1.1. Bobik Utrzymująca się w Polsce wysoka tendencja zasiewu zbóż, intensyfikacja produkcji roślinnej i uproszczenia w uprawie prowadzą do wzrostu zużycia nawozów mineralnych i pestycydów, a w konsekwencji wzrostu zakwaszenia gleb, ograniczenia aktywności biologicznej, uodpornienia się chwastów i czynników chorobotwórczych. W rezultacie prowadzi to do spadku plonowania i degradacji gleby. Wprowadzenie do zmianowania roślin bobowatych wysiewanych w plonie głównym jest jednym ze sposobów odbudowania prawidłowej struktury gleby. Na gleby ciężkie i średnie do uprawy fitomelioracyjnej nadaje się przede wszystkim bobik. Dobrze rozwinięty, silny, palowy system korzeniowy drenuje glebę, poprawiając jej właściwości fizyczne i chemiczne. Bobik jest cenną roślina pastewną, wyróżnia się największym potencjałem plonotwórczym spośród bobowatych. Według COBORU, w roku 2018 w Krajowym rejestrze znajduje się 14 odmian bobiku, w tym 13 odmian w typie niesamokończącym (NK- odmiana ma nieograniczony genetycznie wzrost i przy wilgotnej oraz ciepłej pogodzie dłużej i mniej równomiernie dojrzewa), 1 odmiana samokończąca (SK- odmiana ma ograniczony genetycznie wzrost przez blokujący dalszy rozwój szczytowy kwiatostan, co przyspiesza i wyrównuje dojrzewanie roślin na polu). Wśród 14 odmian zarejestrowanych jest 5 o obniżonej zawartości tanin, które oznacza się skrótem NT (obniżona zawartość substancji garbnikowych, nadających gorzki posmak paszom). W roku 2018 założone zostało doświadczenie z 10 odmianami bobiku, znajdującymi się w KR. Warunki termiczno-wilgotnościowe panujące w sezonie wegetacyjnym dla bobiku były niezbyt korzystne. Pomimo późnego ruszenia wegetacji i opóźnionego w stosunku do optymalnego terminu siewu wschody roślin były szybkie i wyrównane. Znikome opady deszczu i wysokie temperatury wpłynęły negatywnie na wzrost i okres kwitnienia. Okres kwitnienia skrócony był średnio o 10-15 dni w stosunku do lat ubiegłych. Znaczne opady deszczu występujące w lipcu wpłynęły korzystnie na nalewanie nasion w strąkach i wysoką MTN. Pomimo zmiennych warunków wilgotnościowych osiągnięte plony bobiku można uznać za zadowalające.
Tabela 4. Bobik- odmiany badane w 2018 roku. Lp. Odmiana Rok wpisania do KR Hodowca (lub polski przedstawiciel dla odmian zagranicznych) 1 Albus 2002 HR Strzelce sp. z o.o., 99-307 Strzelce 2 Bobas* 2002 DANKO HR sp. z o.o. Choryń 27, 64-000 Kościan 3 Amulet 2008 HR Strzelce sp. z o.o., 99-307 Strzelce 4 Amigo 2016 HR Strzelce sp. z o.o., 99-307 Strzelce 5 Fernando 2016 HR Strzelce sp. z o.o., 99-307 Strzelce 6 Fanfare* 2017 SAATEN-UNION Polska sp. z o.o.,62-100 Wągrowiec 7 Julia* 2017 IGP Polska Sp. z o.o. sp.k., 60-751 Poznań 8 Granit* SK 2006 HR Strzelce sp. z o.o., 99-307 Strzelce 9 Apollo* 2018 SAATEN-UNION Polska sp. z o.o.,62-100 Wągrowiec 10 Capri* 2018 SAATEN-UNION Polska sp. z o.o.,62-100 Wągrowiec *- odmiana wysokotaninowa SK- odmiana samokończąca
Tabela 5. Agrotechniczne i polowe warunki prowadzenia doświadczeń z bobikiem w 2018 r. Wyszczególnienie Krzyżewo Wrócikowo Kompleks glebowy żytni bardzo dobry pszenny dobry Klasa bonitacyjna gleby IIIb IIIb ph gleby 6,9 6,6 Zasobność gleby mg/100 g P 2 O 5 K 2 O Mg b. wysoka niska średnia b.wysoka wysoka wysoka Przedplon Jęczmień ozimy Pszenica jara Data siewu 13.04.2018 10.04.2018 Data zbioru 08.08.2018 10.08.2018 Nawożenie: N kg/ha 18 30 Insektycydy P 2 O 5 kg/ha 36 40 K 2 O kg/ha 102 110 Herbicydy dawka Decis Mega 50 EW 0,15 l/ha Mospilan 20 SP 0,2 kg/ha Afalon Dyspersyjny 450SC 1 l/ha Corum 502,4 SL 1,25 l/ha Buldock 025 EC 0,2 l/ha Boxer 800 EC 4 l/ha
