Europejskie programy szczepień ochronnych. osiągnięcia i wyzwania. Leszek Szenborn. Z.Rudkowski- Inokulatorzy i lekarze szczepialni 2

Transkrypt

1 Europejskie programy szczepień ochronnych z polskiej perspektywy - osiągnięcia i wyzwania Leszek Szenborn Profesor AM we Wrocławiu Katedra i Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych AM we Wrocławiu Polsce zawsze była w Europie W 1810 r. założono Instytut Szczepienia w Warszawie, który Na zawsze ma być przy Instytucie Babienia utrzymany i pod dyrekcją lekarza szczepialnego z pieczęcią z wizerunkiem krowy i napisem Instytut Rządowy Ospy. Z.Rudkowski- Inokulatorzy i lekarze szczepialni 2006 W 1886 r. O. Bujwid zakłada Instytut Pasteurowski w Warszawie, - pierwszy na świecie poza macierzystym w Paryżu, a w 1893 r. w Krakowie. Z.Rudkowski- Inokulatorzy i lekarze szczepialni 2 1

2 WHO Weekly Epidemiological Record 4 Jan Kategoryzacja najważniejszych chorób zakaźnych WHO, którym można zapobiegać poprzez szczepienia konsensus międzynarodowej grupy Eksperckiej SAGE brano pod uwagę 10 kryteriów: umieralność, ryzyko epidemiczne lub pandemiczne, śmiertelność, zapadalność w regionach gdzie choroba stanowi największy problem, długotrwałe następstwa choroby, zachorowalność, wpływ na ekonomię, brak alternatywnych sposobów leczenia lub zapobiegania, ciężkość objawów WHO Weekly Epidemiological Record 4 Jan Kategoryzacja najważniejszych chorób zakaźnych- WHO, Very high priority: pneumokoki i malaria High priority: infekcje HPV, cholera, gorączka Denga, japońskie zapalenie mózgu meningokokowe zap.opon mózgowych A, C, W135, Y, wścieklizna, biegunka rotawirusowa, grypa, tyfus, żółta gorączka Medium priority: zapalenie wątroby A i E, meningokokowe zap.opon mózgowych B świnka, różyczka i ospa wietrzna ZGONY, KTÓRYM MOŻNA ZAPOBIEGAĆ PRZEZ SZCZEPIENIA S. pneumoniae < 5 lat > 5 lat razem 716, ,000 1,612,000 Hepatitis B 1, , ,000 Odra* 480,000 50, ,000 Rotavirus 402,000 47, ,000 H. influenzae b 386, ,000 Krztusiec 294,000 1, ,000 Teżec 198,000 15, ,000 Żólta gorączka 15,000 15,000 30,000 N. Meningitidis 10,000 16,000 26,000 Błonica 4,000 1,000 5,000 Poliomyelitis <100 1,000 1,000 WHO Global Immunization Vision and Strategy, April 2005; 2

3 Cele szczepień w Europie osiągnięcie i utrzymanie wysokiego poziomu uodpornienia dzieci w odpowiednim wieku podanie odpowiedniej ilości dawek w odpowiednim czasie Wykonanie szczepień w najsłabszych grupach społecznych Stare i nowe szczepionki w UE Stare wytwarzane w przeszłości przez państwowe (narodowe) instytuty zdrowia np. I. Pasterowski we Francji, SSI w Dani, Państwowy Zakład Surowic i Szczepionek w Polsce Nowe są wynikiem własnych badań naukowych prowadzonych przez firmy farmaceutyczne z kapitałem giełdowym Glaxo, Sanofi Pasteur, MSD, Novartis, Pfizer (Wyeth), Baxter Szczepienia w Polsce Stare szczepionki błonica, tężęc, krztusiec, gruźlica, poliomyelitis, odra, różyczka Nowe obowiązkowe WZW B, H.influenzae B, bezkomorkowy krztusiec, IPV(zabite polio), świnka Nowe szczepionki zalecane pneumokoki, menigokoki C, ospa wietrzna rotawirusy, HPV, WZW A, kleszczowe zapalenie mózgu GRYPA stara szczepionka ciągle za mało rozpowszechniona 3

