--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT tel (042) 636-03-57 ul. Gdańska 38 90-730 Łódź fax 636-85-50 NIP 727-11-49-261 Regon 000136886 PU 0321-34 / 10 Łódź 22.07.2010r. INFORMACJA z kontroli legalności i prawidłowości działania przedsiębiorców świadczących usługi turystyczne Zgodnie z programem UOKIK nr DIH-81- (1)/10/MB z marca 2010r. Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej w Łodzi w II kw. 2010r. przeprowadził kontrole legalności i prawidłowości działania przedsiębiorców świadczących usługi turystyczne, działających na terenie Łodzi i województwa łódzkiego. Ogółem pod względem legalności i prawidłowości działania skontrolowano 8 przedsiębiorców prowadzących sprzedaż usług turystycznych., w tym: - 5 organizatorów imprez turystycznych: - 3 agentów turystycznych. Spośród 8 kontrolowanych 3 przedsiębiorców prowadziło jednocześnie działalność organizatorów i agentów turystycznych, oferując klientom imprezy turystyczne własne i innych organizatorów. W jednostkach prowadzących działalność agencyjną sprawdzano oferty małych biur podróży jak również biur należących do dużych sieci. Przeprowadzone kontrole umożliwiły sprawdzenie wzorców umów, katalogów oraz dokumentów sporządzanych przez 32 organizatorów turystyki, z którymi kontrolowani przedsiębiorcy mieli podpisane umowy agencyjne. Kontrolą objęto przedsiębiorców świadczących usługi turystyczne organizowane w kraju i za granicą (kolonie, obozy młodzieżowe, zielone szkoły, wczasy, wycieczki pobytowe i objazdowe, pielgrzymki, turnusy z kąpielami termalnymi, turnusy z odnową biologiczną, wczasy odchudzające, turnusy sanatoryjne). Łącznie nieprawidłowości stwierdzono u 14 organizatorów turystyki i 1 kontrolowanego agenta turystycznego, w tym: - u 4 organizatorów turystyki, u których przeprowadzono czynności kontrolne,
- u 10 organizatorów turystyki, których oferty sprawdzono u 6 kontrolowanych agentów turystycznych, - u 1 agenta turystycznego. Nieprawidłowości dotyczyły : nie wskazywania cen na oferowane imprezy turystyczne lub sposobu ich ustalenia w broszurach, katalogach lub folderach - co stwierdzono u 2 organizatorów, braku wymaganych informacji we wzorcach umów zawieranych z konsumentami, tj. informacji o numerach NIP organizatorów, numerach wpisu do rejestru organizatorów, adresach ubezpieczycieli, terminie powiadomienia klienta na piśmie o ewentualnym odwołaniu imprezy turystycznej, terminie zawiadomienia organizatora o przeniesieniu uprawnień z jednego uczestnika imprezy turystycznej i przejęciu obowiązków przez innego uczestnika, informacji o sposobie zgłaszania reklamacji - co stwierdzono u 13 organizatorów, zbyt krótkiego, niezgodnego z art.563 Kodeksu Cywilnego, okresu na zgłaszanie reklamacji (14-dniowego zamiast 30-dniowego) - co stwierdzono u 1 organizatora, rozbieżności danych zawartych w umowach agencyjnych, w zakresie adresów siedzib 2 organizatorów, z danymi umieszczonymi w Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych, co stwierdzono u 1 agenta turystycznego. Ponadto stwierdzono, że jeden kontrolowany agent turystyczny nie dopełnił obowiązku zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej zmian danych objętych wpisem. 1. Legalność prowadzonej działalności a) Zgodność prowadzonej działalności gospodarczej z zakresem określonym w zaświadczeniu o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej albo wypisie z Krajowego Rejestru Sądowego. Sprawdzenia zgodności faktycznie wykonywanych działalności z zakresami zgłoszonymi organom ewidencyjnym dokonano u 8 przedsiębiorców prowadzących sprzedaż usług turystycznych.. Stwierdzono, że wszyscy kontrolowani przedsiębiorcy (8) dokonali zgłoszenia prowadzonej działalności organom ewidencyjnym. Pięciu organizatorów turystyki uzyskało wpisy do ewidencji działalności gospodarczej, dwóch uzyskało wpisy do Krajowego Rejestru Sądowego, natomiast jeden agent turystyczny nie dopełnił obowiązku zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej zmian danych objętych wpisem (w ewidencji podano działalność pośrednika turystycznego, natomiast faktycznie wykonywano działalność agenta turystycznego). 2
