Dynamika wiązania się ludzi w pary pod wpływem warunków społeczno-ekonomicznych Andrzej Jarynowski (Pracownia Rzeczywistości Wirtualnej, Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie/Instytut Socjologii Uniwerystetu w Sztokholmie/Zakład Teorii Układów Złożonych Uniwerystetu Jagiellońskiego w Krakowie) Piotr Nyczka (Katedra UNESCO Studiów Interdyscyplinarnych, Uniwersytet Wrocławski) Będlewo, 16-22.06.2013
Plan Prezentacji Wprowadzenie do problemu stabilnego małżeństwa (nagroda im. Nobla 2012) Wizualizacje statycznego rozwiązania Dynamika wiązania się w pary Wstępna analiza modelu w kontekscie obserwacji emiprycznych
Problem stabilnego małżeństwa - wstęp David Gale i Lloyd Stowell Shapley: Stability marriage problem 1962 Szukamy skojarzeń na grafie dwudzielnym (kobiety, mężczyźni) Optymalne rozwiązanie wymaga wiedzy globalnej (np. Każda kobieta posiada listę rankingową wszystkich mężczyzn) Małżeństwo stabilne- czyli takie, że nie ma możliwości zdrady Małżeństwo optymalne dla np. kobiety jest nie gorsze od dowolnego małżeństwa stabilngo
Problem stabilnego małżeństwa - wizja
Problem stabilnego małżeństwa-algorytm 1. Każdy mężczyzna oświadcza się najlepszej kobiecie na swojej liście preferencji. 2. Jeśli ktorejś z kobiet oświadczył się więcej niż jeden mężczyzna, to kobieta ta wybiera najlepszego z nich, a pozostałym odmawia. 3. Mężczyźni, ktorych oświadczyny nie zostały przyjęte przez ktorąś z kobiet, skreślają tę kobietę ze swojej listy preferencji. Przechodzimy do kroku 1.
Problem stabilnego małżeństwa-monte Carlo Zamiast informacji globalnej lokalna Każdą osobę charakteryzuje lista cech własnych i preferowanych Ustala się dystans między potencjalną parą (miara Manhattan albo iloczyn skalarny) Pozwala się na wyjście z małżeństwa
Problem stabilnego małżeństwa-monte Carlo Symulacje ilustują możliwe zachowania układu w zależności: Czy mamy do czynienia z grafem dwudzielnym, czy prostym; Czy stosujemy algorytm Gale-Shapley'a, czy miarę odległości.
Dynamika wiązania się w pary - dopasowanie Agenci posiadają listę swoich atrybutów i cech preferowanych u potencjalnego partnera; Teoria kapitału i powiązanej z nim akrakcyjności międzyludziej (Coleman, Bourdieu): Kapitał Społeczny, Kapitał Ekonomiczny, Kapitał Kulturowy, Kapitał Fizyczny; Aktualne wartości wolności społecznej (siła norm, religijność, system prawny) oraz ekonomicznej (stosunek dochodu do zgromadzonego/pożyczonego kapitału).
