Nazwa modułu: Zrównoważona gospodarka wodna w gminie Rok akademicki: 2015/2016 Kod: DIS-2-234-IK-s Punkty ECTS: 2 Wydział: Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska Kierunek: Inżynieria Środowiska Specjalność: Inżynieria komunalna Poziom studiów: Studia II stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne Język wykładowy: Polski Profil kształcenia: Ogólnoakademicki (A) Semestr: 2 Strona www: Osoba odpowiedzialna: dr inż. Bergier Tomasz (tbergier@agh.edu.pl) Osoby prowadzące: dr inż. Bergier Tomasz (tbergier@agh.edu.pl) Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Powiązania z EKK Sposób weryfikacji efektów kształcenia (forma zaliczeń) Wiedza M_W001 ma uporządkowaną, podbudowaną teoretycznie wiedzę niezbędną do zrozumienia problemów środowiskowych związanych z gospodarką wodną i ściekową, a także sposobów ich rozwiązywania IS2A_W05 Kolokwium M_W002 rozumie powiązania pomiędzy gospodarką wodno-ściekową a innymi gałęziami gospodarki komunalnej na poziomie lokalnym; ma uporządkowaną wiedzę dotyczącą technologii proekologicznych w zakresie gospodarki wodnej i ściekowej, a także ich interakcji z innymi aspektami gospodarki komunalnej IS2A_W06, IS2A_W09 Kolokwium Umiejętności M_U001 potrafi zastosować narzędzia komputerowego modelowania do określenia wpływu rozwiązania technicznego na środowisko, potrafi interpretować wyniki i wykorzystać je do optymalizacji gospodarki wodno-ściekowym na poziomie lokalnym; potrafi określić ich wpływ na aspekty środowiskowe, społeczne i ekonomiczne rozwoju lokalnego IS2A_U09, IS2A_U13, IS2A_U16 Projekt, Sprawozdanie 1 / 6
M_U002 potrafi ocenić przydatność i możliwość wykorzystania nowych osiągnięć (technik i technologii) w gospodarce wodno-ściekowej, potrafi dobrać i zaprojektować rozwiązania odpowiednie do lokalnych uwarunkowań IS2A_U15 Kompetencje społeczne M_K001 ma świadomość ważności i rozumie pozatechniczne aspekty i skutki działalności inżynierskiej, w tym jej wpływu na środowisko i społeczeństwo, a także związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje; wykazuje postawę proekologiczną; rozumie potrzebę włączania interesariuszy w planowanie gospodarki komunalnej IS2A_K02 Projekt, Sprawozdanie Matryca efektów kształcenia w odniesieniu do form zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Forma zajęć Wykład Ćwiczenia audytoryjne Ćwiczenia laboratoryjne Ćwiczenia projektowe Konwersatori um seminaryjne praktyczne terenowe warsztatowe Inne E-learning Wiedza M_W001 M_W002 Umiejętności ma uporządkowaną, podbudowaną teoretycznie wiedzę niezbędną do zrozumienia problemów środowiskowych związanych z gospodarką wodną i ściekową, a także sposobów ich rozwiązywania rozumie powiązania pomiędzy gospodarką wodno-ściekową a innymi gałęziami gospodarki komunalnej na poziomie lokalnym; ma uporządkowaną wiedzę dotyczącą technologii proekologicznych w zakresie gospodarki wodnej i ściekowej, a także ich interakcji z innymi aspektami gospodarki komunalnej + - - - - - - - - - - + - - - - - - - - - - 2 / 6