4 Szczepienia w Polsce Szczepienia obowiązkowe (bezpłatne) Szczepienia zalecane (na koszt rodziców albo sponsorów) Szczepienia w grupach ryzyka (bezpłatne zalecane PNC, VZV, WZW B ) Szczepienia poekspozycyjne (wścieklizna, tężec - bezpłatne) Szczepienia interwencyjne (meningokoki C - bezpłatne) Government Funding of Vaccines for Routine Immunization, 2007 Finansowanie programów szczepień ze środków rządowych (żółte) Source: IVB Database, October WHO Member States. Date of slide: 08 October % (25 countries or 13%) >0%&<50% (33 countries or 17%) >50%&<100% (20 countries or 10%) 100% (115 countries or 60%) The boundaries and names shown and the designations used on this map do not imply the expression of any opinion whatsoever on the part of the World Health Organization concerning the legal status of any country, territory, city or area or of its authorities, or concerning the delimitation of its frontiers or boundaries. Dotted lines on maps represent approximate border lines for which there may not yet be full agreement. WHO All rights reserved Sposoby finansowania szczepień w krajach Europejskich Kraj Ministerstwo Regionalne rządy Fun.Ubezpiecze niowe Austria Tak Tak Tak Dania Tak Nie Wszystko bezpłatne Finlandia Tak Nie TAK SSI Czechy Tak prywatne Francja 15% Tak 85% Grypa< 13 i > 65 r.ż. Niemcy Nie decyzja % Nie zawsze Holandia Tak Tak Nie Hiszpania Nie Tak W.Brytania Tak Grypa od lekarzy Szwecja Tak Tak Do 6 r.ż. Grypa >65 r.z. Polska Tak Miasta Tak (prywatne) Nie 4

5 Podstawowe różnice w programach szczepień Polski i starych krajów UE Powszechne szczepienie przeciwko gruźlicy (jedna dawka) Noworodkowa dawka szczepionki przeciwko WZW B Stosowanie całokomórkowej szczepionki przeciwko krztuścowi (wp) Nowe szczepionki bezpłatne tylko w grupach ryzyka) 5

6 Podstawowe różnice w programach szczepień Polski i starych krajów UE Brak wystarczająco czułego monitorowania chorób zakaźnych więcej metodą SENTINEL Duże opóźnienia we wprowadzaniu szczepionek Złe uzasadnienie, lepiej powiedzieć nie stać nas (co warto by sprawdzić) niż wyczekujemy na dowody bezpieczeństwa i skuteczność szczepionek Nadzór nad chorobami, którymi można zapobiegać drogą szczepień W Polsce jest nie wystarczająco czuły zgłaszanie chorób przez lekarzy potrzeba weryfikacji rozpoznań klinicznych w oparciu o wyniki badań serologicznych Odnotowujemy systematyczna poprawę w rejestracji bakteryjnych zakażeń ośrodkowego układu nerwowego (KOROUN) bakteryjnych zakażeń inwazyjnych (BINET) poprawa dotyczy diagnostyki molekularnej - Zgony z powodu chorób zakaźnych w Polsce

7 Organizacja szczepień w Polsce Dobra organizacja (pielęgniarki szczepiące) Dobra świadomość społeczna Zaangażowani lekarze Chęć do ponoszenia kosztów Wykonanie szczepień przeciwko gruźlicy w wybranych krajach europejskich Wykonanie szczepień przeciwko DTP (4 dawki) w wybranych krajach europejskich 7

8 Wykonanie szczepień przeciwko odrze (piewsza dawka) w wybranych krajach europejskich Wykonanie szczepień przeciwko odrze (dwie dawki) w wybranych krajach europejskich Wykonanie szczepień przeciwko różyczce w wybranych krajach europejskich 8

9 Współczynnik powielania zakażeń R=4 Stopień zaszczepienia populacji Średnia liczba przypadków 0 % 4 50 % 2 75 % 1 >75 % <1 Anderson & May 1994 HISTORIA wprowadzenia szczepionki przeciwko WZW B Jeśli dysponujemy danymi epidemiologicznymi to możemy przyśpieszyć wprowadzenie szczepionki i zauważyć sukces z jej wprowadzenia. Zapadalność na wirusowe zapalenie wątroby B ogółem i wśród dzieci do lat 3 latach lat 3 w Polsce w Szczepienia p-wzwb noworodków, personelu medycznego oraz przed zabiegami ogółem dzieci <4r.ż. 9

