami o przeciwnym kierunku oddzia ywania. Na rentowno ekonomiczn wp ywa rentowno sprzeda y (efektywno marketingowa) i szybko rotacji aktywów (efektywno produkcyjna). 1 E. Nowak: Analiza sprawozda finansowych, PWE, Warszawa 2005, s. 165-167. 2 L. G siorkiewicz: Analiza ekonomiczno-finansowa przedsi biorstw, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2002, s. 140. Seria: Administracja i Zarz dzanie (11)2010 ZN nr 84
Analiza powi za pomi dzy rentowno ci i p ynno ci spó ek bran y cukierniczej 11 Szczególnym obszarem zainteresowania w a cicieli i potencjalnych inwestorów jest wska nik rentowno ci kapita u w asnego. Pozwala on okre- li, jaki procent zysku przypada na jednostk zaanga owanego przez nich kapita u. Im wy sza warto wska nika, tym sytuacja finansowa przedsi biorstwa korzystniejsza. Wy sza rentowno kapita u w asnego oznacza wi ksz zdolno przedsi biorstwa do pomna ania zaanga owanego kapita u i stwarza wi ksze szanse rozwoju. W celu utrzymania ci g o ci gospodarowania, przedsi biorstwo powinno prowadzi swoj dzia alno tak, aby zachowa p ynno finansow. P ynno finansowa to zdolno do terminowego regulowania zobowi za krótkoterminowych. Utrzymanie p ynno ci nie wymaga ci g ego posiadania rodków pieni nych pokrywaj cych ca o zobowi za, lecz zachowania w a ciwych relacji pomi dzy p ynnymi sk adnikami maj tku przedsi biorstwa a jego zobowi zaniami do sp aty w badanym okresie. P ynno finansowa polega na sterowaniu wp ywami i wydatkami danego okresu, a zasoby rodków pieni nych uzale nione s od korelacji wp ywów i wydatków. 3 Wzajemne relacje zobowi za krótkoterminowych i maj tku obrotowego wyra aj wska niki p ynno ci. Standardowe mierniki p ynno ci to przede wszystkim: wska nik bie cej p ynno ci, wska nik szybkiej p ynno ci i wska nik p ynno- ci gotówkowej. Powy sze wska niki stanowi powi zania sk adników aktywów obrotowych o ró nym stopniu p ynno ci z zobowi zaniami bie cymi. Wska nik bie cej p ynno ci dostarcza informacji o zdolno ci do terminowego regulowania zobowi za krótkoterminowych aktywami bie cymi. Literatura przedmiotu wskazuje ró ne warto ci graniczne wska nika p ynno- ci bie cej, np. M. Sierpi ska sugeruje przedzia [1,2-2,0], za J. Ostaszewski [1,6-1,9]. Jego optymalny poziom okre lono w przedziale [1,5-2,0]. 4 Warto wska nika poni ej dolnej granicy przedzia u mo e wskazywa na trudno ci w terminowym regulowaniu zobowi za, natomiast wska nik powy ej przedzia u wiadczy o nadp ynno ci finansowej. Wska nik szybki pokazuje stopie pokrycia zobowi za bie cych aktywami skorygowanymi o zapasy, czyli pozycj, która nie mo e by szybko up ynniona. Jako poziom satysfakcjonuj cy wska nika przyjmuje si przedzia [1-1,2], co oznacza, e przedsi biorstwo mo e szybko wywi za si ze swoich zobowi za. 5 Natomiast wska nik p ynno ci gotówkowej odpowiada na pytanie, w jakim stopniu gotówka i inne szybko zbywalne pozycje pokrywaj pasywa bie ce. Wska nik ten sygnalizuje jedynie sprawno p atnicz przedsi biorstwa. Literatura przedmiotu nie okre la warto ci granicznych tego wska nika, jednak- e wyst puje pogl d, i powinien on przyjmowa warto ci od 0,1-0,2. 