Wymagania z fizyki, klasa 7 Nr Tema lekcji Wymagania konieczne i podsawowe 1 4 Wielkości fizyczne, kóre mierzysz na co dzień 5 6 Pomiar warości siły ciężkości 7 8 Wyznaczanie gęsości subsancji 1. Wykonujemy pomiary wymienia przyrządy, za pomocą kórych mierzymy długość, emperaurę, czas, szybkość i masę (1.3, 4.1, 4.2) mierzy długość, emperaurę, czas, szybkość i masę (1.3, 1.4) wymienia jednoski mierzonych wielkości (2.3, 2.4, 5.1) podaje zakres pomiarowy przyrządu (1.3, 1.4) odczyuje najmniejszą działkę przyrządu i podaje dokładność przyrządu (1.5, 1.6) oblicza warość najbardziej zbliżoną do rzeczywisej warości mierzonej wielkości jako średnią arymeyczną wyników (1.5, 1.6) przelicza jednoski długości, czasu i masy (1.7, 2.3, 5.1) mierzy warość siły w niuonach za pomocą siłomierza (1.3, 2.18c) wykazuje doświadczalnie, że warość siły ciężkości jes wpros proporcjonalna do masy ciała (1.8) oblicza warość ciężaru ze wzoru F c = mg (2.11, 2.17) uzasadnia porzebę wprowadzenia siły jako wielkości wekorowej (2.10) podaje źródło siły ciężkości i poprawnie zaczepia wekor do ciała, na kóre działa siła ciężkości (2.10, 2.11) odczyuje gęsość subsancji z abeli (1.1, 5.1) wyznacza doświadczalnie gęsość ciała sałego o regularnych kszałach (5.9d) mierzy objęość ciał o nieregularnych kszałach za pomocą menzurki (5.9d) m oblicza gęsość subsancji ze wzoru d = V (5.2) szacuje niepewności pomiarowe przy pomiarach masy i objęości (1.5) 9 10 Pomiar ciśnienia wykazuje, że skuek nacisku na podłoże ciała o ciężarze F c zależy od wielkości powierzchni zeknięcia ciała z podłożem (5.3) oblicza ciśnienie za pomocą wzoru (5.3) podaje jednoskę ciśnienia i jej wielokroności (1.7) przelicza jednoski ciśnienia (1.7) F p = S mierzy ciśnienie w oponie samochodowej (1.3) mierzy ciśnienie amosferyczne za pomocą baromeru (1.3) wyjaśnia na przykładach przyczyny wysępowania niepewności pomiarowych (1.5, 1.6) zapisuje różnicę między warością końcową i począkową wielkości fizycznej, np. l (1.1) wyjaśnia, co o znaczy wyzerować przyrząd pomiarowy (1.4) opisuje doświadczenie Celsjusza i objaśnia uworzoną przez niego skalę emperaur (1.4, 4.2) posługuje się wagą laboraoryjną (1.3, 1.4) wyjaśnia na przykładzie znaczenie pojęcia względności podaje cechy wielkości wekorowej (2.10) przekszałca wzór F c = mg i oblicza masę ciała, jeśli zna warość jego ciężaru (2.17) rysuje wekor obrazujący siłę o zadanej warości i przyjmuje odpowiednią jednoskę (2.10) m przekszałca wzór d = i oblicza każdą z V wielkości fizycznych w ym wzorze (5.2) przelicza gęsość wyrażoną w kg/m 3 na g/cm 3 i na odwró (1.7) odróżnia mierzenie wielkości fizycznej od jej wyznaczania, czyli pomiaru pośredniego (1.3) wyznacza doświadczalnie gęsość cieczy (1.4, 5.9c) F przekszałca wzór p = i oblicza każdą z S wielkości wysępujących w ym wzorze (5.3) opisuje zależność ciśnienia amosferycznego od wysokości nad poziomem morza (5.4) rozpoznaje w swoim ooczeniu zjawiska, w kórych isoną rolę odgrywa ciśnienie amosferyczne i urządzenia, do działania kórych jes ono niezbędne (1.2, 5.4) wyznacza doświadczalnie ciśnienie amosferyczne za pomocą srzykawki i siłomierza (1.3, 1.4, 5.4, 5.9a) 1
