Pomiary luminancji wybranych reklam usytuowanych w otoczeniu dróg

Piotr Tomczuk 1, Politechnika Warszawska, Wydział Transportu Piotr Jaskowski 2 Politechnika Warszawska, Koło Naukowe Elektrotechniki w Systemach Transportowych Pomiary luminancji wybranych reklam usytuowanych w otoczeniu dróg 1. WSTĘP Reklamy świetlne instalowane w otoczeniu dróg mogą stanowić potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego. Rozmieszczenie reklam w otoczeniu polskich dróg i ulic często jest przypadkowe choć podlega uregulowaniom prawnym. Obiekty tego typu szczególnie w porze nocnej w przypadku nadmiernej luminancji i znalezienia się w polu widzenia kierowcy mogą odwracać uwagę, powodować olśnienie kierowcy oraz stwarzać potencjalnie niebezpieczeństwo przy wykonywaniu manewrów w ruchu drogowym. Autorzy artykułu zdają sobie sprawę, że zagadnienie oddziaływania reklamy na kierowców powinno być analizowane wielokryterialnie. Kluczowe znaczenie w oddziaływaniu na percepcję kierowcy mają parametry techniczne reklam takie jak: luminancja powierzchni reklamy, kontrast luminancji powierzchni reklamy z tłem, natężenie oświetlenia na płaszczyźnie oczu kierowcy wytworzone przez powierzchnię reklamy, rozkład barwy światła, sposób emisji światła (ciągły lub zmienny), usytuowanie geometryczne względem obserwatora, lokalizacja (obszar miejski, poza miejski) wymiary geometryczne powierzchni świecącej, powierzchnia pozorna, rozmiar kątowy. Poza czynnikami technicznymi kluczowe znaczenie ma treść przekazu reklamy oraz sposób jej ekspozycji (stacjonarny bądż dynamiczny). Badania prowadzone w Polsce [3, 13, 14, 15] oraz w szeregu krajów [1, 2, 7, 11, 12] wykazują słuszność posługiwania się parametrem luminancji w ocenie oddziaływania reklamy na kierowców. Istotnym zagadnieniem jest ustalenie rzeczywistych poziomów luminancji reklam [3, 15]. Celem przeprowadzonych i zaprezentowanych w artykule badań jest pozyskanie wstępnych danych o właściwościach emisyjnych istniejących obecnie, zainstalowanych i eksploatowanych w otoczeniu dróg reklam emitujących światło w kierunku pasa drogi. 2. AKTUALNY STAN PRAWNY ZWIĄZANY Z EMISJĄ REKLAM Podstawowymi aktami prawnymi w Polsce normującymi umieszczanie reklam w przestrzeni publicznej są ustawy: o drogach publicznych [9], prawo o ruchu drogowym [8] oraz prawo budowlane [5,6], któremu podlegają budowane konstrukcje reklamowe. W kontekście obowiązujących przepisów [9] pod pojęciem reklamy rozumie się nośnik informacji wizualnej w jakiejkolwiek materialnej formie wraz z elementami konstrukcyjnymi i zamocowaniami, umieszczony w polu widzenia użytkowników drogi, niebędący znakiem w rozumieniu przepisów o znakach i sygnałach lub znakiem informującym o obiektach użyteczności publicznej ustawionym przez gminę. Wedle obowiązujących przepisów [5] wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe należy traktować, jako budowlę i wymaga zgody budowlanej. Ustawodawca unormował także minimalną odległość instalowania reklam od krawędzi jezdni [9] uzależniając od kategorii drogi oraz miejsca usytuowania (tab. 1). Podział wynika bezpośrednio z dopuszczalnej prędkości maksymalnej oraz natężenia ruchu występującego na danej drodze, co charakterystyczne jest dla danej kategorii drogi. 1 ptomczuk@wt.pw.edu.pl 2 piotr.jaskowski0@gmail.com Logistyka 4/2015 1067

