Zasady oświetlania przejść dla pieszych

Transkrypt

1 Zasady oświetlania przejść dla pieszych dr hab. inż. Piotr Tomczuk Politechnika Warszawska Wydział Transportu 1

2 Plan wystąpienia 1. Wstęp. 2. Wymagania oświetleniowe. 3. Propozycja zaleceń dotyczących oświetlenia przejść dla pieszych. 4. Badania istniejących instalacji oświetleniowych na przejściach dla pieszych. 5. Zasady oświetlania przejść dla pieszych. 6. Wybrane oprawy dedykowane do oświetlenia przejść dla pieszych. 2

3 Czynniki wpływające na występowanie wypadków z udziałem pieszych Usytuowanie Dostępność Oznakowanie Oświetlenie Ruch uliczny Uczestnik ruchu Widoczność geometryczna Warunki atmosferyczne 3

4 Wypadki drogowe wg rodzaju drogi w 2014 r. Około 60 % wypadków na przejściach dla pieszych powodowanych jest w porze nocnej. 81 % wypadków ma miejsce na drogach dwukierunkowych jednojezdniowych. 4

5 Wymagania dotyczące oświetlenia przejść dla pieszych w Polsce 5

6 Wymagania formalne oświetlenia przejść dla pieszych przed 2005r. Wyciąg z normy PN-76/ E (norma w 2005r zastąpiona przez PN-EN 13201:2005) Pkt Oświetlenie wyznaczonych przejść dla pieszych. Na szczególnie niebezpiecznych przejściach dla pieszych, pozbawionych sygnalizacji świetlnej, przechodnie powinni być widoczni w postaci jasnych sylwetek na ciemnym tle jezdni. W tym celu średnie natężenie oświetlenia na płaszczyźnie pionowej, przechodzącej przez oś przejścia od strony nadjeżdżających pojazdów na wysokości 1 m nad przejściem, wyrażone w luksach, powinno być liczbowo co najmniej 50 razy większe od średniej luminancji jezdni na przestrzeni 50 m przed i za przejściem, wyrażonej w cd/m 2. Natężenie to nie powinno być jednakże w żadnym przypadku mniejsze od 40 lx, a jego wartość minimalna w dowolnym miejscu przejścia łącznie ze strefą oczekiwania pieszych nie powinna być mniejsza od 10 lx (za strefę oczekiwania pieszych należy przyjąć strefę chodnika stanowiąca przedłużenie przejścia o 1 m). Wymaganie to nie dotyczy przejść na jezdniach, których luminancja na przestrzeni 50 m przed i za przejściem wynosi co najmniej 2 cd/m 2, a jej równomierność jest zgodna z wymaganiami wg Na wszystkich innych przejściach przechodnie powinni być widoczni w postaci ciemnych sylwetek na jasnym tle jezdni. W tym celu należy dążyć do możliwie najlepszego oświetlenia tła (jezdni za przejściem) i możliwie najmniejszego oświetlenia powierzchni pionowej przechodnia od strony nadjeżdżających pojazdów. 6

7 Aktualne wymagania formalne oświetlenia przejść dla pieszych Wyciąg z normy PN-EN 13201:2007. Załącznik B (informacyjny). Oświetlenie przejść dla pieszych. W odniesieniu do parametrów natężenia oświetlenia Zaleca się, aby natężenie oświetlenia mierzone w płaszczyźnie pionowej było znacznie wyższe niż poziome natężenie oświetlenia drogowego na jezdni... 7

