18. Jaki wpływ na proces palenia ma zjawisko konwekcji? 1. Realizowane treści podstawy programowej Przedmiot Fizyka Chemia Matematyka Realizowana treść podstawy programowej Energia Uczeń: - opisuje ruch cieczy i gazów w zjawisku konwekcji - wyjaśnia przepływ ciepła w zjawisku przewodnictwa cieplnego oraz rolę izolacji cieplnej Powietrze i inne gazy Uczeń: -wykonuje lub obserwuje doświadczenia potwierdzające, że powietrze jest mieszaniną : opisuje skład i właściwości powietrza Bryły Uczeń: - oblicza pole powierzchni i objętość walca ( w zadaniach osadzonych w kontekście praktycznym) 2. Kształcone kompetencje kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne, kompetencje społeczne i obywatelskie, inicjatywność i przedsiębiorczość. 3. Cele zajęć blokowych zbadanie wpływu asymetrii w zjawisku konwekcji na proces palenia się świecy w wąskim wysokim naczyniu. 4. Oczekiwane osiągnięcia ucznia Uczeń: opisuje przebieg i wynik przeprowadzanego doświadczenia, wyjaśnia rolę użytych przyrządów, wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny, wyodrębnia zjawisko z kontekstu, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia, potrafi bezpiecznie obchodzić się z ogniem, potrafi formułować wnioski w oparciu o wyniki własnych obserwacji, potrafi wskazać możliwe zastosowania obserwowanych efektów.
5. Wykaz pomocy dydaktycznych Lp. Pomoc dydaktyczna Ilość sztuk 1 plastikowa butelka o pojemności 1,5-2 l (np. po wodzie mineralnej) z obciętym dnem (lub inne podobne 1 naczynie w kształcie wąskiego walca) 2 plastikowa butelka o pojemności 1 1,5-2 l (np. po wodzie mineralnej) z obciętym dnem i szyjką (lub inne podobne naczynie w kształcie rury) 3 paski folii aluminiowej o długości 3 nieco większej od wysokości butelki i szerokości wystarczającej do ich zrolowania tak, aby tworzyły rurki o średnicy nieco mniejszej od średnicy szyjki butelki lub rurka metalowa o przekroju węższym od przekroju szyjki butelki i długości większej od wysokości butelki 4 kilkunastocentymetrowe kawałki 5 drutu o grubości 1-3 mm 5 lepiec biurowy 1 6 nożyczki 1 7 szpilki 3 8 plastelina (laska) lub talerzyk z 1 niewielką ilością wody 9 niewielka świeca (może być wkład 1 podgrzewacza) 10 talerzyki o średnicy większej od 2 średnicy butelek 11 woreczki śniadaniowe (kilka) 5
6. Proponowany przebieg zajęć z rozliczeniem czasowym Lp. Opis kolejnych działań Uwagi do realizacji dla nauczyciela (rysunki i fotografie) Całkowity czas trwania bloku 1 Omówienie zasad bezpiecznego posługiwania się materiałami narzędziami używanymi w czasie zajęć i ich właściwego zastosowania. 2 Z plasteliny formujemy wałek i wykonujemy pierścień, o średnicy takiej, jak średnica naczynia (butelki). Ustawiamy butelkę (wcześnie obcinamy dno) na pierścieniu, który pełni rolę uszczelki. 10 15 Zamiast plasteliny można użyć talerzyka z niewielką ilością wody. 3 Obserwujemy palenie się świecy w naczyniu (butelce bez dna) i w naczyniu w kształcie rury. Fot. 1 a, b ic 10
4 Obserwujemy palenie się świecy w naczyniach z paskami folii o różnych długościach zwisających symetrycznie i asymetrycznie. Fot. 2 20 5 Obserwujemy palenie się świecy w butelce bez dna z rurką dla różnych odległości końca rurki od płomienia. Fot. 3a, b, c i d 15
6 Obserwujemy unoszenie się lampionów - worków śniadaniowych przez prądy konwekcyjne nad naczyniami z palącymi się w nich świecami. 7 Wykonywanie dokumentacji zdjęciowej (filmów). 8 Wypełnienie i zebranie dokumentacji uczniowskiej Dla każdej sytuacji wymienionej w punktach 2, 3 i 4 Dla każdej sytuacji 5 5 10 razem 90 7. Materiał dla nauczyciela. Obudowa do zajęć blokowych (proponowane pytania, polecenia): Zastanów się, w jaki sposób można wykorzystać wyniki obserwacji w życiu codziennym? Zastosuj wyniki obserwacji do wyjaśnienia zasady działania pieców, systemów grawitacyjnej wentylacji, lotu szybowców i przebiegu innych, znanych Ci zjawisk. Dodatkowe wyjaśnienia; praca w zespołach kilkuosobowych, jeden z uczniów może wykonywać dokumentację filmową lub zdjęcia.
8. Karta pracy ucznia Lp. doświadczenie czas efekt/wynik prawdopodobna przyczyna 1 2 3 wniosek Lp. Pomoc dydaktyczna do przeprowadzenia eksperymentu 1 2 3 4 5 6 Suma kosztów Ilość sztuk Cena jednostkowa Cena łączna Lp. zadanie Oszacowanie kosztów pracy Czas wykonania (h) Liczba osób 1 2 3 4 Suma: Zaproponuj w jaki sposób można zmniejszyć koszty eksperymentu: Łącznie osobogodzin pracy Cena osobogodziny pracy (zł) koszt
9. Ankieta ewaluacyjna zajęć oraz karta samooceny ucznia Imię i nazwisko ucznia: Lp. Pytanie do ucznia Tak Raczej tak Trudno powiedzieć 1 Czy dzisiejsze zajęcia były dla ciebie interesujące? 2 Czy dowiedziałeś się czegoś nowego? Nie Zdecydowanie nie Co zmieniłbyś w dzisiejszych zajęciach: Wypisz działania, w których Twój wkład pracy był największy oraz te, w których uczestniczyłeś w mniejszym stopniu, uzasadnij, dlaczego: Mój szczególny wkład pracy to: W tych działaniach uczestniczyłem mniej, ponieważ: 10. Literatura uzupełniająca, zalecane podręczniki i artykuły 1. Podręczniki i programy nauczania fizyki zatwierdzone przez MEN. 2. Błażejowski R, 100 prostych doświadczeń z wodą i powietrzem. WNT, Warszawa 1991. 3. Elżbieta Jarmołkiewicz, Wielka księga eksperymentów. Zielona Góra 2001.