Struktura własności i sposobu użytkowania gruntów w województwie mazowieckim

Struktura własności i sposobu użytkowania gruntów w województwie mazowieckim

SPIS TREŚCI Strona I. Wprowadzenie. 6 1. Wstęp. 7 2. Podstawowe pojęcia występujące w niniejszym opracowaniu. 8 3. Mapa administracyjna województwa mazowieckiego. 9 4. Ogólne informacja o województwie mazowieckim. 10 5. Zestawienie powierzchni powiatów. 11 6. Różnice pomiędzy powierzchnią geodezyjna a powierzchnią ewidencyjną w jednostkach ewidencyjnych. 12 II. Struktura zmian własności gruntów. 13 1. Podział na grupy rejestrowe. 17 2. Struktura własności gruntów. 18 3. Struktura zmian własności gruntów. 19 4. Udział gruntów osób, organów i jedn. organizacyjnych, posiadających prawa do nieruchomości należących do Skarbu Państwa. 20 5. Udział gruntów osób, organów i jedn. organizacyjnych, posiadających prawa do nieruchomości należących do gmin, powiatów i WM. 21 6. Udział gruntów podmiotów ewidencyjnych zaliczanych do grupy 7, 8 oraz 15. 22 A. Struktura własności gruntów. 23 1. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność Skarbu Państwa. 24 2. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność Województwa Mazowieckiego. 25 3. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność powiatów. 26 4. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność gmin. 27 5. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność osób fizycznych. 28 6. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność spółdzielni. 29 7. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych. 30 8. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność wspólnot gruntowych. 31 9. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów 32 10. Udział gruntów przekazanych w użytkowanie wieczyste w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 33 11. Zmiany gruntów przekazanych w użytkowanie wieczyste. 34 B. Zmiany w grupach własności. 35 1. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność Skarbu Państwa. 36 2. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność Województwa Mazowieckiego. 37 3. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność powiatów. 38 4. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność gmin. 39 5. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność osób fizycznych. 40 6. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność spółdzielni. 41 7. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych. 42 8. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność wspólnot gruntowych. 43 9. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów. 44 2

C. Dyslokacja gruntów w grupach własności. 45 1. Udział gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni powiatu. 46 2. Udział gruntów stanowiących własność Województwa Mazowieckiego w ogólnej powierzchni powiatu. 47 3. Udział gruntów stanowiących własność powiatów w ogólnej powierzchni powiatu. 48 4. Udział gruntów stanowiących własność gmin w ogólnej powierzchni powiatu. 49 5. Udział gruntów stanowiących własność osób fizycznych w ogólnej powierzchni powiatu. 50 6. Udział gruntów stanowiących własność spółdzielni w ogólnej powierzchni powiatu. 51 7. Udział gruntów stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych w ogólnej powierzchni powiatu. 52 8. Udział gruntów stanowiących własność wspólnot gruntowych w ogólnej powierzchni powiatu. 53 9. Udział gruntów stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów w ogólnej powierzchni powiatu. 54 D. Dyslokacja gruntów w wybranych podgrupach własności. 55 1. Udział gruntów wchodzących w skład zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 56 2. Udział gruntów w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego LP w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 57 3. Udział gruntów SP przekazanych do zagospodarowania Agencji Mienia Wojskowego w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 58 4. Udział gruntów SP w użytkowaniu wieczystym osób fizycznych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 59 5. Udział gruntów gmin i ich związków w użytkowaniu wieczystym osób fizycznych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 60 6. Udział gruntów osób fizycznych wchodzących w skład gospodarstw rolnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 61 7. Udział gruntów województw przek. w trwały zarząd oraz grunty, których właściciele nie są znani w ogólnej pow. jedn. ewidencyjnych. 62 8. Udział gruntów spółek prawa handlowego w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 63 9. Udział gruntów partii politycznych i stowarzyszeń w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 64 E. Trendy migracji udziałów w grupach własności. 65 1. Udział gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 66 2. Udział gruntów stanowiących własność Województwa Mazowieckiego w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 67 3. Udział gruntów stanowiących własność powiatów w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 68 4. Udział gruntów stanowiących własność gmin w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 69 5. Udział gruntów stanowiących własność osób fizycznych w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 70 6. Udział gruntów stanowiących własność spółdzielni w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 71 7. Udział gruntów stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 72 8. Udział gruntów stanowiących własność wspólnot gruntowych w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 73 9. Udział gruntów stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów w ogólnej pow. powiatu/jedn. ewidencyjnej. 74 III. Struktura zmian sposobu użytkowania gruntów. 75 1. Podział na użytki gruntowe. 76 2. Struktura użytków gruntowych. 81 3. Struktura zmian użytków gruntowych. 82 4. Udział użytków gruntowych w miastach i na obszarach wiejskich. 83 A. Zmiany użytkowania gruntów. 84 1. Struktura zmian własności użytków rolnych. 85 2. Struktura zmian własności gruntów ornych. 86 3

3. Struktura zmian własności gruntów rolnych zabudowanych. 87 4. Struktura zmian własności gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych. 88 5. Struktura zmian własności gruntów zabudowanych i zurbanizowanych. 89 6. Struktura zmian własności terenów mieszkaniowych. 90 7. Struktura zmian własności dróg. 91 8. Zmiany własności dróg 92 9. Struktura zmian własności użytków ekologicznych. 93 10. Struktura zmian własności nieużytków. 94 11. Struktura zmian własności gruntów pod wodami. 95 12. Struktura zmian własności terenów rożnych. 96 B. Dyslokacja wybranych użytków gruntowych. 97 1. Udział użytków rolnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 98 2. Udział gruntów ornych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 99 3. Udział sadów w ogólnej powierzchni miast jednostek ewidencyjnych. 100 4. Udział trwałych użytków zielonych (łąk i pastwisk) w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 101 5. Udział gruntów rolnych zabudowanych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 102 6. Udział gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 103 7. Udział gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 104 8. Udział terenów mieszkaniowych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 105 9. Udział terenów rekreacyjnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 106 10. Udział dróg w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 107 11. Udział użytków ekologicznych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 108 12. Udział nieużytków w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 109 13. Udział gruntów pod wodami w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 110 14. Udział terenów różnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 111 C. Zmiany udziału użytków gruntowych. 112 1. Zmiany udziału użytków rolnych w jednostkach ewidencyjnych. 113 2. Zmiany udziału gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych w jednostkach ewidencyjnych. 114 3. Zmiany udziału gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w jednostkach ewidencyjnych. 115 4. Zmiany udziału użytków ekologicznych w jednostkach ewidencyjnych. 116 5. Zmiany udziału nieużytków w jednostkach ewidencyjnych. 117 6. Zmiany udziału gruntów pod wodami w jednostkach ewidencyjnych. 118 7. Zmiany udziału terenów różnych w jednostkach ewidencyjnych. 119 IV. Zmiany struktury gruntów użytkowanych rolniczo oraz kierunki urbanizacji. 120 1. Zmiany w strukturze gruntów użytkowanych rolniczo. 122 2. Udział gruntów AWRSP w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 123 3. Udział gruntów osób fizycznych wchodzących w skład gosp. rolnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 124 4. Udział gruntów rolniczych spółdzielni produkcyjnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 125 4

5. Udział gruntów wchodzących w skład gospodarstw rolnych w gruntach należących do osób fizycznych. 126 6. Stosunek gruntów zabudowanych i zurbanizowanych do sumy gruntów roln., leśn. i zab. w jedn. ewidencyjnych. 127 7. Zmiany udziału gruntów rolnych zabudowanych w jednostkach ewidencyjnych. 128 V. Modernizacja ewidencji gruntów i budynków w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych. 129 1. Jednostki ewidencyjne, w których zakończono proces modernizacji egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych. 131 2. Miasta, w których zakończono proces modernizacji egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych. 132 3. Struktura własności budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 133 4. Struktura budynków stanowiących własność Skarbu Państwa, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 134 5. Struktura budynków stanowiących własność Samorządu Woj. Mazowieckiego, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 135 6. Struktura budynków stanowiących własność powiatów, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 136 7. Struktura budynków stanowiących własność gmin, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 137 8. Struktura budynków stanowiących własność osób fizycznych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 138 9. Struktura budynków stanowiących własność spółdzielni, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 139 10. Struktura budynków stanowiących własność kościołów i zw. wyznaniowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 140 11. Struktura budynków stanowiących własność wspólnot gruntowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 141 12. Struktura budynków stanowiących własność spółek prawa handl. i innych podm., objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 142 13. Struktura własności nieruchomości lokalowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 143 14. Zmiany ilości budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib podział na rodzaj własności. 144 15. Zmiany ilości budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib podział na typy budynków. 145 16. Procentowy udział typów budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 146 17. Zmiany ilości nieruchomości lokalowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 147 18. Ilość budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib w powiatach. 148 19. Ilość nieruchomości lokalowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib w powiatach. 149 20. Szacunkowa ilość budynków na terenie jednostek ewidencyjnych, dla których nie zakończono modernizacji egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych. 150 21. Szacunkowa ilość nieruchomości lokalowych na terenie jednostek ewidencyjnych, w których nie zakończono modernizacji w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych. 151 VI. Struktura własności i sposobu użytkowania gruntów na tle innych województw. 152 1. Udział gruntów należących do Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni województw. 153 2. Udział gruntów należących do Samorządów Województw w ogólnej powierzchni województw. 154 3. Udział gruntów należących do gmin w ogólnej powierzchni województw. 155 4. Udział gruntów należących do osób fizycznych w ogólnej powierzchni województw. 156 5. Udział użytków rolnych w ogólnej powierzchni województw. 157 6. Udział gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych w ogólnej powierzchni województw. 158 7. Udział gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w ogólnej powierzchni województw. 159 8. Udział nieużytków w ogólnej powierzchni województw. 160 VII. Podsumowanie. 161 5

Rozdział I Wprowadzenie 6

Wstęp. Celem niniejszego opracowania jest zaprezentowanie po raz kolejny struktury własności i sposobu użytkowania gruntów województwa mazowieckiego. Opracowanie, będące realizacją zadań Marszałka Województwa w zakresie art. 7c ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne, powstało na podstawie zbiorczych zestawień danych objętych ewidencją gruntów i budynków według stanu na dzień 1 stycznia w latach 2002-2015. Dane zostały przedstawione w postaci map tematycznych i wykresów ilustrujących omawianą tematykę pod różnym kątem. Opracowanie powinno posłużyć do zdiagnozowania kierunków i zmian w strukturze własności i sposobie użytkowania gruntów jakie niewątpliwie zachodziły na przestrzeni ostatnich lat na terenie województwa mazowieckiego. Analiza została podzielona na pięć bloków tematycznych. Pierwszy i drugi blok za pomocą wykresów i kartogramów obrazuje trendy zmian w strukturze własności i sposobie użytkowania gruntów w województwie mazowieckim w latach 2002 2015. Przedstawiono zobrazowania kartograficzne danych objętych ewidencją gruntów i budynków w odniesieniu do powierzchni powiatów oraz jednostek ewidencyjnych, w tym dyslokację użytków gruntowych oraz gruntów w grupach i podgrupach własności i kierunki migracji ich udziałów. W trzecim bloku podjęto próbę zobrazowania i analizy kierunków zmian w gruntach użytkowanych rolniczo oraz kierunków urbanizacji na terenie województwa mazowieckiego. W czwartym bloku zamieszczono stopień zaawansowania oraz wyniki prac z dotychczas przeprowadzonej modernizacji ewidencji gruntów i budynków w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych na obszarze województwa mazowieckiego, a także strukturę własności dla budynków i nieruchomości lokalowych na terenach, dla których modernizację zakończono. W niniejszym bloku zobrazowano również informacje dla budynków oraz nieruchomości lokalowych dla jednostek ewidencyjnych. Ostatni blok tematyczny zawiera zobrazowania kartograficzne, prezentujące województwo mazowieckie na tle innych województw w Polsce. Podział na użytki gruntowe i grupy rejestrowe, o których mowa w niniejszym opracowaniu, został wprowadzony zapisami rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa w sprawie ewidencji gruntów i budynków z dnia 29 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 89 poz. 454), zwanego dalej rozporządzeniem. 7