8 Aktualne wymagania formalne oświetlenia przejść dla pieszych Wyciąg z normy PN-EN 13201:2007. Załącznik B (informacyjny). Oświetlenie przejść dla pieszych. W odniesieniu do parametrów kontrastu... Jeżeli może być wytworzony wystarczająco wysoki poziom luminancji jezdni, to możliwe jest rozmieszczenie opraw oświetleniowych normalnego oświetlenia drogowego tak, aby piesi byli widoczni w dobrym ujemnym kontraście, to znaczy jako ciemna sylwetka na jasnym tle. W innych przypadkach oświetlenie jest rozwiązane za pomocą dodatkowych opraw oświetleniowych. Ich celem jest oświetlenie pieszych znajdujących się na przejściu lub obok niego i zwrócenie uwagi kierowców pojazdów silnikowych na obecność przejścia dla pieszych. Typ dodatkowych opraw oświetleniowych, ich rozmieszczenie i ukierunkowanie względem powierzchni przejścia dla pieszych, powinny być takie, aby osiągnąć dodatni kontrast i nie powodować nadmiernego olśnienia kierowców. 8

9 Interpretacja wymagań normy PN-EN 13201:2007 w zakresie wymagań dotyczących oświetlenia przejść dla pieszych Tabele, źródło: P. Holec, T. Maixner, J. Skála, J. Smetana, J. Tesař: Posouzení přechodových svítidel, SPOLEČNOST PRO ROZVOJ VEŘEJNÉHO OSVĚTLENÍ PODZIMNÍ SETKÁNÍ , BRNO 9

10 Stan aktualny Zły stan bezpieczeństwa pieszych na przejściach dla pieszych w Polsce. Brak jednoznacznych i weryfikowalnych badań definiujących potrzebę instalacji oświetlenia dodatkowego (audyt BRD przejść dla pieszych). Brak zdefiniowanych wprost (przepisami) wymagań oświetleniowych na przejściach dla pieszych. Brak zaleceń projektowych dla inwestorów i wykonawców (ujętych w SIWZ przetargi na modernizację oświetlenia na przejściach dla pieszych). Brak badań weryfikujących stan oświetlenia na przejściach dla pieszych. 10

11 Proponowana procedura modernizacji oświetlenia na przejściach dla pieszych 1. Przeprowadzenie kompleksowego audytu BRD. 2. Wytypowanie niebezpiecznych przejść dla pieszych. 3. Przeprowadzenie badań istniejącej sytuacji oświetleniowej (luminancja tła). 4. Przygotowanie projektu oświetleniowego (np. w programie Dialux). 5. Dobór brył fotometrycznych opraw, barwy światła i strumienia źródła światła. 6. Precyzyjna, zgodna z projektem instalacja opraw oświetleniowych. 7. Wykonanie szczegółowych badań oświetleniowych instalacji po modernizacji. 8. Monitorowanie stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego na zmodernizowanym przejściu. 11

12 Propozycja zaleceń dotyczących oświetlenia przejść dla pieszych Element audytu BRD? 12

13 Podstawowe wymagania funkcjonalne Zainstalowane na przejściu dla pieszych oświetlenie powinno jednocześnie zapewnić: pieszemu właściwe warunki obserwacji otoczenia przejścia dla pieszych i zbliżających się pojazdów, kierowcy właściwe warunki rozpoznania sytuacji drogowej i obserwacji sylwetki pieszego. 13

14 Kryteria oceny oświetlenia przejść dla pieszych 1. Pionowe natężenie oświetlenia w osi poprzecznej przejścia i strefie oczekiwania, mierzone z kierunku ruchu pojazdu (E v ). 2. Poziome natężenie oświetlenia w płaszczyźnie horyzontalnej przejścia dla pieszych oraz w strefie oczekiwania (E h ). 3. Luminancja sylwetki pieszego obiektu (L O ). 4. Luminancja otoczenia tła (L T ). 5. Kontrast sylwetki pieszego z tłem (C). 6. Luminancja jezdni przed i za przejściem dla pieszych. 7. Parametry olśnienia kierowcy. 8. Prowadzenie wzrokowe kierowcy na odcinku drogi przed i za przejściem. 14