6 3 A. Wawryszuk-Misztal: Strategie zarz dzania kapita em obrotowym netto w przedsi biorstwach, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2007, s. 82-87. 4 M. Zaleska: Ocena ekonomiczno-finansowa przedsi biorstwa przez analityka bankowego, SGH, Warszawa 2005, s. 65. 5 M. Sierpi ska, T. Jachna: Ocena przedsi biorstwa wed ug standardów wiatowych, PWN, Warszawa 2003, s. 80. 6 A. Bielawska: Nowoczesne zarz dzanie finansami przedsi biorstwa, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2009, s. 202. ZN nr 84 Seria: Administracja i Zarz dzanie (11)2010
12 T. Wa ci ski, M. Kruk Literatura przedmiotu wskazuje na negatywn zale no mi dzy rentowno ci a p ynno ci. Badania dowodz, i zmniejszanie p ynno ci prowadzi do wzrostu rentowno ci, za zwi kszanie p ynno ci skutkuje spadkiem rentowno ci przedsi biorstw. Obni anie p ynno ci finansowej mo e nast pi poprzez zmniejszenie poziomu nale no ci i zapasów b d przez zwi kszanie poziomu zobowi za krótkoterminowych. 7 Przedsi biorstwa utrzymuj ce niski poziom aktywów p ynnych ograniczaj koszty zwi zane z ich utrzymaniem, za finansowanie dzia alno ci krótkoterminowymi kapita- ami obcymi (np. kredytami kupieckimi) oznacza wykorzystanie stosunkowo taniego ród a finansowania. Pozwala to na osi gni cie lepszych wyników finansowych, ale jednocze nie dzia alno gospodarcza obarczona jest bardzo wysokim ryzykiem finansowym. Taka strategia dzia ania mo e doprowadzi do utraty p ynno ci finansowej, a w konsekwencji do bankructwa. Z kolei przedsi biorstwa d ce do przetrwania i zapewnienia pewno ci dzia ania ograniczaj ryzyko finansowe i koncentruj si na utrzymaniu p ynno- ci finansowej. Jest ona osi gana dzi ki znacznemu zaanga owaniu d ugoterminowego finansowania i zbytniemu zamro eniu kapita u sta ego w aktywach obrotowych. Zwi zane jest to z konieczno ci ponoszenia kosztów, a co za tym idzie obni eniem rentowno ci. Jednak e zachowanie p ynno ci finansowej jest niezb dnym warunkiem trwania przedsi biorstw na rynku. Praktyka dowodzi, i wiele podmiotów gospodarczych, które upadaj w momencie bankructwa, osi ga zyski i s rentowne, za wiele przedsi biorstw nierentownych dobrze funkcjonuje i nie s zagro onych upad o ci. Niemniej jednak nadmierna troska o utrzymanie p ynno ci finansowej skutkuje ograniczeniem rentowno ci, w d u szym okresie mo e prowadzi do utraty p ynno ci finansowej i wykluczeniaprzedsi biorstwa z rynku. Zwi zek pomi dzy rentowno ci a p ynno ci przedsi biorstwa przedstawia rysunek 1. Zyskowno P ynno Rys. 1. Relacja pomi dzy p ynno ci a zyskowno ci spó ki Fig. 1. Relation between the floating capital and the profitability of the company ród o: J. Gajdka, E. Wali ska: Zarz dzanie finansowe, Fundacja Rozwoju Rachunkowo ci w Polsce, Warszawa 1998, s. 467. 7 A. Wawryszuk-Misztal, op. cit., s. 102-104. Seria: Administracja i Zarz dzanie (11)2010 ZN nr 84