Tabela. 1. Minimalne odległości obiektów budowlanych od zewnętrznej krawędzi jezdni dla różnych kategorii dróg L.p. Kategoria drogi W terenie zabudowanym Poza terenem zabudowanym [m] [m] 1 autostrada 30 50 2 droga ekspresowa 20 40 3 droga krajowa 10 25 4 droga wojewódzka 8 20 5 droga powiatowa 8 20 6 droga gminna 6 10 Źródło: opracowane na podstawie [5] Przepis [5] w artykule 43 podpunkt 2 jednocześnie zezwala na odstępstwo instalowania reklam w terenie zabudowanym, precyzując zarządcę drogi, jako organ odpowiedzialny za podjęcie decyzji. Ważnym zagadnieniem jest czynnik jest usytuowania reklamy. Według badaczy [7, 11, 12] reklamy nie powinny być lokalizowane bezpośrednio na skrzyżowaniach, rondach, przejściach dla pieszych, skomplikowanych układach drogowych. Oddzielny akt prawny precyzuje umieszczanie tablic reklamowych na zabytkach. Na podstawie [10] zabytki podlegają ochronie i za zgodę na zainstalowanie obiektów reklamowych odpowiada wojewódzki konserwator zabytków. W rozporządzeniu Ministra Infrastruktury [6] poruszono sytuację usytuowania reklam na budynkach mieszkalnych, uzależniając możliwość instalowania urządzeń i nośników reklamowych od zapewnienia nieograniczonego oświetlenia dziennego w budynku. Innym rozporządzeniem [5] Minister Infrastruktury precyzuje sytuację urządzeń oświetleniowych w tym reklam umieszczonych na zewnątrz budynku lub w jego otoczeniu. Rozporządzenie mówi, iż urządzenia te nie mogą powodować uciążliwości dla jego użytkowników ani też przechodniów i kierowców. Precyzując wartość luminancji, światła skierowanego na elewację budynku zawierającego okna, natężenie oświetlenia na tej elewacji nie może przekraczać 5 luksów w przypadku światła białego i 3 luksów w przypadku światła kolorowego lub światła o zmieniającym się natężeniu, błyskowego, ewentualnie pulsującego. W kontekście lokalizacji reklam emitujących światłem ustawodawca wskazuje na zakaz umieszczania urządzeń odbijających światło powodujących oślepienie lub wprowadzających uczestników ruchu w błąd [8]. Przy wydawaniu zgody na zainstalowanie reklam typu LED brane pod uwagę są czynniki: geometria drogi, natężenie ruchu na drodze, ilość wypadków na drodze, wymiary geometryczne reklamy i odległość od drogi względem znaków drogowych, lokalizację sygnalizacji świetlnej z możliwością kompatybilnością kolorów. Na podstawie aktów prawnych ratyfikowanych przez Polskę oraz Ministra Transportu reklamy LED nie mogą być usytuowane: przy drogach międzynarodowych (oznaczonych symbolem E), poza obszarem zabudowanym z wyjątkiem parkingów, w odrębnie skrzyżowań i zjazdów, wiaduktach kolejowych [8]. Wychodząc naprzeciw szeregu żądaniom bardziej precyzyjnego określenia wymagań w stosunku do reklam świetlnych w zakresie dopuszczalnego natężenia oświetlenia w obrębie okien budynków znajdujących się w oddziaływaniu tej reklamy, w rozporządzeniu ministra infrastruktury z dnia 12 marca 2009r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [5] na następujące: Urządzenia oświetleniowe, w tym reklamy, umieszczone na zewnątrz budynku lub w jego otoczeniu nie mogą powodować uciążliwości dla jego użytkowników ani też przechodniów i kierowców. Jeżeli światło skierowane jest na elewację budynku zawierającą okna, natężenie oświetlenia na tej elewacji nie może przekraczać 5 luksów w przypadku światła białego i 3 luksów w przypadku światła kolorowego lub światła o zmieniającym się natężeniu, błyskowego, ewentualnie pulsującego. Polskie przepisy w najbliższej przyszłości prawdopodobnie uzupełnione będą o kolejne wymagania oświetleniowe wyrażone między innymi poziomem luminancji maksymalnej. Trwają prace legislacyjne nad zmianami w zakresie wzmocnienia narzędzi ochrony krajobrazu. W związku z tymi działaniami Sejm 20 marca 2015r. między innymi przyjął projekt ustawy o drogach publicznych [9] z 1985r. precyzując dopuszczalne wartości luminacji tablic i urządzeń reklamowych widocznych z jezdni przez kierującego pojazd. Przedmiotem ustawy są reklamy usytuowane w pasie drogowym jak i poza nim. Wprowadzane 1068 Logistyka 4/2015

