ANALIZA I OCENA MOŻLIWOŚCI WYZNACZENIA PASA AUTOBUSOWEGO NA AL. ARMII KRAJOWEJ W WARSZAWIE

Zarząd Transportu Miejskiego ul. Senatorska 37, 00-099 Warszawa ANALIZA I OCENA MOŻLIWOŚCI WYZNACZENIA PASA AUTOBUSOWEGO NA AL. ARMII KRAJOWEJ W WARSZAWIE Wykonawca: 00-660 Warszawa, ul. Lwowska 9/1A www.transeko.pl Warszawa, grudzień 2008

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 2 Opracowanie zostało wykonane przez następujący zespół autorski: dr inż. Andrzej mgr inż. Maciej mgr inż. Tomasz mgr inż. Karolina mgr inż. Magdalena dr inż. Piotr mgr inż. Łukasz mgr inż. Paweł BRZEZIŃSKI weryfikacja DOBROSIELSKI DYBICZ JESIONKIEWICZ - NIEDZIŃSKA REZWOW MOSAKOWSKA autor prowadzący SZAGAŁA SZYMAŃSKI WŁODAREK

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 3 Spis treści: 1 WSTĘP...9 1.1 Podstawa opracowania...9 1.2 Cel i zakres opracowania...9 2 STAN ISTNIEJĄCY - KOMUNIKACJA AUTOBUSOWA...10 3 BADANIA RUCHU...15 3.1 Wstęp...15 3.2 Pomiary liczby pasażerów autobusów...15 3.3 Czasy przejazdu autobusów oraz identyfikacja strat czasu i utrudnień w ruchu autobusów...26 3.4 Badanie natężeń ruchu samochodowego identyfikacja liczby pasażerów i czasów przejazdu samochodów...36 3.5 Porównanie komunikacji autobusowej i indywidualnej pod względem liczby przewożonych osób...39 3.6 Porównanie komunikacji autobusowej i indywidualnej pod względem czasu przejazdu i prędkości...40 4 KONCEPCJA WYZNACZENIA PASA AUTOBUSOWEGO...46 5 ANALIZA MIKROSYMULACYJNA RUCHU...63 5.1 Budowa modelu dla stanu istniejącego...63 5.2 Kalibracja modelu...63 5.3 Wariant z wydzielonym pasem autobusowym...70 6 OSZACOWANIE KOSZTÓW I KORZYŚCI...77 6.1 Oszacowanie zysków czasu pasażerów komunikacji autobusowej...77 6.2 Oszacowanie korzyści eksploatacyjnych...80 6.3 Określenie wpływu na warunki ruchu innych użytkowników odcinka drogi...83 6.4 Oszacowanie kosztów...84 7 OCENA ZASADNOŚCI WYZNACZENIA PASA...86 8 WYTYCZNE DO ORGANIZACJI RUCHU W ZWIĄZKU Z WPROWADZENIEM PASA AUTOBUSOWEGO...87

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 4 Spis fotografii: Fot. 1. al. Armii Krajowej, widok w kierunku centrum widoczne zatłoczenie analizowanego odcinka al. Armii Krajowej oraz pojazdy poruszające się w czterech rzędach, w przekroju o 3 pasach ruchu z pasem awaryjnym. Ponadto widoczne pojazdy wjeżdżające w obszar wydzielonej zatoki, z zamiarem ominięcia kolejek pojazdów na zasadniczych pasach ruchu...44 Fot. 2. al. Armii Krajowej, widok w kierunku mostu Grota-Roweckiego widoczne zatłoczenie al. Armii Krajowej oraz pojazdy poruszające się w czterech rzędach, w przekroju o 3 pasach ruchu z pasem awaryjnym. Ponadto widoczne pojazdy wyjeżdżające z obszaru wydzielonej zatoki próbujące omijać kolejkę pojazdów na zasadniczych pasach ruchu...45 Fot. 3. Jezdnia lokalna przebiegająca pomiędzy ul. Broniewskiego a ul. Słowackiego, na wysokości stacji benzynowej. Widoczny poszerzony, jeden pas ruchu na wprost i wydzielony pas do skrętu na stację benzynową...47 Fot. 4. Rejon początku pasa autobusowego...48 Fot. 5. Rejon końca pasa autobusowego...48 Fot. 6. Jezdnia prowadząca do zatoki autobusowej przystanku Os. Potok...50 Fot. 7. Tablica drogowskazowa informująca o zjeździe na ul. Wybrzeże Gdyńskie...51

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 5 Spis rysunków: Rys. 1. Schemat linii autobusowych funkcjonujących na analizowanym odcinku al. Armii Krajowej...14 Rys. 2. Natężenie autobusów ZTM odnotowanych w poszczególnych godzinach badania...16 Rys. 3. al. Armii Krajowej. Liczba pasażerów autobusów na godzinę, na odcinku pomiędzy ul. Słowackiego a ul. Wybrzeże Gdyńskie (przekrój pomiarowy za przystankiem Os. Potok )...18 Rys. 4. Udział poszczególnych typów linii autobusowych w przewozach wtorek...19 Rys. 5. Udział poszczególnych typów linii autobusowych w przewozach piątek...19 Rys. 6. al. Armii Krajowej, odcinek pomiędzy ul. Słowackiego a ul. Wybrzeże Gdyńskie. Udział linii w przewozach pasażerskich wtorek...24 Rys. 7. al. Armii Krajowej, odcinek pomiędzy ul. Słowackiego a ul. Wybrzeże Gdyńskie. Udział linii w przewozach pasażerskich piątek...25 Rys. 8. Czasy przejazdu autobusów w poszczególnych godzinach wtorek...28 Rys. 9. Czasy przejazdu autobusów w poszczególnych godzinach piątek...28 Rys. 10. Średnie prędkości autobusów w poszczególnych godzinach wtorek...28 Rys. 11. Średnie prędkości autobusów w poszczególnych godzinach piątek...28 Rys. 12. Łączne straty czasu, w stosunku do ruchu swobodnego wtorek...32 Rys. 13. Łączne straty czasu, w stosunku do ruchu swobodnego piątek...32 Rys. 14. Zróżnicowanie czasów przejazdu autobusów na odcinku al. Armii Krajowej (Słowackiego-Wybrzeże Gdyńskie) z okresu 14:00-20:00. Wyniki badań z wtorku...35 Rys. 15. Zróżnicowanie czasów przejazdu autobusów na odcinku al. Armii Krajowej (Słowackiego-Wybrzeże Gdyńskie) z okresu 14:00-20:00. Wyniki badań z piątku...35 Rys. 16. Średnie czasy jazdy samochodów osobowych na analizowanym odcinku al. Armii Krajowej wyniki pomiarów dla wtorku i w piątku...38 Rys. 17. Średnie prędkości samochodów osobowych na analizowanym odcinku al. Armii Krajowej wyniki pomiarów dla wtorku i piątku...38 Rys. 18. Porównanie komunikacji autobusowej i samochodów osobowych pod względem średniego czasu przejazdu odcinka al. Armii Krajowej, pomiędzy ul. Słowackiego a ul. Wybrzeże Gdyńskie dzień powszedni (wtorek)...42 Rys. 19. Porównanie komunikacji autobusowej i samochodów osobowych pod względem średniego czasu przejazdu odcinka al. Armii Krajowej, pomiędzy ul. Słowackiego a ul. Wybrzeże Gdyńskie piątek...42 Rys. 20. Usytuowanie początku wydzielonego pasa autobusowego na tle układu drogowego, w analizowanym obszarze...48 Rys. 21. Usytuowanie końca wydzielonego pasa autobusowego na tle układu drogowego, w analizowanym obszarze...48 Rys. 22. al. Armii Krajowej (jezdnia południowa) - początek pasa autobusowego...52