Nr Tema lekcji Wymagania konieczne i podsawowe 11 Sporządzamy wykresy na podsawie wyników zgromadzonych w abeli sporządza wykres zależności jednej wielkości fizycznej od drugiej (1.1, 1.8) wykazuje, że jeśli dwie wielkości są do siebie wpros proporcjonalne, o wykres zależności jednej od drugiej jes półprosą wychodzącą z począku układu osi (1.8) wyciąga wnioski o warościach wielkości fizycznych na podsawie kąa nachylenia wykresu do osi poziomej (1.1, 1.8) 2. Niekóre właściwości fizyczne ciał 14 Trzy sany skupienia ciał 15 Zmiany sanów skupienia ciał 16 Rozszerzalność emperaurowa ciał 17 Cząseczkowa budowa ciał 18 Siły międzycząseczkowe wymienia sany skupienia ciał i podaje ich przykłady (4.9) podaje przykłady ciał kruchych, sprężysych i plasycznych (1.2) opisuje sałość objęości i nieściśliwość cieczy (1.2) wykazuje doświadczalnie ściśliwość gazów (1.2) wymienia i opisuje zmiany sanów skupienia ciał (4.9) podaje przykłady opnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, sublimacji i resublimacji (4.9) odróżnia wodę w sanie gazowym (jako niewidoczną) od mgły i chmur (4.9) podaje emperaury krzepnięcia i wrzenia wody (4.9) odczyuje z abeli emperaury opnienia i wrzenia (4.9) podaje przykłady rozszerzalności emperaurowej ciał sałych, cieczy i gazów podaje przykłady rozszerzalności emperaurowej w życiu codziennym i echnice opisuje anomalną rozszerzalność wody i jej znaczenie w przyrodzie (1.2) opisuje zachowanie aśmy bimealicznej przy jej ogrzewaniu (1.2) 3. Cząseczkowa budowa ciał opisuje doświadczenie uzasadniające hipoezę o cząseczkowej budowie ciał opisuje zjawisko dyfuzji przelicza emperaurę wyrażoną w skali Celsjusza na emperaurę w skali Kelvina i Fahrenheia i na odwró (4.1, 4.2) podaje przyczyny ego, że ciała sałe i ciecze nie rozpadają się na oddzielne cząseczki (5.8) na wybranym przykładzie opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego, demonsruje odpowiednie doświadczenie (5.9a) wyjaśnia rolę mydła i deergenów (5.8) opisuje właściwości plazmy wykazuje doświadczalnie zachowanie objęości ciała sałego przy zmianie jego kszału (1.2) podaje przykłady zmian właściwości ciał spowodowanych zmianą emperaury (1.2) opisuje zależność emperaury wrzenia od ciśnienia (4.9) opisuje zależność szybkości parowania od emperaury (4.9) wyjaśnia przyczyny skraplania pary wodnej zawarej w powierzu, np. na okularach, szklankach, i powierdza o doświadczalnie (4.9) demonsruje zjawiska opnienia, wrzenia i skraplania (4.10a) za pomocą symboli l i lub V i zapisuje fak, że przyros długości druów lub objęości cieczy jes wpros proporcjonalny do przyrosu emperaury wyjaśnia zachowanie aśmy bimealicznej podczas jej ogrzewania wymienia zasosowania prakyczne aśmy bimealicznej wykorzysuje do obliczeń prosą proporcjonalność przyrosu długości do przyrosu emperaury wykazuje doświadczalnie zależność szybkości dyfuzji od emperaury opisuje związek średniej szybkości cząseczek gazu lub cieczy z jego emperaurą (4.5) uzasadnia wprowadzenie skali Kelvina (4.1, 4.2) podaje przykłady działania sił spójności i sił przylegania (5.8) 2