10 Wprowadzenie szczepionki przeciwko WZW B w Europie 1 Italy Cyprus Andorra Bulgaria Albania France Monaco Portugal Germany Republic of Moldova (the) Romania San Marino Belarus Belgium Poland Spain Austria Latvia Israel Kazakhstan Lithuania Slovakia Turkey Armenia Croatia Greece Russian Federation (the) Azerbaijan Bosnia and Herzegovina Czech Republic (the) Georgia Kyrgyzstan Uzbekistan Tajikistan Turkmenistan Estonia Luxembourg Ukraine Republic of Macedonia Malta Montenegro Serbia Denmark n/a 44 Finland n/a 45 Hungary n/a 46 Iceland n/a 47 Ireland n/a 48 Netherlands (the) n/a 49 Norway n/a 50 Slovenia n/a 51 Sweden n/a 52 Switzerland n/a 53 United Kingdom n/a Szczepienia p- WZW B (3 dawki) na świecie w roku 2008 Dane epidemiologiczne (PZH): nowowykryte zakażenia HBV 2009 rok: 0-4 lata - 1 dziecko 5-9 lat - 3 dzieci lat 6 dzieci lat dzieci lata rok: ostre WZW B -150 osób (w tym kobiety -211) 10

11 Zapadalność na wirusowe zapalenie wątroby B ogółem i wśród dzieci do lat 3 latach lat 3 w Polsce w Szczepienia p-wzwb noworodków, personelu medycznego oraz przed zabiegami Zachorowania w lat dzieci ogółem dzieci <4r.ż. Podstawowe różnice w programach szczepień Polski i starych krajów UE Duże opóźnienia we wprowadzaniu szczepionek Złe uzasadnienie, lepiej powiedzieć nie stać nas (a może nie potrafimy policzyć?) niż wyczekujemy na dowody bezpieczeństwa i skuteczność szczepionek Rok wprowadzenia szczepionki przeciwko Hib w Europie 1 Finland Iceland Germany Switzerland France Ireland Norway Sweden United Kingdom Belgium Denmark Netherlands (the) Austria Israel Luxembourg Latvia Malta San Marino Spain Andorra Hungary Italy Greece Portugal Slovakia Slovenia Cyprus Czech Republic (the) Croatia Monaco Lithuania Estonia Montenegro Turkey Ukraine Serbia Poland Bosnia and Herzegovina Kazakhstan Republic of Macedonia Tajikistan Albania Armenia Azerbaijan Georgia Kyrgyzstan Republic of Moldova (the) Uzbekistan Turkmenistan Belarus n/a 51 Bulgaria n/a 52 Romania n/a 53 Russian Federation (the) n/a 11

12 Wpływ szczepień przeciwko Hib na epidemiologię w wybranych krajach europejskich Wykonanie szczepień przeciwko Hib (trzy dawki) w wybranych krajach europejskich Wprowadzenie Szczepionki przeciwko śwince w Europie 1 Armenia Portugal Austria Republic of Moldova (the) Belarus Russian Federation (the) Belgium Slovakia Bosnia and Herzegovina Slovenia Bulgaria Spain Croatia Sweden Cyprus Switzerland Czech Republic (the) Republic of Macedonia Denmark Turkmenistan Estonia Ukraine Finland United Kingdom of Great Britain France Uzbekistan Germany Greece San Marino Hungary Andorra Iceland Georgia Ireland Luxembourg Israel Monaco Italy Montenegro Kazakhstan Serbia Kyrgyzstan Azerbaijan Latvia Poland Lithuania Romania Malta Albania Netherlands (the) Turkey Norway Tajikistan

13 Europejskie doświadczenia ze szczepionkami - czego przeszłość nauczyła nas do dzisiaj oraz co zapowiada na przyszłość? Szczepionki p-pneumokokom w programach szczepień w Europie Francja Włochy niektóre regiony Grecja 2005 Luxemburg 2005 Niemcy 2006 Refundacj a w grupach ryzyka Wielka Brytania 2006 Holandia 2006 Norwegia 2006 Hiszpania 2006 Szwajcaria 2006 Belgia Wprowadzenie skoniugowanej szczepionki przeciwko pneumokokom na świecie 1 United States of America (the) AMRO Canada AMRO Australia WPRO Luxembourg EURO Qatar EMRO Belgium EURO France EURO Germany EURO Greece EURO Netherlands (the) EURO Norway EURO Switzerland EURO United Kingdom of Great Britain NEURO 2006 and 14 Andorra EURO Cyprus EURO Denmark EURO San Marino EURO Bahrain EMRO Costa Rica AMRO Ireland EURO Micronesia (Federated States of) WPRO New Zealand WPRO Oman EMRO Palau WPRO Turkey EURO Uruguay AMRO Barbados AMRO Gambia (the) AFRO Guyana AMRO Honduras AMRO Nicaragua AMRO Panama AMRO Peru AMRO Rwanda AFRO Saudi Arabia EMRO Sweden EURO Burundi AFRO Cameroon AFRO Congo (the) AFRO Ghana AFRO Iran (Islamic Republic of) EMRO Kenya AFRO Yemen EMRO Democratic Republic of the (thafro 2011 Congo 45 Nigeria AFRO Angola AFRO