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 6 Rys. 23. al. Armii Krajowej - pas autobusowy na odcinku do przystanku autobusowego Os. Potok rejon ul. Gdańskiej...53 Rys. 24. al. Armii Krajowej - pas autobusowy na odcinku do przystanku autobusowego Os. Potok na zachód od ul. Mickiewicza...54 Rys. 25. Schemat usytuowania pasa autobusowego w rejonie przystanku Os. Potok...55 Rys. 26. Schemat usytuowania pasa autobusowego, na odcinku pomiędzy przystankiem Os. Potok a wydzielonym pasem do zjazdu w prawo na ul. Wybrzeże Gdyńskie...56 Rys. 27. Schemat usytuowania pasa autobusowego, na odcinku wspólnym z pasem dla pojazdów skręcających w prawo w węźle z ul. Wybrzeże Gdyńskie...57 Rys. 28. Schemat zakończenia pasa autobusowego, w rejonie węzła al. Armii Krajowej z ul. Wybrzeże Gdyńskie...58 Rys. 29. Schemat usytuowania pasa autobusowego na odcinku poprzedzającym pas autobusowy - przekrój jezdni południowej al. Armii Krajowej na wysokości kładki dla pieszych usytuowanej między ul. Słowackiego a ul. Gdańską - widok w kierunku mostu Grota Roweckiego...59 Rys. 30. Schemat położenia pasa autobusowego w najwęższym przekroju jezdni południowej al. Armii Krajowej na wysokości ul. Gdańskiej - w kierunku mostu Grota Roweckiego...59 Rys. 31. Schemat położenia pasa autobusowego w przekroju jezdni południowej al. Armii Krajowej na odcinkach, gdzie szerokość przekroju wynosi ok. 14,5m widok w kierunku mostu Grota Roweckiego...60 Rys. 32. Schemat położenia pasa autobusowego w przekroju jezdni południowej al. Armii Krajowej na wysokości przystanku Os. Potok widok w kierunku mostu Grota Roweckiego.60 Rys. 33. Schemat położenia pasa autobusowego w przekroju jezdni południowej al. Armii Krajowej na odcinku wspólnym z pasem do skrętu w prawo w ul. Wybrzeże Gdyńskie (odcinek o długości ok. 250m) widok w kierunku mostu Grota Roweckiego...61 Rys. 34. Schemat położenia pasa autobusowego na południowej jezdni al. Armii Krajowej, w rejonie zakończenia pasa odcinek pomiędzy łącznicą zjazdową a wjazdową z ul. Wybrzeże Gdyńskie widok w kierunku mostu Grota Roweckiego....61 Rys. 35. Model symulacyjny - obraz ruchu w stanie istniejących w rejonie węzła al. Armii Krajowej z ul. Słowackiego...65 Rys. 36. Model symulacyjny - obraz ruchu w stanie istniejącym na odcinku al. Armii Krajowej pomiędzy ul. Słowackiego a ul. Gdańską....66 Rys. 37. Model symulacyjny - obraz ruchu w stanie istniejącym w al. Armii Krajowej w rejonie przystanku autobusowego Os. Potok...67 Rys. 38. Model symulacyjny - obraz ruchu w stanie istniejącym na odcinku al. Armii Krajowej pomiędzy ul. Mickiewicza a ul. Wybrzeże Gdyńskie...68 Rys. 39. Model symulacyjny - obraz ruchu w stanie istniejącym na odcinku al. Armii Krajowej w rejonie węzła z ul. Wybrzeże Gdyńskie...69 Rys. 40. Model symulacyjny z pasem autobusowym rejon węzła al. Armii Krajowej z ul. Słowackiego...71 Rys. 41. Model symulacyjny z pasem autobusowym - rejon węzła al. Armii Krajowej z ul. Słowackiego...72 Rys. 42. Model symulacyjny z pasem autobusowym - rejon początku pasa...73 Rys. 43. Model symulacyjny z pasem autobusowym - rejon przystanku Os. Potok...74 Rys. 44. Model symulacyjny z pasem autobusowym - pomiędzy ul. Mickiewicza a ul. Wybrzeże Gdyńskie...75 Rys. 45. Model symulacyjny z pasem autobusowym - rejon węzła z ul. Wybrzeże Gdyńskie...76 Rys. 46. Szacowane łączne zyski czasu pasażerów komunikacji autobusowej, w okresie 14:00-20:00 na podstawie badań w dniu powszednim....79

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 7 Rys. 47. Szacowane łączne zyski czasu pasażerów komunikacji autobusowej, w okresie 14:00-20:00 na podstawie badań z piątku...79 Rys. 48. Szacowane łączne zyski czasu wszystkich autobusów w okresie pomiędzy 14:00 a 20:00 na podstawie wyników badań z dnia powszedniego (wtorek)...82 Rys. 49. Szacowane łączne zyski czasu wszystkich autobusów w okresie pomiędzy 14:00 a 20:00 na podstawie wyników badań z piątku...82