Analiza powi za pomi dzy rentowno ci i p ynno ci spó ek bran y cukierniczej 13 Niski poziom p ynnych aktywów mo e prowadzi do utraty p ynno ci, z kolei utrzymywanie maj tku obrotowego generuje koszty, co prowadzi do spadku zyskowno ci. Jednak e istnieje pewien optymalny poziom p ynno ci finansowej, pozwalaj cy maksymalizowa rentowno. Wyniki bada Zale no mi dzy rentowno ci a p ynno ci poddano weryfikacji na podstawie danych pochodz cych z trzech spó ek bran y cukierniczej, notowanych na Gie dzie Papierów Warto ciowych w Warszawie, tj. Mieszko SA, Wawel SA i Jutrzenka SA w latach 2000-2005. Rysunek 2 przedstawia kszta towanie si wska ników p ynno ci bie cej, na rysunku 3 zamieszczono wska niki p ynno ci podwy szonej, za na rysunku 4 wska niki p ynno ci gotówkowej. 5 4 3 2 1 3,58 3,94 0,8 0,94 0,85 3,45 0,57 3,19 2,33 1,7 1,35 1,57 1,57 1,27 0,78 1,34 1 1,59 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Mieszko SA Wawel SA Jutrzenka SA Rys. 2. Wska niki p ynno ci bie cej badanych spó ek Fig. 2. Current floating ratios of examined companies ród o: Opracowanie w asne. Source: Own study. Przyjmuj c optimum wska nika p ynno ci bie cej w przedziale 1,5- -2,0 stwierdzono, e jedynie spó ka Wawel SA oscylowa a w tych granicach w ca ym okresie badawczym. Wska niki p ynno ci bie cej spó ki Wawel kszta towa y si na poziomie od 1,34-2,33. wiadczy to o zachowaniu p ynno ci bie cej przez przedsi biorstwo. W spó ce Jutrzenka SA w latach 2000-2003 poziom p ynno ci bie cej by du o wy szy. Wska niki przyjmuj warto ci zdecydowanie powy ej 3. Oznacza to, e spó ka charakteryzowa a si nadp ynno ci. W roku 2001 wska nik wynosi 3,94 z tendencj malej c w kolejnych latach, by w roku 2005 osi gn optymalny poziom 1,59. Bardzo niskim poziomem p ynno ci bie cej charakteryzowa a si spó ka Mieszko SA w ca ym okresie poddanym analizie. Wielko wska nika ZN nr 84 Seria: Administracja i Zarz dzanie (11)2010
14 T. Wa ci ski, M. Kruk utrzymywa a si poni ej 1. Najgorsza sytuacja mia a miejsce w roku 2003, wówczas wska nik p ynno ci bie cej spó ki Mieszko SA osi gn poziom 0,57. Oznacza to, e spó ka by a zagro ona utrat p ynno ci bie cej. 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 3,45 2,95 2,98 2,33 1,81 1,2 1 1,1 1,17 0,91 0,77 0,55 0,62 0,61 0,41 1,24 0,8 1,03 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Mieszko SA Wawel SA Jutrzenka SA Rys. 3. Wska niki przy pieszonej p ynno ci Fig. 3. Accelerated floating ratios ród o: Opracowanie w asne. Source: Own study. Wska niki podwy szonej p ynno ci kszta tuj si podobnie jak wska niki p ynno ci bie cej. W spó ce Jutrzenka SA w latach 2000-2003 p ynno przyspieszona znajduje si powy ej warto ci optymalnych, okre lonych w przedziale 1-1,2. Wska niki kszta towa y si powy ej 2, a w roku 2001 nawet 3,45. Jednak e korzystnym zjawiskiem by a tendencja malej ca do optymalnego poziomu 1,24 w roku 2005. Najmniejsz p ynno podwy szon wykazywa a spó ka Mieszko SA. Wska niki oscyluj w granicach 0,41-0,80, co potwierdza przypuszczenia o zagro eniu utraty p ynno ci. W grupie tych trzech spó ek jedynie spó ka Wawel SA osi ga