(L, S) I. Zagadnienia 1. Potencjały czynnościowe komórek serca. 2. Pomiar EKG i jego interpretacja. 3. Fonokardiografia. II. Zadania 1. Badanie spoczynkowego EKG. 2. Komputerowa rejestracja krzywej EKG - ocena prawidłowości badania. 3. Pomiar i analiza komputerowa spoczynkowego i powysiłkowego EKG. 4. Zestawienie i komentarz otrzymanych wyników. Instrukcje do ćwiczenia Elektrokardiografia 1
III. Wykonanie ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z aparaturą do pomiaru sygnałów związanych z pracą serca oraz metodami ich komputerowej rejestracji i analizy. Obserwacje krzywych EKG w ćwiczeniu mogą odbywać się równocześnie na ekranie elektrokardiografu i na ekranie komputera z zastosowaniem programu CardioTEKA. Analiza przebiegów EKG odbywa się przy pomocy programu ECG 2016. 1. Badanie spoczynkowego EKG - Zapoznać się z elektrokardiografem i programem CardioTEKA korzystając ze stosownych instrukcji. - Zdefiniować pacjenta, dla którego zostaną wykonane badania w programie CardioTEKA. - Osobie badanej, leżącej na kozetce, założyć elektrody kończynowe, zwracając uwagę na prawidłowy sposób ich podłączenia a następnie uruchomić elektrokardiograf ASPEL AsCARD Grey. Uruchomić obserwację badanych przebiegów EKG w programie CardioTEKA. Podczas badania mięśnie powinny być rozluźnione, oddech spokojny i rytmiczny. - Zaobserwować i zarejestrować w programie CardioTEKA krótki (np. 20 sek), prawidłowy przebieg spoczynkowego sygnału EKG. Sporządzić wykres jednego, wybranego odprowadzenia i wkleić go do sprawozdania. W tym celu w programie CardioTEKA po zarejestrowaniu badania, należy je wyeksportować do pliku tekstowego z rozszerzeniem DAT. Następnie plik ten importujemy do programu ECG 2016. Program ECG 2016 (opcja Save ECG) pozwala na zapis sygnału w formie, która może być następnie zaimportowana do programu Statistica w celu przygotowania wykresu. Plik ten zawiera cztery kolumny. Pierwsza z nich to czas wyrażony sekundach, a pozostałe to potencjały wyrażone w miliwoltach, kolejno dla odprowadzeń I, II i III. Wykonać wykres 10-cio sekundowego przebiegu EKG z dowolnego odprowadzenia. - Odczytać amplitudy wszystkich załamków (wykorzystać w tym celu narzędzia programu Statistica) i ocenić czy spełniają warunki normy fizjologicznej. Zmierzyć również odstępy R-R widoczne na sporządzonym wykresie. Obliczyć średnią wartość czasu R-R. - Sprawdzić prawo Einthovena korzystając z wartości potencjałów rejestrowanych w poszczególnych odprowadzeniach. Instrukcje do ćwiczenia Elektrokardiografia 2
- Zaobserwować i w razie potrzeby zarejestrować w programie CardioTEKA, jakie zmiany lub artefakty mogą wystąpić w zapisie krzywej EKG badanej osoby w przypadku: zmian prędkości przesuwu papieru oraz wzmocnienia dokonywanych przy pomocy panelu czołowego elektrokardiografu, zmian w ustawieniach filtrów, odłączania i zamiany miejscami elektrod, założenia elektrod bez żelu, stanu napięcia mięśniowego oraz ruchu osoby badanej, wymuszonego przyspieszonego, albo wstrzymywanego oddechu. - Obserwacje należy krótko opisać w sprawozdaniu. Można je również zilustrować odpowiednio przygotowanymi wykresami przebiegu EKG. 2. Analiza czasów R-R spoczynkowego EKG. - Badanie przeprowadza się dla jednej osoby w zespole. - Po podłączeniu badanej osoby do EKG i zapewnieniu prawidłowych warunków badania wykonać 3 minutową rejestrację spoczynkowego EKG. Wyniki wyeksportować do pliku tekstowego z rozszerzeniem DAT. - Wykonać w programie ECG 2016 analizę czasów R-R. Zanotować w sprawozdaniu, które odprowadzenie zostało wybrane do analizy i jaka była wartość progu dla funkcji korelacji. Zapisać plik z wynikami analizy. - Zaimportować do programu Statistica plik z zapisem wyników analizy R-R. Plik zawiera dwie kolumny. Pierwsza określa położenie kolejnych załamków R na osi czasu, a druga odległość każdego załamka od załamka, który go poprzedza, wyrażoną w sekundach. - Utworzyć histogram czasów R-R zgodnie z instrukcją programu Statistica. - Dopasować do histogramu krzywą rozkładu normalnego i określić średnią wartość czasu R-R wraz z błędem na podstawie wyświetlanych przez program wyników dopasowania. - Umieścić w sprawozdaniu wykres histogramu czasów R-R z dopasowaną do niego krzywą i jej parametrami. - Porównać wynik pomiaru czasu R-R uzyskany metodą analizy histogramu z wynikiem odczytanym wcześniej z wykresu krzywej EKG. - Obliczyć tętno badanej osoby na podstawie wyników uznanych za bardziej wiarygodne. - Wykres wkleić do sprawozdania. Instrukcje do ćwiczenia Elektrokardiografia 3