M_U001 M_U002 potrafi zastosować narzędzia komputerowego modelowania do określenia wpływu rozwiązania technicznego na środowisko, potrafi interpretować wyniki i wykorzystać je do optymalizacji gospodarki wodno-ściekowym na poziomie lokalnym; potrafi określić ich wpływ na aspekty środowiskowe, społeczne i ekonomiczne rozwoju lokalnego potrafi ocenić przydatność i możliwość wykorzystania nowych osiągnięć (technik i technologii) w gospodarce wodno-ściekowej, potrafi dobrać i zaprojektować rozwiązania odpowiednie do lokalnych uwarunkowań - - - + - - - - - - - - - - + - - - - - - - Kompetencje społeczne M_K001 ma świadomość ważności i rozumie pozatechniczne aspekty i skutki działalności inżynierskiej, w tym jej wpływu na środowisko i społeczeństwo, a także związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje; wykazuje postawę proekologiczną; rozumie potrzebę włączania interesariuszy w planowanie gospodarki komunalnej - - - + - - - - - - - Treść modułu zajęć (program wykładów i pozostałych zajęć) Wykład Zrównoważona gospodarka wodna - wprowadzenie Zrównoważona gospodarka wodna. Zarządzanie wodą w Polsce i przepisy prawne, ze szczególnym naciskiem na zobowiązania administracji samorządowej w tym zakresie. Celowe związki gmin. Instytucje i organizacje odpowiedzialne za gospodarkę wodnościekową w Polsce, ich kompetencje, wpływ na zarządzanie na poziomie administracji lokalnej. Zintegrowane zarządzanie gminą (IMS) Wytyczne i koncepcje Unii Europejskiej wprowadzania zasad zrównoważonego rozwoju w zarządzaniu gospodarką komunalną. Wykorzystania rozwiązań i technik gospodarki wodno-ściekowej dla produkcji energii, poprawy gospodarki odpadami komunalnymi, zwiększania atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej gminy. Poprawa efektywności ekonomicznej lokalnej gospodarki komunalnej, zwiększanie samodzielności lokalnej społeczności, tworzenie zielonych miejsc pracy, partnerstwa publiczno-prywatne. Partycypacyjne planowanie gospodarki wodno-ściekowej 3 / 6
Mapowanie interesariuszy. Planowanie ich udziału w planowaniu i podejmowaniu decyzji z zakresu gospodarki wodno-ściekowej w gminie: informowanie, konsultacje, włączanie w procesy decyzyjne. Przepisy prawne, rozwiązania organizacyjnoadministracyjne, dobre praktyki. Gospodarowanie wodami deszczowymi a zapobieganie powodziom Zjawisko powodzi miejskich. Zmiany w użytkowaniu terenu na skutek urbanizacji, uszczelnianie powierzchni. Dyrektywa powodziowa. Metody odprowadzania i zagospodarowania wód deszczowych. Metody zmniejszania spływu powierzchniowego, zwiększania lokalnej retencji, połączone ze zwiększeniem bioróżnorodności. Techniki zrównoważonej gospodarki wodno-ściekowej w gminie Oczyszczanie ścieków z rozproszonej zabudowy, poprawa efektywności oczyszczalni konwencjonalnych i zmniejszania ich uciążliwości, niekonwencjonalne rozwiązania kanalizacji. Planowanie odzysku wody i biogenów w gminie Planowanie odzysku wody i biogenów w gminie rozwiązania komunalne oraz dla małych i średnich przedsiębiorstw. Zamknięte obiegi wody, ponowne wykorzystanie ścieków do celów o mniejszych wymaganiach jakościowych, zapobieganie eutrofizacji wód powierzchniowych i Bałtyku, poprawa lokalnych stosunków wodnych, wpływ na centralne oczyszczalnie ścieków komunalnych. Zintegrowane zrównoważone zarządzanie zlewnią Zrównoważone zarządzanie zlewnią, integrowanie wymogów ochrony środowiska przed ściekami z zaopatrzeniem w wodę, poprawą bioróżnorodności, ochroną krajobrazu. Modelowanie komputerowe krążenia wody w zlewni oraz zmian jej jakości, wyznaczanie obszarów o strategicznym znaczeniu dla zasobów wód podziemnych i powierzchniowych. Ćwiczenia projektowe Analiza ekonomiczna Ekonomiczna analiza porównawcza różnych opcji rozwiązania problemu ścieków komunalnych w gminie. Wykonanie studium wykonalności dla inwestycji ściekowej. Analiza wielokryterialna Wielokryterialna analiza wpływu rozważanych rozwiązań gospodarki ściekowej na środowisko naturalne, lokalną gospodarkę, jakość życia mieszkańców, itp. Partycypacja