InŜynieria Finansowa ZTUOK SZCZECIN Studium wariantowe formy prawnej podmiotu odpowiedzialnego za wdrożenie projektu Witold Grzybowski Wrocław 17.03.2011 Witold Grzybowski 0607292585 KONCEPCJA WDROśENIA PRZEDSIĘWZIĘCIA Wariant I Wrocław 07.12.2010 Warianty wdroŝenia przedsięwzięcia Istnieje kilka moŝliwych wariantów w ramach opcji dotyczących budowy ITPOK. Wariant publiczny Wariant publiczno prywatny Wariant prywatny Wariant Zero Koncepcja wdroŝenia 2
Wariant publiczny Wariant publiczny oznacza, Ŝe sfinansowanie przedsięwzięcia w fazie przygotowania, projektu, i wszelkich czynności do uzyskania pozwolenia na budowę, a następnie w fazie inwestycyjnej będzie odbywać się ze środków publicznych w 100%. Eksploatacja przedsięwzięcia wybudowanego z funduszy publicznych, to moŝe ona odbywać się poprzez: a)wykorzystanie obecnych zasobów istniejących zakładów budŝetowych, powołania specjalnego zakładu budŝetowego; b) na podstawie koncesji na usługi na aktywach publicznych. Szacowany koszt budowy systemu gospodarki odpadami komunalnymi wraz z ITPOK dla Aglomeracji Wrocławskiej zamknie się w granicach pomiędzy PLN 900 milionów a PLN 1.200 milionów. Obecny stopień dofinansowania z funduszu strukturalnych UE na poziomie 35% - 52% dla inwestycji w realizowanych w trybie publicznym. Koncepcja wdroŝenia 3 ZałoŜenia Członkowie aglomeracji Wrocławskiej przyjmuje się, Ŝe ich liczba jest toŝsama z udziałowcami Agencji Rozwoju Aglomeracji Wrocławskiej, która składa się z 26 gmin wiejskich i miejskich, na których terenie zamieszkuje około 900.000 osób. Inwestycja w system gospodarki odpadami wraz z ITPOK z duŝą dozą prawdopodobieństwa przekroczy 1 miliard złotych, jeŝeli przyjmiemy, ze sama instalacja będzie kosztować około PLN 852 000 000. Koncepcja wdroŝenia 4
Przykład referencyjny Dla zilustrowania wariantu publicznego finansowania, powołano się na przedsięwzięcie systemu gospodarki odpadami komunalnymi dla: Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Metropolitarnego (BTOM) wraz Zakładem Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych (ZTPOK), którego zamknięcie finansowe nastąpiło dnia 3 marca 2011. Przykład jest aktualny, ze względu na poziom kosztów, sposób finansowania i stanowi dobrą ilustrację wariantu publicznego, który moŝe zostać uŝyty w przedmiotowym opracowaniu jako przykład referencyjny. System gospodarki odpadami komunalnymi dla Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Metropolitarnego (BTOM) wraz z (ZTPOK) został zaprojektowany dla obsługi dwóch miast i jest projektem łączonym dla Bydgoszczy oraz Torunia. Łączna ilość obsługiwanej ludności obu miast wynosi (Bydgoszcz 359 tys. Toruń 206 tys.) razem 565 tysięcy osób plus ludność powiatów toruńskiego i bydgoskiego objętych projektem wynosi 195 tys. osób. ZTPOK obsłuŝy razem 760 tys. osób przy zakładanej wydajności 180 000 Mg na rok. Koncepcja wdroŝenia 5 Przykład referencyjny Produkcja odpadów na terenie objętym projektem: Łączny koszt brutto, włączając: Koszty przygotowawcze, zakup gruntów, Budowa ZTPOK, utworzenie i działanie JRP, inżynier kontraktu, pomoc techniczna, promocja i informacja, wyniesie PLN 619 646 tys. Miasto/powi at Ilość odpadów w 2008 j.m. Bydgoszcz 138 000 Mg Toruń 71 566 Mg powiat 42 526 Mg bydgoski i toruński Razem 252 092 Mg Źródło: Studium Wykonalności dla ZTPOK dla BTOM Koncepcja wdroŝenia 6