W związku z niedopełnieniem obowiązku zgłoszenia danych o zakresie wykonywanej działalności organom ewidencyjnym, właściciela biura ukarano mandatem karnym. Przedsiębiorca zobowiązał się do bezzwłocznego uzupełnienia powyższych danych. Na podstawie informacji uzyskanych od organu ewidencyjnego stwierdzono, iż przedsiębiorca uzupełnił zakres wykonywanej działalności o działalność agentów turystycznych. b) Uzyskanie przez przedsiębiorców wpisów do rejestru organizatorów turystyki i pośredników turystycznych Sprawdzenia uzyskania wpisów do rejestru organizatorów turystyki i pośredników turystycznych dokonano łącznie w odniesieniu do 32 przedsiębiorców tj.: 5 kontrolowanych organizatorów turystyki, 27 organizatorów turystyki, którzy mieli podpisane umowy agencyjne z 6 kontrolowanymi agentami turystycznymi. Korzystając z dostępu do Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych stwierdzono, że wszyscy kontrolowani organizatorzy turystyki (5), zgodnie z 5 ust.1 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 grudnia 2005r. w sprawie Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych (Dz. U. Nr 5 z 2006r., poz.28 z późn. zm.) uzyskali wymagane wpisy do rejestru organizatorów i pośredników turystycznych. Jeden organizator uzyskał w 1999r. koncesję organizatora turystyki wydaną przez Prezesa Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki, na podstawie której został wpisany do Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych (zgodnie z przepisami obowiązującymi w tym okresie). Dwóch organizatorów posiadało zaświadczenia o wpisie do rejestru wydane przez Wojewodę Łódzkiego w 2004r. (zgodnie z przepisami obowiązującymi w tym okresie ). Dwóch organizatorów posiadało zaświadczenia o wpisie do rejestru organizatorów turystyki i pośredników turystycznych wydane przez Marszałka Województwa w latach 2004-2008 (zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami). Ponadto stwierdzono, że 27 organizatorów turystyki, którzy mieli podpisane umowy agencyjne z 6 kontrolowanymi agentami turystycznymi, również było umieszczonych w powyższym rejestrze organizatorów turystyki. Działalność pozostałych 3 kontrolowanych przedsiębiorców, którzy prowadzili agencje turystyczne nie wymagała uzyskania wpisu do rejestru organizatorów. Przedsiębiorcy ci wykonywali działalność na rzecz organizatorów turystyki w oparciu o umowy agencyjne, zgodnie z wymogami art.5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. o usługach turystycznych (Dz. U. z 2004r., Nr 223, poz. 2268, z późn. zm.). 3
c) Zgodność danych zawartych w posiadanych dokumentach z danymi umieszczonymi w Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych. U 5 kontrolowanych organizatorów turystyki sprawdzono zgodność danych zawartych w posiadanych dokumentach t.j. umowach gwarancji ubezpieczeniowej, zaświadczeniach o wpisie do rejestru organizatorów wydanych przez Marszałka Województwa, z danymi umieszczonymi w Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych. Stwierdzono, że dane zawarte w powyższych dokumentach wszystkich organizatorów turystyki odpowiadały danym umieszczonym w Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych. U pozostałych 3 przedsiębiorców, którzy prowadzili agencje turystyczne nie sprawdzono zgodności powyższych dokumentów z danymi umieszczonymi w Centralnej Ewidencji, ponieważ ich działalność nie wymagała uzyskania takich dokumentów. Dodatkowo u 6 kontrolowanych agentów turystycznych sprawdzono zgodność danych umieszczonych w 27 umowach agencyjnych, które zawarto z organizatorami turystyki oraz w 14 wzorcach umów organizatorów, które porównano z danymi umieszczonymi w Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych. W dokumentach 2 organizatorów skontrolowanych u 1 agenta turystycznego, stwierdzono rozbieżność danych dotyczących adresów organizatorów z danymi zawartymi w Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych, tj.: w umowie agencyjnej zawartej przez agenta turystycznego z organizatorem turystyki, w warunkach uczestnictwa biura podróży, które sprawdzono u agenta turystycznego. Do w/w organizatorów imprez turystycznych skierowano 2 wystąpienia pokontrolne wnoszące o wyjaśnienie stwierdzonych rozbieżności. Obydwaj organizatorzy uzupełnili umowy agencyjne o aktualne dane o adresowe 2. Prawidłowość wykonywania działalności a) Spełnienie warunków określonych dla przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie organizowania imprez turystycznych oraz pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych., zgodnie z art. 5 i 6 ustawy 4