Podstawowe pojęcia występujące w niniejszym opracowaniu. Budynek obiekt budowlany, trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych, posiadający fundamenty i dach. Ewidencja gruntów i budynków jednolity dla kraju, systematycznie aktualizowany zbiór informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz innych osobach fizycznych lub prawnych władających tymi gruntami, budynkami i lokalami. Grupy rejestrowe odpowiednio posegregowane i zebrane według określonych zasad jednostki rejestrowe gruntów, budynków i lokali. Dla celów ewidencji gruntów i budynków, właścicieli nieruchomości i władających, dzieli się na 15 grup rejestrowych. Jednostka ewidencyjna obszar gruntów położonych w granicach administracyjnych gminy, a w przypadku gdy w skład gminy wchodzi miejscowość o statusie miasta - również w granicach administracyjnych miasta. Modernizacja ewidencji - zespół działań technicznych, organizacyjnych i administracyjnych podejmowanych przez Starostę w celu: 1) uzupełnienia bazy danych ewidencyjnych i utworzenia pełnego zakresu zbiorów danych ewidencyjnych zgodnie z wymogami rozporządzenia; 2) modyfikacji istniejących danych ewidencyjnych do wymagań określonych w rozporządzeniu; 3) poprawy funkcjonowania informatycznego systemu obsługującego bazę danych ewidencyjnych. Nieruchomość lokalowa lokal mieszkalny lub użytkowy, w tym także garaż będący częścią składową budynku, stanowiący odrębną własność. Obręb jednostka powierzchniowa podziału kraju wyodrębniona dla celów ewidencji gruntów i budynków, której granice powinny być zgodne z granicami wsi i sołectw, natomiast na obszarach miast z granicami dzielnic i w miarę możliwości pokrywać się z granicami osiedli i zespołów urbanistycznych oraz naturalnymi granicami wyznaczonymi w szczególności przez cieki, ulice, linie kolejowe i inne obiekty fizjograficzne. Powierzchnia ewidencyjna powierzchnia wynikająca z ewidencji gruntów i budynków. Powierzchnia geodezyjna powierzchnia jednostek podziału terytorialnego państwa według państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych państwa. Struktura użytkowania gruntów udział powierzchni poszczególnych użytków gruntowych w ogólnej powierzchni gruntów na danym obszarze. Struktura władania gruntami udział poszczególnych form władania w ogólnej powierzchni gruntów. Użytek gruntowy część powierzchni ziemi użytkowany w sposób jednolity. Użytki rolne wszystkie tereny w obrębie gospodarstwa rolnego lub danego regionu wykorzystywane do produkcji roślinnej, ogrodniczej lub zwierzęcej. Zbiorcze zestawienie danych objętych ewidencją gruntów i budynków - spis danych o ogólnej powierzchni i wartości gruntów wchodzących w skład poszczególnych jednostek rejestrowych, z podziałem na użytki gruntowe, opracowane na podstawie wykazów gruntów, wg stanu na dzień 1 stycznia każdego roku, zachowujące formę i zakres treści tych wykazów. 8

Mapa administracyjna województwa mazowieckiego 9

Ogólne informacje o województwie mazowieckim 3 500 000 3 000 000 2 500 000 2 000 000 1 500 000 1 000 000 500 000 Rodzaj danych Miasta Tereny wiejskie Razem Liczba podregionów 1 5 6 Liczba powiatów 5 37 42 Liczba gmin 35 (51*) 228 314 Liczba jednostek ewidencyjnych 103 279 382 Liczba obrębów ewidencyjnych 3 384 7 921 11 305 Powierzchnia ewidencyjna w ha 216 841 3 339 509 3 556 350 Powierzchnia geodezyjna w ha 216 799 3 339 048 3 555 847 Liczba budynków: 613 298 1 716 028 2 329 326 - objętych modernizacją egib 585 398 1 239 468 1 824 866 - nieobjętych modernizacją egib (szacunkowa) 27 900 476 560 504 460 Postęp modernizacji budynków w % 95,5 72,2 78,3 Liczba nieruchomości lokalowych: 868 630 32 541 856 359 - objętych modernizacją egib 817 480 18 903 791 571 * gminy miejsko-wiejskie 0 - nieobjętych modernizacją egib (szacunkowa) 51 150 13 638 64 788 Postęp modernizacji nieruchomości lokalowych w % 94,1 58,1 92,4 [ha] Udział obszarów miejskich i wiejskich w powierzchni województwa mazowieckiego na tle pozostałych województw Obszary wiejskie Miasta 10

Zestawienie powierzchni powiatów Powiat TERYT Powierzchnia ewidencyjna [ha] Powiat TERYT Powierzchnia ewidencyjna [ha] białobrzeski 1401 63 828 ciechanowski 1402 105 981 garwoliński 1403 128 508 gostyniński 1404 61 473 grodziski 1405 36 700 grójecki 1406 126 768 kozienicki 1407 91 629 legionowski 1408 39 025 lipski 1409 74 079 łosicki 1410 77 237 makowski 1411 106 488 miński 1412 116 363 mławski 1413 118 181 nowodworski 1414 69 519 ostrołęcki 1415 209 825 ostrowski 1416 121 815 otwocki 1417 61 576 piaseczyński 1418 62 445 płocki 1419 179 924 płoński 1420 137 892 przasnyski 1422 121 837 przysuski 1423 80 074 pułtuski 1424 82 732 radomski 1425 152 980 siedlecki 1426 160 343 sierpecki 1427 85 193 sochaczewski 1428 73 456 sokołowski 1429 113 137 szydłowiecki 1430 45 147 warszawski zachodni 1432 53 360 węgrowski 1433 122 062 wołomiński 1434 95 359 wyszkowski 1435 87 811 zwoleński 1436 57 316 żuromiński 1437 80 668 żyrardowski 1438 53 247 m. Ostrołęka 1461 2 863 m. Płock 1462 8 805 m. Radom 1463 11 179 m. Siedlce 1464 3 186 pruszkowski 1421 24 619 m. st. Warszawa 1465 51 720 11

Różnice pomiędzy powierzchnią geodezyjną a powierzchnią ewidencyjną w jednostkach ewidencyjnych gm. Brańszczyk (-129 ha) gm. Wyszogród (- 156 ha) 0 ha do 10 ha (327) 10 ha do 50 ha (42) 50 ha do 100 ha (10) powyżej 100 ha (3) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) gm. Góra Kalwaria (- 402 ha) Uwaga: Największe różnice w powierzchniach występują w jednostkach ewidencyjnych w sąsiedztwie głównych rzek województwa. [ha] 3 557 500 3 556 500 3 555 500 Zmiany powierzchni geodezyjnej i ewidencyjnej województwa w latach 2000-2015 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Powierzchnia geodezyjna Powierzchnia ewidencyjna 12

Rozdział II Struktura zmian własności gruntów 13

Podział na grupy rejestrowe. Właścicieli nieruchomości i władających dla celów ewidencji gruntów i budynków zalicza się do jednej z 15 grup rejestrowych. Rozróżnia się następujące grupy rejestrowe właścicieli nieruchomości i władających (zwanych podmiotami ewidencyjnymi ): 1) grupa 1 - Skarb Państwa, jeżeli nie występuje w zbiegu z użytkownikami wieczystymi; 2) grupa 2 - Skarb Państwa, jeżeli występuje w zbiegu z użytkownikami wieczystymi; 3) grupa 3 - jednoosobowe spółki Skarbu Państwa, przedsiębiorstwa państwowe i inne państwowe osoby prawne; 4) grupa 4 - gminy i związki międzygminne, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi; 5) grupa 5 - gminy i związki międzygminne, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi; 6) grupa 6 - jednoosobowe spółki jednostek samorządu terytorialnego i inne osoby prawne, których organami założycielskimi są organy samorządu terytorialnego; 7) grupa 7 - osoby fizyczne; 8) grupa 8 spółdzielnie; 9) grupa 9 - kościoły i związki wyznaniowe; 10) grupa 10 - wspólnoty gruntowe; 11) grupa 11 - powiaty i związki powiatów, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi; 12) grupa 12 - powiaty i związki powiatów, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi; 13) grupa 13 - województwa, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi; 14) grupa 14 - województwa, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi; 15) grupa 15 - spółki prawa handlowego i inne podmioty ewidencyjne nie wymienione w pkt 1-14. W celu większej przejrzystości opracowania przedstawione 15 grup rejestrowych zostało zgeneralizowane do 9 następujących grup podmiotów ewidencyjnych: 1) Skarb Państwa powstała ze zsumowania gruntów grup rejestrowych nr: 1, 2 i 3, tj. grunty, których właścicielem jest Skarb Państwa, niezależnie od sposobu ich władania; 2) Gminy powstała ze zsumowania gruntów grup rejestrowych nr: 4, 5 i 6, tj. grunty, których właścicielem są gminy, niezależnie od sposobu ich władania; 3) Osoby fizyczne odpowiadająca grupie rejestrowej nr 7; 4) Spółdzielnie odpowiadająca grupie rejestrowej nr 8; 5) Kościoły i związki wyznaniowe odpowiadająca grupie rejestrowej nr 9; 6) Wspólnoty gruntowe odpowiadająca grupie rejestrowej nr 10; 7) Powiaty powstała ze zsumowania gruntów grup rejestrowych nr: 11 i 12, tj. grunty, których właścicielem są powiaty, niezależnie od sposobu ich władania; 14

8) Województwo powstała ze zsumowania gruntów grup rejestrowych nr: 13 i 14, tj. grunty, których właścicielem jest województwo, niezależnie od sposobu ich władania; 9) Spółki prawa handlowego i inne podmioty odpowiadająca grupie rejestrowej nr 15. Wybrane zagadnienia z zakresu ewidencji gruntów i budynków przedstawiono również dla podgrup rejestrowych określonych w 18 rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa w sprawie ewidencji gruntów i budynków z dnia 29 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 89 poz. 454), tj.: Osoby, organy i jednostki organizacyjne, posiadające prawa do nieruchomości należących do podmiotu ewidencyjnego zaliczonego do 1 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 1.1 - Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa; 2) podgrupa 1.2 - Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe; 3) podgrupa 1.3 - państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, z wyłączeniem Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe; 4) podgrupa 1.4 - organy administracji publicznej gospodarujące zasobem nieruchomości Skarbu Państwa; 5) podgrupa 1.5 - Agencja Mienia Wojskowego; 6) podgrupa 1.6 - Wojskowa Agencja Mieszkaniowa; 7) podgrupa 1.7 - osoby i jednostki organizacyjne niewymienione w pkt 1-6. Użytkowników wieczystych gruntów należących do Skarbu Państwa, jako podmiotu ewidencyjnego zaliczonego do 2 grupy rejestrowej, dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 2.1 - osoby fizyczne; 2) podgrupa 2.2 - państwowe osoby prawne; 3) podgrupa 2.3 - spółdzielnie mieszkaniowe; 4) podgrupa 2.4 - inne osoby, niewymienione w pkt 1-3. Osoby, organy i jednostki organizacyjne, o których mowa w 11 ust. 1 pkt 1, posiadające prawa do nieruchomości należących do podmiotów ewidencyjnych zaliczonych do 4 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 4.1 - organy gmin gospodarujące gminnymi zasobami nieruchomości; 2) podgrupa 4.2 - jednostki organizacyjne gmin i związków międzygminnych; 3) podgrupa 4.3 - osoby i jednostki organizacyjne niewymienione w pkt 1 i 2. Użytkowników wieczystych gruntów należących do podmiotów ewidencyjnych zaliczonych do 5 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 5.1 - osoby fizyczne; 2) podgrupa 5.2 - gminne osoby prawne; 3) podgrupa 5.3 - spółdzielnie mieszkaniowe; 4) podgrupa 5.4 - inne osoby, niewymienione w pkt 1-3. 15

Podmioty ewidencyjne zaliczone do 6 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 6.1 - jednoosobowe spółki gmin i inne gminne osoby prawne; 2) podgrupa 6.2 - jednoosobowe spółki powiatów i inne powiatowe osoby prawne; 3) podgrupa 6.3 - jednoosobowe spółki województw i inne wojewódzkie osoby prawne. Podmioty ewidencyjne zaliczone do 7 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 7.1 - osoby fizyczne - właściciele i władający gruntami wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych; 2) podgrupa 7.2 - osoby fizyczne - właściciele i władający gruntami niewchodzącymi w skład gospodarstw rolnych. Podmioty ewidencyjne zaliczone do 8 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 8.1 - rolnicze spółdzielnie produkcyjne; 2) podgrupa 8.2 - spółdzielnie mieszkaniowe; 3) podgrupa 8.3 - inne spółdzielnie, niewymienione w pkt 1 i 2. Osoby, organy i jednostki organizacyjne, o których mowa w 11 ust. 1 pkt 1, posiadające prawa do nieruchomości należących do podmiotów ewidencyjnych zaliczonych do 11 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 11.1 - organy powiatów gospodarujące powiatowymi zasobami nieruchomości; 2) podgrupa 11.2 - jednostki organizacyjne powiatów i związków powiatów; 3) podgrupa 11.3 - osoby i jednostki organizacyjne niewymienione w pkt 1 i 2. Użytkowników wieczystych gruntów należących do podmiotów ewidencyjnych zaliczonych do 12 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 12.1 - osoby fizyczne; 2) podgrupa 12.2 - powiatowe osoby prawne; 3) podgrupa 12.3 - spółdzielnie mieszkaniowe; 4) podgrupa 12.4 - inne osoby, niewymienione w pkt 1-3. Osoby, organy i jednostki organizacyjne, o których mowa w 11 ust. 1 pkt 1, posiadające prawa do nieruchomości należących do podmiotów ewidencyjnych zaliczonych do 13 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 13.1 - organy województw gospodarujące wojewódzkimi zasobami nieruchomości; 2) podgrupa 13.2 - jednostki organizacyjne województw; 3) podgrupa 13.3 - osoby i jednostki organizacyjne niewymienione w pkt 1 i 2. Użytkowników wieczystych gruntów należących do podmiotów ewidencyjnych zaliczonych do 14 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 14.1 - osoby fizyczne; 2) podgrupa 14.2 - wojewódzkie osoby prawne; 3) podgrupa 14.3 - spółdzielnie mieszkaniowe; 4) podgrupa 14.4 - inne osoby, niewymienione w pkt 1-3. 16