a optymalny poziom wska ników p ynno ci przyspieszonej w ca ym okresie badawczym. Analizowany wska nik przyjmuje warto ci od 1 w roku 2000 do 1,2 w roku 2005, z wyj tkiem 2004 r., gdy osi gn wielko 1,81. Analizuj c p ynno gotówkow nale y stwierdzi, e optimum wska nika na poziomie 0,1-0,2 osi ga wy cznie spó ka Jutrzenka SA. Ponadto spó ka ta wykazuje bardzo wysoki poziom wska nika natychmiastowej wyp acalno ci w latach 2000 i 2002. A 72% w roku 2000 i 95% w roku 2002 zobowi za bie cych znajduje pokrycie w szybko zbywalnych aktywach przedsi biorstwa. wiadczy to o nadp ynno- ci finansowej spó ki. W spó ce Wawel SA wska nik p ynno ci gotówkowej oscyluje w granicach 0,05-0,08, z wyj tkiem roku 2004, gdy warto wska nika gwa townie ro nie do poziomu 0,33. W spó ce Mieszko SA wska nik natychmiastowej p ynno ci przyjmowa warto ci jeszcze ni sze ni w spó ce Seria: Administracja i Zarz dzanie (11)2010 ZN nr 84
Analiza powi za pomi dzy rentowno ci i p ynno ci spó ek bran y cukierniczej 15 Wawel SA. Wska nik ten kszta towa si na stabilnym poziomie w granicach 0,02-0,05. Potwierdza to przypuszczenie o zagro eniu utraty p ynno ci finansowej przez spó k Mieszko SA. 1 0,95 0,8 0,72 0,6 0,4 0,2 0 0,33 0,19 0,23 0,11 0,05 0,07 0,08 0,11 0,07 0,04 0,05 0,05 0,03 0,02 0,02 0,02 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Mieszko SA Wawel SA Jutrzenka SA Rys. 4. Wska niki p ynno ci gotówkowej Fig. 4. Cash flow ratios ród o: Opracowanie w asne. Source: Own study. Spó ka Mieszko SA charakteryzowa a si bardzo niskimi wska nikami p ynno ci finansowej bie cej, szybkiej i gotówkowej w ca ym okresie obj tym analiz. Mierniki p ynno ci finansowej przyjmowa y warto ci poni ej jedno ci, co sygnalizuje du e prawdopodobie stwo jej utraty. W latach 2001-2003 nast puje systematyczny spadek wska ników p ynno ci. Korzystnym zjawiskiem by a tendencja rosn ca p ynno ci w latach 2004-2005, jednak ci gle wska niki znajdowa y si poza granicami przyj tych norm. Odmienna sytuacja kszta towa a si w spó ce Jutrzenka SA. Wska nik p ynno ci finansowej prawie dwukrotnie przewy sza y obowi zuj ce standardy i w ci gu lat 2000-2003, aczkolwiek wykazywa y tendencj spadkow. W latach nast pnych 2004-2005 wska niki oscylowa y w zalecanych granicach. W ród badanych spó ek jedynie Wawel SA charakteryzowa si miernikami p ynno ci finansowej na poziomie satysfakcjonuj cym, oznaczaj cym równowag finansow, w ca ym okresie badawczym. Wska niki rentowno ci przychodów netto przedstawia rysunek 5. Najwy sz rentowno ci przychodów ze sprzeda y w latach 2000-2002 charakteryzowa a si spó ka Mieszko SA. Jednak e wielko ci tych wska ników kszta towa y si na niskim poziomie, ok. 4%, a ponadto wykazywa y tendencj malej c. W roku 2003 spó ka Mieszko SA ponosi strat netto, co oznacza brak efektywno ci prowadzonej dzia alno ci. Wska nik rentowno ci przychodów ze sprzeda y jest ujemny i wynosi -8,5%. W latach 2004-2005 nast puje poprawa efektywno ci przychodów, cho wska niki utrzymywa y si na bardzo niskim poziomie. Nale y zauwa y pozytywn tendencj ro- ZN nr 84 Seria: Administracja i Zarz dzanie (11)2010