14 Polska : zapadalność na chorobę inwazyjną Pneumokoki / Meningokoki 1-3/ SZCZEPIENIA PRZECIWKO GRYPIE Potrzeba szczepień p-grypie Grypa razem z zapaleniem płuc jest poza udarem, złamaniem kości udowej, jednym z najważniejszych przyczyn pojawienia się niepełnosprawności u osób starszych 14

15 jak szybko wyprodukować i rozprowadzić miliony dawek szczepionki pandemicznej. Podawano doświadczenia Szwecji, która jako kr Nieuzasadnione opinie przekonanie o nieopłacalności szczepień Dane ZUS dotyczące zwolnień lekarskich W Polsce schorzenia górnych dróg oddechowych, wśród których grypa mieści się także grypa, odpowiadają za 20-25% zwolnień i są najczęstszą przyczyną wypłaty zasiłku chorobowego w Polsce. w USA schorzenia grypopodobne są przyczyną udzielania 2,0-7,6% wszystkich porad lekarskich Czy świat zdał egzamin w czasie pandemii? Jak szybko wyprodukować i rozprowadzić miliony dawek szczepionki pandemicznej. Doświadczenia ze Szwecji, w stanie w kilka tygodni zaszczepić 70% populacji. dzięki uruchomieniu setek dodatkowych punktów szczepień obsługiwanych przez emerytowane pielęgniarki. Polska przedstawiana jako jeden z nielicznych krajów świata, które zupełnie zignorowały zagrożenie grypą pandemiczną Wyrażano obawy czy Polska poradzi sobie w przyszłości w razie pandemii wywołanej przez zjadliwy wirus grypy. SZCZEPIONKI SKOJARZONE PRZECIWKO 5-6 CHOROBOM W JEDNEJ STRZYKAWCE 15

16 Do realizacji podstawowego kalendarza szczepień Większy komfort, sposób poprawy akceptacji szczepień, czy po prostu potrzeba? błonica Krztusiec Tężec Polio Hib HBV Sposoby uodparniania przeciwko pierwsze dwa lata życia Błonica, tężec Krztusiec Poliomyelitis WZW B Hib Aktualnie (0,2,6/7) Możliwości (0,3,5) (?) Szczepionki pięciowalentne tylko w schematach

17 Austria Marzec mies. DTaP/IPV/Hib/Hep B 5. mies. DTaP/IPV/Hib/Hep B 12. mies. DTaP/IPV/Hib/Hep B 7-9 lat DTap dip-tet-pea-ipv* * Kinder die schon dt-ipv erhalten haben, sollten nach dem alten Schema weiterlaufen d.h. im 13. LJ dt-pea erhalten Raport Polska 2030 wzrost gospodarczy i poprawa jakości życia. Działania te mają być w zdecydowanej większości podejmowane przez organy władzy na szczeblu centralnym jak i lokalnym, ale tez przez pracodawców oraz przez samo społeczeństwo. nawet najlepszy plan, nie będzie mógł być zrealizowany, jeżeli kwestie zdrowotne zostaną zaniedbane. Raport Polska 2030 well-being czyli z taki stanem zdrowia, w których głównych zagrożeń stara się unikać, a nie leczyć. Wiele z działań profilaktycznych wymaga ich powtarzania, spełniania wielu dodatkowych warunków i ciągłych nakładów - szczepienia w małym stopniu (Populacje pod kontrolą osób trzecich) 17

18 Raport Polska 2030 Szczególną role będą odgrywały te interwencje, które będą działaniami prewencyjnymi, przynoszącymi wymierne efekty, ich stosowanie będzie powszechnie akceptowalne. wydatki na zdrowie mają być traktowane nie tylko w kategoriach kosztowych, ale jako inwestycja na przyszłość. Zaprasza na IV Ogólnopolską Konferencję w Krakowie