Dynamika wiązania się w pary - symulacje Jedynym parametrem omawianego modelu decydującym o wejściu bądź wyjściu z małżeństwa jest wolność tudzież presja (suma wolności/presji społecznej i ekonomicznej) Następuje wymiana agentów w populacji aktywnej seksualnie (narodziny/śmierć) Losowy dobór partnerów w celu porównania ich dopasowania (kroki Monte Carlo w znaczeniu czasu życia) z powinowactwem osób wolnych (nieprzebywających w związkach)
Dynamika wiązania się w pary - reguły Wybieramy agenta męskiego i żeńskiego oraz sprawdzamy: Jeżeli oboje są wolni, to wiążą się pod warunkiem, że ich dopasowanie jest lepsze niż krytyczna wartość (parametr presji im wyższa presja, tym mniej dopasowani agenci się wiążą) Jeżeli choć jedno z agentów jest w związku, to aby powstał nowy związek, dopasowanie wylosowanych agentów musi być lepsze od dotychczasowego wzmocnionego o wartość siły związku (parametr presji im wyższa presja, tym rzadziej dochodzi do wymiany partnerów) Z pewnym prawdopodobieństwem (odwrotnie proporcjalnycm do presji) małżeństwo agenta męskiego lub żeńskiego rozpada się spontanicznie
Dynamika wiązania się w pary - reguły W deterministycznej części modelu agenci dobierają się w pary jeżeli dopasowanie między nimi jest lepsze (= mniejsze) niż wartość krytyczna wejścia w nowy związek, bądź wymieniają się partnerami jeżeli dopasowanie między nowymi parami będzie lepsze niż wspomniana wartość krytyczna pomniejszona o siłę związku. Zakładamy przy tym, że wartość krytyczna wejścia w związek rośnie wraz ze wzrostem wolności, a siła związku wtedy maleje.
Dynamika wiązania się w pary - wyniki 1,0 Model dynamiki wiazania sie w prary w zaleanoœci od sily presji 0,8 Unormalizowana obserwabla 0,6 0,4 0,2 rozwody/małżeństwa %związków 0,0 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 presja
Dynamika wiązania się w pary - obserwacje Ewolucyjna presja do prokreacji (wartość krytyczna dopasowanie parpresja w granicy zera oznacza brak możliwości zawarcia związku, czyli w konsekwenci wymieranie populacji) Obszar poniżej presji 0,5 niefizyczny ze względu również na zbyt mały procent związanych agentów Nie istnieje w pełni wolne społeczeństwo
Dynamika wiązania się w pary - wyniki Stosunek rozwodów do małżeństw dla modelu i wybranych państw świata (2007-2010) roz/mal 1,0 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 model kraje Latvia Spain Estonia Belgium Hungary Bulgaria Czech Republic Luxembourg Portugal Lithuania Cuba Ukraine Russian Federation Austria Liechtenstein Republic of Moldova Germany Slovakia Belarus New Zealand Switzerland Costa Rica Denmark Finland Norway Netherlands à land Islands Sweden Slovenia Australia Dominican Republic Republic of Korea Japan Kuwait Qatar Iceland Romania Cayman Islands Poland Singapore Serbia Croatia Panama Jordan Mongolia Ireland Armenia China Turkey Kyrgyzstan Lebanon Mauritius Montenegro Azerbaijan Bosnia and Herzegovina Georgia Jamaica 0,0 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 Sila presji
Dynamika wiązania się w pary - sieciowość
Dynamika wiązania się ludzi w pary pod wpływem warunków społeczno-ekonomicznych Podsumowanie # Odtworzyliśmy makro-charakterystki populacyjne małżeńsko-rozwodowe za pomocą mikro-reguł wiązania się w pary opisanych jednym (?) parametrem # Obszary niefizyczne również nieobserwowane w empirii # Dynamika modelu będzie rozważana pod kątem sieciowym (Sztokholm) # Nastąpi rozdział presji na składowe społeczną i ekonomiczną # Dokonana zostanie obserwacja zmiany presji na podstawie szeregów czasowych danych historycznych
Dynamika wiązania się ludzi w pary pod wpływem warunków społeczno-ekonomicznych Andrzej Jarynowski th.if.uj.edu.pl/~gulakov # Odtworzyliśmy makro-charakterystki populacyjne małżeńsko-rozwodowe za pomocą mikro-reguł wiązania się w pary opisanych jednym (?) parametrem # Obszary niefizyczne również nieobserwowane w empirii # Dynamika modelu będzie rozważana pod kątem sieciowym (Sztokholm) # Nastąpi rozdział presji na składowe społeczną i ekonomiczną # Dokonana zostanie obserwacja zmiany presji na podstawie szeregów czasowych danych historycznych Dziękuję za uwagę i proszę o sugestie