przepisy ustalają za maksymalną wartość luminancji powierzchni reklamy na poziomie niższym niż 5000 cd/m 2 w ciągu dnia i 400 cd/m 2 w nocy. Nowelizacja wprowadza ograniczenia dotyczące reklam dynamicznie zmieniających treść, wykorzystujących fototropizm i fototaksję opisane, jako efekt ćmy [4] czy ciekawość ludzką objawiającą się czekaniem na zmianę treści reklamy w literaturze nazywanej efektem Zeigarnika [2]. Nowelizacja wprowadza także zakaz wyświetlania ruchomych obrazów (np. numeru telefonu, strony internetowej), zakazowi uległo także stosowanie efektów wizualnych i przerw pomiędzy reklamami. Celem ograniczenia skupienia uwagi kierowcy ustalono również minimalny czas prezentacji treści reklamy na dłuższy niż 10 sekund. Nalezy oczekiwać, że po fazie konsultacji społecznych oraz dalszych pracach legislacyjnych, wkrótce przepisy te zaczną obowiązywać w zaakceptowanym przez Sejm RP kształcie. 3. APARATURA POMIAROWA Do określenia parametrów oświetleniowych reklam świetlnych został wykorzystany miernik luminancji. Obecnie najczęściej stosuje się mierniki klasyczne, w których wartości luminancji otrzymywane są przez punktowy pomiar w określonym kącie bryłowym (np. firm LMT, Konica Minolta) lub mierniki matrycowe (np. firmy LMK). Autorzy publikacji dysponują miernikiem matrycowym, który jest wyspecjalizowanym mobilnym aparatem fotograficznym umożliwiającym zarejestrowanie obrazu luminancji. Dzięki zastosowaniu wykalibrowanego przetwornika CMOS (RGB) oraz optyki aparatu możliwy jest pomiar luminancji przy zachowaniu błędu dopasowania do czułości widmowej oka ludzkiego na poziomie mniejszym niż 2%. Miernik wykonany został z wysokiej klasy podzespołów optycznych w z wykorzystaniem obudowy aparatu fotograficznego (rys. 1). Rys. 1. Kamera do pomiaru luminancji LMK Urządzenie umożliwia wykonanie zdjęć reklam (rys. 2 - po lewej) i rejestrację obrazów luminancji. Dane rejestrowane są w postaci cyfrowej, a ich obróbka i prezentacja odbywa się w oprogramowaniu pomiarowym (rys. 2 - po prawej). Rys. 2. Zdjęcie reklamy i jej obraz luminancji uzyskany w oprogramowaniu pomiarowym Logistyka 4/2015 1069

Wizualizacje wyników luminancji można realizować za pomocą narzędzi skalowania zakresu pomiarowego lub zaprezentować skalowany obraz za pomocą funkcji logarytmicznych. Możliwy jest pomiar luminancji w dowolnych obszarach, strefach i punktach. Dodatkowo możliwe jest definiowanie geometrii pomiarowej za pomocą specjalistycznych narzędzi edycyjnych. Wszystkie zastosowane rozwiązania dają możliwość elastycznego dostosowania aplikacji do potrzeb pomiarowych. Istnieje możliwość przeprowadzenia oceny statystycznej pozyskanych danych oraz obróbki matematycznej wyników. Oprogramowanie LMK 2000 umożliwia eksport danych do formatów zgodnych z programami obliczeniowymi oraz wymianę danych z arkuszem kalkulacyjnym. Największą zaletą systemu pomiarowego jest duża elastyczność, która nie narzuca konieczności określenia rejonów badawczych przed przystąpieniem do pomiaru, co ma miejsce w sytuacjach drogowych podczas badania reklam. Na etapie badania wykonywane jest zdjęcie, z którego podczas analizy komputerowej można dowolnie przetwarzać informację. Opisana powyżej cecha jest bardzo istotna, ponieważ umożliwia wprowadzanie dodatkowych kryteriów oceny (np. równomierności podświetlenia powierzchni reklamy) bez konieczności powtarzania badań terenowych. Dzięki zastosowaniu urządzania pozwalającego obrazować wyniki luminancji możliwe jest wykonanie pomiarów w sposób szybki i powtarzalny. Wykonanie pomiarów luminancji obiektu i tła w jego otoczeniu umożliwia obliczenie wartości kontrastu powierzchni świecącej reklamy z jej tłem (otoczeniem). 