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 8 Spis tabel: Tabl. 1. Natężenie autobusów ZTM odnotowanych w poszczególnych godzinach badania...16 Tabl. 2. al. Armii Krajowej. Liczba pasażerów autobusów na godzinę, na odcinku pomiędzy ul. Słowackiego a ul. Wybrzeże Gdyńskie (przekrój pomiarowy za przystankiem Os. Potok )...17 Tabl. 3. Suma pasażerów w poszczególnych godzinach z podziałem na typy linii: zwykłe, przyspieszone oraz ekspresowe (wtorek)...18 Tabl. 4. Suma pasażerów w poszczególnych godzinach z podziałem na typy linii: zwykłe, przyspieszone oraz ekspresowe (piątek)...19 Tabl. 5. al. Armii Krajowej. Zestawienie wyników badania liczby pasażerów w autobusach poszczególnych linii - wtorek...22 Tabl. 6. al. Armii Krajowej. Zestawienie wyników badania liczby pasażerów w autobusach poszczególnych linii - piątek...23 Tabl. 7. al. Armii Krajowej, odcinek Słowackiego Wybrzeże Gdyńskie. Czasy przejazdów oraz prędkości komunikacyjne...27 Tabl. 8. al. Armii Krajowej, odcinek Słowackiego Wybrzeże Gdyńskie. Straty czasu w komunikacji autobusowej...31 Tabl. 9. al. Armii Krajowej, odcinek Słowackiego Wybrzeże Gdyńskie. Minimalne i maksymalne czasy przejazdu autobusów...34 Tabl. 10. al. Armii Krajowej natężenie ruchu na jezdni południowej - przekrój za przystankiem Os. Potok...36 Tabl. 11. al. Armii Krajowej - natężenie ruchu na łącznicach jezdni południowej (powiązania z ulicami Słowackiego i Wybrzeże Gdyńskie)...36 Tabl. 12. Średnie czasy przejazdu i prędkości samochodów osobowych na analizowanym odcinku al. Armii Krajowej...37 Tabl. 13. Porównanie liczby osób podróżujących autobusami i samochodami osobowymi na badanym odcinku al. Armii Krajowej (w godzinie 17:00-18:00)...39 Tabl. 14. Średnie czasy przejazdu i prędkości komunikacyjne autobusów i samochodów osobowych w al. Armii Krajowej w szczycie popołudniowym w godz. 17:00-18:00...41 Tabl. 15. Kalibracja modelu porównanie natężeń ruchu z badań i symulacji ruchu...64 Tabl. 16. Kalibracja modelu różnice pomiędzy pomiarem i wynikiem symualcji...64 Tabl. 17. al. Armii Krajowej oszacowanie zysków czasu pasażerów...78 Tabl. 18. Szacowane zyski czasu pasażerów dla godziny 17:00-18:00 na podstawie eksperymentu mikrosymulacyjnego...80 Tabl. 19. al. Armii Krajowej oszacowanie zysków czasu autobusów/godzinę...81 Tabl. 20. Szacowane korzyści eksploatacyjne na podstawie eksperymentu mikrosymulacyjnego....83 Tabl. 21. Szacowane wpływ na średni czas przejazdu samochodów osobowych dla godziny 17:00-18:00 na podstawie eksperymentu mikrosymulacyjnego...84 Tabl. 22 Przedmiar robót związanych z wyznaczeniem pasa autobusowego...85 Tabl. 23 Oszacowanie kosztów związanych z wyznaczeniem pasa autobusowego (bez VAT)...85

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 9 1 WSTĘP 1.1 Podstawa opracowania Prezentowany raport przedstawia wyniki przeprowadzonej analizy i oceny możliwości wyznaczenia wydzielonego pasa autobusowego w al. Armii Krajowej w Warszawie na odcinku ul. Żelazowska Wybrzeże Gdyńskie. Projekt został wykonany przez TransEko Sp.j., na zamówienie Zarządu Transportu Miejskiego, ul. Senatorska 37, 00-099 Warszawa. 1.2 Cel i zakres opracowania Celem pracy było przeanalizowanie warunków ruchu autobusów ZTM w al. Armii Krajowej na odcinku pomiędzy ul. Żelazowską a ul. Wybrzeże Gdyńskie oraz ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na tym odcinku, przy założeniu, że działałby on w kierunku północnowschodnim w okresie szczytu popołudniowego (w godzinach 14:00-20:00). Analizy wykonano na podstawie badań funkcjonowania komunikacji autobusowej w stanie istniejącym oraz przeprowadzonych eksperymentów mikrosymulacyjnych. Zakres zadań wykonanych w opracowaniu obejmował: - Charakterystykę stanu istniejącego wraz z identyfikacją linii autobusowych przebiegających przez analizowany odcinek. - Przeprowadzenie badań ruchu, w tym: pomiarów natężeń i napełnień samochodów osobowych, pomiarów napełnień autobusów, pomiarów czasów przejazdu autobusów i samochodów osobowych. - Opracowanie wyników pomiarów w tym: określenie natężeń ruchu samochodowego na analizowanym odcinku, określenie natężeń ruchu autobusowego, określenie wielkości przewozów w komunikacji autobusowej, określenie czasów przejazdu, prędkości jazdy i strat czasu w komunikacji autobusowej, określenie czasów przejazdu i prędkości jazdy w komunikacji indywidualnej. - Koncepcję wyznaczenia pasa autobusowego. - Analizę funkcjonowania wydzielonego pasa autobusowego przy pomocy mikrosymulacji. - Oszacowanie prognozowanych kosztów i korzyści, w tym: określenie zysków czasu pasażerów, określenie korzyści eksploatacyjnych, określenie wpływu na warunki ruchu innych użytkowników odcinka drogi. - Ocenę zasadności wyznaczenia pasa autobusowego wraz z wytycznymi do organizacji ruchu.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 10 2 STAN ISTNIEJĄCY - KOMUNIKACJA AUTOBUSOWA Aleja Armii Krajowej jest ciągiem komunikacyjnym klasy GP, stanowiącym przedłużenie na terenie miasta drogi krajowej nr 8. Na całym analizowanym odcinku od ul. Żelazowskiej do ul. Wybrzeże Gdyńskie ulica ta ma dwie jezdnie rozdzielone pasem dzielącym. Jezdnia południowa, dla której wykonano analizy możliwości wyznaczenia pasa autobusowego posiada 3 pasy ruchu oraz pas awaryjny. Na odcinku pomiędzy ul. Broniewskiego a ul. Słowackiego przebiega jezdnia lokalna, umożliwiająca wyjazd w kierunku ul. Żelazowskiej, wjazd z ul. Żelazowskiej, wjazd i zjazd na węźle z ul. Marymoncką i Słowackiego oraz dojazd do stacji benzynowej zlokalizowanej pomiędzy ul. Żelazowską a ul. Słowackiego. Aleja Armii Krajowej pełni ważne funkcje komunikacyjne z uwagi na: - obsługę transportu publicznego (komunikacja autobusowa) i ruchu indywidualnego z północno-wschodnich obszarów miasta położonych po prawej stronie Wisły (dzielnice Białołęka i Targówek) oraz z dzielnic usytuowanych po lewej stronie Wisły (Żoliborz, Bielany) w kierunku do i z centrum Warszawy, w tym prowadzi ruch z i do najbardziej na północ wysuniętego mostu na Wiśle mostu Grota Roweckiego, - obsługę transportu publicznego (komunikacja autobusowa) i ruchu indywidualnego z miejscowości podwarszawskich usytuowanych po prawej stronie Wisły takich jak Jabłonna, Legionowo, Nowy Dwór Mazowiecki, Nieporęt, Marki, Radzymin oraz po lewej stronie Wisły takich jak Łomianki, - obsługę ruchu dalekiego zasięgu o charakterze źródłowo-docelowym i tranzytowym wynikającą z przynależności tej trasy do układu dróg krajowych, a w obszarze Warszawy do układu tras obwodowych (Obwodnica Miejska). Analizę możliwości wyznaczenia pasa autobusowego wykonano w celu poprawienia warunków obsługi komunikacją autobusową w szczycie popołudniowym w kierunku zachód wschód na odcinku pomiędzy skrzyżowaniem jezdni lokalnej al. Armii Krajowej z ul. Żelazowską a węzłem al. Armii Krajowej z ul. Wybrzeże Gdyńskie. Obecnie na odcinku tym funkcjonuje 10 linii autobusowych, w tym: - 3 linie zwykłe (linie nr 112, 156, 186), - 5 linii przyspieszonych (linie nr 404, 414, 508, 510, 511), - 2 linie ekspresowe (linia nr E-4 i E-8). Autobusy wszystkich linii po przejechaniu analizowanego odcinka jadą prosto i przekraczają Wisłę mostem Grota Roweckiego. Poniżej przedstawiono charakterystykę eksploatacyjną tych linii pod względem organizacji przewozów (przebieg linii, kierunek jazdy po opuszczeniu odcinka al. Armii Krajowej, częstotliwości kursowania autobusów w godzinach szczytu popołudniowego). Schemat linii autobusowych przedstawiono na rys. 1