Podmioty ewidencyjne zaliczone do 15 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 15.1 - spółki handlowe; 2) podgrupa 15.2 - partie polityczne i stowarzyszenia; 3) podgrupa 15.3 - inne osoby, niewymienione w pkt 1 i 2. Strukturę własności gruntów województwa mazowieckiego zaprezentowano według przedstawionych powyżej 9 grup podmiotów ewidencyjnych na wykresach i mapach tematycznych zawierających szczegółowe informacje w odniesieniu do poszczególnych powiatów i jednostek ewidencyjnych. Strukturę zmian gruntów, które zostały przekazane w użytkowanie wieczyste, a których właścicielem jest Skarb Państwa, Województwo, Powiat lub Gmina, zostały dodatkowo zobrazowano na oddzielnym wykresie. Podobne założenie odnośnie grup podmiotów ewidencyjnych zastosowano również dla zobrazowań dotyczących budynków i nieruchomości lokalowych. Nr grupy Udział grup rejestrowych w powierzchni województwa mazowieckiego 1 stycznia 2015 r. Nazwa Grupy Rejestrowej Powierzchnia [ha] 1 Skarb Państwa, jeżeli nie występuje w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 579 013 2 Skarb Państwa, jeżeli występuje w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 39 656 3 Jednoosobowe spółki Skarbu Państwa, przedsiębiorstwa państwowe i inne państwowe osoby prawne 4 276 4 Gminy i związki międzygminne, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 86 090 5 Gminy i związki międzygminne, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 7 572 6 Jednoosobowe spółki jednostek samorządu terytorialnego i inne osoby prawne, których organami założycielskimi są organy samorządu terytorialnego 7 Osoby fizyczne 2 742 191 8 Spółdzielnie 5 809 9 Kościoły i związki wyznaniowe 8 336 10 Wspólnoty gruntowe 25 038 11 Powiaty i związki powiatów, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 17 149 12 Powiaty i związki powiatów, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 36 13 Województwa, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 4 408 14 Województwa, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 209 15 Spółki prawa handlowego i inne podmioty ewidencyjne nie wymienione w grupach 1-14 35 916 651 3 556 350 17

Struktura własności gruntów 2002 r. 2015 r. Osoby fizyczne 75,8% Osoby fizyczne 77,1% Gminy 2,4% Skarb Państwa 19,4% Gminy 2,7% Skarb Państwa 17,5% Spółki prawa handlowego i inne podmioty 0,9% Województwo Mazowieckie 0,1% Powiaty 0,2% Wspólnoty gruntowe 0,6% Spółdzielnie 0,3% Kościoły i związki wyznaniowe 0,2% Spółki prawa handlowego i inne podmioty 1,0% Województwo Mazowieckie 0,1% Powiaty 0,5% Wspólnoty gruntowe 0,7% Spółdzielnie 0,2% Kościoły i związki wyznaniowe 0,2% ( 688 788 ha) Skarb Państwa (85 845 ha) Gminy (2 697 424 ha) Osoby fizyczne (10 418 ha) Spółdzielnie (8 123 ha) Kościoły i związki wyznaniowe (23 053 ha) Wspólnoty gruntowe (8 565 ha) Powiaty (2 440 ha) Województwo Mazowieckie (32 209 ha) Spółki prawa handlowego i inne podmioty ( 622 945 ha) Skarb Państwa (94 313 ha) Gminy (2 742 191 ha) Osoby fizyczne (5 809 ha) Spółdzielnie (8 336 ha) Kościoły i związki wyznaniowe (25 038 ha) Wspólnoty gruntowe (17 185 ha) Powiaty (4 617 ha) Województwo Mazowieckie (35 916 ha) Spółki prawa handlowego i inne podmioty 18

[ha] 2 750 000 2 740 000 2 730 000 2 720 000 2 710 000 2 700 000 2 690 000 Struktura zmian własności gruntów 2 742 191 ha - Osoby fizyczne 690 000 680 000 670 000 660 000 650 000 640 000 630 000 620 000 622 945 ha - Skarb Państwa 100 000 90 000 80 000 70 000 60 000 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 94 313 ha - Gminy 35 916 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 25 038 ha - Wspólnoty gruntowe 17 185 ha - Powiaty 8 336 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 5 809 ha - Spółdzielnie 4 617 ha - Województwo Mazowieckie 19

Udział gruntów osób, organów i jednostek organizacyjnych, posiadających prawa do nieruchomości należących do Skarbu Państwa 0,2% 0,0% Stan na dzień 1 stycznia 2015 r. 4,8% 10,4% 5,9% 5,0% podgrupa 1.1 - Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, podgrupa 1.2 - Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, podgrupa 1.3 - państwowe jednostki organizacyjne 73,6% nieposiadające osobowości prawnej, z wyłączeniem Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, podgrupa 1.4 - organy administracji publicznej gospodarujące zasobem nieruchomości Skarbu Państwa, podgrupa 1.5 - Agencja Mienia Wojskowego, 1.1 (28 968 ha) 1.2 (426 209 ha) 1.3 (60 404 ha) 1.4 (27 969 ha) 1.5 (884 ha) podgrupa 1.6 - Wojskowa Agencja Mieszkaniowa, podgrupa 1.7 - osoby i jednostki organizacyjne niewymienione w pkt 1-6. 1.6 (253 ha) 1.7 (34 326 ha) 20

Udział gruntów osób, organów i jednostek organizacyjnych, posiadających prawa do nieruchomości należących do gmin, powiatów i Województwa Mazowieckiego Stan na dzień 1 stycznia 2015 r. 9,6% 19,3% 71,1% 4.1 (61 189 ha) 4.2 (8 288 ha) 4.3 (16 613 ha) grupa 4 - gminy i związki międzygminne, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi podgrupa 4.1 - organy gmin gospodarujące gminnymi zasobami nieruchomości, podgrupa 4.2 - jednostki organizacyjne gmin i związków międzygminnych, podgrupa 4.3 - osoby i jednostki organizacyjne niewymienione w pkt 1 i 2. 42,1% 8,1% 49,8% 11.1 (8 544 ha) 11.2 (7 212 ha) 11.3 (1 393 ha) grupa 11 - powiaty i związki powiatów, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi podgrupa 11.1 - organy powiatów gospodarujące powiatowymi zasobami nieruchomości, podgrupa 11.2 - jednostki organizacyjne powiatów i związków powiatów, podgrupa 11.3 - osoby i jednostki organizacyjne niewymienione w pkt 1 i 2. 34,0% 12,6% 53,5% 13.1 (2 357 ha) 13.2 (1 497 ha) 13.3 (554 ha) grupa 13 - województwa, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi podgrupa 13.1 - organy województw gospodarujące wojewódzkimi zasobami nieruchomości, podgrupa 13.2 - jednostki organizacyjne województw, podgrupa 13.3 - osoby i jednostki organizacyjne niewymienione w pkt 1 i 2. 21

Udział gruntów podmiotów ewidencyjnych zaliczanych do grupy 7 (osoby fizyczne), 8 (spółdzielnie) oraz 15 (spółki prawa handlowego i inne podmioty) Stan na dzień 1 stycznia 2015 r. 10,4% grupa 7 - osoby fizyczne 89,6% 7.1 (2 457 875 ha) 7.2 ( 284 316 ha) podgrupa 7.1 - osoby fizyczne - właściciele i władający gruntami wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych, podgrupa 7.2 - osoby fizyczne - właściciele i władający gruntami niewchodzącymi w skład gospodarstw rolnych. 15,0% 26,4% 58,5% 8.1 (3 400 ha) 8.2 (874 ha) 8.3 (1 535 ha) grupa 8 - spółdzielnie podgrupa 8.1 - rolnicze spółdzielnie produkcyjne, podgrupa 8.2 - spółdzielnie mieszkaniowe, podgrupa 8.3 - inne spółdzielnie, niewymienione w pkt 1 i 2. grupa 15 - spółki prawa handlowego i inne podmioty ewidencyjne 25,6% 2,7% 71,7% 15.1 (25 749 ha) 15.2 (955 ha) 15.3 (9 212 ha) nie wymienione w grupach 1-14 podgrupa 15.1 - spółki handlowe, podgrupa 15.2 - partie polityczne i stowarzyszenia, podgrupa 15.3 - inne osoby, niewymienione w pkt 1 i 2. 22

Rozdział II Struktura zmian własności gruntów A. Struktura własności gruntów 23

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność Skarbu Państwa [ha] 450 000 400 000 350 000 300 000 250 000 200 000 150 000 100 000 2002r. 2015r. -10% 50 000 0 Struktura użytków rolnych 2015 r. 2015 r. 19% 11% 5% 58% Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy 23% Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 43% 12% 11% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 24

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność Województwa Mazowieckiego [ha] 2 800 2 400 2 000 1 600 1 200 800 400 2015r. 2002r. 0 +89% Struktura użytków rolnych Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 2015 r. 4% 6% 23% 59% Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy 2015 r. 7% 81% 7% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 25

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność powiatów [ha] 14 000 12 000 10 000 8 000 6 000 4 000 2 000 2015r. 2002r. +101% 0 Struktura użytków rolnych 2015 r. 4% 11% 6% 3% Grunty orne 72% Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy 2015 r. 95% Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 4% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 26

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność gmin [ha] 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 2015r. 2002r. 0 +10% Struktura użytków rolnych Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 2015 r. 11% 15% 5% Grunty orne 64% Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy 2015 r. 76% 8% 8% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 27

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność osób fizycznych [ha] 1 600 000 1 400 000 1 200 000 1 000 000 800 000 600 000 400 000 2015r. 2002r. 200 000 0 +2% Struktura użytków rolnych 2015 r. 10% 11% 71% Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy 2015 r. 11% Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 5% 3% Tereny przemysłowe Tereny mieszkaniowe 76% Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 28

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność spółdzielni [ha] 7 000 6 000 5 000 4 000 3 000 2 000 1 000 2002r. 2015r. -44% 0 Struktura użytków rolnych 2015 r. 10% 7% 5% Grunty orne 74% Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy 2015 r. 9% 19% 3% Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 64% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 29

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych [ha] 3 500 3 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 2015r. 2002r. +3% 0 Struktura użytków rolnych 2015 r. 13% 6% 11% 6% Grunty orne 64% Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy 2015 r. 15% Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 7% 77% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 30

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność wspólnot gruntowych [ha] 12 000 10 000 8 000 6 000 4 000 2015r. 2002r. +9% 2 000 0 Uwaga!: Wzrost powierzchni gruntów należących do wspólnot gruntowych nastąpił w wyniku porządkowania baz danych w systemie do prowadzenia egib w powiecie przysuskim. Struktura użytków rolnych Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 2015 r. 9% 16% Grunty orne Sady Łąki 2015 r. 32% 8% 12% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane 74% Pastwiska 35% Zurb. tereny niezabudowane Rolne zabudowane 8% Tereny rekreacyjne Stawy Drogi Rowy Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 31

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów [ha] 12 000 10 000 8 000 6 000 4 000 2 000 2015r. 2002r. +12% 0 Struktura użytków rolnych 2015 r. 12% 11% 3% 5% Grunty orne 66% Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy 2015 r. 5% 14% Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 3% 8% Tereny mieszkaniowe 31% 31% Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 32

Udział gruntów przekazanych w użytkowanie wieczyste* w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 43% (1) 30% do 40 % (4) 20% do 30% (9) 10% do 20% (13) 1% do 10% (102) 0% do 1% (253) * przez grunty przekazane w użytkowanie wieczyste należy rozumieć grunty stanowiące własność Skarbu Państwa, Województwa Mazowieckiego, powiatów i gmin (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 33

Zmiany gruntów przekazanych w użytkowanie wieczyste 209 ha Województwo Mazowieckie 36 ha Powiaty 7 572 ha Gminy 39 656 ha Skarb Państwa 0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000 2002r. 2005r. 2008r. 2011r. 2015r. 34

Rozdział II Struktura zmian własności gruntów B. Zmiany w grupach własności 35

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność Skarbu Państwa [ha] 480 000 471 901 ha - Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 460 000 440 000 6% 7% 120 000 9% 100 000 80 000 76% 60 000 53 849 ha - Użytki rolne 40 000 20 000 43 210 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 39 848 ha - Grunty pod wodami 6 557 ha - Nieużytki 6 052 ha - Tereny różne 1 528 ha - Użytki ekologiczne 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 36

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność Województwa Mazowieckiego [ha] 3 600 7% 3% 3 200 6% 2 800 2 400 81% 2 000 1 600 1 200 800 400 3 724 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 292 ha - Użytki rolne 79 ha - Grunty pod wodami 321 ha - Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 164 ha - Tereny różne 32 ha - Nieużytki 5 ha - Użytki ekologiczne 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 37

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność powiatów [ha] 16 000 15 000 14 000 13 000 12 000 11 000 10 000 15 084 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 1 689 ha - Użytki rolne 339 ha - Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 60 ha - Nieużytki 8 ha - Grunty pod wodami 5 ha - Tereny różne 0 ha - Użytki ekologiczne 9 000 8 000 7 000 6 000 5 000 4 000 10% 2% 3 000 2 000 88% 1 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 38

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność gmin [ha] 70 000 70 103 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 65 000 60 000 5% 55 000 18% 25 000 74% 20 000 15 000 10 000 5 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 16 790 - Użytki rolne 4 605 ha - Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 1 739 ha - Nieużytki 624 ha - Grunty pod wodami 427 ha - Tereny różne 25 ha - Użytki ekologiczne 39

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność osób fizycznych 2 350 000 [ha] 2 273 248 ha - Użytki rolne 2 300 000 2 250 000 14% 2% 450 000 400 000 350 000 83% 300 000 250 000 200 000 150 000 100 000 50 000 385 798 ha - Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 56 049 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 23 233 ha - Nieużytki 1 252 ha - Grunty pod wodami 2 383 ha - Tereny różne 228 ha - Użytki ekologiczne 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 40

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność spółdzielni 9 500 [ha] 9 000 8 500 5% 8 000 7 500 20% 7 000 6 500 6 000 74% 5 500 5 000 4 500 4 000 4 270 ha - Użytki rolne 1 500 1 000 500 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 1 161 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 313 ha - Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 50 ha - Nieużytki 2 ha - Grunty pod wodami 13 ha - Tereny różne 0 ha - Użytki ekologiczne 41