16 T. Wa ci ski, M. Kruk sn c rentowno ci sprzeda y w kolejnych latach, do 0,8% w roku 2005. W spó ce Wawel SA dzia alno by a prowadzona efektywnie w ca ym okresie badawczym, jednak e wska niki kszta towa y si na niskim, cho stabilnym poziomie w przedziale 2,82%-3,02% w latach 2000-2003. Natomiast w lata 2004-2005 efektywno sprzeda y wzros a trzykrotnie i w roku 2005 rentowno ta wynios a 10,6% (wzrost o 7,58 pkt% w stosunku do roku 2003). 20 15 10 5 0-5 -10 4,43 4,04 3,95 2,82 3,022,65 2,15 3,02 3,35 1,37 0,9 14,6 10,6 9,4 5,2 0,1 0,8 2000 2001 2002 2003 2004 2005-8,5 Mieszko SA Wawel SA Jutrzenka SA Rys. 5. Wska niki rentowno ci przychodów ze sprzeda y Fig. 5. Profitability ratios of the sales revenue ród o: Opracowanie w asne. Source: Own study. Spó ka Jutrzenka SA charakteryzowa a si nisk zyskowno ci sprzeda y w latach 2000-2003 na poziomie 0,9%-3,35%. W roku 2004 wyst pi znacz cy wzrost tej rentowno ci do poziomu 14,6% (o 11,25 pkt%). Spó ka osi gn a najwy szy poziom rentowno ci sprzeda y spo ród badanych przedsi biorstw w ca ym okresie poddanym analizie. Natomiast w roku 2005 zyskowno sprzeda y spada o 9,4 pkt% i wynios a 5,2%. Rentowno maj tku, w uj ciu dynamicznym, kszta tuje si podobnie jak rentowno sprzeda y. W lata 2000-2002 wykorzystanie aktywów by o efektywne we wszystkich badanych spó kach, przy czym na niskim poziomie (rys. 6). W tym okresie najni sz rentowno ci maj tku charakteryzowa a si spó ka Jutrzenka SA. Efektywno jej maj tku zmniejszy a si z 1,6% w roku 2000 do 0,89% w roku 2002. W kolejnych latach odnotowano wzrost warto- ci wska nika do poziomu 11,4% w 2004 roku (o 10,51 pkt%),przy czym w roku 2005 spad on do 5,8%. Nieco korzystniej przedstawia a si sytuacja w spó ce Wawel SA. W latach 2000-2003 efektywno wykorzystania maj tku oscyluje w przedziale 3,76%-5,4%, natomiast w roku 2004 spó ka osi ga najwi kszy przyrost rentowno ci maj tku spo ród badanych spó ek do poziomu 16,5% (wzrost o 11,1 pkt%), a tak e najwy sz efektywno wykorzystania maj t- Seria: Administracja i Zarz dzanie (11)2010 ZN nr 84
Analiza powi za pomi dzy rentowno ci i p ynno ci spó ek bran y cukierniczej 17 ku. W roku 2005 rentowno maj tku w spó ce Wawel SA wynios a 13,8% i by a wy sza o 8 pkt% ni w spó ce Jutrzenka SA oraz o 13,09 pkt% ni w spó ce Mieszko SA. 20 15 10 5 0-5 -10 16,5 13,8 11,4 5,8 5,55 3,76 5,4 3,9 3,92 3,89 4,4 3,82 2,85 1,6 0,89 0,1 0,71 2000 2001 2002 2003 2004 2005-6,9 Mieszko SA Wawel SA Jutrzenka SA Rys. 6. Wska niki rentowno ci aktywów Fig. 6. Return on assetses ratios ród o: Opracowanie w asne. Source: Own study. 40 30 20 10 0-10 11,4 12,6 11,85 8,1 9,44 10,5 6,7 1,89 3,32 1,08 27,7 25,4 20,7 10,5 5,54 0,2 2,04 2000 2001 2002 2003 2004 2005-20 -30-40 Mieszko SA Wawel SA Jutrzenka SA Rys. 7. Wska niki rentowno ci kapita u w asnego spó ek Fig. 7. Returns on equity ratios of companies ród o: Opracowanie w asne. Source: Own study. ZN nr 84 Seria: Administracja i Zarz dzanie (11)2010