z dnia 29 sierpnia 1997r. o usługach turystycznych (Dz. U. z 2004r., Nr 223, poz. 2268, z późn. zm.) U 5 kontrolowanych organizatorów turystyki sprawdzono zawarcie umów gwarancji ubezpieczeniowej oraz posiadanie zaświadczeń potwierdzających spełnienie wymogów zawartych w art. 6 w/w ustawy. Działalność pozostałych (3) kontrolowanych przedsiębiorców, którzy byli agentami turystycznymi, nie wymagała posiadania powyższych umów oraz zaświadczeń. Stwierdzono, że wszyscy kontrolowani organizatorzy imprez turystycznych (5) posiadali ważne umowy ubezpieczenia klientów zawarte z ubezpieczycielami w zakresie: pokrycia kosztów powrotu klienta do kraju w wypadku, gdy organizator turystyki nie zapewnia tego powrotu, a także na pokrycie zwrotu kwot wniesionych przez klientów w razie niewykonania zobowiązań umownych oraz posiadali zaświadczenia potwierdzające spełnienie wymogów określonych w art. 6 w/w ustawy. Wszyscy przedsiębiorcy prowadzący działalność agentów turystycznych ( 3 agentów turystycznych oraz 3 organizatorów prowadzących działalność agentów), posiadali ważne umowy agencyjne oraz w umowach zawieranych z klientami wskazywali jednoznacznie właściwego organizatora turystyki, którego reprezentowali. b) Zgodność sumy gwarancji z minimalną wysokością sumy gwarancyjnej określonej przez Ministra Finansów dla zakresu i rodzaju działalności gospodarczej wykonywanej przez przedsiębiorcę. U 5 organizatorów turystyki sprawdzono zgodności sumy gwarancji z minimalną wysokością sumy gwarancyjnej określoną w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 14 lutego 2005r w sprawie minimalnej wysokości sumy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej wymaganej w związku z działalnością wykonywaną przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych (Dz. U. Nr32 poz.279). Sumy gwarancji ubezpieczeniowej podane w dokumentach wszystkich organizatorów turystyki (5) były zgodne z w/w przepisem. U pozostałych (3) przedsiębiorców, którzy byli agentami turystycznymi nie sprawdzano sumy gwarancji, gdyż przedsiębiorcy ci nie mieli obowiązku zawierania umów gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej. c) Występowanie przypadków rażącego naruszenia warunków wykonywania działalności U 5 organizatorów turystyki sprawdzono występowanie przypadków: 5
1) zawierania umów z klientami bez uprzedniego zawarcia umowy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej, 2) nie przedłożenia marszałkowi województwa dokumentów potwierdzających ubezpieczenie na rzecz klientów, 3) powierzenie zadań przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek osobie nieuprawnionej, 4) używanie posiadanego wpisu do rejestru, w celu wprowadzenia klientów w błąd oraz wykonywanie działalności poza zakresem terytorialnym określonym we wniosku W powyższym zakresie nieprawidłowości nie stwierdzono. Wszystkie sprawdzone umowy zawierały aktualne gwarancje bankowe lub ubezpieczeniowe. Marszałkowi Województwa przedłożono dokumenty, na podstawie których organizatorzy zostali umieszczeni w Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki I Pośredników Turystycznych. Wszyscy kontrolowani organizatorzy okazali dokumenty potwierdzające posiadanie uprawnień przewodników turystycznych I pilotów wycieczek. Wszyscy organizatorzy wykonywali działalność zgodnie z zakresem terytorialnym określonym we wniosku oraz dokonanym wpisem do rejestru. 