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 11 Linia 112: Linia zwykła miejska. Przystanki krańcowe: KAROLIN CH MARKI Przebieg: Połczyńska Szeligowska Lazurowa Człuchowska Powstańców Śląskich Radiowa Wrocławska Piastów Śląskich al. Reymonta Broniewskiego al. Armii Krajowej most Grota-Roweckiego Toruńska Wysockiego Bazyliańska Kondratowicza Łabiszyńska Łojewska Chodecka Kondratowicza Św. Wincentego Głębocka Toruńska Marki. Po zjeździe z mostu Grota-Roweckiego autobusy skręcają w prawo z Trasy Toruńskiej i jadą przez obszar Bródna, następnie ponownie wjeżdżają na Trasę Toruńską (na skrzyżowaniu z Głębocką) i jadą w kierunku Marek. Linia funkcjonuje w okresie 5:00-23:30. Częstotliwość kursowania autobusów w godzinach szczytu popołudniowego wynosi 4 wozy/godz. (według rozkładu jazdy z dnia 26 listopada 2008). Linia 156: Linia zwykła miejska. Przystanki krańcowe: METRO MŁOCINY ZAJEZDNIA STALOWA. Przebieg: Kasprowicza Żeromskiego - Słowackiego al. Armii Krajowej most Grota- Roweckiego Toruńska Wysockiego Bazyliańska Kondratowicza Łabiszyńska Łojewska Chodecka Kondratowicza Św. Wincentego Borzymowska Trocka Pratulińska Handlowa Ossowskiego Barkocińska Myszkowska Gorzykowska Radzymińska al. Solidarności Szwedzka Stalowa. Po zjeździe z mostu Grota-Roweckiego autobusy skręcają w prawo z Trasy Toruńskiej i jadą przez obszar Bródna i Zacisza, następnie kierują się na południe w kierunku Targówka i kończą trasę na Pradze Północ. Linia funkcjonuje w okresie 5:00-23:30. Częstotliwość kursowania autobusów w godzinach szczytu popołudniowego wynosi 4 wozy/godz. (według rozkładu jazdy z dnia 26 listopada 2008). Linia 186: Linia zwykła. Przystanki krańcowe: METRO WILANOWSKA TARCHOMIN. Przebieg: Al. Wilanowska Wołoska Racławicka Żwirki i Wigury Pruszkowska Pawińskiego Banacha Bitwy Warszawskiej 1920 Rondo Zesłańców Syberyjskich al. Prymasa Tysiąclecia al. Armii Krajowej most Grota Roweckiego Modlińska Obrazkowa Myśliborska Światowida Świętosławskiego. Po zjeździe z mostu Grota-Roweckiego autobusy skręcają w lewo w ul. Modlińską i jadą w kierunku osiedla Tarchomin. Linia funkcjonuje w okresie 5:00-23:30. Częstotliwość kursowania autobusów w godzinach szczytu popołudniowego wynosi 5 wozów/godz. (według rozkładu jazdy z dnia 26 listopada 2008).

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 12 Linia 404: Linia przyspieszona. Przystanki krańcowe: PL. NARUTOWICZA TARCHOMIN. Przebieg: Pl. Narutowicza Grójecka Bitwy Warszawskiej 1920 Rondo Zesłańców Syberyjskich al. Prymasa Tysiąclecia al. Armii Krajowej most Grota Roweckiego Modlińska Obrazkowa Myśliborska Światowida Świętosławskiego. Po zjeździe z mostu Grota-Roweckiego autobusy skręcają w lewo w ul. Modlińską i jadą w kierunku osiedla Tarchomin. Linia funkcjonuje w okresie 5:00-8:30 oraz 14:30-19:00. Częstotliwość kursowania autobusów w godzinach szczytu popołudniowego wynosi 4 wozy/godz. (według rozkładu jazdy z dnia 26 listopada 2008). Linia 414: Linia przyspieszona. Przystanki krańcowe: SZCZĘŚLIWICE BRÓDNO-PODGRODZIE. Przebieg: Dickensa Grójecka Bitwy Warszawskiej 1920 Rondo Zesłańców Syberyjskich al. Prymasa Tysiąclecia al. Armii Krajowej most Grota Roweckiego Toruńska Wysockiego Bartnicza Wyszogrodzka Chodecka Krasnobrodzka. Po zjeździe z mostu Grota-Roweckiego autobusy skręcają w prawo z Trasy Toruńskiej i jadą przez obszar Bródna. Linia funkcjonuje w okresie 5:00-9:30 oraz 13:30-20:30. Częstotliwość kursowania autobusów w godzinach szczytu popołudniowego wynosi 4 wozy/godz. (według rozkładu jazdy z dnia 26 listopada 2008). Linia E-4: Linia ekspresowa miejska. Przystanki krańcowe: METRO MARYMONT TARCHOMIN. Przebieg: Włościańska Żelazowska al. Armii Krajowej most Grota-Roweckiego Modlińska, Światowida, Świętosławskiego. Po zjeździe z mostu Grota-Roweckiego autobusy skręcają w lewo w ul. Modlińską i jadą w kierunku osiedla Tarchomin. Linia funkcjonuje w godzinach 6:00-10:00 oraz 15:00-20:00. Częstotliwość kursowania autobusów w godzinie szczytu popołudniowego wynosi 8 wozów/godz. (według rozkładu jazdy z dnia 26 listopada 2008). Linia E-8: Linia ekspresowa miejska. Przystanki krańcowe: METRO MARYMONT NOWODWORY. Przebieg: Włościańska Żelazowska al. Armii Krajowej most Grota-Roweckiego Modlińska, Światowida. Po zjeździe z mostu Grota-Roweckiego autobusy skręcają w lewo w ul. Modlińską i jadą w kierunku osiedla Nowodwory.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 13 Linia funkcjonuje w godzinach 6:00-9:30 oraz 15:00-20:00. Częstotliwość kursowania autobusów w godzinie szczytu popołudniowego wynosi 8 wozów/godz. (według rozkładu jazdy z dnia 26 listopada 2008). Linia 508: Linia przyspieszona miejska. Przystanki krańcowe: METRO MARYMONT NOWODWORY. Przebieg: Włościańska Żelazowska al. Armii Krajowej most Grota-Roweckiego Modlińska Obrazkowa Myśliborska Porajów Świderska Mehoffera Światowida. Po zjeździe z mostu Grota-Roweckiego autobusy skręcają w lewo, w ul. Modlińską i jadą w kierunku osiedla Nowodwory. Linia funkcjonuje w godzinach 5:00-0:30. Częstotliwość kursowania autobusów w godzinach szczytu popołudniowego wynosi 8 wozów/godz. Linia 510: Linia przyspieszona miejska. Przystanki krańcowe: DW. CENTRALNY NOWODWORY. Przebieg: Jezdnia północna Dw. Centralnego Emilii Plater Świętokrzyska Rondo ONZ al. Jana Pawła II Rondo Zgrupowania AK Radosław al. Jana Pawła II pl. Grunwaldzki Ks. Popiełuszki Słowackiego al. Armii Krajowej most Grota- Roweckiego Modlińska Obrazkowa Myśliborska Światowida. Po zjeździe z mostu Grota-Roweckiego autobusy skręcają w lewo w ul. Modlińską i jadą w kierunku osiedla Nowodwory. Linia funkcjonuje w godzinach 5:00-23:30. Częstotliwość kursowania autobusów w godzinach szczytu popołudniowego wynosi 4 wozy/godz. Linia 511: Linia przyspieszona miejska. Przystanki krańcowe: METRO MARYMONT DĄBRÓWKA WIŚLANA. Przebieg: Włościańska Żelazowska al. Armii Krajowej most Grota-Roweckiego Modlińska Aluzyjna. Po zjeździe z mostu Grota-Roweckiego autobusy skręcają w lewo w ul. Modlińską i jadą w kierunku osiedla Winnica. Linia funkcjonuje w okresie 5:00-24:00. Częstotliwość kursowania autobusów w godzinach szczytu popołudniowego wynosi 6 wozów/godz.