18 T. Wa ci ski, M. Kruk Z kolei spó ka Mieszko SA by a efektywna pod wzgl dem wykorzystania maj tku w latach 2000-2002, za w roku 2003 spó ka wykazuje deficytowo maj tku ze wzgl du na poniesion strat netto. Kolejne lata by y rentowne, z tendencj rosn c wska nika do 0,71% w roku 2005. Najkorzystniej przedstawia a si sytuacja pod wzgl dem efektywno ci wykorzystania kapita u w asnego w badanych spó kach (rys. 7). W latach 2000-2002 najwy sz rentowno kapita u w asnego osi ga a spó ka Mieszko SA na poziomie 11,14%-11,85%. Rok 2003 to okres za amania si wszystkich wska ników finansowych tej spó ki, tak e brak efektywno ci wykorzystania kapita u w asnego. Wska nik ten drastycznie spad do poziomu - 36,2%. Jednak e kolejne lata pokazuj pozytywn tendencj rosn c badanego wska nika i w roku 2005 kszta towa si na poziomie 2,04%, zdecydowanie ni szym ni w pozosta ych spó kach, lecz dodatnim. Spó ka Wawel SA by a rentowna w ca ym okresie badawczym. W latach 2000-2003 rentowno kapita u w asnego kszta towa a si na poziomie 8,1%-10,5%. W roku 2004 nast pi o istotne zwi kszenie rentowno ci tego kapita u do poziomu 27,7% (o 17,2 pkt%), spó ka osi gn a najwi kszy przyrost wska nika w ca ym okresie spo ród badanych spó ek. W roku 2005 wska nik utrzymuje si równie na wysokim poziomie, cho w stosunku do roku poprzedniego spad o 2,3 pkt%. Najmniej korzystna sytuacja wyst pi a w spó ce Jutrzenka SA. W latach 2000-2003 efektywno wykorzystania kapita u w asnego by a bardzo niska w porównaniu z innymi spó kami. Wska nik rentowno ci kapita u w asnego mie ci si w przedziale 1,09-5,54. W roku 2004 wyst pi o istotne zwi kszenie efektywno ci wykorzystania kapita u w asnego do poziomu 20,7% (wzrost o 15,16 pkt. %). Jednak w roku 2005 rentowno tego kapita- u zmniejszy a si do 10,5%. W pocz tkowym okresie analizy (lata 2000-2002) najwy sz rentowno ci charakteryzowa a si spó ka Mieszko SA osi gaj c wska niki rentowno ci od 3,9% do 12,6%. Rok 2003 jest okresem prze omowym, wówczas spó ka ponosi strat netto i wykazuje deficytowo we wszystkich obszarach analizy rentowno ci. Jednak e pocz wszy od 2004 roku wska niki rentowo ci wykazywa y tendencj rosn c. Spó ka Jutrzenka SA charakteryzowa a si bardzo nisk rentowno ci w okresie 2000-2002, zdecydowanie odbiegaj c od pozosta ych badanych spó ek. W latach 2003-2005 nast puje dynamiczny wzrost rentowno ci (3-4-krotny), a wska niki rentowno ci zdecydowanie przewy szaj warto ci wska ników w spó ce Mieszko SA. Natomiast spó ka Wawel SA charakteryzowa a si redni rentowno ci w porównaniu z konkurencyjnymi spó kami na pocz tku okresu badawczego. Warto ciowo wska niki rentowno ci mie ci y si mi dzy wska nikami spó ki Mieszko SA a spó ki Jutrzenka SA. Sytuacja ulega zmianie w latach 2004-2005, wówczas spó ka Wawel SA wykazuje 3-krotny wzrost warto ci wska ników rentowno ci i charakteryzuje si najwy sz rentowno ci spo- ród badanych spó ek. Seria: Administracja i Zarz dzanie (11)2010 ZN nr 84