Struktura spółki komunalnej Spółka występuje w imieniu Gmin, z których jedną obecnie obsługuje. Spółka nazywa sama siebie Międzygminnym Kompleksem Unieszkodliwiania Odpadów i jest młodym i dynamicznie rozwijającym się przedsiębiorstwem, które oferuje nowoczesny system gospodarki odpadami i kompleksowe usługi w ramach utrzymania czystości. Jednym z głównych działań Spółki jest odbiór odpadów od klientów indywidualnych, przedsiębiorstw, szkół, spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych. Spółka prowadzi segregację dla ponownego wykorzystania surowców wtórnych i odzysku energii z odpadów biodegradowalnych. Oferuje bezpłatny odbiór selekcjonowanych odpadów od klientów, Prowadzi także szereg działań edukacyjnych związanych z kształtowaniem świadomości ekologicznej miejscowej ludności. Źródło: http://pronatura.bydgoszcz.pl/?o-firmie-/18/65 Lp. Udziałowiec 1 Miasto Bydgoszcz Liczba udziałów Wartość udziałów zł % udziałów Liczba głosów % głosó w 57 982 28 991 000 100 57 982 100 Koncepcja wdroŝenia 7 W uproszczeniu (nie ujmując grantu UE) moŝna przyjąć, Ŝe koszt przedsięwzięcia w Bydgoszczy/Toruniu w przeliczeniu na uŝytkownika wyniósłby: PLN 648mln / 760 tys. mieszkańców = PLN 852 na mieszkańca w ciągu 6 lub 7 lat okresu inwestycyjnego. Przyjmując załoŝenie, Ŝe IPTOK dla Aglomeracji Wrocławskiej będzie miał około 900.000 uŝytkowników, ale ilość odpadów produkowanych na mieszkańca wzrośnie, dla uproszczenia przyjęto 1 milion docelowych uŝytkowników. Przy zastosowaniu tego samego mnoŝnika kosztu, czyli: (1 000 000 x PLN 852 = PLN 852 000 000), moŝna szacować, Ŝe koszt instalacji dla Aglomeracji Wrocławskiej wyniesie około PLN 852 miliony. Koncepcja wdroŝenia 8
Tabela Nr 5: Dystrybucja nakładów w czasie dla Instalacji dla Bydgoszczy / Torunia Źródło: na podstawie Studium Wykonalności dla ZTPOK dla BTOM (nie ujmuje kosztów faktycznych, ale planowane) Tabela : Koszty w rozkładzie na lata L.p Nazwa kosztów Razem 2011 2012 2013 2014 2015 2016 1 Przygotowanie 3096 1463 1632 0 0 0 0 2 Zakup gruntów 3754 3754 0 0 0 0 0 3 Utw. i działanie JRP 7387 52 2203 1444 1444 1444 800 4 InŜynier kontraktu 16000 0 333,33 4000 4000 4000 3667 5 Budowa Instalacji 469720 0 0 72300 211140 185000 1280 6 Pomoc techniczna 4000 0 869 1000 1000 1000 131 7 Promocja i informacja 2200 0 137,5 550 550 550 413 8 Pozostałe 3000 0 187,5 750 750 750 563 9 Razem tys. PLN: 509157 5269 5364 80044 218884 192744 6853 10 Razem % 100% 1% 1% 16% 43% 38% 1% Koncepcja wdroŝenia 9 Tabela Nr 6. Szacunkowa dystrybucja kosztów IPTOK w czasie 6 lat w mln PLN Tabela Nr 7 Dystrybucja całkowitego kosztu IPTOK dla Aglomeracji Wrocławskiej w okresie 6 lat przy założeniu, że struktura finansowania będzie identyczna do tej, jakiej użyto dla projektu Instalacji w Bydgoszczy/Toruniu. (w mln PLN) Źródło: opracowanie własne Koszty Razem 2011 2012 2013 2014 2015 2016 ITPOK PLN tys. 852 8,52 8,52 136,3 366,36 323,8 8,52 ITPOK % 100 1 1 16 43 38 1 l p Pozycja Razem PLN mln % 2011 2012 2013 2014 2015 2016 % 1 1 16 43 38 1 1 Wkład własny na utw. JRP 38 4,5 0,38 0,38 6,08 16,34 14,44 0,38 2 Pozyczka NFOŚiGW 224 26,3 2,24 2,24 35,84 96,32 85,12 2,24 3 Wspólfinans. POIiŚ EU 447 52,5 4,47 4,47 71,52 192,21 169,86 4,47 4 Wkład własny pozyczka 143 16,8 1,43 1,43 22,88 61,49 54,34 1,43 5 Razem 852 100,0 8,52 8,52 136,32 366,36 323,76 8,52 Koncepcja wdroŝenia 10