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych 5 500 4 879 ha - Użytki rolne 5 000 12% 4 500 2 500 27% 59% 2 000 1 500 1 000 500 2 268 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 981 ha - Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 111 ha - Tereny różne 93 ha - Nieużytki 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 0 ha - Użytki ekologiczne 4 ha - Grunty pod wodami 42

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność wspólnot gruntowych 12 500 [ha] 7% 12 000 11 500 46% 11 000 10 500 46% 10 000 9 500 9 000 8 500 11 182 ha - Użytki rolne 11 622 ha - Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 2 500 2 000 1 500 1 000 500 1 862 ha - Nieużytki 192 ha - Grunty pod wodami 133 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 26 ha - Tereny różne 21 ha- Użytki ekologiczne 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 43

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów 20 000 [ha] 2% 18 000 15% 16 000 53% 14 000 28% 12 000 10 000 8 000 6 000 4 000 2 000 19 211 ha - Użytki rolne 10 051 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 5 204 ha - Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 758 ha - Nieużytki 386 ha - Tereny różne 302 ha - Grunty pod wodami 4 ha - Użytki ekologiczne 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 44

Rozdział II Struktura zmian własności gruntów C. Dyslokacja gruntów w grupach własności 45

Udział gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni powiatu 2015 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. Średni udział gruntów podmiotu w województwie: 17,5% 35% do 40% (2) 25% do 35% (7) 15% do 25% (18) 7% do 15% (15) (w nawiasie podano liczbę powiatów) -1% do 0% (11) -3% do -1% (23) -6% do -3% (5) -10% do -6% (3) 46

Udział gruntów stanowiących własność Województwa Mazowieckiego w ogólnej powierzchni powiatu 2015 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. Średni udział gruntów podmiotu w województwie: 0,1% 2,0% (1) 0,4% do 0,8% (4) 0,1% do 0,4% (17) 0,0% do 0,1% (20) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 2,0% (1) 0% do 0,6% (38) -0,4% do 0% (2) -0,7% (1) 47

Udział gruntów stanowiących własność powiatów w ogólnej powierzchni powiatu 2015 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. Średni udział gruntów podmiotu w województwie: 0,5% 2,1% do 3,1% (2) 1,1% do 1,3% (2) 0,5% do 0,8% (16) 0,0% do 0,5% (22) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 1,6% (1) 0,5% do 0,8% (6) 0% do 0,5% (26) -0,3% do 0% (8) -2,3% (1) 48

Udział gruntów stanowiących własność gmin w ogólnej powierzchni powiatu 2015 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. Średni udział gruntów podmiotu w województwie: 2,7% 21% do 26% (3) 13% do 18% (2) 2% do 6% (23) 0% do 2% (14) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 1% do 3% (4) 0% do 1% (29) -1% do 0% (6) -2% do -1% (3) Uwaga!: Znaczne zmiany w udziale gruntów gmin w powiecie przysuskim wynikają z porządkowania baz danych w systemie do prowadzenia egib. 49

Udział gruntów stanowiących własność osób fizycznych w ogólnej powierzchni powiatu 2015 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. Średni udział gruntów podmiotu w województwie: 77,1% 80% do 89% (14) 70% do 80% (15) 60% do 70% (6) 50% do 60% (3) 33% do 50% (4) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 4% do 7% (3) 2% do 4% (3) 0% do 2% (27) -2% do 0% (9) Uwaga!: Znaczne zmiany w udziale gruntów osób fizycznych w powiecie przysuskim wynikają z porządkowania baz danych w systemie do prowadzenia egib. 50

Udział gruntów stanowiących własność spółdzielni w ogólnej powierzchni powiatu 2015 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. Średni udział gruntów podmiotu w województwie: 0,2% 1,5% do 1,9% (2) 0,7% do 1,1% (2) 0,4% do 0,7% (4) 0,2% do 0,4% (8) 0,0% do 0,2% (26) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 1,0% do 1,7% (2) 0,0% do 1,0% (6) -0,8% do 0,0% (34) 51

Udział gruntów stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych w ogólnej powierzchni powiatu 2015 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. Średni udział gruntów podmiotu w województwie: 0,2% 0,9% do 1,2% (5) 0,4% do 0,6% (3) 0,2% do 0,4% (14) 0,0% do 0,2% (20) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 0,2% (3) 0% do 0,1% (22) -0,1% do 0% (17) 52

Udział gruntów stanowiących własność wspólnot gruntowych w ogólnej powierzchni powiatu 2015 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. Średni udział gruntów podmiotu w województwie: 0,7% 4,0% (1) 2,2% do 2,6% (3) 1,3% do 1,8% (3) 0,6% do 1,3% (9) 0,0% do 0,6% (26) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 2,8% (1) 0% do 0,5% (11) -0,6% do 0% (30) Uwaga!: Znaczne zmiany w udziale gruntów wspólnot gruntowych w powiecie przysuskim wynikają z porządkowania baz danych w systemie do prowadzenia egib. 53

Udział gruntów stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów w ogólnej powierzchni powiatu 2015 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. Średni udział gruntów podmiotu w województwie: 1,0% 12,4% (1) 5,0% do 8,3% (4) 1,5% do 5,0% (9) 0,5% do 1,5% (11) 0,0% do 0,5% (17) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 11,3% (1) 3,0% do 6,2% (4) 0,0% do 3,0% (28) -1,5% do 0,0 (8) -7,7% (1) Uwaga!: Znaczne zmiany w udziale gruntów spółek prawa handlowego i innych podmiotów w powiecie przysuskim wynikają z porządkowania baz danych w systemie do prowadzenia egib. 54

Rozdział II Struktura zmian własności gruntów D. Dyslokacja gruntów w wybranych podgrupach własności 55

Udział gruntów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 15% do 19% (2) 5% do 10% (9) 1% do 5% (75) 0% do 1% (296) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 56

Udział gruntów w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 50% do 64% (4) 30% do 50% (25) 10% do 30% (93) 0% do 10% (260) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 57

Udział gruntów Skarbu Państwa przekazanych do zagospodarowania Agencji Mienia Wojskowego w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych m. Nowe Miasto n. Pilicą 25,9% (1) 0% do 2,0% (27) 0% (354) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 58

Udział gruntów Skarbu Państwa w użytkowaniu wieczystym osób fizycznych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 1,0% do 1,4% (12) 0,5% do 1,0% (24) 0,0% do 0,5% (346) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 59

Udział gruntów gmin i ich związków w użytkowaniu wieczystym osób fizycznych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 4,0% do 7,3% (5) 1,0% do 4,0% (21) 0,0% do 1,0% (356) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 60

Udział gruntów osób fizycznych nie wchodzących w skład gospodarstw rolnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 50% do 68% (9) 30% do 50% (34) 10% do 30% (114) 0% do 10% (225) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 61

Udział gruntów województw przekazanych w trwały zarząd oraz grunty, których właściciele nie są znani w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 2% do 3% (2) 0% do 2% (111) 0% (269) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 62

Udział gruntów spółek prawa handlowego w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 10,0% do 15,7% (3) 5,0% do 10,0% (24) 1,0% do 5,0% (87) 0,0% do 1,0% (268) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 63

Udział gruntów partii politycznych i stowarzyszeń w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych m. Pułtusk 3,1% do 4,2% (2) 0,5% do 1,1% (6) 0% do 0,5% (142) 0% (232) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 64

Rozdział II Struktura zmian własności gruntów E. Trendy migracji udziałów w grupach własności 65

Udział gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2015 r. 2015 r. max. 70% do 92% (4) 50% do 70% (12) 20% do 50% (108) 10% do 20% (105) 0,2% do 10% (153) m. Zielonka 35% do 41% (2) 25% do 35% (7) 15% do 25% (18) 7% do 15% (15) 2003 r. 2007 r. 2011 r. 2014 r. 66

Udział gruntów stanowiących własność Województwa Mazowieckiego w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2015 r. 2015 r. max. m. Nowy Dwór Mazowiecki 10,4% (1) 2,0% do 4,0% (5) 1,0% do 2,0% (8) 0,1% do 1,0% (150) 0,0% do 0,1% (218) 0,7% do 2,0% (2) 0,4% do 0,7% (3) 0,1% do 0,4% (17) 0,0% do 0,1% (20) 2003 r. 2007 r. 2011 r. 2014 r. 67

Udział gruntów stanowiących własność powiatów w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2015 r. 2015 r. max. 9,1% do 11,6% (2) 3,0% do 3,7% (5) 1,0% do 3,0% (40) 0,5% do 1,0% (125) 0,0% do 0,5% (210) m. Garwolin 2,0% do 5,1% (2) 1,0% do 2,0% (2) 0,5% do 1,0% (16) 0,0% do 0,5% (22) 2003 r. 2007 r. 2011 r. 2014 r. 68

Udział gruntów stanowiących własność gmin w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2015 r. 2015 r. max. 40% do 60% (6) 20% do 40% (12) 5% do 20% (76) 2% do 5% (109) 0,1% do 2% (179) dz. Mokotów 17% do 27% (4) 4% do 17% (2) 2% do 4% (22) 0% do 2% (14) 2003 r. 2007 r. 2011 r. 2014 r. 69

Udział gruntów stanowiących własność osób fizycznych w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2015 r. 2015 r. max. 95% do 97% (11) 90% do 95% (61) 60% do 90% (231) 30% do 60% (60) 0 % do 30% (19) gm. Tczów 80% do 89% (14) 70% do 80% (15) 60% do 70% (6) 50% do 60% (3) 33% do 50% (4) 2003 r. 2007 r. 2011 r. 2014 r. 70

Udział gruntów stanowiących własność spółdzielni w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2015 r. 2015 r. gm. Ciechanów max. 2,0% do 3,3% (9) 0,5% do 2,0% (45) 0,2% do 0,5% (47) 0,0% do 0,2% (168) 0,0% (113) 1,5% do 2,5% (2) 0,7% do 1,5% (2) 0,4% do 0,7% (4) 0,2% do 0,4% (8) 0,0% do 0,2% (26) 2003 r. 2007 r. 2011 r. 2014 r. 71

Udział gruntów stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2015 r. 2015 r. dz. Wola max. 3,0% do 5,6% (3) 1,0% do 3,0% (32) 0,5% do 1,0% (53) 0,2% do 0,5% (104) 0,0% do 0,2% (190) 0,5% do 1,2% (6) 0,4% do 0,5% (2) 0,3% do 0,4% (4) 0,2% do 0,3% (10) 0,0% do 0,2% (20) 2003 r. 2007 r. 2011 r. 2014 r. 72

Udział gruntów stanowiących własność wspólnot gruntowych w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2015 r. 2015 r. m. Nowe Miasto n. Pilicą max. 33,2% (1) 15,0% do 23,6% (3) 5,0% do 10,0% (10) 0,5% do 5,0% (90) 0,0% do 0,5% (278) 4,0% (1) 2,0% do 2,6% (3) 1,3% do 2,0% (3) 0,6% do 1,3% (9) 0,0% do 0,6% (26) 2003 r. 2007 r. 2011 r. 2014 r. 73

Udział gruntów stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2015 r. 2015 r. max. 23,8% (1) 10,0% do 15,1% (8) 5,0 % do 10,0% (27) 1,0% do 5,0% (105) 0,5% do 1,0% (61) 0% do 0,5% (180) m. Góra Kalwaria 12,4% (1) 5,0% do 8,3% (4) 1,5% do 5,0% (9) 0,5% do 1,5% (11) 0,0% do 0,5% (17) 2003 r. 2007 r. 2011 r. 2014 r. 74

Rozdział III Struktura zmian sposobu użytkowania gruntów 75

Podział na użytki gruntowe. Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa w sprawie ewidencji gruntów i budynków wprowadza następujący podział na użytki gruntowe. 1. Użytki rolne. 1) Grunty orne; Do gruntów ornych zalicza się grunty: a) poddane stałej uprawie mechanicznej mającej na celu produkcję ziemiopłodów rolniczych lub ogrodniczych, w tym grunty, na których urządzone zostały ogrody działkowe oraz szklarnie i inspekty, b) nadające się do uprawy, o której mowa pod lit. a), ale zajęte pod plantacje chmielu, wikliny, drzew (np. choinek) oraz szkółki drzew ozdobnych i krzewów, c) ugory, odłogi. 2) Sady; Do sadów zalicza się grunty o powierzchni co najmniej 0,1000 ha zasadzone drzewami i krzewami owocowymi o zwartym nasadzeniu (minimum 600 drzew lub 2.000 krzewów na 1 ha), szkółki drzew i krzewów owocowych oraz winnice. 3) Łąki trwałe; Do łąk trwałych zalicza się grunty pokryte zwartą wieloletnią roślinnością, złożoną z licznych gatunków traw, roślin motylkowych i ziół, tworzących ruń łąkową, systematycznie koszoną, a w rejonach górskich - hale i połoniny z zasady koszone. 4) Pastwiska trwałe Do pastwisk trwałych zalicza się grunty pokryte podobną jak na łąkach roślinnością, z reguły wypasane, a w rejonach górskich hale i połoniny, które z zasady nie są koszone, lecz wypasane. 5) Grunty rolne zabudowane; Do gruntów rolnych zabudowanych zalicza się grunty zajęte pod budynki mieszkalne oraz inne budynki i urządzenia budowlane służące produkcji rolniczej, nie wyłączając produkcji rybnej, oraz przetwórstwu rolno-spożywczemu (kotłownie, komórki, garaże, szopy, stodoły, wiaty, spichlerze, budynki inwentarskie, place składowe i manewrowe w obrębie zabudowy itp.), a także zajęte pod ogródki przydomowe w gospodarstwach rolnych. 6) Grunty pod stawami; Do gruntów pod stawami zalicza się grunty pod zbiornikami wodnymi (z wyjątkiem jezior i zbiorników zaporowych z urządzeniami do regulacji poziomu wód), wyposażonymi w urządzenia hydrotechniczne, nadającymi się do chowu, hodowli i przetrzymywania ryb, obejmujące powierzchnię ogroblowaną wraz z systemem rowów oraz tereny przyległe do stawów i z nimi związane, a należące do obiektu stawowego. 7) Grunty pod rowami; Do gruntów pod rowami zalicza się grunty zajęte pod otwarte rowy pełniące funkcje urządzeń melioracji wodnych dla gruntów wykorzystywanych do produkcji rolniczej. 76

2. Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione. 1) Lasy; Do lasów zalicza się grunty określone jako "las" w ustawie z dnia 28 września 1991r. o lasach (Dz. U. z 2000 r. Nr 56, poz. 679, Nr 86, poz. 958 i Nr 120, poz. 1268). 2) Grunty zadrzewione i zakrzewione; Gruntami zadrzewionymi i zakrzewionymi są grunty porośnięte roślinnością leśną, których pole powierzchni jest mniejsze od 0,1000 ha, a także: a) śródpolne skupiska drzew i krzewów niezaliczone do lasów, b) tereny torfowisk, pokrytych częściowo kępami krzewów i drzew karłowatych, c) grunty porośnięte wikliną w stanie naturalnym oraz krzewiastymi formami wierzb w dolinach rzek i obniżeniach terenu, d) przylegające do wód powierzchniowych grunty porośnięte drzewami lub krzewami, stanowiące biologiczną strefę ochronną cieków i zbiorników wodnych, e) jary i wąwozy pokryte drzewami i krzewami w sposób naturalny lub sztuczny w celu zabezpieczenia przed erozją, niezaliczone do lasów, f) wysypiska kamieni i gruzowiska porośnięte drzewami i krzewami, g) zadrzewione i zakrzewione tereny nieczynnych cmentarzy, poza zwartymi kompleksami lasów, h) skupiska drzew i krzewów mające charakter parku, ale niewyposażone w urządzenia i budowle służące rekreacji i wypoczynkowi. 3. Grunty zabudowane i zurbanizowane. 1) Tereny mieszkaniowe; Do terenów mieszkaniowych zalicza się grunty, niewykorzystywane do produkcji rolniczej i leśnej, zajęte pod budynki mieszkalne, urządzenia funkcjonalnie związane z budynkami mieszkalnymi (podwórza, dojazdy, przejścia, przydomowe place gier i zabaw itp.), a także ogródki przydomowe. 2) Tereny przemysłowe; Do terenów przemysłowych zalicza się grunty zajęte pod budynki i urządzenia służące produkcji przemysłowej, a także ujęcia wody, oczyszczalnie ścieków, stacje transformatorowe, czynne hałdy i wysypiska, urządzenia magazynowo-składowe, bazy transportowe i remontowe itp. 3) Inne tereny zabudowane; Do innych terenów zabudowanych zalicza się grunty zajęte pod budynki i urządzenia związane z administracją, służbą zdrowia, handlem, kultem religijnym, rzemiosłem, usługami, nauką, oświatą, kulturą i sztuką, wypoczynkiem, łącznością itp., czynne cmentarze, grzebowiska zwierząt oraz inne grunty zabudowane, niewymienione w pkt 1 i 2. 4) Zurbanizowane tereny niezabudowane; Do zurbanizowanych terenów niezabudowanych zalicza się grunty niezabudowane, przeznaczone w planach zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę, wyłączone z produkcji rolniczej i leśnej. 5) Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe; Do terenów rekreacyjno-wypoczynkowych zalicza się niezajęte pod budynki: a) tereny ośrodków wypoczynkowych, tereny zabaw dziecięcych, plaże, urządzone parki, skwery, zieleńce (poza pasami ulic), b) tereny o charakterze zabytkowym: ruiny zamków, grodziska, kurhany, pomniki przyrody itp., 77

c) tereny sportowe: stadiony, boiska sportowe, skocznie narciarskie, tory saneczkowe, strzelnice sportowe, kąpieliska itp., d) tereny spełniające funkcje rozrywkowe: lunaparki, wesołe miasteczka itp., e) ogrody zoologiczne i botaniczne, f) tereny zieleni nieurządzonej niezaliczone do lasów oraz gruntów zadrzewionych i zakrzewionych. 6) Użytki kopalne; Do użytków kopalnych zalicza się grunty zajęte przez czynne odkrywkowe kopalnie, w których odbywa się wydobycie kopalin. 7) Tereny komunikacyjne, w tym: a) Drogi Do użytku gruntowego o nazwie "drogi" zalicza się grunty w granicach pasów drogowych dróg publicznych i dróg wewnętrznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 71, poz. 838 i Nr 86, poz. 958). W szczególności do dróg zalicza się grunty zajęte pod: - drogi krajowe, - drogi wojewódzkie, - drogi powiatowe, - drogi gminne, - drogi w osiedlach mieszkaniowych, - drogi dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych oraz do obiektów użyteczności publicznej, - place postojowe i manewrowe przy dworcach kolejowych, autobusowych i lotniczych, portach morskich i rzecznych i innych oraz ogólnodostępne dojazdy do ramp wyładowczych i placów składowych. Grunty zajęte pod wewnętrzną komunikację gospodarstw rolnych, leśnych oraz poszczególnych nieruchomości nie są drogą w rozumieniu rozporządzenia. Grunty te wlicza się do przyległego do nich użytku gruntowego; b) Tereny kolejowe, Do terenów kolejowych zalicza się grunty zajęte pod obiekty, budowle i inne urządzenia przeznaczone do wykonywania i obsługi ruchu kolejowego (torowiska kolejowe, stacje, rampy, magazyny, bocznice kolejowe itp.); c) Inne tereny komunikacyjne, Do innych terenów komunikacyjnych zalicza się grunty zajęte pod: - porty lotnicze i inne budowle oraz urządzenia służące komunikacji lotniczej, - urządzenia portowe, przystanie, obiekty i budowle służące komunikacji wodnej, - naziemne obiekty, budowle i urządzenia górskich kolei linowych, - torowiska tramwajowe poza pasami ulic i dróg, a także obiekty i urządzenia związane z komunikacją miejską, - urządzone parkingi poza lasami państwowymi, dworce autobusowe, - wały ochronne wód przystosowane do ruchu kołowego. 4. Użytki ekologiczne. Do użytków ekologicznych zalicza się prawnie chronione pozostałości ekosystemów, takich jak: naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne "oczka wodne", kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce itp. Użytki ekologiczne określa się na podstawie rozporządzenia właściwego wojewody lub uchwały właściwej rady gminy, podjętych na podstawie przepisów o ochronie przyrody. 78

5. Nieużytki. Do nieużytków zalicza się: 1) niezakwalifikowane do użytków ekologicznych: a) bagna (błota, topieliska, trzęsawiska, moczary, rojsty), b) piaski (piaski ruchome, plaże nieurządzone, piaski nadbrzeżne, wydmy), c) naturalne utwory fizjograficzne, takie jak: urwiska, strome stoki, uskoki, skały, rumowiska, 2) nieprzeznaczone do rekultywacji wyrobiska po wydobywaniu kopalin. 6. Grunty pod wodami. 1) Grunty pod morskimi wodami wewnętrznymi; Gruntami pod morskimi wodami wewnętrznymi są grunty pokryte morskimi wodami wewnętrznymi, do których zalicza się: a) część Jeziora Nowowarpieńskiego i część Zalewu Szczecińskiego, wraz ze Świną i Dziwną oraz Zalewem Kamieńskim, znajdujące się na wschód od granicy państwowej między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec, oraz rzekę Odrę pomiędzy Zalewem Szczecińskim a wodami portu Szczecin, b) część Zatoki Gdańskiej zamkniętą linią podstawową biegnącą od punktu o współrzędnych 54 37'36" szerokości geograficznej północnej i 18 49'18" długości geograficznej wschodniej (na Mierzei Helskiej) do punktu o współrzędnych 54 22'12" szerokości geograficznej północnej i 19 21'00" długości geograficznej wschodniej (na Mierzei Wiślanej), c) część Zalewu Wiślanego znajdującą się na południowy zachód od granicy państwowej między Rzecząpospolitą Polską a Federacją Rosyjską na tym Zalewie, d) wody portów określone od strony morza linią łączącą najdalej wysunięte w morze stałe urządzenia portowe, stanowiące integralną część systemu portowego. 2) Grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi; Do gruntów pod wodami powierzchniowymi płynącymi zalicza się grunty pod wodami płynącymi w rzekach, potokach górskich, kanałach i innych ciekach, o przepływach stałych lub okresowych, oraz źródła, z których cieki biorą początek, a także grunty pod wodami znajdującymi się w jeziorach i zbiornikach sztucznych, z których cieki wypływają, lub do których wpływają. 3) Grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi; Do gruntów pod wodami powierzchniowymi stojącymi zalicza się grunty pod wodami w jeziorach i zbiornikach innych niż określone w pkt 1 i 2. 7. Tereny różne. Do terenów różnych zalicza się wszystkie pozostałe grunty, których nie można zaliczyć do innych użytków, takie jak: 1) grunty przeznaczone do rekultywacji oraz niezagospodarowane grunty zrekultywowane; 2) wały ochronne nieprzystosowane do ruchu kołowego. Do terenów przeznaczonych do rekultywacji zalicza się zdegradowane lub zdewastowane grunty, takie jak: nieczynne hałdy, wysypiska, zapadliska, tereny po działalności przemysłowej i górniczej oraz po poligonach wojskowych, dla których właściwe organy zatwierdziły projekty rekultywacji. 79

Dla uzyskania lepszej przejrzystości większość zobrazowań zostało opracowane dla 7 głównych grup użytków gruntowych. Udział poszczególnych użytków gruntowych w powierzchni województwa mazowieckiego 1 stycznia 2015 r. Symbol użytku Nazwa Użytku Gruntowego Powierzchnia [ha] R Grunty orne 1 666 530 S-R, S-Ł, S-Ps Sady 93 197 Ł Łąki trwałe 276 394 Ps Pastwiska trwałe 245 523 B-R, B-Ł, B-Ps Grunty rolne zabudowane 81 406 Wsr Grunty pod stawami 6 145 W Rowy 16 215 Użytki rolne 2 385 410 Ls Lasy 828 683 Lz-R, Lz-Ł, Lz-Ps Grunty zadrzewione i zakrzewione 52 401 Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 881 084 B Tereny mieszkaniowe 51 173 Ba Tereny przemysłowe 11 725 Bi Inne tereny zabudowane 22 294 Bp Zurbanizowane tereny niezabudowane 5 242 Bz Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe 5 052 K Użytki kopalne 945 Tereny komunikacyjne 105 352 dr Drogi 92 664 Tk Tereny kolejowe 10 419 Ti Inne tereny komunikacyjne 2 269 Grunty zabudowane i zurbanizowane 201 783 E Użytki ekologiczne 1 811 N Nieużytki 34 384 Wm Grunty pod morskimi wodami wewnętrznymi 0 Wp Grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi 39 454 Ws Grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi 2 857 Grunty pod wodami 42 311 Tr Tereny różne 9 567 3 556 350 80

Struktura użytków gruntowych 2002 r. 2015 r. Użytki rolne 70,3 % Użytki rolne 67,0 % Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 22,6 % Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 24,8 % Tereny różne 0,4% Nieużytki 1,0% Użytki ekologiczne 0,0% Grunty pod wodami 1,1% Grunty zabudowane i zurbanizowane 4,5 % Tereny różne 0,3% Nieużytki 1,0% Użytki ekologiczne 0,0% Grunty pod wodami 1,2% Grunty zabudowane i zurbanizowane 5,7 % (2 499 477 ha) Użytki rolne (804 979 ha) Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione (160 999 ha) Grunty zabudowane i zurbanizowane (38 316 ha) Grunty pod wodami (518 ha) Użytki ekologiczne (36 875 ha) Nieużytki (15 701 ha) Tereny różne (2 385 410 ha) Użytki rolne (881 084 ha) Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione (201 783 ha) Grunty zabudowane i zurbanizowane (42 311 ha) Grunty pod wodami (1 811 ha) Użytki ekologiczne (34 384 ha) Nieużytki (9 567 ha) Tereny rózne Użytki rolne Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione Grunty zabudowane i zurbanizowane Grunty pod wodami Mieszkaniowe 0,7% 69,9% 0,3% 10,3% 3,4% 3,9% 11,6% Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy 94,1% 5,9% Lasy Zadrzewione i zakrzewione 2,5% 2,6% 45,9% 11,0% 5,8% 25,4% 5,2% 1,1% 0,5% Przemysłowe Inne zabudowane Zurbanizowane niezabudowane Rekreacyjne Drogi Koleje Inne komunikacyjne Kopalne 93,2% 0,0% Morskie Płynące Stojące 6,8% 81

[ha] 2 520 000 Struktura zmian użytków gruntowych 2 500 000 2 480 000 2 460 000 2 440 000 2 420 000 2 400 000 2 385 410 ha - Użytki rolne 2 380 000 880 000 860 000 881 084 ha - Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 840 000 820 000 800 000 210 000 201 783 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 190 000 170 000 150 000 60 000 42 311 ha - Grunty pod wodami 40 000 34 384 ha - Nieużytki 20 000 9 567 ha - Tereny różne 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 1 811 ha - Użytki ekologiczne 82