4. WYNIKI POMIARÓW LUMINANCJI Ze względu na różnorodność istniejących reklam usytuowanych w otoczeniu dróg w niniejszym artykule zdecydowano się na zastosowanie ich podziału uwzględniającego sposób emisji światła płaszczyzny reklamy: Grupa A - reklamy, w których płaszczyzna emisyjna jest jednocześnie źródłem światła. Najczęściej są to reklamy wyposażone w źródła światła wykorzystujące elektroluminescencyjne diody półprzewodnikowe jedno lub wielobarwne lub neony. Grupa B - reklamy, w których płaszczyzna emisyjna jest oświetlana za pomocą źródeł światła (opraw oświetleniowych) zainstalowanych z przodu (front-light). Grupa C reklamy, w których płaszczyzna emisyjna jest półprzepuszczalna, a źródło światła znajduje się za nią (back-light). Badania zostały przeprowadzone na reprezentatywnych grupach reklam. Pomiary wykonano w porze nocnej w mieście Warszawa. Ze względu na ograniczoną objętość artykułu zaprezentowano po trzy przykłady uzyskanych wyników dla poszczególnych grup reklam. Przykładowe wyniki pomiarów reklam w grupie A przedstawiają rysunki 3, 4 i 5. Dla porównania wyników w grupie A przyjęto skalę logarytmiczną log 2 o zakresie od 0 do 1500 cd/m 2. Rysunek 3 przestawia reklamę LED o wysokiej luminancji umieszczoną w centrum Warszawy u zbiegu ulic Marszałkowskiej z Alejami Jerozolimskimi (rondo Romana Dmowskiego). Rys. 3. Przykład wysokiej wartości luminancji powierzchni reklamy z grupy A z matrycą typu LED 1070 Logistyka 4/2015

Kolejnym przykładem przestawionym na rys.4 jest reklama wykonana w technologii LED charakteryzująca się zredukowaną wartością luminancji w porze nocnej usytuowana u zbiegu ulic Towarowej i Kolejowej. Rys. 4. Obraz luminancji reklamy LED ze zredukowaną wartością luminancji ekranu, grupa A Jednymi z powszechnie występujących reklam wykonanych w technice LED są niewielkich wymiarów szyldy reklamowe, umieszczane najczęściej w witrynach sklepów (rys. 5) lub elewacjach budynków. Charakteryzują się one dynamicznym wyświetlaniem treści (napisów lub obrazów). Pomiar został wykonany dla najwyższej luminancji (jasnego obrazu). Rys. 5. Obraz luminancji reklamy LED umieszczonej w witrynie sklepu, grupa A Przykładowe wyniki pomiarów reklam w grupie B przedstawiają rysunki 6, 7 i 8. Dla porównania w wyników w grupie B i C przyjęto skalę logarytmiczną log 2 o zakresie od 0 do 150 cd/m 2. Reklama przestawiona na rys. 6 zlokalizowana jest przy Alejach Jerozolimskich (wejście do dworca WKD Warszawa Ochota). Cechuje się podświetleniem punktowym realizowanym za pomocą 4 projektorów metalohalogenkowych zamocowanych na górze reklamy. Rys. 6. Obraz luminancji reklamy typu B front-light Logistyka 4/2015 1071

Kolejne wyniki luminancji zaprezentowane na rys. 7 przedstawiają reklamę typu front-light o podświetleniu od dołu trzema projektorami metalohalogenkowymi. Rys. 7. Obraz luminancji reklamy typu B front-light Reklamy wielkoformatowe podświetlane od przodu są powszechnie instalowane w centrach miast na elewacjach budynków. Przykład tego typu reklamy zlokalizowanej u zbiegu ulic Marszałkowskiej i Alei Jerozolimskich zamieszczono na rysunku 8. Rys. 8. Obraz luminancji reklamy wielkoformatowej typu B front-light Przykładowe wyniki pomiarów reklam w grupie C przedstawiają rys. 9, 10 i 11. Na rysunku 9 zestawiono sąsiadujące ze sobą reklamy o dwóch sposobach podświetlenia. Obraz górny przedstawia reklamę podświetlaną od tyłu typu back light. Rys. 9. Obraz luminancji reklamy typu C bilbord back-light (reklama górna) Na rysunkach 10 i 11 zaprezentowano typowe powierzchnie reklamowe stosowane w konstrukcjach wiat przystanowych. 1072 Logistyka 4/2015