Rys. 1. Schemat linii autobusowych funkcjonujących na analizowanym odcinku al. Armii Krajowej

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 15 3 BADANIA RUCHU 3.1 Wstęp W celu sprawdzenia zasadności wydzielenia pasa autobusowego w al. Armii Krajowej w Warszawie, na odcinku pomiędzy ul. Żelazowską a ul. Wybrzeże Gdyńskie wykonano badania ruchu. Badania te objęły: pomiar czasów przejazdu i liczby pasażerów w komunikacji autobusowej, natężeń ruchu, czasów przejazdu i liczby pasażerów w komunikacji indywidualnej oraz prędkości pojazdów komunikacji indywidualnej i zbiorowej. Wyniki badań posłużyły do oceny wielkości przewozów pasażerskich oraz oceny warunków ruchu w komunikacji indywidualnej i autobusowej. Wyniki badań zostały także wykorzystane do przeprowadzenia eksperymentu mikrosymulacyjnego umożliwiającego określenie efektów wprowadzenia uprzywilejowania autobusów. Pomiary przeprowadzone zostały w kierunku zachód wschód (w kierunku do mostu Grota Roweckiego) w okresie szczytu popołudniowego (w godzinach 14:00 20:00) w dniach 21-30 listopada 2008 w tym: - pomiar czasów przejazdu autobusów ZTM badany był na odcinku pomiędzy zachodnią łącznicą wjazdową z ul. Słowackiego a łącznicą zjazdową z ul. Wybrzeże Gdyńskie, w godzinach 14:00-20:00, - pomiar liczby pasażerów autobusów ZTM został wykonany w przekroju za przystankiem Os. Potok, w okresie od 14:00 do 20:00, - pomiar czasów przejazdu samochodów osobowych badany był na odcinku pomiędzy zachodnią łącznicą wjazdową z ul. Słowackiego a łącznicą zjazdową z ul. Wybrzeże Gdyńskie, w godzinach 14:00-20:00, - pomiar natężenia ruchu samochodów wykonano w ciągu godziny (17:00-18:00), w przekroju za przystankiem Os. Potok oraz na łącznicach al. Armii Krajowej z ul. Słowackiego oraz z ul. Wybrzeże Gdyńskie, - pomiar liczby osób w samochodach osobowych odbył się w ciągu godziny (17:00-18:00), w przekroju za przystankiem Os. Potok. Pomiary odbyły się niezależnie w ciągu dwóch dni powszednich, w tym jeden pomiar wykonany został w piątek (21 listopada 2008), a drugi we wtorek (25 listopada 2008). Pomiar czasu przejazdu autobusów przeprowadzono dodatkowo w warunkach ruchu swobodnego. Uznano, że warunki takie panują w niedzielę. Pomiary te przeprowadzone zostały 30 listopada w godz. 12:00-13:00. 3.2 Pomiary liczby pasażerów autobusów Pomiar liczby pasażerów w autobusach odbył się w przekroju za przystankiem Os. Potok, w okresie 14:00-20:00, w ciągu dwóch dni powszednich (wtorek i piątek). Na tym odcinku funkcjonuje 10 linii autobusowych, w tym: - 3 linie zwykłe (112, 156, 186), - 5 linii przyspieszonych (404, 414, 508, 510, 511), - 2 linie ekspresowe (E-4, E-8).

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 16 Podczas całego okresu pomiarowego odnotowano łącznie przejazd 275 autobusów we wtorek oraz 271 autobusów w piątek (tabl. 1, rys. 2), przy czym: w godzinie 14:00-15:00 29 autobusów (wtorek i piątek), w godzinie 15:01-16:00 41 autobusów (wtorek) i 42 autobusy (piątek), w godzinie 16:01-17:00 49 autobusów (wtorek i piątek), w godzinie 17:01-18:00 54 autobusy (wtorek) i 53 autobusy (piątek), w godzinie 18:01-19:00 55 autobusów (wtorek) i 59 autobusów (piątek), w godzinie 19:01-20:00 47 autobusów (wtorek) i 39 autobusów (piątek). Tabl. 1. Natężenie autobusów ZTM odnotowanych w poszczególnych godzinach badania. Godzina wtorek Liczba autobusów piątek 14:00-15:00 29 29 15:00-16:00 41 42 16:00-17:00 49 49 17:00-18:00 54 53 18:00-19:00 55 59 19:00-20:00 47 39 Suma 275 271 70 60 50 40 30 wtorek piątek 20 10 0 14:00-15:00 15:00-16:00 16:00-17:00 17:00-18:00 18:00-19:00 19:00-20:00 Rys. 2. Natężenie autobusów ZTM odnotowanych w poszczególnych godzinach badania. W tabl. 2 oraz na rys. 3 przedstawiono liczby pasażerów odnotowanych w poszczególnych dniach i godzinach pomiarowych na odcinku al. Armii Krajowej pomiędzy ul. Słowackiego a ul. Wybrzeże Gdyńskie.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 17 Na podstawie wyników badań ruchu można stwierdzić, że: Na analizowanym odcinku al. Armii Krajowej z komunikacji autobusowej korzysta bardzo duża liczba pasażerów. Łącznie w całym okresie pomiarowym (w ciągu 6 godzin) szacuje się, że autobusy przewożą w jednym kierunku, w zależności od dnia od ok. 15,3 tys. do 15,8 tys. pasażerów. Największe natężenie ruchu pasażerów w ciągu godziny odnotowano w okresie od 16:00 do 17:00: - ok. 3,5 tys. pasażerów/godzinę/kierunek we wtorek, - ok. 3,1 tys. pasażerów/godzinę/kierunek w piątek; oraz w okresie od 17:00 do 18:00 - ok. 3,3 tys. pasażerów/godzinę/kierunek we wtorek, - ok. 2,7 tys. pasażerów/godzinę/kierunek w piątek. Liczba pasażerów na godzinę poza godzinami szczytu utrzymuje się również na wysokim poziomie i wynosi: - od ok. 1,7 tys. do ok. 2,0 tys. pasażerów/godzinę w okresie od 14:00 do 15:00, - od ok. 2,6 tys. do ok. 2,7 tys. pasażerów/godzinę w okresie od 15:00 do 16:00, - od ok. 2,45 tys. do ok. 2,55 tys. pasażerów/godzinę w okresie od 18:00 do 19:00, - od ok. 2,25 tys. do ok. 2,15 tys. pasażerów/godzinę w okresie od 19:00 do 20:00. Oferowana podaż miejsc w autobusach w całym badanym okresie wyniosła ok. 35,5 tys. we wtorek oraz ok. 33,8 tys. w piątek. Wykorzystanie miejsc w całym okresie pomiarowym kształtowało się na poziomie 45%, przy czym jest ono zróżnicowane w poszczególnych godzinach: - w okresie do godziny 18:00 wyniosło od 48% (14:00-15:00) do 56% (16:00-17:00) we wtorek oraz od 41% (17:00-18:00) do 56% w piątek (14:00-15:00), - w okresie po godzinie 18:00 zmniejszyło się do wartości 35-37% we wtorek oraz do wartości 34-44% w piątek. Tabl. 2. al. Armii Krajowej. Liczba pasażerów autobusów na godzinę, na odcinku pomiędzy ul. Słowackiego a ul. Wybrzeże Gdyńskie (przekrój pomiarowy za przystankiem Os. Potok ) Wtorek Piątek Godzina Liczba autobusów Łączna podaż przewozowa/godzinę Łączna liczba pasażerów/godzinę Średnia liczba pasażerów w pojeździe % wykorzystania miejsc Liczba autobusów Łączna podaż przewozowa/godzinę Łączna liczba pasażerów/godzinę Średnia liczba pasażerów w pojeździe % wykorzystania miejsc 14:00-15:00 29 3580 1735 60 48% 29 3580 1994 69 56% 15:00-16:00 41 5040 2586 63 51% 42 5220 2761 66 53% 16:00-17:00 49 6220 3499 71 56% 49 6140 3088 63 50% 17:00-18:00 54 6640 3288 61 50% 53 6580 2705 51 41% 18:00-19:00 55 7000 2444 44 35% 59 7420 2552 43 34% 19:00-20:00 47 6000 2218 47 37% 39 4900 2140 55 44% Razem 275 34480 15770 57 46% 271 33840 15240 56 45%