Analiza powi za pomi dzy rentowno ci i p ynno ci spó ek bran y cukierniczej 19 Podsumowanie Na podstawie przeprowadzonej analizy mo na stwierdzi, e: 1. Istnieje zale no pomi dzy rentowno ci a p ynno ci finansow spó ek. W analizowanej bran y p ynno negatywnie oddzia uje na rentowno przedsi biorstw. 2. Najwy sz efektywno ci gospodarcz charakteryzowa a si spó ka wykazuj ca niskie warto ci wska ników p ynno ci finansowej. Wzrost p ynno ci finansowej przek ada si w badanych spó kach na malej c warto wska ników rentowno ci. W latach 2000-2002 spó ka Mieszko SA charakteryzowa a si najwy sz rentowno ci, za wska niki p ynno ci finansowej by y niskie. W okresie 2004-2005 nast pi wzrost wska ników p ynno ci, przy jednoczesnym pogorszeniu rentowno ci spó ki. Spó ka Jutrzenka SA w pocz tkowym okresie analizy charakteryzowa a si nadp ynno ci finansow, przy drastycznie niskich wska nikach rentowno ci w porównaniu do konkurencyjnych spó ek. Z kolei ograniczenie p ynno ci finansowej spowodowa o diametralne zmiany w rentowno ci. Nast pi gwa towny wzrost rentowno ci, jej wska niki wzros y 4-krotnie. 3. Badania dowodz ponadto, i istnie pewien optymalny poziom p ynno ci finansowej, przy którym rentowno prowadzonej dzia alno ci gospodarczej jest najwy sza. Spó ka Wawel SA charakteryzuje si wska nikami p ynno ci w granicach obowi zuj cych standardów w ca ym okresie badawczym, a przy tym osi ga rentowno na relatywnie zbli onym poziomie do najefektywniejszej spó ki spo ród badanych. Ponadto nale y zauwa y, i wzrost p ynno ci w granicach norm spowodowa wzrost rentowno ci we wszystkich obszarach. Spó ka charakteryzuje si 3-krotnym wzrostem warto ci wska ników rentowno ci. Badania przeprowadzono w ograniczonym zakresie merytorycznym i przestrzennym, dlatego te wyniki tych bada powinny by poddane dalszej szczegó owej analizie uwzgl dniaj cej szerszy zakres merytoryczny, jak równie wi ksz prób badawcz. Literatura Bielawska A.: Nowoczesne zarz dzanie finansami przedsi biorstwa, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2009. Bie W.: Ocena efektywno ci finansowej spó ek kapita owych, Difin, Warszawa 2005. Gajdka J., Wali ska E.: Zarz dzanie finansowe, Fundacja Rozwoju Rachunkowo ci w Polsce, Warszawa 1998. G siorkiewicz L.: Analiza ekonomiczno-finansowa przedsi biorstw, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2002. Nowak E.: Analiza sprawozda finansowych, PWE, Warszawa 2005. Rutkowski A.: Zarz dzanie finansami, PWE, Warszawa 2007. Sierpi ska M., Jachna T.: Ocena przedsi biorstwa wed ug standardów wiatowych, PWN, Warszawa 2003. ZN nr 84 Seria: Administracja i Zarz dzanie (11)2010
20 T. Wa ci ski, M. Kruk Wawryszuk-Misztal A.: Strategie zarz dzania kapita em obrotowym netto w przedsi biorstwach. Wydawnictwo UMCS, Lublin 2007. W dzki D.: Strategie p ynno ci finansowej przedsi biorstwa, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2003. Zaleska M.: Ocena ekonomiczno-finansowa przedsi biorstwa przez analityka bankowego. SGH, Warszawa 2005. www.parkiet.com www.mg.gov.pl Seria: Administracja i Zarz dzanie (11)2010 ZN nr 84