3. Prawidłowość i rzetelność informacji pisemnych przekazywanych konsumentom w materiałach reklamowych Łącznie u 8 kontrolowanych przedsiębiorców prowadzących sprzedaż usług turystycznych sprawdzono 29 katalogów organizatorów imprez turystycznych pod względem przestrzegania postanowień zawartych w art. 12. ust. 1 ustawy o usługach turystycznych tj. przekazywanie w sposób dokładny i zrozumiały pisemnych informacji dotyczących kosztów, terminów, warunków przygotowania, przebiegu imprezy turystycznej, itp. Nieprawidłowości stwierdzono w katalogach 3 organizatorów turystyki, które kontrolowano w 2 biurach prowadzących działalność agentów turystycznych. Nieprawidłowości dotyczyły : - braku cen na oferowane klientom imprezy turystyczne lub informacji o sposobie ich ustalania, co stanowiło naruszenie przepisów zawartych w art.12 ust.1 w/w ustawy, - braku informacji o terminie powiadomienia klienta na piśmie o ewentualnym odwołaniu imprezy turystycznej, co stanowiło naruszenie przepisów art. 12 ust. 1 pkt 8 w/w ustawy. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami do w/w organizatorów turystyki skierowano 3 wystąpienia pokontrolne. Jeden organizator udzielił odpowiedzi o usunięciu nieprawidłowości., 6
natomiast z dwoma pozostałymi organizatorami trwa korespondencja wyjaśniająca sposób uwidaczniania cen w katalogach. Pozostałe informacje zawarte we wszystkich skontrolowanych katalogach i folderach, wynikające z zapisów zawartych w art.12 w/w ustawy t.j. miejsce pobytu lub trasie imprezy, rodzaj i kategoria środka transportu, położenie, rodzaj i kategorię obiektu zakwaterowania, ilość i rodzaj posiłków, program zwiedzania, kwotę zaliczki, termin powiadomienia na piśmie o ewentualnym odwołaniu imprezy, podstawy prawne i konsekwencje prawne wynikające z umowy oraz przepisy paszportowe, wizowe i sanitarne, podane były w sposób dokładny, zrozumiały i nie wprowadzający klienta w błąd. 4. Prawidłowość i rzetelność informacji przekazywanych konsumentom przed zawarciem umowy U 8 kontrolowanych przedsiębiorców sprawdzono przekazywanie konsumentom przed zawarciem umowy w formie pisemnej informacji, o obowiązujących przepisach paszportowych, wizowych i sanitarnych, o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia od kosztów rezygnacji z udziału w imprezie turystycznej, o zakresie ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia oraz o szczególnych zagrożeniach życia i zdrowia na odwiedzanych obszarach i możliwości ubezpieczenia z tym związanego a także o nazwisku lokalnego przedstawiciela, do którego klient może zwracać się w razie trudności., które są zawarte w art. 13 w/w ustawy. Stwierdzono, że wszyscy kontrolowani przedsiębiorcy udzielali klientom wszystkich w/w informacji. Ponadto w przypadku imprez organizowanych dla dzieci wszyscy przedsiębiorcy przekazywali informacje o możliwości bezpośredniego kontaktu z dzieckiem lub osobą odpowiedzialną w miejscu pobytu dziecka, planowanym czasie przejazdu, miejscu i czasie trwania postojów. Powyższe informacje były przygotowane w formie pisemnej w katalogach lub odrębnie drukowanych ulotkach. 5. Prawidłowość umów zawieranych z konsumentami Łącznie w 8 kontrolowanych biurach podróży w zakresie przestrzegania postanowień zawartych w art. 14 w/w ustawy, sprawdzono 19 wzorców umów na imprezy turystyczne własne oraz innych organizatorów turystyki. 7
Nieprawidłowości stwierdzono we wzorcach umów 12 organizatorów turystyki, które skontrolowano u 5 agentów turystycznych, tj.: - 3 kontrolowanych organizatorów turystyki, - 9 organizatorów turystyki. Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły : - braku numerów NIP organizatorów oraz numeru wpisu do rejestru organizatorów turystyki i pośredników turystycznych, które są wymagane zgodnie z art.14 ust.2 pkt 1 w/w ustawy, - braku adresów ubezpieczycieli, które są wymagane zgodnie z art.14 ust.2 pkt 7 w/w ustawy, - braku terminu powiadomienia klienta na piśmie o ewentualnym odwołaniu imprezy, który jest wymagany zgodnie z art.14 ust.2 pkt 7a w/w ustawy, -. braku terminu zawiadomienia organizatora o przeniesieniu uprawnień z jednego uczestnika imprezy turystycznej i przejęciu obowiązków przez innego uczestnika u organizatora,co jest wymagane zgodnie z art.14 ust.2 pkt 7b w/w ustawy, - braku informacji o sposobie zgłaszania reklamacji u 1 organizatora, co jest wymagane zgodnie z