Przy założeniu, że struktura kosztów (z podobnym udziałem grantu) dla IPTOK byłaby taka jak dla Instalacji w Bydgoszczy/Toruniu, można przyjąć, że rozłożony na lata koszt finansowania wyniósłby odpowiednio: Rok PLN 2011-8,52 mln 2012-8,52 mln 2013-136,32 mln 2014-366,36 mln 2015-323,76 mln 2016-8,52 mln Powyższe nie jest równoznaczne z obciążeniem Udziałowców, które ponosiliby jedynie koszty środków dłużnych rozłożonych w czasie. Przyjmując dla modelu następujące założenia: Koszt całkowity brutto: PLN 852 mln; Grant POIiŚ PLN 447 mln(53%) Pożyczka NFOŚiGW PLN 224 mln(26%) Wkład własny (kredyt) PLN 181 mln(21%) Koncepcja wdroŝenia 11 Tabela Nr 8: Zapotrzebowanie na kapitał zewnętrzny dla sfinansowania ITPOK dla Aglomeracji Wrocławskiej bez ujęcia grantu oraz spłaty pożyczki NFOŚiGW. Źródło: opracowanie własne lp Pozycja Razem PLN mln % 2011 2012 2013 2014 2015 2016 % 1 1 16 43 38 1 Wkład własny na utw. 1 JRP 38 4 0,36 0,36 5,76 15,48 13,68 0,36 2 Pozyczka NFOŚiGW 224 26 2,14 2,14 34,24 92,02 81,32 2,14 3 Wspólfinans. POIiŚ EU 447 53 4,28 4,28 68,48 184 162,6 4,28 4 Wkład własny poŝyczka 143 17 1,37 1,37 21,92 58,91 52,06 1,37 5 Razem (Poz 1+2+3+4) 852 100 8,15 8,15 130,4 350,5 309,7 8,15 RAZEM 6 (poz. 1 + 4) 181 1,73 1,73 27,68 74,39 65,74 1,73 Koncepcja wdroŝenia 12
Przyjmując, Ŝe inwestor - członkowie mógliby zaciągnąć zobowiązania w wysokości łącznej: Wkład własny na utworzenie i działanie JRP - 38 mln; PoŜyczka nisko oprocentowana NFOŚiGW - 224 mln; PoŜyczka zewnętrzna, kredyt - 143 mln; Razem: - 405 mln. Z okresem spłaty 20 lat, wówczas realizacja przedsięwzięcia ITPOK w modelu publicznym jest wykonalna. Koncepcja wdroŝenia 13 Tabela Nr 9D: Projekcja całkowitych zobowiązań rocznych wynikających z modelu publicznego w PLN. spłata zobowiązań 2014 2015 2016 2017 2018 2019 21 305 300 42 621 672 41 438 044 40 254 417 39 070 789 37 887 161 NaleŜy wziąć pod uwagę poziom korzyści przyszłych wynikających z przychodów za świadczenie usług utylizacyjnych, sprzedaŝy ciepła, energii elektrycznej, pozyskanych surowców wtórnych. Koncepcja wdroŝenia 14
Dotacje i środki przekazane na GMINY Wydatki majątkowe Zakupy inwestycyjne inwestycje i zakupy inwestycyjne innym jst 1. Bierutów 5 606 035 5 193 036 210 000 2. Brzeg Dolny 13 749 171 28 126 737 624 961 3. Czernica 4 812 080 7 065 870 0 4. Długołęka 33 019 768 11 941 628 1 501 744 5. Dobroszyce 6 072 431 9 911 289 135 154 6. Domaniów 648 643 3 240 938 0 7. Jelcz-Laskowice 9 455 467 1 929 034 0 8. Kąty Wrocławskie 28 916 759 12 632 676 50 000 9. Kobierzyce 30 022 037 5 200 356 0 10. Kostomłoty 6 067 789 3 311 491 90 902 11. Krośnice 5 976 819 8 082 967 40 000 12. Miękinia 13 364 028 28 912 638 4 121 13. Milicz 8 066 731 8 603 088 3 321 14. Oborniki Śląskie 9 254 908 2 375 158 0 15. Oleśnica 35 637 977 11 165 373 0 16. Oława 23 940 748 4 465 810 25 000 17. Siechnice 17 598 116 11 505 153 0 18. Środa Śląska 9 670 544 5 869 996 0 19. Strzelin 24 881 919 1 336 686 203 286 20. Świdnica 38 330 505 4 808 050 3 797 21. Trzebnica 34 334 769 8 061 731 0 22. Udanin 3 903 006 