Udział użytków gruntowych w miastach i na obszarach wiejskich [%] 70 68,9 % 60 50 40 38,7 % 36,5 % 30 20 19,8 % 25,1 % 10 3,7 % 2,5 % 1,1 % 0,0 % 0,1 % 1,3 % 0,9 % 1,1 % 0,1 % 0 Użytki rolne Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione Grunty zabudowane i zurbanizowane Grunty pod wodami Użytki ekologiczne Nieużytki Tereny różne Miasta Obszary wiejskie 83

Rozdział III Struktura zmian sposobu użytkowania gruntów A. Zmiany użytkowania gruntów 84

Struktura zmian własności użytków rolnych [ha] 2 350 000 2 273 248 ha - Osoby fizyczne 2 330 000 2% 2 310 000 2 290 000 2 270 000 120 000 95% 100 000 80 000 60 000 40 000 20 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 53 849 ha - Skarb Państwa 16 790 - Gminy 19 211 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 11 182 ha - Wspólnoty gruntowe 4 879 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 4 270 ha - Spółdzielnie 1 689 ha - Powiaty 292 ha - Województwo Mazowieckie 85

1 690 000 1 680 000 [ha] Struktura zmian własności gruntów ornych 1 602 884 ha - Osoby fizyczne 1 670 000 1 660 000 1 650 000 1 640 000 1 630 000 1 620 000 1 610 000 1 600 000 96% 70 000 60 000 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 31 508 ha - Skarb Państwa 12 738 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 10 751 ha - Gminy 3 169 ha - Spółdzielnie 3 131 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 1 219 ha - Powiaty 959 ha - Wspólnoty gruntowe 171 ha - Województwo Mazowieckie 86

Struktura zmian własności gruntów rolnych zabudowanych [ha] 79 000 78 365 ha - Osoby fizyczne 78 000 77 000 76 000 75 000 74 000 73 000 72 000 71 000 70 000 69 000 96% 68 000 4 000 3 000 2 000 1 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 991 ha - Skarb Państwa 778 ha - Gminy 675 ha- Spółki prawa handlowego i inne podmioty 295 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 205 ha - Spółdzielnie 46 ha - Powiaty 39 ha - Wspólnoty gruntowe 12 ha - Województwo Mazowieckie 87

Struktura zmian własności gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych [ha] 473 000 468 000 471 901 ha - Skarb Państwa 463 000 458 000 383 000 378 000 373 000 368 000 363 000 358 000 353 000 348 000 343 000 338 000 333 000 328 000 323 000 318 000 15 000 10 000 44% 54% 385 798 ha - Osoby fizyczne 11 622 ha - Wspólnoty gruntowe 5 2204 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 4 605 ha - Gminy 981 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 339 ha - Powiaty 5 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 321 ha - Województwo Mazowieckie 313 ha - Spółdzielnie 88

Struktura zmian własności gruntów zabudowanych i zurbanizowanych [ha] 75 000 70 103 ha - Gminy 70 000 65 000 56 049 ha - Osoby fizyczne 43 210 ha - Skarb Państwa 60 000 55 000 50 000 45 000 40 000 35 000 30 000 25 000 21% 7% 5% 35% 20 000 28% 20 000 15 000 10 000 5 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 15 084 ha - Powiaty 10 051 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 3 724 ha - Województwo Mazowieckie 2 268 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 1 161 ha - Spółdzielnie 133 ha - Wspólnoty gruntowe 89

[ha] Struktura zmian własności terenów mieszkaniowych 42 000 39 000 36 000 11% 3% 33 000 30 000 27 000 83% 24 000 21 000 18 000 15 000 12 000 9 000 6 000 3 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 42 471 ha - Osoby fizyczne 5 582 ha - Gminy 1 307 ha - Skarb Państwa 839 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 740 ha - Spółdzielnie 157 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 58 ha - Powiaty 9 ha - Województwo Mazowieckie 10 ha - Wspólnoty gruntowe 90

[ha] 55 000 50 000 45 000 40 000 Struktura zmian własności dróg 53 213 ha - Gminy 18 695 ha - Skarb Państwa 14 303 ha - Powiaty 3 005 ha - Województwo Mazowieckie 1 943 ha - Osoby fizyczne 1 943 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 43 ha - Wspólnoty gruntowe 45 ha - Spółdzielnie 6 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 35 000 30 000 16% 25 000 20 000 20% 57% 15 000 10 000 5 000 3 000 2 500 2 000 1 500 1 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 500 0 2002 r. 2004 r. 2006 r. 2008 r. 2010 r. 2012 r. 2014 r. 91

Zmiany własności dróg 2002 r. 2015 r. 6% 1% 2% 16% 3% 4% 48% 43% 57% 20% (38 550 ha) - Skarb Państwa (18 695 ha) - Skarb Państwa (42 772 ha) - Gminy (53 213 ha) - Gminy (4 969 ha) - Powiaty (14 303 ha) - Powiaty (934 ha) - Województwo Mazowieckie (1 867 ha) - Pozostałe podmioty (3 005 ha) - Województwo Mazowieckie (3 448 ha) - Pozostałe podmioty 92

[ha] 1 700 1 600 1 500 1 400 1 300 1 200 1 100 1 000 Struktura zmian własności użytków ekologicznych 1 528 ha - Skarb Państwa 228 ha - Osoby fizyczne 25 ha - Gminy 21 ha - Wspólnoty gruntowe 4 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 0 ha - Spółdzielnie 0 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 0 ha - Powiaty 5 ha - Województwo Mazowieckie 900 800 700 13% 600 500 400 300 200 84% 100 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 93

Struktura zmian własności nieużytków 24 000 [ha] 23 000 23 233 ha - Osoby fizyczne 22 000 9 000 6% 5% 8 000 19% 7 000 6 000 68% 5 000 4 000 3 000 2 000 1 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 6 557 ha - Skarb Państwa 1 862 ha - Wspólnoty gruntowe 1 739 ha - Gminy 758 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 93 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 60 ha - Powiaty 50 ha - Spółdzielnie 32 - Województwo Mazowieckie 94

40 000 [ha] Struktura zmian własności gruntów pod wodami 39 848 ha - Skarb Państwa 39 500 39 000 3% 38 500 38 000 37 500 37 000 36 500 94% 36 000 35 500 1 500 1 000 500 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 1 252 ha - Osoby fizyczne 624 ha - Gminy 79 ha - Województwo Mazowieckie 302 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 192 ha - Wspólnoty gruntowe 8 ha - Powiaty 2 ha - Spółdzielnie 4 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 95

[ha] 15 000 14 000 13 000 12 000 11 000 10 000 9 000 Struktura zmian własności terenów różnych 6 052 ha - Skarb Państwa 2 383 ha - Osoby fizyczne 427 ha - Gminy 386 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 164 ha - Województwo Mazowieckie 111 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 26 ha - Wspólnoty gruntowe 5 ha - Powiaty 13 ha - Spółdzielnie 8 000 7 000 6 000 5% 4% 5 000 4 000 3 000 25% 63% 2 000 1 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 96

Rozdział III Struktura zmian sposobu użytkowania gruntów B. Dyslokacja wybranych użytków gruntowych 97

Udział użytków rolnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 67,0% 80% do 94% (67) 50% do 80% (230) 30% do 50% (39) 0% do 30% (46) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 98

Udział gruntów ornych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 46,9% 70% do 86% (29) 50% do 70% (127) 30% do 50% (131) 10% do 30% (74) 0% do 10% (21) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 99

Udział sadów w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 2,6% 66% do 70% (2) 30% do 50% (8) 10% do 30% (10) 1% do 10% (120) 0% do 1% (242) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 100

Udział trwałych użytków zielonych (łąk i pastwisk) w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 14,7% 40% do 51% (3) 30% do 40% (12) 20% do 30% (64) 10% do 20% (151) 0% do 10% (152) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 101

Udział gruntów rolnych zabudowanych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych m. Kosów Lacki Średni udział użytku w województwie: 2,3% 9% (1) 5% do 7% (7) 2% do 5% (244) 0% do 2% (130) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 102

Udział gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 24,8% 70% do 82% (4) 50% do 70% (12) 30% do 50% (77) 10% do 30% (199) 0% do 10% (90) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 103

Udział gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 5,7% 70% do 97% (16) 40% do 70% (27) 20% do 40% (29) 5% do 20% (86) 0% do 5% (224) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 104

Udział terenów mieszkaniowych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 1,4% 40% do 50% (3) 20% do 40% (25) 10% do 20% (33) 1% do 10% (101) 0% do 1% (220) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 105

Udział terenów rekreacyjnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 0,1% 10% do 20% (3) 1% do 10% (35) 0% do 1% (285) 0% (59) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 106

Udział dróg w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 2,6% 20% do 26% (3) 10% do 20% (24) 5% do 10% (49) 2% do 5% (233) 0% do 2% (73) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 107

Udział użytków ekologicznych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 0,05% 0,5% do 1,0% (5) 0,3% do 0,5% (9) 0,0% do 0,3% (93) 0,0% (275) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 108

Udział nieużytków w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 1,0% 6,8% do 9,8% (2) 4,0% do 6,0% (4) 2,0% do 4,0% (26) 0,5% do 2,0% (237) 0,0% do 0,5% (113) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 109

Udział gruntów pod wodami w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych m. Wyszogród Średni udział użytku w województwie: 1,2% 26,3% (1) 5,0% do 15,0% (31) 0,5% do 5,0% (123) 0,0% do 0,5% (213) 0,0% (14) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 110

Udział terenów różnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Średni udział użytku w województwie: 0,3% 61% (1) 20% do 30% (3) 5% do 10% (3) 1% do 5% (17) 0% do 1% (194) 0% (164) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) Uwaga!: Znaczny udział terenów różnych w powiecie legionowskim (w szczególności w m. Serock), wynika z niepoprawnych danych podanych w zestawieniu zbiorczym danych objętych egib. 111

Rozdział III Struktura zmian sposobu użytkowania gruntów C. Zmiany udziału użytków gruntowych 112

Zmiany udziału użytków rolnych w jednostkach ewidencyjnych spadek/wzrost w ciągu roku 0 ha do 100 ha (59) Brak zmian (51) -200 ha do 0 ha (248) -1000 ha do -200 ha (24) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) [ha] zmiany od 2002 r. linia trendu: spadek 8,1 tys. ha rocznie 2 501 000 2 481 000 2 461 000 2 441 000 2 421 000 2 401 000 2 381 000 2002 r.2003 r.2004 r. 2005 r.2006 r. 2007 r.2008 r.2009 r.2010 r.2011 r.2012 r. 2013r. 2014r. 2015r. 113

Zmiany udziału gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych w jednostkach ewidencyjnych spadek/wzrost w ciągu roku 600 ha do 1000 ha (6) 200 ha do 600 ha (13) 0 ha do 200 ha (136) Brak zmian (124) -150 ha do 0 ha (102) -1300 ha (1) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) [ha] zmiany od 2002 r. linia trendu: wzrost 5,4 tys. ha rocznie 880 000 860 000 840 000 820 000 800 000 2002 r.2003 r.2004 r. 2005 r.2006 r. 2007 r.2008 r.2009 r.2010 r.2011 r.2012 r. 2013r. 2014r. 2015r. 114

Zmiany udziału gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w jednostkach ewidencyjnych spadek/wzrost w ciągu roku 100 ha do 250 ha (7) 0 ha do 100 ha (259) Brak zmian (65) -60 ha do 0 ha (51) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) zmiany od 2002 r. 205 000 [ha] linia trendu: wzrost 2,9 tys. ha rocznie 195 000 185 000 175 000 165 000 155 000 2002 r.2003 r.2004 r. 2005 r.2006 r. 2007 r.2008 r.2009 r.2010 r.2011 r.2012 r. 2013r. 2014r. 2015r. 115

Zmiany udziału użytków ekologicznych w jednostkach ewidencyjnych spadek/wzrost w ciągu roku 0 ha do 15 ha (7) Brak zmian (372) -2 ha do 0 ha (3) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) zmiany od 2002 r. 1 900 [ha] linia trendu: wzrost 0,1 tys. ha rocznie 1 600 1 300 1 000 700 400 2002 r.2003 r.2004 r. 2005 r.2006 r. 2007 r.2008 r.2009 r.2010 r.2011 r.2012 r. 2013r. 2014r. 2015r. 116

Zmiany udziału nieużytków w jednostkach ewidencyjnych spadek/wzrost w ciągu roku 0 ha do 90 ha (38) Brak zmian (280) -50 ha do 0 ha (64) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) [ha] 37 000 zmiany od 2002 r. linia trendu: spadek 0,2 tys. ha rocznie 36 500 36 000 35 500 35 000 34 500 34 000 2002 r.2003 r.2004 r. 2005 r.2006 r. 2007 r.2008 r.2009 r.2010 r.2011 r.2012 r. 2013r. 2014r. 2015r. 117

Zmiany udziału gruntów pod wodami w jednostkach ewidencyjnych spadek/wzrost w ciągu roku 270 ha (1) 0 ha do 70 ha (73) Brak zmian (270) -60 ha do 0 ha (38) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) [ha] zmiany od 2002 r. linia trendu: wzrost 0,3 tys. ha rocznie 42 000 41 000 40 000 39 000 38 000 2002 r.2003 r.2004 r. 2005 r.2006 r. 2007 r.2008 r.2009 r.2010 r.2011 r.2012 r. 2013r. 2014r. 2015r. 118