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 18 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 14:00-15:00 15:00-16:00 16:00-17:00 17:00-18:00 18:00-19:00 19:00-20:00 Wtorek Piątek Rys. 3. al. Armii Krajowej. Liczba pasażerów autobusów na godzinę, na odcinku pomiędzy ul. Słowackiego a ul. Wybrzeże Gdyńskie (przekrój pomiarowy za przystankiem Os. Potok ) Na podstawie wyników badań przeprowadzono ocenę napełnień oraz udziału w przewozach pasażerskich: poszczególnych typów linii (linie zwykłe, przyspieszone, ekspresowe) wyniki przedstawione w tabl. 3 i tabl. 4 oraz na rys. 4 i rys. 5, poszczególnych linii wyniki przedstawione w i tabl. 6 oraz na rys. 6 i rys. 7. Uzyskane wyniki wskazują, że: Podstawowe znaczenie dla obsługi pasażerów mają linie przyspieszone: autobusy 5 linii przyspieszonych w całym okresie pomiarowym przewiozły 8,8 9 tys. pasażerów, czyli 57-58% pasażerów. Autobusy trzech linii zwykłych przewożą 3,5 3,7 tys. pasażerów (22-24%). Autobusy dwóch linii ekspresowych przewożą 2,7-3,3 tys. pasażerów (ok. 18-21%). Tabl. 3. Suma pasażerów w poszczególnych godzinach z podziałem na typy linii: zwykłe, przyspieszone oraz ekspresowe (wtorek). WTOREK 14:00-15:00 15:00-16:00 16:00-17:00 17:00-18:00 18:00-19:00 19:00-20:00 Typ linii Liczba pasażerów % udział Liczba pasażerów % udział Liczba pasażerów % udział Liczba pasażerów % udział Liczba pasażerów % udział Liczba pasażerów % udział Linie zwykłe 663 38% 644 25% 730 21% 657 20% 409 17% 435 20% Linie przyspieszone 1072 62% 1742 67% 1874 54% 1712 52% 1315 54% 1246 56% Linie ekspresowe 0 0% 200 8% 895 26% 919 28% 720 29% 537 24% Razem 1735 100% 2586 100% 3499 100% 3288 100% 2444 100% 2218 100%