Rys. 10. Obraz luminancji reklamy typu B back-light zamontowanej na wiacie przystankowej Rys. 11. Obraz luminancji reklamy typu B back-light zamontowanej na nowej wiacie przystankowej Na podstawie wykonanych serii pomiarów i uzyskanych parametrów luminancyjnych wyznaczono luminancję maksymalną oraz obliczono kontrast luminancji powierzchni reklamy z jej tłem C kożystając z wartości średniej lumunancji tła istniejącego się wokół reklamy. Kontrast luminancji obliczono ze wzoru (1): = (1) gdzie: C - kontrast luminancji, - wartość maksymalna luminancji reklamy [cd/m 2 ], - wartość średnia luminancji tła [cd/m 2 ]. W tabeli 2 zestawiano przykładowe wyniki pomiarów luminancji i obliczonych wartości kontrastu. Tabela. 2. Zbiorcze wyniki pomiarów i obliczeń L.p. Grupa Wartość maksymalna luminancji reklamy Wartość średnia luminancji reklamy Wartość średnia luminancji tła Kontrast luminancji powierzchni reklamy z tłem C Uwagi [cd/m 2 ] [cd/m 2 ] [cd/m 2 ] [] 1 A 1042,12 756,22 2,35 442,46 Rys. 3 2 A 80,56 55,43 0,37 216,73 Rys. 4 3 A 279,60 134,50 4,75 57,86 Rys. 5 4 A 455,23 179,28 7,15 62,67 Rys. 2 5 A 31,07 27,08 2,87 9,83 Neon IZIZ ul. Marszałkowska 6 B 97,73 21,16 0,49 198,45 Rys. 6 Logistyka 4/2015 1073

Tabela. 2. CD. Zbiorcze wyniki pomiarów i obliczeń 7 B 63,13 17,51 0,34 184,68 Rys. 7 8 B 62,42 9,03 0,61 101,33 Rys. 8 9 B 76,94 16,5 0,49 156,02 Reklama wielkoformatowa ul. Waryńskiego 10 B 95,13 9,65 0,75 125,84 Reklama wielkoformatowa pl. Zawiszy 11 C 78,90 30,96 0,34 231,06 Rys. 9 12 C 81,84 71,11 1,16 69,55 Rys. 10 13 C 72,30 60,41 1,07 66,57 Rys. 11 14 C 122,52 30,40 0,65 187,49 Słup reklamowy podświetlany Clear Channel 15 C 122,13 2,63 0,72 168,63 Tablica reklamowa podświetlana Clear Channel 5. WNIOSKI Reklamy najczęściej instalowane są w miejscach, gdzie występuje duże natężenie ruchu drogowego. Są to głównie centra aglomeracji miejskich, główne arterie komunikacyjne, okolice skrzyżowań, rond, parkingów i centrów handlowych. Istnieje, zatem prawdopodobieństwo wpłynięcia reklamy na zachowanie kierowców powodując zaburzenie warunków obserwacji drogi związane z wystąpieniem zjawiska olśnienia oraz rozproszenia uwagi. Olśnienie kierowcy jest zjawiskiem fizjologicznym, występującym w warunkach widzenia, w których nastąpiło pogorszenie zdolności rozpoznawania szczegółów lub przedmiotów, spowodowane nadmierną luminancją, nieodpowiednim jej rozkładem albo nadmiernym kontrastem przestrzennym lub czasowym. Obecnie obserwuje się wśród producentów reklam tendencję dążenia do uzyskania jak najwyższych poziomów luminancji powierzchni reklamy w porze nocnej. Działanie takie jest całkowicie nieuzasadnione z punktu widzenia kierowcy. Z związku z zaistnieniem zjawiska olśnienia przykrego lub oślepiającego kierowca w porze nocnej będzie starał się unikać jaskrawych treści. Zatem reklama taka może być dla niego nieczytelna a zamieszczone na niej treści nie zostaną właściwie zinterpretowane i przyswojone. Podobne zjawisko może wystąpić w porze dziennej, podczas jazdy w trudnych warunkach atmosferycznych (np. we mgle lub podczas opadów deszczu lub śniegu). Dodatkowo efekt ten może być wzmacniany poprzez odbicie pośrednie od mokrej nawierzchni drogi lub innych obiektów występujących w polu widzenia kierowcy. Należy nadmienić, że poziom średniej luminancji suchej nawierzchni drogi oświetlonej przez oprawy uliczne nie przekracza zazwyczaj wartości 2 cd/m 2, w przypadku mokrych nawierzchni podczas