Nr Tema lekcji Wymagania konieczne i podsawowe 19 Różnice w budowie ciał sałych, cieczy i gazów. Gaz w zamknięym zbiorniku 22 Układ odniesienia. Tor ruchu, droga 23 24 Ruch prosoliniowy jednosajny 25 26 Warość prędkości w ruchu jednosajnym 27 *Prędkość w ruchu jednosajnym prosoliniowym podaje przykłady aomów i cząseczek podaje przykłady pierwiasków i związków chemicznych opisuje różnice w budowie ciał sałych, cieczy i gazów (5.1) wyjaśnia, dlaczego na wewnęrzne ściany zbiornika gaz wywiera parcie (5.3) podaje przykłady, w jaki sposób można zmienić ciśnienie gazu w zamknięym zbiorniku (5.3) 4. Jak opisujemy ruch? opisuje ruch ciała w podanym układzie odniesienia (2.1) klasyfikuje ruchy ze względu na kszał oru (2.2) rozróżnia pojęcia oru ruchu i drogi (2.2) wymienia cechy charakeryzujące ruch prosoliniowy jednosajny (2.5) na podsawie różnych wykresów s () odczyuje drogę przebywaną przez ciało w różnych odsępach czasu (1.1) zapisuje wzór υ = s i nazywa wysępujące w nim wielkości (2.4) oblicza drogę przebyą przez ciało na podsawie wykresu zależności υ () (2.6) oblicza warość prędkości ze wzoru υ = s (2.4) warość prędkości w km/h wyraża w m/s i na odwró (1.7, 2.3) uzasadnia porzebę wprowadzenia do opisu ruchu wielkości wekorowej prędkości (2.4) na przykładzie wymienia cechy prędkości jako wielkości wekorowej (2.4) 28 29 Ruch zmienny oblicza średnią warość prędkości υ śr = s (2.6) planuje czas podróży na podsawie mapy i oszacowanej średniej szybkości pojazdu (2.6) wyznacza doświadczalnie średnią warość prędkości biegu, pływania lub jazdy na rowerze (2.18b) wyjaśnia pojęcia: aomu, cząseczki, pierwiaska i związku chemicznego objaśnia, co o znaczy, że ciało sałe ma budowę krysaliczną wymienia i objaśnia sposoby zwiększania ciśnienia gazu w zamknięym zbiorniku (5.3) wybiera układ odniesienia i opisuje ruch w ym układzie (2.1) wyjaśnia, co o znaczy, że spoczynek i ruch są względne (2.1) opisuje położenie ciała za pomocą współrzędnej x (2.2) oblicza przebyą przez ciało drogę jako s = x 2 x 1 = x (2.2) doświadczalnie bada ruch jednosajny prosoliniowy i formułuje wniosek, że s ~ (1.4) sporządza wykres zależności s () na podsawie wyników doświadczenia zgromadzonych w abeli (1.8) sporządza wykres zależności υ () na podsawie danych z abeli (2.6) podaje inerpreację fizyczną pojęcia szybkości (1.1) przekszałca wzór υ () i oblicza każdą z wysępujących w nim wielkości (2.4) opisuje ruch prosoliniowy jednosajny z użyciem pojęcia prędkości (2.4) rysuje wekor obrazujący prędkość o zadanej warości (przyjmuje odpowiednią jednoskę) (2.4) wykonuje zadania obliczeniowe z użyciem średniej warości prędkości (2.6) 3
Nr Tema lekcji Wymagania konieczne i podsawowe 30 31 Ruch prosoliniowy jednosajnie przyspieszony. Przyspieszenie w ruchu prosoliniowym jednosajnie przyspieszonym 32 Ruch jednosajnie opóźniony 36 Rodzaje i skuki oddziaływań 37 38 Siła wypadkowa. Siły równoważące się 39 Pierwsza zasada dynamiki Newona 40 42 Trzecia zasada dynamiki Newona podaje przykłady ruchu przyspieszonego i opóźnionego (2.7) opisuje ruch jednosajnie przyspieszony (2.7) z wykresu zależności υ() odczyuje przyrosy szybkości w określonych jednakowych odsępach czasu (1.1, 1.8) podaje wzór na warość przyspieszenia a = (2.8) υ υ 0 podaje jednoski przyspieszenia (2.8) posługuje się pojęciem warości przyspieszenia do opisu ruchu jednosajnie przyspieszonego (2.8) podaje warość przyspieszenia w ruchu jednosajnie opóźnionym a = υ υ 0 (2.8) posługuje się pojęciem przyspieszenia do opisu ruchu jednosajnie opóźnionego (2.7) 5. Siły w przyrodzie wymienia różne rodzaje oddziaływania ciał (2.13) na przykładach rozpoznaje oddziaływania bezpośrednie i na odległość (2.13) podaje przykłady saycznych i dynamicznych skuków oddziaływań (2.13) podaje przykład dwóch sił równoważących się (2.12) oblicza warość i określa zwro wypadkowej dwóch sił