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 19 Tabl. 4. Suma pasażerów w poszczególnych godzinach z podziałem na typy linii: zwykłe, przyspieszone oraz ekspresowe (piątek). PIĄTEK 14:00-15:00 15:00-16:00 16:00-17:00 17:00-18:00 18:00-19:00 19:00-20:00 Typ linii Liczba pasażerów % udział Liczba pasażerów % udział Liczba pasażerów % udział Liczba pasażerów % udział Liczba pasażerów % udział Liczba pasażerów % udział Linie zwykłe 636 32% 735 27% 590 19% 627 23% 562 22% 563 26% Linie przyspieszone 1358 68% 1673 61% 1685 55% 1336 49% 1454 57% 1298 61% Linie ekspresowe 0 0% 353 13% 813 26% 742 27% 536 21% 279 13% Razem 1994 100% 2761 100% 3088 100% 2705 100% 2552 100% 2140 100% 21% 22% 18% 24% 57% 58% Linie zwykłe Linie przyspieszone Linie ekspresowe Rys. 4. Udział poszczególnych typów linii autobusowych w przewozach wtorek. Rys. 5. Udział poszczególnych typów linii autobusowych w przewozach piątek. W odniesieniu do napełnień autobusów poszczególnych linii uzyskane wyniki wskazują, że: - Największa liczba pasażerów korzysta z linii przyspieszonej 508 (w zależności od dnia w całym okresie pomiarowym było to ok. 3,8-3,85 tys. pasażerów, a jej udział w przewozach wynosi ok. 24-25%). W ciągu godziny na tej linii odnotowano od ok. 460 do ok. 820 pasażerów/godzinę/kierunek (w zależności od godziny i dnia). Jej udział w przewozach odniesiony do poszczególnych godzin okresu popołudniowego stanowi od 19 do 35%, a średnia liczba pasażerów na autobus jest na poziomie od 54 do 116 osób. - W godzinach szczytu, pomiędzy 16:00 a 18:00 duży udział w przewozach mają także linie ekspresowe E-4 i E-8 oraz linia przyspieszona 511,w tym: E-4 od 760 pasażerów w piątek do 950 pasażerów we wtorek, a jej udział w tych godzinach wynosi od 13 do 14%. Natomiast średnia liczba pasażerów w autobusie była na poziomie 68 osób we wtorek oraz 48-53 w piątek.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 20 E-8 800 pasażerów w piątek do 870 pasażerów we wtorek, a jej udział w tych godzinach wynosi również od 13 do 14%. Natomiast średnia liczba pasażerów w autobusie była na poziomie 54-61 osób we wtorek oraz 51-73 w piątek. 511 630 pasażerów w piątek do 840 pasażerów we wtorek, a jej udział w tych godzinach wynosi od 11 do 12%. Natomiast średnia liczba pasażerów w autobusie była na poziomie 69-71 osób we wtorek oraz 54-61 w piątek. - Wśród linii zwykłych: najlepiej wykorzystywana jest linia 186, w której w całym okresie pomiarowym odnotowano ok. 1,5 tys. pasażerów, a jej udział w przewozach stanowił ok. 10%; liczba pasażerów/autobus kształtowała się na poziomie od 30 do 78 we wtorek oraz od 33 do 84 w piątek; nieco gorzej wykorzystywana jest linia 112, w której w całym okresie pomiarowym odnotowano ok. 1,25 tys. pasażerów, a jej udział w przewozach stanowił ok. 8%; liczba pasażerów/autobus kształtowała się na poziomie od 30 do 75 we wtorek oraz od 41 do 85 w piątek; najgorzej wykorzystywana jest linia 156, w której w całym okresie pomiarowym odnotowano ok. 820-960 pasażerów, a jej udział w przewozach stanowił ok. 5-6%; liczba pasażerów/autobus kształtowała się na poziomie od 27 do 44 we wtorek oraz od 21 do 53 w piątek. Z punktu widzenia średniego napełnienia autobusów (średnie napełnienie z całego okresu pomiarowego, z godzin funkcjonowania linii), najlepsze wykorzystanie występuje na liniach: 508 87 pasażerów na autobus we wtorek (wartość minimalna w godzinie 19:00-20:00 58 pasażerów na autobus, a wartość maksymalna w godzinie 16:00-17:00 116 pasażerów/autobus) oraz 89 pasażerów na autobus w piątek (wartość minimalna w godzinie 18:00-19:00 64 pasażerów na autobus, a wartość maksymalna w godzinie 15:00-16:00 105 pasażerów/autobus); 510 62 pasażerów na autobus we wtorek (wartość minimalna w godzinie 14:00-15:00 44 pasażerów na autobus, a wartość maksymalna w godzinie 19:00-20:00 81 pasażerów/autobus) oraz 75 pasażerów na autobus w piątek (wartość minimalna w godzinie 17:00-18:00 62 pasażerów na autobus, a wartość maksymalna w godzinie 14:00-15:00 97 pasażerów/autobus); a najsłabsze: 156 37 pasażerów na autobus we wtorek (wartość minimalna w godzinie 18:00-19:00 27 pasażerów na autobus, a wartość maksymalna w godzinie 14:00-15:00 oraz 15:00-16:00 44 pasażerów/autobus) oraz 43 pasażerów na autobus w piątek (wartość minimalna w godzinie 19:00-20:00 21 pasażerów na autobus, a wartość maksymalna w godzinie 14:00-15:00 oraz 16:00-17:00 53 pasażerów/autobus); 414 39 pasażerów na autobus we wtorek (wartość minimalna w godzinie 14:00-15:00 17 pasażerów na autobus, a wartość maksymalna w godzinie 16:00-17:00 77 pasażerów/autobus) oraz 37 pasażerów na autobus w piątek (wartość minimalna w godzinie 18:00-19:00 18 pasażerów na autobus, a wartość maksymalna w godzinie 14:00-15:00 56 pasażerów/autobus).

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 21 Na pozostałych liniach średnie napełnienie kształtowało się na poziomie (średnie napełnienie z całego okresu pomiarowego, z godzin funkcjonowania linii): we wtorek: - 57 pasażerów na autobus na liniach 511 i E-8, - 56 pasażerów na autobus na linii 112, - 55 pasażerów na autobus na linii 404, - 54 pasażerów na autobus na linii 186, - 53 pasażerów na autobus na linii w E-4, w piątek: - 56 pasażerów na autobus na linii 186, - 54 pasażerów na autobus na linii 112, - 52 pasażerów na autobus na linii E-8, - 51 pasażerów na autobus na linii w 511, - 46 pasażerów na autobus na linii E-4, - 43 pasażerów na autobus na linii w 404.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 22 19:00-20:00 18:00-19:00 17:00-18:00 16:00-17:00 15:00-16:00 14:00-15:00 Tabl. 5. al. Armii Krajowej. Zestawienie wyników badania liczby pasażerów w autobusach poszczególnych linii - wtorek. Nr linii: 112 156 186 404 414 508 510 511 E-4 E-8 Razem Liczba pasażerów/godzinę 219 176 268 99 17 558 132 266 0 0 1735 Udział linii w przewozach 13% 10% 15% 6% 1% 32% 8% 15% 0% 0% 100% Średnia liczba pasażerów na autobus według pomiaru 73 44 54 99 17 93 44 44 0 0 60 Częstotliwość kursowania wg pomiaru [wozów/godz.] 3 4 5 1 1 6 3 6 0 0 29 Liczba pasażerów/godzinę 243 132 269 166 201 755 316 304 122 78 2586 Udział linii w przewozach 9% 5% 10% 6% 8% 29% 12% 12% 5% 3% 100% Średnia liczba pasażerów na autobus według pomiaru 61 44 67 42 50 94 79 61 41 39 63 Częstotliwość kursowania wg pomiaru [wozów/godz.] 4 3 4 4 4 8 4 5 3 2 41 Liczba pasażerów/godzinę 224 196 310 162 230 813 256 413 407 488 3499 Udział linii w przewozach 6% 6% 9% 5% 7% 23% 7% 12% 12% 14% 100% Średnia liczba pasażerów na autobus według pomiaru 75 39 78 54 77 116 64 69 68 61 71 Częstotliwość kursowania wg pomiaru [wozów/godz.] 3 5 4 3 3 7 4 6 6 8 49 Liczba pasażerów/godzinę 290 152 215 192 136 753 206 425 540 379 3288 Udział linii w przewozach 9% 5% 7% 6% 4% 23% 6% 13% 16% 12% 100% Średnia liczba pasażerów na autobus według pomiaru 58 38 54 48 34 94 52 71 68 54 61 Częstotliwość kursowania wg pomiaru [wozów/godz.] 5 4 4 4 4 8 4 6 8 7 54 Liczba pasażerów/godzinę 120 80 209 133 163 469 203 347 360 360 2444 Udział linii w przewozach 5% 3% 9% 5% 7% 19% 8% 14% 15% 15% 100% Średnia liczba pasażerów na autobus według pomiaru 40 27 30 33 33 67 51 50 45 51 44 Częstotliwość kursowania wg pomiaru [wozów/godz.] 3 3 7 4 5 7 4 7 8 7 55 Liczba pasażerów/godzinę 152 80 203 0 100 460 407 279 246 291 2218 Udział linii w przewozach 7% 4% 9% 0% 5% 21% 18% 13% 11% 13% 100% Średnia liczba pasażerów na autobus według pomiaru 30 27 41 0 25 58 81 47 41 58 47 Częstotliwość kursowania wg pomiaru [wozów/godz.] 5 3 5 0 4 8 5 6 6 5 47