występowania odbicia pośredniego może być wielokrotnie wyższy. Przeprowadzone badania wykazały znaczne zróżnicowanie parametrów luminancyjnych reklam znajdujących się w polu widzenia kierowcy, uwarunkowane zastosowanym sposobem emisji światła. Jak wynika z zestawionych w tabeli 2 pomiarów i obliczeń eksploatowane są reklamy LED, które posiadają bardzo wysoką luminancję powierzchni świecącej (tab. 2, lp. 1,3,4). Wytwarzają one w określonych warunkach otoczenia wysoki kontrast luminancji (tab. 2, lp. 1). Natomiast w tej grupie reklam (A) można zidentyfikować też takie, które w porze nocnej posiadają zredukowaną wartość luminancji powierzchni (tab. 2, lp. 2). Pomimo zastosowania takiego zabiegu niski poziom luminancji tła reklamy powoduje wytworzenie wysokiego kontrastu luminancji (dla przypadku tab. 2, lp. 2, wynosi powyżej 200). Na uwagę zasługują niskie poziomy luminancji (tab. 2, lp. 5; 31 cd/m 2 ) i kontrastu (ok. 10 cd/m 2 ) powszechnie eksploatowanych w latach ubiegłych szyldów reklamowych wykonanych z wykorzystaniem neonów. Pomimo, że zaliczyć je możemy do grupy reklam będącymi jednocześnie źródłami światła, nie wytwarzają one wysokich wartości parametrów luminancyjnych, które mogą wpłynąć negatywnie na percepcję kierowców. Parametry reklam oświetlanych lub podświetlanych w grupach B i C (tab. 2, lp. 6 15) wykazują uzyskanie zbliżonych wartości maksymalnej luminancji powierzchni. Dla analizowanych przypadków 1074 Logistyka 4/2015

wartości te nie przekraczają 125 cd/m 2. Zarówno wartości luminancji średnich jak i maksymalnych powierzchni reklam uzależnione są od proporcji barw jasnych i ciemnych wyświetlanej treści. W przypadku powierzchni oświetlanej od przodu (grupa B) występują lokalne maksima luminancji (rys. 6) związane z rozszyłem światłości opraw oświetlających. Często miejsce instalacji reklamy jest podyktowane usytuowaniem budynków lub dostępnością terenu pod jej fundament. Drugoplanowy lub pomijany jest czynnik luminancji tła, w jakiej będzie ona eksponowana. Uzyskany kontrast luminancji uzależniony jest od luminancji otoczenia (tła reklamy). W ciemnym otoczeniu niedopuszczalne jest instalowanie reklam o wysokiej luminancji. Jak wykazano (tab. 2) także dla przypadków reklam podświetlanych lub prześwietlanych w grupach B i C możliwe jest wytworzenie bardzo wysokiego poziomu kontrastu luminancji (tab. 2, lp. 11). Problem reklam świetlnych należy rozpatrywać wieloaspektowo. Kryterium luminancji i kontrastu luminancji jest jednym z wielu czynników wpływających na zachowania kierowców. Zagadnienie to wymaga jednak unormowania prawnego oraz przyjęcia założeń do standaryzacji parametrów technicznych nośników reklamowych. Nie bez znaczenia jest też opracowanie jednolitej procedury oceny oddziaływania reklam na kierowców, której celem jest uniknie potencjalnych zagrożeń wynikających z instalacji reklam w otoczeniu dróg. W zaleceniach powinny być wskazane wartości maksymalne parametrów świetlnych oraz sposób przeprowadzenia pomiaru, uwzględniający obserwację płaszczyzny reklamy z pozycji kierowcy. Streszczenie Reklamy świetlne instalowane w otoczeniu dróg mogą stanowić potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego. Obiekty tego typu szczególnie w porze nocnej w przypadku nadmiernej luminancji i znalezienia się w polu widzenia kierowcy mogą powodować olśnienie oraz stwarzać potencjalnie niebezpieczeństwo przy wykonywaniu manewrów w ruchu drogowym. W Polsce nie określono dotychczas wymagań prawnych zdefiniowanych poziomem luminancji powierzchni reklamy. W artykule zaprezentowano przykładowe pomiary luminancji wybranych reklam świetlnych usytuowanych