Krzyżewo Wrócikowo Średni plon % wzorca % wzorca 2017 Plonowanie w latach 2017-2018 Tabela 6. Plon nasion (dt ha -1 ) bobiku w roku 2018. 2018 Lp. Odmiana dt ha -1 Wzorzec 47,7 50,7 49,2 49,2 56,5 52,9 1 Albus 45,7 48,4 47,0 96 93 94 2 Bobas * 47,8 48,2 48,0 97 104 101 3 Amulet 44,4 54,6 49,5 101 104 102 4 Amigo 46,3 48,3 47,3 96 98 97 5 Fernando 42,2 51,5 46,9 95 99 97 6 Fanfare * 53,0 54,3 53,6 109 102 105 7 Julia 48,4 50,0 49,2 100 99 99 8 Apollo 51,8 49,9 50,9 103 x x 9 Capri 53,2 52,5 52,9 107 x x 10 Granit *SK 44,6 49,6 47,1 96 101 98 * odmiana wysokotaninowa -wzorzec stanowi średnia wszystkich badanych odmian - %wzorca z 2017 roku stanowi średnia z dwóch doświadczeń zlokalizowanych w SDOO w Krzyżewie i SDOO we Wrócikowie SK- odmiana samokończąca
Tabela 7. Ważniejsze cechy rolnicze oraz porażenie przez choroby odmian bobiku badanych w 2018 roku. Lp. Odmiana Wysokość roślin Dojrzałość techniczna Wyleganie przed zbiorem Masa Tysiąca Nasion Choroby Czekoladow a plamistość Rdza cm liczba dni od 01.01 skala 9 g skala 9 skala 9 Wzorzec 104 211 9 576,8 7,1 5,4 1 Albus 98 210 9 558,5 7,2 6,3 2 Bobas * 119 212 9 561,3 7,0 5,3 3 Amulet 114 212 9 553,4 7,3 5,3 4 Amigo 99 212 9 561,0 7,3 5,3 5 Fernando 103 212 9 509,9 7,2 4,7 6 Fanfare * 104 210 9 624,6 7,3 4,3 7 Julia 103 209 9 555,9 7,2 5,0 8 Apollo 101 211 9 652,9 6,8 5,3 9 Capri 103 211 9 612,3 7,0 5,7 10 Granit*SK 98 210 9 578,6 6,8 6,3 * odmiana wysokotaninowa - wzorzec stanowi średnia wszystkich badanych odmian SK- odmiana samokończąca Charakterystyka odmian bobiku zarejestrowanych w 2018 roku (na podstawie listy opisowej odmian) APOLLO (2018). Odmiana niesamokończąca, wysokotaninowa, przeznaczona do uprawy na nasiona. Plon nasion bardzo duży, białka duży. Termin kwitnienia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Okres kwitnienia średni. Równomierność dojrzewania dobra. Wysokość roślin średnia. Odporność na wyleganie w fazie końca kwitnienia dość duża i przed zbiorem średnia. Odporność na choroby powodowane przez patogeny pochodzenia grzybowego (czekoladową plamistość, askochytozę bobiku i rdzę bobiku) średnia. Masa 1000 nasion bardzo duża. Zawartość białka ogólnego w nasionach mała, zawartość włókna surowego duża. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 50 szt./m 2.
CAPRI (2018). Odmiana niesamokończąca, wysokotaninowa, przeznaczona do uprawy na nasiona. Plon nasion bardzo duży. Termin kwitnienia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Okres kwitnienia dość krótki. Równomierność dojrzewania dobra. Wysokość roślin średnia. Odporność na wyleganie w fazie końca kwitnienia dość duża i przed zbiorem średnia. Odporność na choroby powodowane przez patogeny pochodzenia grzybowego (czekoladową plamistość i rdzę bobiku) średnia, na askochytozę bobiku średnia do dość małej. Masa 1000 nasion bardzo duża. Zawartość białka ogólnego w nasionach dość mała, zawartość włókna surowego średnia. Odpowiednia do uprawy na glebach kompleksów pszennych. Optymalna obsada roślin około 50 szt./m 2.