15 Geometria przejścia dla pieszych Obserwator Obiekt pomiarowy

16 Geometria pomiaru parametrów natężenia oświetlenia 16

17 Propozycja zaleceń dotyczących natężenia oświetlenia W płaszczyźnie poziomej E h przejścia dla pieszych 17

18 Propozycja zaleceń dotyczących natężenia oświetlenia W płaszczyźnie pionowej E v przejścia dla pieszych 18

19 Luminancja sylwetki pieszego 19

20 Kontrast luminancji sylwetki człowieka Ujemny kontrast luminancji sylwetki pieszego z tłem, zakres (-1 0 ) C L O L L T L O Dodatni kontrast luminancji sylwetki pieszego z tłem, zakres (0 ) EV L gdzie: T ρ - całkowity współczynnik odbicia, E V natężenie oświetlenia na sylwetce pieszego [lx], C kontrast, L O luminancja obiektu [cd/m 2 ], L T luminancja tła [cd/m 2 ]. E V C T L T 20

21 Rozmieszczenie obiektów pomiarowych na przejściu dla pieszych 21

22 Propozycja zaleceń dodatkowych Kontrastu luminancji sylwetki człowieka z tłem na przejściu dla pieszych Parametrów olśnienia - wprowadzenie wymogu przyjęcia klasy rozsyłu światłości oprawy - G3, - przyjęcie klasy maksymalnego wskaźnika olśnienia - D5, - ograniczenie emisji wiązki świetlnej oprawy w kierunkach niepożądanych UWLR = 0%. 22

23 Propozycja zaleceń dodatkowych dotyczących oświetlenia jezdni 50m przed i za przejściem dla pieszych 100m przed i za przejściem dla pieszych 23

24 Wybrane przykłady badań istniejących instalacji oświetleniowych na przejściach dla pieszych 24

25 Oświetlenie uliczne a oświetlenie przejścia dla pieszych Sytuacja oświetleniowa 25

26 Oświetlenie uliczne a oświetlenie przejścia dla pieszych Rozkład natężenia oświetlenia na przejściu dla pieszych w płaszczyźnie E h 26

27 Oświetlenie uliczne a oświetlenie przejścia dla pieszych Rozkład natężenia oświetlenia na przejściu dla pieszych w płaszczyznach E v 27

28 Oświetlenie uliczne a oświetlenie przejścia dla pieszych Kierunek 1 Kierunek 2 Pomiar luminancji obiektów z dwóch kierunków obserwacji (skala logarytmiczna log 2, jednostka cd/m 2 ) 28

29 Oświetlenie uliczne a oświetlenie przejścia dla pieszych Luminancja obiektu 29

30 Oświetlenie uliczne a oświetlenie przejścia dla pieszych Kontrast luminancji obiektu z tłem 30

31 Oprawy dedykowane Sytuacja oświetleniowa 31

32 Oprawy dedykowane Rozkład natężenia oświetlenia na przejściu dla pieszych w płaszczyźnie E h 32

33 Oprawy dedykowane Rozkład natężenia oświetlenia na przejściu dla pieszych w płaszczyznach E v 33

34 Oprawy dedykowane Kierunek 1 Kierunek 2 Pomiar luminancji obiektów z dwóch kierunków obserwacji (skala logarytmiczna log 2, jednostka cd/m 2 ) 34

35 Oprawy dedykowane Luminancja obiektu 35

36 Oprawy dedykowane Kontrast luminancji obiektu z tłem 36

37 Ogólne zasady oświetlania przejść dla pieszych 37

38 Ogólne zasady oświetlania przejść dla pieszych 1. Ze względu na sytuację oświetleniową każde przejście dla pieszych należy analizować indywidualnie. 2. Zaleca się wytworzenie kontrastu dodatniego (światło wprowadzone poziomo tak, aby oświetlić płaszczyznę pionową sylwetki pieszego). Ujemny (-1 0 ) Dodatni (0 ) Zdjęcia źródło: 38

39 Ogólne zasady oświetlania przejść dla pieszych 3. Dobór mocy źródła światła i rozsyłu oprawy powinien być poprzedzony badaniami warunków oświetleniowych w otoczeniu przejścia (oświetlenia ulicznego). 4. Bryła fotometryczna oprawy oświetleniowej powinna być asymetryczna i dobrana indywidualnie do wymiarów geometrycznych przejścia dla pieszych. Przykłady krzywych światłości opraw dedykowanych do oświetlenia przejść dla pieszych 39