w obszarze polu widzenia kierowcy. Badania przeprowadzono w mieście Warszawa. Słowa kluczowe: luminancja, kontrast, reklamy uliczne, pomiary luminancji Luminance measurements selected ads located in the vicinity of roads Abstract Light advertisements that are being installed next to roadways can potentially endanger traffic safety. This type of objects, especially in the night, in case of excessive luminance and getting in the driver's sight, can cause dazzle and potentially increase risk of traffic maneuvers. In Poland as of today there are no legal regulations that would define luminance levels of advertising surface. In this article are presented exemplary luminance readings of selected light advertisements situated in driver's area field. Research was conducted in city of Warsaw. Key words: luminance, contrast, street advertisements, luminance measurement LITERATURA [1] Bendak, S., Al-Saleh, K.: The role of roadside advertising signs in distracting drivers. In: International Journal of Industrial Ergonomics, vol. 40, nr. 3, p. 233-236, 2010. [2] Crundall D., Van Loon E., & Underwood G.: Attraction and distraction of attention with roadside advertisements. Accident Analysis and Prevention, 38 (4), pp. 671 677, 2006. [3] Domke K., Wandachowicz K., Zalesińska M., Mroczkowska S., Skrzypczak P.: Ocena zagrożeń występujących w ruchu drogowym powodowana przez wielkopowierzchniowe reklamy z diodami świecącymi, Nr pracy 42-17- 223-42050, Urząd Miasta Poznania, grant nr RoM. III/3420-50/10, Poznań 2010. [4] Green M.: Is the moth effect real? Accident Reconstruction, May/June, pp. 18-19, 2006. [5] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 marca 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz. U. 2009 nr 56 poz. 461. [6] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 27 listopada 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych, Dz. U. 2009 nr 205 poz. 1584. [7] Tantala M.W. & Tantala P.J.:An examination of the relationship between advertising signs and traffic safety. 84th Annual Meeting of the Transportation Research Board TRB, Washington, D.C. 2005. Logistyka 4/2015 1075

[8] Ustawa z dnia 20 czerwca 1997r. Prawo o ruchu drogowym, Dz. U. z 2005r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm. [9] Ustawa z dnia 21 marca 1985r. O drogach publicznych, Dz. U. z 2013r. poz. 260. [10] Ustawa z dnia 23 lipca 2003r. O ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz. U. 2003 nr 162 poz. 1568. [11] Young M.S. et al: Conflict of interest: the implications of roadside advertising for driver attention, Transportation Research: Part F, vol. 12, nr.5, str. 381-388, 2009. [12] Young, M.S., Mahfoud, J.M., Stanton, N.A., Walker, G.H., et al.: Eyes front! Are roadside billboards bad for driver attention? In: Traffic Engineering & Control, vol. 48, nr. 8, p. 365-367, 2007. [13] Zalesińska M.: Badania pilotażowe wpływu reklam elektronicznych na wydolność wzrokową kierowców w warunkach laboratoryjnych z wykorzystaniem symulatora pojazdu, Poznan University of Technology, Academic Journals, No 73, Electrical Engineering, str. 209-218, 2013. [14] Zalesińska M., Wandachowicz K.: Odtworzenie na stanowisku laboratoryjnym rozkładów luminancji występujących w polu widzenia kierowców, Przegląd Elektrotechniczny, ISSN 0033-2097, R. 90 NR 1/2014, doi:10.12915/pe.2014.01.72. [15] Zalesińska M., Wandachowicz K.: Badanie reklam zewnętrznych z diodami świecącymi za pomocą miernika rozkładu luminancji, Poznan University of Technology, Academic Journals, Electrical Engineering, Issue 69, ISSN 1897-0737, 275-282, Poznań 2012. 1076 Logistyka 4/2015