społeczna Planowanie i prowadzenie procesu partycypacyjnego podejmowania decyzji w zakresie rozwiązania problemów gospodarki ściekowej w gminie. Piramida ISIS. Modelowanie obiegu wody w zlewni Tworzenie komputerowego modelu zlewni za pomocą pakietu JetSet, modelowanie ilości i jakości wód powierzchniowych i podziemnych, określanie spływów powierzchniowych, migracji zanieczyszczeń w warstwie wodonośnej. Wyznaczanie obszarów ochronnych dla zbiornika wód powierzchniowych. Techniki zrównoważonej gospodarki wodnej Tworzenie systemu ekologii przemysłowej dla wybranej gminy, zmniejszenie zużycia wody, recykling wody i biogenów, optymalizacja gospodarki komunalnej. Gospodarowanie wodami deszczowymi Zagospodarowanie ścieków deszczowych dla wybranego obiektu. Określenie ilości ścieków deszczowych, dobór i lokalizacja urządzeń do oczyszczania i retencjonowania 4 / 6
wody deszczowej. Komputerowa optymalizacja lokalnej gospodarki wodno-ściekowej Modyfikacja lokalnej gospodarki ściekowej w celu efektywniejszego zaopatrzenia mieszkańców w wodę do spożycia. Wykorzystanie modelu QUAL2 do określania optymalnych ładunków zanieczyszczeń wprowadzanych do rzeki. Sposób obliczania oceny końcowej Ocena końcowa będzie średnią ważoną z oceny z kolokwium zaliczeniowego z wykładów (30%) oraz ze średniej z ocen z projektów (70%) Wymagania wstępne i dodatkowe Nie podano wymagań wstępnych lub dodatkowych. Zalecana literatura i pomoce naukowe 1. Bodik I., Ridderstolpe P., Zrównoważona sanitacja w Europie Środkowej i Wschodniej: wychodząc naprzeciw potrzebom małych i średnich osiedli ludzkich, Global Water Partnership Central and Eastern Europe, Bratysława 2008. 2. Suligowski, Z., Tuszyńska, A. (2008), Alternatywna kanalizacja, [w:] Vademecum dla przedsiębiorców (red. Suligowski Z.), Partnerstwo Budujmy Razem, Wrocław 2008. 3. Gudelis-Taraszkiewicz K., Suligowski Z., Alternatywne zagospodarowanie wód opadowych, [w:] Vademecum dla przedsiębiorców (red. Suligowski Z.), Partnerstwo Budujmy Razem, Wrocław 2008. 4. Bergier T., Dobre praktyki zintegrowanej gospodarki komunalnej w Szwecji. Zrównoważony Rozwój Zastosowania, nr 2, 2011. 5. Lenartsson M., Ridderstolpe P., Wskazówki dla stosowania systemów wykorzystujących ścieki w domkach jednorodzinnych, Coalition Clean Baltic, Polski Klub Ekologiczny, Uppsala 2002. 6. Przegląd istotnych problemów gospodarki wodnej w zlewni pilotowej górna Wisła. RZGW Gliwice, Kraków 2005. Publikacje naukowe osób prowadzących zajęcia związane z tematyką modułu 1. Woda w mieście (red. Bergier T., Kronenberg J., Wagner I.). Zrównoważony Rozwój Zastosowania, 5, 2014. 2. Bergier T., Gospodarka komunalna, [w:] Wyzwania zrównoważonego rozwoju w Polsce (red. J. Kronenberg, T. Bergier), Fundacja Sendzimira, Kraków 2010. 3. Bergier T., Czech A., Czupryński P., Łopata A., Wachniew P., Wojtal J.: Roślinne oczyszczalnie ścieków: przewodnik dla gmin. Natural Systems, Kraków 2004. 4. Partycypacyjne planowanie gospodarki ściekowej w Dziewinie (red. Damurski J., Bergier T., Liszka M.). Centrum Rozwiązań Systemowych, Wrocław 2007. Informacje dodatkowe Brak 5 / 6
Nakład pracy studenta (bilans punktów ECTS) Forma aktywności studenta Udział w wykładach Udział w ćwiczeniach projektowych Samodzielne studiowanie tematyki zajęć Przygotowanie sprawozdania, pracy pisemnej, prezentacji, itp. Dodatkowe godziny kontaktowe z nauczycielem Sumaryczne obciążenie pracą studenta Punkty ECTS za moduł Obciążenie studenta 14 godz 14 godz 7 godz 10 godz 8 godz 53 godz 2 ECTS 6 / 6