8 130 692 0 23. Wisznia Mała 10 464 452 2 746 235 0 24. Wrocław 849 874 862 6 157 340 511 876 25. śmigród 7 288 456 7 866 341 1 031 000 26. śórawina 5 329 882 1 573 441 15 492 Razem 1 236 287 901 210 213 753 4 450 655 Z powyŝszej analizy wynika, Ŝe spłata zobowiązań wynikających z inwestycji w ciągu pierwszych lat pochłonęłaby około 20% wszystkich wydatków inwestycyjnych (kolumna Zakupy inwestycyjne). JeŜeli chodzi o kolumnę wydatki majątkowe to trudność w jej analizie sprawia fakt, Ŝe Blisko 69% procent wszystkich wydatków majątkowych Aglomeracji przypada na Wrocław. Koncepcja wdroŝenia 15 Gminy Aglomeracji Wrocławskiej Wydatki na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska PLN Tabela Nr: 11 Wydatki Gmin Członków Aglomeracji Wrocławskiej na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska w całym 2010 roku 1. Bierutów 2 058 058 2. Brzeg Dolny 4 700 921 3. Czernica 2 485 725 4. Długołęka 18 321 708 5. Dobroszyce 1 573 122 6. Domaniów 550 384 7. Jelcz-Laskowice 4 579 175 8. Kąty Wrocławskie 12 772 391 9. Kobierzyce 8 225 870 10. Kostomłoty 5 016 864 11. Krośnice 969 223 12. Miękinia 3 417 088 13. Milicz 6 109 349 14. Oborniki Śląskie 4 129 032 15. Oleśnica 2 222 958 16. Oława 7 152 761 17. Siechnice 7 420 439 18. Środa Śląska 6 419 512 19. Strzelin 8 798 637 20. Świdnica 15 906 594 Z powyŝszej Tabeli wynika, Ŝe w realizacji przedsięwzięcia w scenariuszu finansowania publicznego około 10% rocznego budŝetu musiałoby zostać przeznaczonego na spłatę zobowiązań wynikających inwestycji w ITPOK. Na podstawie materiałów, którymi Wykonawca dysponuje na obecnym etapie prac nie moŝna określić, czy poniesienie takiego wydatku (około PLN 40 milionów rocznie) jest moŝliwe dla Gmin zrzeszonych w Aglomeracji Wrocławskiej. 21. Trzebnica 6 983 344 22. Udanin 2 952 876 23. Wisznia Mała 1 738 554 24. Wrocław 297 472 943 25. śmigród 4 183 557 26. śórawina 2 746 967 Razem 438 908 049 Koncepcja wdroŝenia 16
Model decyzyjny: Przygotowanie propozycji na temat zakresu i przedmiotu uchwał, jakie powinny podjąćrady gmin o przystąpieniu do wspólnego przedsięwzięcia. Zebranie Udziałowców Prezentacja załoŝeńdla przygotowania i wdroŝenia systemu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Aglomeracji Wrocławskiej Uchwała Rady Gminy Uchwała Rady Gminy Uchwała Rady Gminy Uchwała Rady Gminy Koncepcja wdroŝenia 17 KONCESJA NaleŜy zaznaczyć, Ŝe zgodnie z przepisami ustawy o koncesji, z zawarciem umowy koncesji nie są związane zmiany w sferze stosunków własnościowych. W związku z tym na podstawie art. 6 ust.1 pkt.6 ustawy z 15.02.1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000r. Nr 54. poz. 654, ze zm.), dalej ustawy CIT JST jest zwolniona z CIT w zakresie dochodów określonych w przepisach ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Szczególne znaczenie ma tu zwolnienie dochodu z majątku JST. Zwolnienie to dotyczy takŝe dochodów z wszelkich form zbycia nieruchomości (i innych składników majątkowych), takŝe jej oddania w uŝytkowanie przez Koncesjonariusza. NaleŜy przy tym zauwaŝyć, Ŝe w wypadku, gdy takie przekazanie nastąpi nie przez JST, a inną jednostkę podległą posiadającą osobowość prawną, powyŝsze zwolnienie nie ma zastosowania. Koncepcja wdroŝenia 18