działających na ciało wzdłuż jednej prosej o zwroach zgodnych i przeciwnych (2.12) na prosych przykładach ciał spoczywających wskazuje siły równoważące się (2.14) analizuje zachowanie się ciał na podsawie pierwszej zasady dynamiki (2.14) wykazuje doświadczalnie, że siły wzajemnego oddziaływania mają jednakowe warości, en sam kierunek, przeciwne zwroy i różne punky przyłożenia (2.13) ilusruje na przykładach pierwszą i rzecią zasadę dynamiki (2.18a) 43 Siła sprężysości podaje przykłady wysępowania sił sprężysości w ooczeniu (2.11) wymienia siły działające na ciężarek wiszący na sprężynie (2.11) sporządza wykres zależności υ() dla ruchu jednosajnie przyspieszonego (1.8) odczyuje zmianę warości prędkości z wykresu zależności υ() dla ruchu jednosajnie przyspieszonego (2.9) przekszałca wzór a = υ υ 0 i oblicza każdą wielkość z ego wzoru (2.9) sporządza wykres zależności a () dla ruchu jednosajnie przyspieszonego (2.9) podaje inerpreację fizyczną pojęcia przyspieszenia (2.8) opisuje spadek swobodny (2.16) sporządza wykres zależności υ() dla ruchu jednosajnie opóźnionego (1.8) odczyuje zmianę warości prędkości z wykresu zależności υ() dla ruchu jednosajnie opóźnionego (2.9) przekszałca wzór a = υ υ 0 i oblicza każdą z wielkości wysępującą w ym wzorze (2.8) podaje inerpreację fizyczną pojęcia przyspieszenia w ruchu jednosajnie opóźnionym (2.8) podaje przykłady układów ciał wzajemnie oddziałujących, wskazuje siły wewnęrzne i zewnęrzne w każdym układzie (2.13) na dowolnym przykładzie wskazuje siły wzajemnego oddziaływania ciał (2.13) podaje przykład kilku sił działających na ciało wzdłuż jednej prosej, kóre się równoważą (2.12) oblicza warość i określa zwro wypadkowej kilku sił działających na ciało wzdłuż jednej prosej o zwroach zgodnych i przeciwnych (2.12) opisuje doświadczenie powierdzające pierwszą zasadę dynamiki (2.18a) na przykładzie opisuje zjawisko bezwładności (2.14) na dowolnym przykładzie wskazuje siły wzajemnego oddziaływania, rysuje je i podaje ich cechy (2.13) opisuje wzajemne oddziaływanie ciał na podsawie rzeciej zasady dynamiki Newona (2.13) opisuje zjawisko odrzuu (2.13) wyjaśnia, że na skuek rozciągania lub ściskania ciała pojawiają się siły dążące do przywrócenia począkowych jego rozmiarów i kszałów, czyli siły sprężysości działające na rozciągające lub ściskające ciało (2.11) 4
Nr Tema lekcji Wymagania konieczne i podsawowe 44 45 Siła oporu powierza i siła arcia 46 47 Prawo Pascala. Ciśnienie hydrosayczne podaje przykłady, w kórych na ciała poruszające się w powierzu działa siła oporu powierza (2.11) podaje przykłady świadczące o ym, że warość siły oporu powierza wzrasa wraz ze wzrosem szybkości ciała (2.11) wymienia niekóre sposoby zmniejszania i zwiększania arcia (2.11) wykazuje doświadczalnie, że siły arcia wysępujące przy oczeniu mają mniejsze warości niż przy przesuwaniu jednego ciała po drugim (2.11) podaje przykłady pożyecznych i szkodliwych skuków działania sił arcia (2.11) podaje przykłady parcia gazów i cieczy na ściany zbiornika (5.3) demonsruje prawo Pascala (5.9b) podaje przykłady wykorzysania prawa Pascala (5.5) wykorzysuje ciężar cieczy do uzasadnienia zależności ciśnienia cieczy na dnie zbiornika od gęsości cieczy i wysokości słupa cieczy (5.6) opisuje prakyczne skuki wysępowania ciśnienia hydrosaycznego (5.6) 48 49 Siła wyporu podaje wzór na warość siły wyporu (5.7) wyznacza doświadczalnie gęsość ciała z wykorzysaniem prawa Archimedesa (5.9c) podaje warunek pływania i onięcia ciała zanurzonego w cieczy (5.7) 50 51 Druga zasada dynamiki Newona 55 Praca mechaniczna. Moc opisuje ruch ciała pod działaniem sałej siły wypadkowej zwróconej ak samo jak prędkość (2.15) zapisuje wzorem drugą zasadę dynamiki i odczyuje en zapis (2.15) ilusruje drugą zasadę dynamiki (2.18a) 6. Praca, moc, energia mechaniczna podaje przykłady wykonania pracy w sensie fizycznym (3.1) oblicza pracę ze wzoru W = Fs (3.1) podaje jednoskę pracy 1 J (3.1) wyjaśnia, co o znaczy, że urządzenia pracują z różną mocą (3.2) oblicza moc ze wzoru W P = (3.2) podaje jednoski mocy i przelicza je (3.2) podaje przyczyny wysępowania sił arcia (2.11) wykazuje doświadczalnie, że warość siły arcia kineycznego nie zależy od pola powierzchni syku ciał przesuwających się względem siebie, a zależy od rodzaju powierzchni ciał rących o siebie i warości siły dociskającej e ciała do siebie (2.11) demonsruje zależność ciśnienia hydrosaycznego od wysokości słupa cieczy (5.6) objaśnia zasadę działania podnośnika hydraulicznego i hamulca samochodowego (5.5) oblicza ciśnienie słupa cieczy na dnie cylindrycznego naczynia ze wzoru p = d g h (5.6) wykorzysuje wzór na ciśnienie hydrosayczne w zadaniach obliczeniowych (5.6) wykorzysuje wzór na warość siły wyporu do wykonywania obliczeń (5.7) wyjaśnia pływanie i onięcie ciał z zasosowaniem pierwszej zasady dynamiki (5.7) oblicza każdą z wielkości we wzorze F = ma (2.15) kg m podaje wymiar 1 niuona 1 N 1 (2.15) 2 s przez porównanie wzorów F = ma i F c = mg uzasadnia, że współczynnik g o warość przyspieszenia, z jakim ciała spadają swobodnie (2.16) wyraża jednoskę pracy 1 kg m2 1 J = (3.1) s 2 podaje ograniczenia sosowalności wzoru W = Fs (3.1) oblicza każdą z wielkości we wzorze W = Fs (3.1) sporządza wykres zależności Ws () oraz Fs, () odczyuje i oblicza pracę na podsawie ych wykresów (1.1) objaśnia sens fizyczny pojęcia mocy (3.2) W oblicza każdą z wielkości ze wzoru P = (3.2) oblicza moc na podsawie wykresu zależności W ()(1.1) 56 Energia mechaniczna podaje przykłady energii w przyrodzie i sposoby jej wykorzysywania (3.3) wyjaśnia, co o znaczy, że ciało ma energię mechaniczną (3.3) podaje przykłady zmiany energii mechanicznej na skuek wykonanej pracy (3.3) wyjaśnia pojęcia układu ciał wzajemnie oddziałujących oraz sił wewnęrznych w układzie i zewnęrznych spoza układu (3.3) wyjaśnia i zapisuje związek E Wz (3.3) 5
Nr Tema lekcji Wymagania konieczne i podsawowe 57 Energia poencjalna i energia kineyczna 58 Zasada zachowania energii mechanicznej podaje przykłady ciał mających energię poencjalną ciężkości i energię kineyczną (3.3, 3.4) wymienia czynności, kóre należy wykonać, by zmienić energię poencjalną ciała (3.4) podaje przykłady przemiany energii poencjalnej w kineyczną i na odwró, z zasosowaniem zasady zachowania energii mechanicznej (3.5) oblicza energię poencjalną grawiacji ze wzoru E = mgh i energię kineyczną ze wzoru E = mυ2 2 (3.4) oblicza energię poencjalną względem dowolnie wybranego poziomu zerowego (3.4) sosuje zasadę zachowania energii mechanicznej do rozwiązywania zadań obliczeniowych (3.5) objaśnia i oblicza sprawność urządzenia mechanicznego (3.5) podaje przykłady syuacji, w kórych zasada zachowania energii mechanicznej nie jes spełniona (3.5) 6