4. Rejestracja i analiza powysiłkowego EKG. - Osoba badana wcześniej wykonuje intensywne ćwiczenia przez kilka minut, np. korzystając z roweru stacjonarnego. - Natychmiast po zakończeniu ćwiczeń wykonać 3-minutową rejestrację krzywej EKG. - Postępując podobnie jak w przypadku spoczynkowego EKG przeprowadzić analizę czasów R-R i zapisać wyniki tej analizy. Zanotować w sprawozdaniu, które odprowadzenie zostało wybrane do analizy i jaka była wartość progu dla funkcji korelacji. - Zapisać w programie ECG 2016 również sygnał EKG w formacie rozpoznawalnym przez program Statistica (opcja Save ECG). - Zaimportować do programu Statistica plik z sygnałem EKG po wysiłku. Wykonać dwa wykresy 10-cio sekundowego fragmentu EKG. Jeden wykres wykonać na podstawie fragmentu wybranego na początku rejestracji, a drugi na końcu. Wykresy umieścić w sprawozdaniu i skomentować różnice pomiędzy nimi. - Zaimportować plik z zapisem wyników analizy R-R powysiłkowego EKG do programu Statistica. Wykonać histogram czasów R-R i dopasować go krzywą rozkładu normalnego. Wykres histogramu z dopasowaną krzywą umieścić w sprawozdaniu. Porównać kształt i parametry histogramów i dopasowanych krzywych uzyskanych dla spoczynkowego i powysiłkowego EKG. Skomentować zaistniałe różnice i wyjaśnić je. 5. Rozszerzona analiza R-R. - Wykonać wykresy zależności długości odcinków R-R od czasu (druga kolumna plików będących wynikiem analizy czasów R-R w funkcji pierwszej kolumny) dla spoczynkowego i powysiłkowego EKG. Wykresy umieścić w sprawozdaniu i skomentować. IV. Sprawozdanie (szablon ekg.dotx) Sprawozdanie powinno być przygotowane w oparciu o szablon i powinno zawierać: 1. Wydruk 10cio sekundowego przebiegu sygnału EKG w spoczynku. 2. Wyniki rejestracji i analizy spoczynkowego EKG, w tym: nazwy plików z wynikami rejestracji i analizy czasów R-R, numer odprowadzenia i wartość progu w analizie funkcji korelacji, wyniki pomiarów amplitudy załamków P, Q, R, S i T wraz z porównaniem do norm fizjologicznych, wyniki pomiaru średniego czasu R-R mierzonego na 10-cio sekundowym Instrukcje do ćwiczenia Elektrokardiografia 4
wykresie, komentarz i obliczenia potwierdzające prawdziwość prawa Einthovena, wykres histogramu czasów R-R z dopasowaną krzywą rozkładu normalnego, wyniki dopasowania, wyniki obliczenia średniego czasu R-R na podstawie dopasowania, porównanie wyników obliczenia średniego czasu R-R dwoma metodami zastosowanymi w ćwiczeniu, wyniki obliczeń tętna badanej osoby. 3. Opis obserwacji wpływu zmiany parametrów pracy aparatu EKG i niewłaściwie wykonywanego badania na obserwowany przebieg EKG. 4. Wyniki rejestracji i analizy powysiłkowego EKG, w tym: nazwy plików zawierających wyniki rejestracji sygnału i analizy czasów R-R, numer odprowadzenia i wartość progu wybrane podczas analizy funkcji korelacji, wykresy 10-cio sekundowych fragmentów krzywej EKG wykonanych na początku i na końcu pomiaru wraz z komentarzem, histogram czasów R-R z dopasowaną krzywą rozkładu normalnego i parametrami krzywej, porównanie histogramów czasów R-R i parametrów krzywych dla spoczynkowego i powysiłkowego EKG. 5. Wyniki rozszerzonej analizy R-R, tj. wykresy zależności długości odcinków R-R od czasu dla spoczynkowego i powysiłkowego EKG z komentarzem. V. Instrukcje 1. Instrukcja obsługi elektrokardiografu ASPEL AsCARD Grey. 2. Instrukcja obsługi programu ECG 2016. 3. Instrukcja obsługi programu CardioTEKA. 4. Instrukcja programu Statistica. Instrukcje do ćwiczenia Elektrokardiografia 5