art.14 ust.2 pkt 8 w/w ustawy, - warunków uczestnictwa stanowiących integralną część umów 1 organizatora turystyki zawieranych z klientem przez agenta turystycznego, w których stwierdzono umieszczenie zbyt krótkiego okresu na zgłaszanie reklamacji (14-dniowego zamiast 30-dniowego), co jest niezgodne z art.563 Kodeksu Cywilnego. O ujawnionej w trakcie kontroli nieprawidłowości poinformowano Marszałka Województwa. Organizator udzielił odpowiedzi o umieszczeniu w warunkach uczestnictwa prawidłowego (14-dniowego) okresu rozpatrywania reklamacji. Dodatkowo we wzorcu umowy jednego organizatora, który sprawdzono u agenta turystycznego, stwierdzono nieaktualną datę obowiązywania zabezpieczenia gwarancyjnego. W trakcie kontroli organizator turystyki przesłał do agenta turystycznego aktualną umowę ubezpieczenia oraz dokonał zmiany terminu obowiązywania gwarancji ubezpieczeniowej we wzorcu umowy. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami w trakcie czynności kontrolnych 3 organizatorów turystyki uzupełniło brakujące informacje we wzorcach umów, natomiast do 9 organizatorów skierowano wystąpienia pokontrolne. Wszyscy organizatorzy udzielili odpowiedzieli o uzupełnieniu brakujących informacji. W żadnym z 19 kontrolowanych wzorców umów sporządzanych przez organizatorów nie stwierdzono zapisów zawartych w art.11a i11b ww ustawy, wyłączających lub ograniczających 8
odpowiedzialność organizatora za nie wykonanie lub nie należyte wykonanie umowy o świadczeniu usług turystycznych. Żaden z kontrolowanych przedsiębiorców nie zawierał także umów z konsumentami poza lokalem przedsiębiorstwa. 6. Prawidłowość uwidaczniania cen, naliczania i pobierania należności W 8 kontrolowanych biurach podróży sprawdzono prawidłowość uwidaczniania cen na oferowane klientom imprezy turystyczne oraz skontrolowano prawidłowość pobierania należności w przypadku 15 wybranych losowo umów.zawartych z klientami. We wszystkich (8) biurach podróży znajdowały się cenniki, w których uwidoczniono dla klientów ceny oferowanych imprez turystycznych. Były one zawarte w katalogach wydawanych przez organizatorów turystyki, w postaci odrębnego wydruku dołączanego do tych katalogów lub w postaci wydruków z cenników znajdujących się w systemach rezerwacyjnych organizatorów. W żadnym z 8 kontrolowanych biur podróży nie stwierdzono naruszenia zapisów art.17 ust.1 i 2 w/w ustawy, tj. przypadków podwyższania cen na organizowane imprezy turystyczne zgodnie w stosunku do cen ustalonych w umowach zawartych z klientami z tytułu wzrostu kosztów transportu, opłat urzędowych, podatków, opłat lotniskowych, załadunkowych, przeładunkowych oraz wzrostu kursów walut. Stwierdzono, że należności we wszystkich (15) skontrolowanych umowach były pobierane i naliczane prawidłowo. 7. Prawidłowość i terminowość załatwiania reklamacji konsumentów W żadnym z 8 kontrolowanych biur podróży nie sprawdzono terminowości oraz sposobu załatwienia reklamacji, ponieważ przedsiębiorcy nie prowadzili rejestru reklamacji. Na podstawie oświadczeń uzyskanych od 4 kontrolowanych organizatorów ustalono, że wszystkie reklamacje były przyjmowane od klientów, a pisemna odpowiedź była udzielana w terminie 30 dni od daty ich zgłoszenia, zgodnie z zapisami art.20 ust.6 ustawy o usługach turystycznych. 9
Natomiast pozostali 3 kontrolowani przedsiębiorcy oświadczyli, że załatwianie wszystkich reklamacji w imieniu organizatorów, odbywa się od momentu zgłoszenia do rozpatrzenia za ich pośrednictwem. WYKORZYSTANIE USTALEŃ KONTROLI W wyniku czynności kontrolnych przeprowadzonych u przedsiębiorców świadczących usługi turystyczne: nałożono 1 mandat karny w wysokości 100 zł. na właściciela biura podróży, który nie dopełnił obowiązku zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej zmian danych objętych wpisem tj. popełnił wykroczenie z art. 60 1 2 Kodeksu Wykroczeń tj., postawiono kontrolowanym organizatorom turystyki 4 żądania uzupełnienia brakujących informacji we wzorcach umów na świadczenie usług turystycznych, skierowano 10 wystąpień pokontrolnych do organizatorów turystyki, u których stwierdzono nieprawidłowości. 10