40 Ogólne zasady oświetlania przejść dla pieszych 5. Należy zwiększyć poziom natężenia oświetlenia na przejściu dla pieszych w stosunku do oświetlenia ulicznego. Duża ilość światła wyróżnia obszar przejścia dla pieszych. Zdjęcie źródło: 40

41 Ogólne zasady oświetlania przejść dla pieszych 6. W przypadku dróg dwukierunkowych jednojezdniowych zaleca się realizację oświetlenia dwoma oprawami, umieszczonymi w niewielkiej odległości od przejścia dla pieszych, emitującymi światło na pieszych z kierunku ruchu zbliżających się pojazdów. Źródło: opracowanie własne 41

42 Ogólne zasady oświetlania przejść dla pieszych 7. Oprawy oświetleniowe powinny być usytuowane stosownie do geometrii przypisanej konfiguracji jezdni. 42

43 Ogólne zasady oświetlania przejść dla pieszych 8. Zaleca się zmianę barwy światła na przejściu dla pieszych w stosunku do barwy światła oświetlenia ulicznego. Odmienna barwa jest postrzegana przez kierowców jako odmienność. Zdjęcie źródło: 43

44 Ogólne zasady oświetlania przejść dla pieszych 9. Należy unikać olśnienia kierowców np. widoczną powierzchnią świecącą oprawy. Zdjęcie źródło: 44

45 Ogólne zasady oświetlania przejść dla pieszych 10. Zalecana jest zmiana wysokości zawieszenia opraw (zabieg ten powoduje zmianę prowadzenia wzrokowego). 11. Oświetlenie przejścia dla pieszych powinno obejmować także strefę oczekiwania. zdjęcie źródło: 45

46 Ogólne zasady oświetlania przejść dla pieszych 12. Ze względu na powiększanie kontrastu ujemnego z kierunku obserwacji kierowcy niewskazane jest oświetlanie sylwetki pieszego wiązką prostopadłą do jezdni z pojedynczej oprawy umieszczonej symetrycznie nad przejściem dla pieszych (np. znak D6 z podświetleniem, dodatkowe naświetlacze). Zdjęcia źródło:

47 Wybrane przykłady opraw dedykowanych do oświetlenia przejść dla pieszych 47

48 Oprawy dedykowane na przejścia dla pieszych Calypso Zebra źródło: 48

49 Oprawy dedykowane na przejścia dla pieszych Thorn IVS źródło: 49

50 Oprawy dedykowane na przejścia dla pieszych Neos Zebra LED źródło: 50

51 Oprawy dedykowane na przejścia dla pieszych Futurlux Cross walk źródło: ; 51

52 Oprawy dedykowane na przejścia dla pieszych Sforza źródło: 52

53 Oprawy dedykowane na przejścia dla pieszych DLEDS STRATOS N/P źródło: 16A2 - Pedestrian crossings 53

54 Oprawy dedykowane na przejścia dla pieszych DLEDS STRATOS N/P źródło: 54

55 Oprawy dedykowane na przejścia dla pieszych DLEDS STRATOS N/P źródło: 55

56 Wnioski końcowe Opracowanie przepisów dotyczących wymagań oświetleniowych na przejściach dla pieszych. (propozycja - Rozporządzenie Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa) Opracowanie jednolitej procedury oceny BRD na przejściach dla pieszych. Zapewnienie wsparcia merytorycznego w zakresie stosowania oświetlenia na przejściach dla pieszych potencjalnym inwestorom i wykonawcom. Propagowanie bezpiecznych rozwiązań oświetleniowych. 56

57 Dziękuję za uwagę Zapraszam do dyskusji dr hab. inż. Piotr Tomczuk Wydział Transportu, Politechnika Warszawska Warszawa ul. Koszykowa 75 Pokój 220 NK; tel.: ; 57