Schemat wdrożenia koncesji na roboty budowlane lub usługi w uproszczeniu GMINA X właściciel / dysponent składnika majątkowego Uchwała Rady Gminy o przekazaniu składnika majątkowego na cel publiczny Koncesjonariusz JRP Koncepcja wdroŝenia 19 Schemat: Gmina X Kontrakt na dostawę odpadów Własność koncesjodawcy udostępniona dla wykonania zadania własnego JST Koncesjonariusz poniesie ryzyko budowy i ryzyko dostępności infrastruktury Kompensacja za udostępnienie działki Przedmiot koncesji ITPOK Mandat od d gmin na wykonywanie funkcji JRP JRP Gmina udziałowiec Gmina udziałowiec Gmina udziałowiec Gmina udziałowiec Dopłaty od gmin na wkład własny koncesjodawcy Koncepcja wdroŝenia 20
Schemat PPP: JST dysponent gruntu kompensacja dla JST dysponenta gruntem Relacje proceduralne Składnik majątkowy Wydzierżawiony partnerowi prywatnemu Udziałowcy JRP Gmina Gmina Gmina Ogłasza postępowanie Konsorcjum: Partner Prywatny Inst. Finansująca Wykonawca Udziałowcy SPÓŁKA CELOWA Relacje merytoryczne JRP Gmina Koncepcja wdroŝenia 21 1. Podsumowanie Wariant publiczny wdrożenia ITPOK jest wykonalny pod warunkiem, że Gminy Aglomeracji Wrocławskiej otrzymajągrant w wysokości umożliwiającej dodatkowe zadłużenie na poziomie pozwalającym sfinansowaćpozostałączęśćinwestycji. Należy zakładać, że niezbędne będzie sfinansowanie 50-60% kosztów inwestycji ze środków własnych. Wdrożenie wariantu koncesyjnego lub PPP nie będzie możliwe bez pozyskania środków własnych, jednakże można założyć, że pozyskanie środków inwestycyjnych na poziomie 20-30% wartości przedsięwzięcia pozwoli na otwarcie negocjacji z partnerem prywatnym. Koncepcja wdroŝenia 22
2. Podsumowanie Podmiotem prawnym wdrażającym przedsięwzięcie będzie najprawdopodobniej Gmina na terenie której znajdzie sięskładnik majątkowy dla lokalizacji inwestycji. Ze względu na zwykle ograniczone możliwości organizacyjne i budżetowe dla realizacji procesu wdrożenia przedsięwzięcia Gmina w porozumieniu z innymi uczestnikami projektu deleguje bieżące obowiązki przygotowania postępowania i współpracy z wybranym wykonawcą, Jednostkę realizującą projekt. Taką jednostką może stać się lub też wyłoniona z zasobów struktura. Jednostką RealizującąProjekt może równieżstaćsięspółka komunalna jednej z gmin dysponująca odpowiednim zasobem. JRP może zostaćpowołana z udziałem zasobów rekrutujących sięz kilku podmiotów, jak pokazano na poniższym schemacie, gdzie zaangażowane sązasoby, spółki komunalnej oraz pozostałych udziałowców. Ostateczne określenie oraz wyłonienie i struktura wewnętrzna podmiotu wdrażającego przedsięwzięcie, będzie zależała od: 1)Trybu wdrożenia (publiczny lub publiczno-prywatny); 2)Zasobów jakimi dysponują interesariusze projektu; 3)Sposobu finansowania JRP; Koncepcja wdroŝenia 23 Uwarunkowania 2011-2012 Projekt Ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw z dnia 8 listopada 2010 r. Art. 21. Ustawa wchodzi w Ŝycie po upływie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia, za wyjątkiem art. 9b ust. 2-4 i art. 9c ustawy, o której mowa w art. 1, oraz art. 10 21, które wchodzą w Ŝycie z dniem ogłoszenia. Działania w okresie przejściowym Oszacowanie wysokości opłat za wywóz i utylizację Lokalizacja elementów systemu gospodarki odpadami Uzgodnienie trybu wdroŝenia ZTUOK Koncepcja wdroŝenia 24