Zmiany udziału terenów różnych w jednostkach ewidencyjnych spadek/wzrost w ciągu roku 800 ha do 1800 ha (3) 0 ha do 250 ha (14) Brak zmian (334) -100 ha do 0 ha (31) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) [ha] zmiany od 2002 r. linia trendu: spadek 0,7 tys. ha rocznie 15 000 13 000 11 000 Uwaga!: Znaczny udział terenów różnych w powiecie legionowskim (w szczególności w m. Serock), wynika z niepoprawnych danych podanych w zestawieniu zbiorczym danych objętych egib. 9 000 7 000 5 000 2002 r.2003 r.2004 r.2005 r.2006 r.2007 r.2008 r.2009 r.2010 r.2011 r.2012 r.2013r. 2014r. 2015r. 119

Rozdział IV Zmiany struktury gruntów użytkowanych rolniczo oraz kierunki urbanizacji 120

Na podstawie zestawień zbiorczych danych objętych ewidencją gruntów i budynków z lat 2002-2015 opracowano analizę w zakresie zmian w strukturze własnościowej gruntów użytkowanych rolniczo. Przyjęto do niniejszej analizy grunty będące własnością, we władaniu lub w zarządzie następujących podgrup rejestrowych: 1.1 - Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa 7.1 - Osób fizycznych 8.1 - Rolniczych spółdzielni produkcyjnych Do podgrupy 1.1 zalicza się grunty wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, przejęte przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa w trybie ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz grunty nabyte przez tę Agencję w drodze umów prawa cywilnego. Do podgrupy 7.1 zalicza się te grunty, które są własnością osób fizycznych oraz grunty, których właściciele nie są znani, znajdujące się we władaniu, na zasadach samoistnego posiadania tych osób, które w rozumieniu przepisów podatkowych wchodzą w skład gospodarstw rolnych. Do podgrupy 8.1 zalicza się grunty, które są własnością rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich związków, oraz grunty, których właściciele nie są znani, znajdujące się we władaniu, na zasadach samoistnego posiadania, tych osób prawnych. 121

Zmiany w strukturze gruntów użytkowanych rolniczo [ha] 2 540 000 2 530 000 2 520 000 2 510 000 2 500 000 1% 2 490 000 2 480 000 2 470 000 2 460 000 2 450 000 99% 69 000 59 000 49 000 39 000 29 000 7.1 - Osoby fizyczne 1.1 - Agencja Własności Rolnej SP 10 000 8.1 - Rolnicze spółdzielnie produkcyjne 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014r. 2015 r. 122

Udział gruntów AWRSP w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 15% do 19% (2) 5% do 10% (9) 1% do 5% (75) 0% do 1% (296) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) spadek/wzrost w stosunku do stanu z 2003 r. 1984 ha (1) 0 ha do 310 ha (25) -300 ha do 0 ha (318) -600 ha do -300 ha (29) -1018 ha do -600 ha (9) 123

Udział gruntów osób fizycznych wchodzących w skład gospodarstw rolnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 80% do 95% (103) 50% do 80% (165) 20% do 50% (68) 0% do 20% (46) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) spadek/wzrost w stosunku do stanu z 2003 r. 0 ha do 900 ha (88) -1000 ha do 0 ha (272) -2000 ha do -1000 ha (19) -3250 ha do -2000 ha (3) 124

Udział gruntów rolniczych spółdzielni produkcyjnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 2,0% do 3,3% (3) 1,0% do 2,0% (8) 0,5% do 1,0% (10) 0% do 0,5% (361) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) spadek/wzrost w stosunku do stanu z 2003 r. 0 ha do 110 ha (36) -100 ha do 0 ha (330) -250 ha do -100 ha (11) -375 ha do -250 ha (5) 125

Udział gruntów wchodzących w skład gospodarstw rolnych w gruntach należących do osób fizycznych 90% do 99% (177) 60% do 90% (130) 30% do 60% (44) 0% do 30% (31) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 126

Stosunek gruntów zabudowanych i zurbanizowanych do sumy gruntów: rolnych, leśnych i zabudowanych w jednostkach ewidencyjnych 2003 r. 2015 r. 2003 2015 80% do 100% (7) (9) 50% do 80% (15) (22) 30% do 50% (21) (27) 10% do 30% (44) (52) 0% do 10% (294) (272) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 127

Zmiana udziału gruntów rolnych zabudowanych w jednostkach ewidencyjnych w okresie 2003-2015 0% do 5% (226) -10% do 0% (148) -30% do -10% (8) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 128

Rozdział V Modernizacji ewidencji gruntów i budynków w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych 129

Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa w sprawie ewidencji gruntów i budynków wprowadza podział budynków ze względu na podstawową funkcję użytkową budynku na następujące rodzaje: 1) budynki mieszkalne; 2) budynki przemysłowe; 3) budynki transportu i łączności; 4) budynki handlowo-usługowe; 5) zbiorniki, silosy i budynki magazynowe; 6) budynki biurowe; 7) budynki szpitali i zakładów opieki medycznej; 8) budynki oświaty, nauki i kultury oraz budynki sportowe; 9) budynki produkcyjne, usługowe i gospodarcze dla rolnictwa; 10) inne budynki niemieszkalne. Przynależność budynku do odpowiedniego rodzaju ustala się zgodnie z zasadami Klasyfikacji Środków Trwałych, wprowadzonej na podstawie przepisów o statystyce publicznej. Natomiast nieruchomości lokalowe ze względu na funkcję użytkową dzieli się na: 1) lokale mieszkalne; 2) lokale niemieszkalne. 130

Jednostki ewidencyjne, w których zakończono proces modernizacji ewidencji gruntów i budynków w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych 2011 r. 2013 r. 2015 r. (169) (212) (216) (165) 2012 r. 2014 r. (181) (200) (270) (112) Jednostki ewidencyjne, w których przeprowadzono modernizację egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych (307) Jednostki ewidencyjne, w których nie przeprowadzono modernizacji egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych (75) m. Ożarów Mazowiecki zakończono tylko modernizację egib w zakresie budynków (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 131

Miasta, w których zakończono proces modernizacji ewidencji gruntów i budynków w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych Miasta i dzielnice (Warszawa), w których przeprowadzono modernizację egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych (82 miasta i 17 dzielnic m. st. Warszawy) Miasta i dzielnice (Warszawa), w których nie przeprowadzono modernizacji egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych (3 miasta i 1 dzielnica m. st. Warszawy) m. Ożarów Mazowiecki zakończono tylko modernizację egib w zakresie budynków 132

Struktura własności budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib 2% Spółki pr. handl. i inne podm. Województwo Powiaty Spółki prawa handlowego i inne podmioty 16 481 21 713 Wspólnoty gruntowe Województwo Powiaty 73 1 086 120 2 891 93% Kościoły i zw. wyznaniowe Spółdzielnie Osoby fizyczne Wspólnoty gruntowe 13 1 190 Gminy Kościoły i związki wyznaniowe 215 6 853 Skarb Państwa Spółdzielnie Osoby fizyczne 11 898 7 937 47 445 1 723 900 Gminy 4 487 39 763 Skarb Państwa 6 807 19 533 0 200 000 400 000 600 000 800 000 1 000 000 1 200 000 1 400 000 1 600 000 1 800 000 Nieruchomość budynkowa Nieruchomość gruntowa zabudowana 133

Struktura budynków stanowiących własność Skarbu Państwa, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne 9 138 Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 2 877 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 683 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 248 Budynki biurowe 1 634 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 1 477 Budynki handlowo usługowe 1 108 Budynki transportu i łączności 3 574 Budynki przemysłowe 1 098 Budynki mieszkalne 4 503 0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000 6 000 7 000 8 000 9 000 10 000 134

Struktura budynków stanowiących własność Samorządu Województwa Mazowieckiego, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne 294 Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 60 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 76 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 135 Budynki biurowe 92 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 135 Budynki handlowo usługowe 39 Budynki transportu i łączności 175 Budynki przemysłowe 45 Budynki mieszkalne 108 0 50 100 150 200 250 300 135

Struktura budynków stanowiących własność powiatów, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 179 784 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 673 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 301 Budynki biurowe 191 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 168 Budynki handlowo usługowe 70 Budynki transportu i łączności 307 Budynki przemysłowe 77 Budynki mieszkalne 261 0 100 200 300 400 500 600 700 800 136

Struktura budynków stanowiących własność gmin, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne 13 070 Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 1 830 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 4 679 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 555 Budynki biurowe 1 202 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 1 300 Budynki handlowo usługowe 3 183 Budynki transportu i łączności 7 240 Budynki przemysłowe 1 094 Budynki mieszkalne 10 097 0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 137

Struktura budynków stanowiących własność osób fizycznych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne 206 794 Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 654 994 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 701 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 477 Budynki biurowe 3 067 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 14 479 Budynki handlowo usługowe 23 224 Budynki transportu i łączności 93 612 Budynki przemysłowe Budynki mieszkalne 7 279 766 718 0 100 000 200 000 300 000 400 000 500 000 600 000 700 000 800 000 138

Struktura budynków stanowiących własność spółdzielni, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne 2 783 Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 496 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 55 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 29 Budynki biurowe 479 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 581 Budynki handlowo usługowe 2 413 Budynki transportu i łączności 5 311 Budynki przemysłowe 556 Budynki mieszkalne 7 132 0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000 6 000 7 000 8 000 139

Struktura budynków stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 1 098 3 223 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 390 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 24 Budynki biurowe 59 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 50 Budynki handlowo usługowe 89 Budynki transportu i łączności 470 Budynki przemysłowe Budynki mieszkalne 40 1 625 0 500 1 000 1 500 2 000 2 500 3 000 3 500 140

Struktura budynków stanowiących własność wspólnot gruntowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne 494 Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 288 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 44 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 1 Budynki biurowe 14 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 11 Budynki handlowo usługowe 106 Budynki transportu i łączności 22 Budynki przemysłowe 17 Budynki mieszkalne 206 0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 141

Struktura budynków stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne 12 197 Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 1 317 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 459 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej Budynki biurowe 198 3 454 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 4 862 Budynki handlowo usługowe 3 121 Budynki transportu i łączności 1 976 Budynki przemysłowe 5 093 5 517 Budynki mieszkalne 0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 142

Struktura własności nieruchomości lokalowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Spółki pr. handl. i inne podm. 6% 12% Województwo Powiaty Wspólnoty gruntowe Spółki prawa handlowego i inne podmioty 4 743 17 232 Kościoły i zw. wyznaniowe Województwo 24 108 Spółdzielnie Powiaty 19 29 78% Osoby fizyczne Gminy Wspólnoty gruntowe 14 417 Skarb Państwa Kościoły i związki wyznaniowe 30 69 Spółdzielnie 6 878 95 222 Osoby fizyczne 28 375 621 599 Gminy Skarb Państwa 3 176 1 553 8 785 48 110 0 100 000 200 000 300 000 400 000 500 000 600 000 Funkcja niemieszkalna Funkcja mieszkalna 143

Zmiany ilości budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib - podział na rodzaj własności 2 000 000 1 800 000 1 599 464 1 824 866 1 600 000 1 400 000 1 282 708 1 200 000 1 000 000 968 064* 1 094 900 800 000 600 000 400 000 265 768 345 863 461 246 419 210 200 000 45 544 64 595 76 306 77 026 87 861* 88 576 90 785 88 380 87 539 0 Nieruchomość gruntowa zabudowana Nieruchomość budynkowa 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 * od 2011 roku sporządzane są zestawienia również dla obszarów wiejskich 144

Zmiany ilości budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib - podział na typy budynków 800 000 700 000 600 000 500 000 400 000 300 000 200 000 100 000 0 2007 2008 2009 2010 2011* 2012 2013 2014 2015 * od 2011 roku sporządzane są zestawienia również dla obszarów wiejskich 145

Procentowy udział typów budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Budynki mieszkalne 13% Budynki przemysłowe Budynki transportu i łączności 42% Budynki handlowo usługowe 35% Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 2% 6% Budynki biurowe Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 1% 1% Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa Inne budynki niemieszkalne 146

Zmiany ilości nieruchomości lokalowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib 800 000 763 895 791 571 700 000 685 186 687 843 600 000 633 979* 500 000 507 954 400 000 434 074 300 000 289 632 200 000 100 000 0 76 570 Lokale mieszkalne 4 376 12 432 23 931 31 228* 35 416 19 720 Lokale niemieszkalne 37 220 42 247 44 812 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 * od 2011 roku sporządzane są zestawienia również dla obszarów wiejskich 147

Ilość budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib w powiatach nieruchomości gruntowe zabudowane 137 000 (1) 80 000 do 104 000 (3) 50 000 do 80 000 (11) 10 000 do 50 000 (22) Poniżej 10 000 (5) nieruchomości budynkowe 167 000 (1) 107 000 (1) 50 000 do 86 000 (15) 10 000 do 50 000 (21) Poniżej 10 000 (4) 30 000 (1) 3 000 do 5 200 (4) 1 000 do 3 000 (20) (w odniesieniu do m. st. Warszawy dane dotyczą 17/18 dzielnic) Poniżej 1 000 (17) 148

Ilość nieruchomości lokalowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib w powiatach lokale mieszkalne 537 300 (1) 20 000 do 30 000 (2) 10 000 do 20 000 (7) 5 000 do 10 000 (7) Poniżej 5 000 (25) lokale niemieszkalne 563 900 (1) 20 000 do 31 000 (3) 10 000 do 20 000 (6) 5 000 do 10 000 (8) Poniżej 5 000 (24) 26 600 (1) 1 000 do 2 300 (6) 500 do 1 000 (7) (w odniesieniu do m. st. Warszawy dane dotyczą 17/18 dzielnic) Poniżej 500 (28) 149

Szacunkowa ilość budynków na terenie jednostek ewidencyjnych, w których nie zakończono modernizacji egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych 26 000 (1) 10 000 do 15 000 (11) 5 000 do 10 000 (33) 0 do 5 000 (29) Zakończona modernizacja egib (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 150

Szacunkowa ilość nieruchomości lokalowych na terenie jednostek ewidencyjnych, w których nie zakończono modernizacji egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych 46 900 (1) 1000 do 3800 (5) 500 do 1 000 (2) 0 do 500 (67) Zakończona modernizacja egib (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 151

Rozdział VI Struktura własności i sposobu użytkowania gruntów na tle innych województw 152

Udział gruntów należących do Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni województw 50% do 63% (2) 40% do 50% (3) 30% do 40% (5) 17% do 30% (6) (w nawiasie podano liczbę województw) Średni udział podmiotu w gruntach w Polsce: 34,1% 70 60 50 40 30 20 25,0 26,7 17,5 18,5 18,8 21,3 31,8 35,3 36,1 36,9 37,7 44,7 45,1 45,7 57,1 63,1 10 0 153

Udział gruntów należących do Samorządów Województw w ogólnej powierzchni województw 0,2% do 0,25% (4) 0,1% do 0,2% (10) 0,08% do 0,1% (2) (w nawiasie podano liczbę województw) Średni udział podmiotu w gruntach w Polsce: 0,16% 0,30 0,25 0,20 0,15 0,10 0,08 0,09 0,12 0,13 0,13 0,13 0,15 0,17 0,18 0,19 0,19 0,19 0,21 0,22 0,23 0,25 0,05 0,00 154

Udział gruntów należących do gmin w ogólnej powierzchni województw 5% do 6% (3) 3% do 5% (6) 2% do 3% (7) (w nawiasie podano liczbę województw) Średni udział podmiotu w gruntach w Polsce: 3,5% 7 6 6,0 6,0 6,0 5 4 3 2 2,1 2,3 2,5 2,6 2,7 2,9 2,9 3,2 3,4 3,4 3,4 3,7 4,2 1 0 155

Udział gruntów należących do osób fizycznych w ogólnej powierzchni województw 70% do 77% (4) 60% do 70% (3) 40% do 60% (7) 29% do 40% (2) (w nawiasie podano liczbę województw) Średni udział podmiotu w gruntach w Polsce: 57,8% 80 70 60 50 43,6 45,0 46,4 50,3 52,7 54,9 55,9 60,8 68,5 69,6 70,5 75,5 75,7 77,1 40 30 28,6 31,2 20 10 0 156

Udział użytków rolnych w ogólnej powierzchni województw 70% do 71% (1) 60% do 70% (7) 50% do 60% (6) 40% do 50% (2) (w nawiasie podano liczbę województw) Średni udział użytku w gruntach w Polsce: 59,5% 80 70 60 50 40 40,4 48,9 50,2 51,0 52,6 54,0 55,9 59,4 60,8 63,8 64,2 64,9 65,0 67,0 70,0 70,5 30 20 10 0 157

Udział gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych w ogólnej powierzchni województw 51% (1) 30% do 41% (8) 25% do 30% (3) 22% do 25% (4) (w nawiasie podano liczbę województw) Średnia udział użytku w gruntach w Polsce: 30,8% 60 50 40 30 22,1 24,2 24,4 24,8 26,7 27,9 29,5 30,0 30,6 31,4 33,0 33,4 37,5 37,7 40,8 51,4 20 10 0 158

Udział gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w ogólnej powierzchni województw 12,5% (1) 5,0% do 7,0% (7) 3,5% do 5,0% (8) (w nawiasie podano liczbę województw) Średnia udział użytku w gruntach w Polsce: 5,3% 14 12,5 12 10 8 6 4 3,5 3,8 3,8 4,2 4,6 4,7 4,7 5,0 5,3 5,3 5,6 5,7 6,1 6,2 7,0 2 0 159

Udział nieużytków ogólnej powierzchni województw 3,0% do 3,3% (2) 2,0% do 3,0% (3) 1,0% do 2,0% (3) 0,4% do 1,0% (8) (w nawiasie podano liczbę województw) Średnia udział użytku w gruntach w Polsce: 1,5% 4 3 2,3 2,3 2,6 3,1 3,3 2 1 0,4 0,6 0,6 0,7 0,8 0,8 0,9 1,0 1,2 1,2 1,2 0 160

Rozdział VII Podsumowanie 161

Niniejsza analiza została opracowana w oparciu o dane z wojewódzkich zestawień zbiorczych danych objętych ewidencją gruntów i budynków, wg stanów na dzień 1 stycznia w latach 2002 2015. Wojewódzkie zestawienia zbiorcze danych objętych ewidencją gruntów i budynków sporządził Departament Geodezji i Kartografii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie, na podstawie zestawień powiatowych, zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo Geodezyjne i Kartograficzne oraz 75 i 76 ust. 2 rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków. Zestawienia zbiorcze dotyczące gruntów zawierają informacje umożliwiające analizę zmian zarówno w zakresie struktury własności nieruchomości, w ramach grup i podgrup rejestrowych jak w zakresie sposobu użytkowania gruntów. Do 2006 roku sporządzane były wyłącznie zestawienia dotyczące gruntów. Zgodnie z 87 ww. rozporządzenia od roku 2007 wykonuje się także zestawienia dotyczące budynków i nieruchomości lokalowych z obszarów miast (od 2011 roku również z obszarów wiejskich), dla których w procesie modernizacji uzupełniono operat ewidencyjny o właściwe dane dotyczące budynków oraz nieruchomości lokalowych. Aktualny układ zagospodarowania przestrzeni województwa mazowieckiego oraz jego powiatów, odzwierciedla przede wszystkim struktura użytkowania gruntów. Łączna powierzchnia ewidencyjna województwa mazowieckiego wg stanu na dzień 01.01.2015 r. wynosi 3 556 350 ha, co stanowi ok. 11% powierzchni kraju. Na miasta przypada 216 841 ha, a na obszary wiejskie 3 339 509 ha. W województwie znajduje się trzydzieści siedem powiatów ziemskich i pięć miast na prawach powiatu. Największymi pod względem zajmowanego obszaru powiatami ziemskimi są: ostrołęcki, płocki i siedlecki, a najmniejszymi: pruszkowski, grodziski i legionowski. Użytki rolne są główną formą wykorzystania ziemi w województwie. Zajmują one łącznie 2 385 410 ha, co stanowi 67,0% powierzchni ogólnej. Znaczny udział użytków rolnych występuje w granicach administracyjnych miast 84 025 ha (38,7 %). Udział ich jest bardzo zróżnicowany od 0,2% w mieście Legionowo oraz 3% w miastach Zielonka i Podkowa Leśna do 89% w mieście Kosów Lacki. Poza Kosowem Lackim, jeszcze w czterech miastach, udział użytków rolnych przekracza 80%, są to Drobin, Iłża, Żelechów i Raciąż. Największy odsetek użytków rolnych (ok. 80%) występuje w powiatach: płońskim, grójeckim i sierpeckim. W strukturze użytkowania ziemi dominują grunty orne, które zajmują 1 666 530 ha (69,9% użytków rolnych). Mniejszy areał obejmuje łąki (276 394 ha, 11,6% uż. rolnych) i pastwiska (245 523 ha, 10,3% uż. rolnych). Dość znaczny jest udział sadów, które zajmują 93 197 ha (3,9% uż. rolnych) oraz gruntów rolnych zabudowanych, które zajmują 81 406 ha (3,4% uż. rolnych). Grunty rolne zabudowane zajmują największy odsetek powierzchni w miastach: Kosów Lacki (9%), Glinojeck, Mordy (ok. 7%) oraz Ostrów Mazowiecka i Ożarów Mazowiecki (ok. 6%). 162

Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione na terenie województwa mazowieckiego rozmieszczone są nierównomiernie, ich powierzchnia wynosi 881 084 ha, co stanowi 24,8% powierzchni ogólnej. Największy udział gruntów leśnych w powierzchni ogólnej występuje w powiatach: szydłowieckim (38%), kozienickim (37%), otwockim (36%), przysuskim i wyszkowskim (34%), a najmniejszy: w pruszkowskim (12%), grodziskim (14%), sierpeckim i grójeckim (15%). Trzecią z kolei co do wielkości formą wykorzystania ziemi są grunty zabudowane i zurbanizowane, które zajmują 201 783 ha, czyli 5,7% powierzchni województwa. Największą grupę stanowią drogi 92 664 ha (45,9% gr. zabudowanych i zurbanizowanych) oraz tereny mieszkaniowe 51 173 ha (25,4% gr. zabudowanych i zurbanizowanych). Do najbardziej zurbanizowanych gmin województwa zaliczamy miasta: Piastów (88%), Legionowo (77%), a do najmniej: Rzeczniów, Nowy Duninów, Czarnia, Chotcza (niespełna 2%). Pozostałe użytki w województwie mazowieckim: grunty pod wodami, użytki ekologiczne, nieużytki i tereny różne zajmują łącznie 88 073 ha (co stanowi 2,5% powierzchni województwa), z czego prawie połowa to grunty pod wodami 42 311 ha (1,2%). Struktura własności gruntów w województwie mazowieckim wg stanu na dzień 1 stycznia 2015 roku wskazuje na znaczną przewagę sektora prywatnego, do którego należy 2 781 374 ha (78% ogólnej powierzchni gruntów). Do grup rejestrowych sektora prywatnego zaliczono: grunty osób fizycznych; grunty spółdzielni; grunty kościołów i związków wyznaniowych oraz wspólnoty gruntowe. Grunty sektora publicznego obejmują 774 976 ha, czyli 22% ogółu gruntów województwa. Zaliczamy do nich grunty Skarbu Państwa, włącznie z gruntami przekazanymi w użytkowanie wieczyste oraz grunty spółek Skarbu Państwa, przedsiębiorstw państwowych i innych państwowych osób prawnych oraz grunty gmin i związków międzygminnych, jednoosobowe spółki jednostek samorządu terytorialnego i inne osoby prawne, których organami założycielskimi są organy samorządu terytorialnego oraz grunty powiatów i województw. Największy udział gruntów należących do osób fizycznych znajduję się w gminach: Tczów (97%) oraz Andrzejewo, Boguty-Pianki, Stary Lubotyń i Paprotnia (96%), najmniejszy udział osoby fizyczne mają w gruntach miasta Zielonka (5%). Skarb Państwa posiada najwięcej gruntów w mieście Zielonka (92%), części wiejskiej gminy Brok (84%) i gminie Izabelin (78%), znikome udziały gruntów SP znajdują się natomiast na terenie gmin: Boguty-Pianki (0,2%), Olszanka i Paprotnia (0,6%). Lasy, łącznie z gruntami związanymi z gospodarką leśną, w niewielkiej przewadze należą do sektora publicznego, stanowiąc grunty znajdujące się w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe. W przypadku sektora publicznego obejmują one 482 370 ha (55%), podczas gdy do sektora prywatnego należy 398 714 ha (45%) lasów i gruntów związanych z gospodarką leśną. 163

Modernizację ewidencji gruntów i budynków w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych zakończono w 307 jednostkach ewidencyjnych, w tym w 99 jednostkach z obszaru miast i 208 jednostkach wiejskich, modernizacja egib nie została zakończona w 75 jednostkach (4 jednostki miejskie i 71 wiejskich). W strukturze własności budynków w województwie mazowieckim, dla których sporządzono zestawienia zbiorcze dominują osoby fizyczne, których udział wynosi 93% oraz gminy 2%. W strukturze własności nieruchomości lokalowych również dominują osoby fizyczne 78%, drugie miejsce zajmują spółdzielnie 12%, a trzecie gminy 6%. Pod względem typu budynków największy odsetek w województwie stanowią budynki mieszkalne 42%, budynki produkcyjno-usługowe i gospodarcze dla rolnictwa 35%, inne budynki niemieszkalne 13% oraz budynki transportu i łączności 6%. Szacuje się, że modernizacją egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych na terenie województwa mazowieckiego nie zostało objętych ok. 504 tys. budynków (w tym ok. 28 tyś. w miastach) oraz ok. 65 tys. nieruchomości lokalowych (w tym ok. 51 tys. miastach). W niniejszej analizie wykorzystano również otrzymane od Głównego Geodety Kraju krajowe zestawienie zbiorcze danych objętych ewidencją gruntów i budynków, wg stanu na 1 stycznia 2015 roku. Informacje o strukturze własności i sposobie użytkowania gruntów w województwie mazowieckim zestawiono z odpowiednimi danymi z innych województw. Z niniejszej analizy wynika, że województwo mazowieckie charakteryzuje się największym udziałem sektora prywatnego w gruntach, spośród wszystkich województw w Polsce. W województwie mazowieckim udział osób fizycznych w ogólnej powierzchni gruntów jest największy (77%), Skarbu Państwa - najmniejszy (17,5%), a Gmin - jeden z najmniejszych (2,7%). Mimo dynamicznego wzrostu udziału gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych województwo mazowieckie nadal posiada jeden z najniższych odsetek udziału tych gruntów (24,8%). Z niniejszej analizy wynika również, że województwo mazowieckie jest województwem o jednym z największych udziałów użytków rolnych (67%). 164

Departament Geodezji i Kartografii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w Warszawie ul. Floriańska 10, 03-707 Warszawa tel. (22) 432-45-00 e-mail: geodezja@mazovia.pl www.geodezja.mazovia.pl 165