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 23 19:00-20:00 18:00-19:00 17:00-18:00 16:00-17:00 15:00-16:00 14:00-15:00 Tabl. 6. al. Armii Krajowej. Zestawienie wyników badania liczby pasażerów w autobusach poszczególnych linii - piątek. Nr linii: 112 156 186 404 414 508 510 511 E-4 E-8 Razem Liczba pasażerów/godzinę 183 212 241 56 56 706 292 248 0 0 1994 Udział linii w przewozach 9% 11% 12% 3% 3% 35% 15% 12% 0% 0% 100% Średnia liczba pasażerów na autobus według pomiaru 61 53 60 56 56 101 97 41 0 0 69 Częstotliwość kursowania wg pomiaru [wozów/godz.] 3 4 4 1 1 7 3 6 0 0 29 Liczba pasażerów/godzinę 339 132 264 161 218 733 198 363 204 149 2761 Udział linii w przewozach 12% 5% 10% 6% 8% 27% 7% 13% 7% 5% 100% Średnia liczba pasażerów na autobus według pomiaru 85 44 53 40 55 105 66 61 68 50 66 Częstotliwość kursowania wg pomiaru [wozów/godz.] 4 3 5 4 4 7 3 6 3 3 42 Liczba pasażerów/godzinę 122 212 256 183 201 681 313 307 373 440 3088 Udział linii w przewozach 4% 7% 8% 6% 7% 22% 10% 10% 12% 14% 100% Średnia liczba pasażerów na autobus według pomiaru 41 53 64 46 50 97 63 61 53 73 63 Częstotliwość kursowania wg pomiaru [wozów/godz.] 3 4 4 4 4 7 5 5 7 6 49 Liczba pasażerów/godzinę 241 220 166 178 56 592 186 324 386 356 2705 Udział linii w przewozach 9% 8% 6% 7% 2% 22% 7% 12% 14% 13% 100% Średnia liczba pasażerów na autobus według pomiaru 48 44 42 45 19 74 62 54 48 51 51 Częstotliwość kursowania wg pomiaru [wozów/godz.] 5 5 4 4 3 8 3 6 8 7 53 Liczba pasażerów/godzinę 178 120 264 81 106 514 418 335 241 295 2552 Udział linii w przewozach 7% 5% 10% 3% 4% 20% 16% 13% 9% 12% 100% Średnia liczba pasażerów na autobus według pomiaru 45 40 33 27 18 64 70 48 34 42 43 Częstotliwość kursowania wg pomiaru [wozów/godz.] 4 3 8 3 6 8 6 7 7 7 59 Liczba pasażerów/godzinę 162 64 337 0 68 628 363 239 112 167 2140 Udział linii w przewozach 8% 3% 16% 0% 3% 29% 17% 11% 5% 8% 100% Średnia liczba pasażerów na autobus według pomiaru 41 21 84 0 23 90 91 40 28 42 55 Częstotliwość kursowania wg pomiaru [wozów/godz.] 4 3 4 0 3 7 4 6 4 4 39

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 24 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 14:00-15:00 15:00-16:00 16:00-17:00 17:00-18:00 18:00-19:00 19:00-20:00 112 156 186 404 414 508 510 511 E-4 E-8 Rys. 6. al. Armii Krajowej, odcinek pomiędzy ul. Słowackiego a ul. Wybrzeże Gdyńskie. Udział linii w przewozach pasażerskich wtorek.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 25 800 700 600 500 400 300 200 100 0 14:00-15:00 15:00-16:00 16:00-17:00 17:00-18:00 18:00-19:00 19:00-20:00 112 156 186 404 414 508 510 511 E-4 E-8 Rys. 7. al. Armii Krajowej, odcinek pomiędzy ul. Słowackiego a ul. Wybrzeże Gdyńskie. Udział linii w przewozach pasażerskich piątek.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 26 3.3 Czasy przejazdu autobusów oraz identyfikacja strat czasu i utrudnień w ruchu autobusów 3.3.1 Czasy przejazdu i prędkości autobusów Badania czasu przejazdu autobusów ZTM przeprowadzono w dniach 21-30 listopada 2008 r. na odcinku al. Armii Krajowej pomiędzy zachodnią łącznicą wjazdową z ul. Słowackiego a łącznicą zjazdową z ul. Wybrzeże Gdyńskie. W celu identyfikacji strat czasu i utrudnień w ruchu autobusów pomierzono również czasy przejazdu i prędkości na tym odcinku w warunkach ruchu swobodnego. Uznano, że warunki takie panują w niedzielę, a w przypadku linii ekspresowych, które nie kursują w niedzielę, jako prędkość swobodną przyjęto wyniki z piątku z okresu pomiędzy 19:00 a 20:00, kiesy to odnotowano bardzo dobre warunki ruchu autobusów ekspresowych. Uzyskane wyniki wskazują, że: Najtrudniejsze warunki ruchu autobusów panują w zależności od dnia w okresie 16:00-17:00 (piątek) oraz 17:00-18:00 (wtorek). W trakcie pomiarów przeprowadzonych w tych godzinach średni czas przejazdu odcinka o długości ok. 1,6km, wyniósł ponad 10 minut, a prędkość spadła do poziomu 9,6km/h! W odniesieniu do poszczególnych typów linii najwyższe czasy przejazdu i najniższe średnie prędkości komunikacyjne odnotowano na poziomie: - 9km/h (wtorek) i 9,4km/h (piątek) w przypadku linii zwykłych, - 10,1km/h (wtorek) i 9,9km/h (piątek) w przypadku linii przyspieszonych, - 9,2km/h (wtorek) i 9,1km/h (piątek) w przypadku linii ekspresowych. Niską średnią prędkość komunikacyjną odnotowano również we wtorek okresie 16:00-17:00 12,2 km/h, w tym w odniesieniu do: - linii zwykłych była ona na poziomie 13,1km/h, - linii przyspieszonych była ona na poziomie 10,7km/h, - linii ekspresowych była ona na poziomie 14,1km/h; oraz w piątek w okresie 15:00-16:00 16,2km/h, w tym w przypadku: - linii zwykłych była ona na poziomie 16,9km/h, - linii przyspieszonych była ona na poziomie 16,9km/h, - linii ekspresowych była ona na poziomie 11,7km/h. we wtorek: - w godzinach 15:00-16:00 oraz 18:00-19:00 średnia prędkość wzrasta do poziomu 19,9-20,8km/h, a średni czas przejazdu nie przekracza 5 minut; - w okresie pomiędzy 19:00 a 20:00 średni czas przejazdu skraca się do wartości 3 minut 19 sekund, a średnia prędkość wzrasta do prawie 30km/h; w okresie tym zauważalna jest już znaczna różnica pomiędzy średnimi prędkościami, w poszczególnych typach linii: 27-27,7km/h w przypadku linii zwykłych i przyspieszone oraz 35,6km/h w przypadku linii ekspresowych; - najlepsze warunki odnotowano pomiędzy godziną 14:00 a 15:00, kiedy to średni czas przejazdu wyniósł poniżej 3 minut, a prędkość 35km/h. w piątek: - w godzinach 17:00-18:00 średnia prędkość jest na dość niskim poziomie, jednak sięga 18,6km/h, a średni czas przejazdu wynosi ponad 5 minut;

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 27 - po godzinie 18:00 warunki ruchu zdecydowanie się poprawiają, w wyniku czego średni czas przejazdu skraca się do poziomu poniżej 2,5 minut, a średnia prędkość wzrasta powyżej 40km/h; w okresie tym występuje zdecydowana różnica w czasach przejazdu i prędkościach w poszczególnych typach linii: w przypadku linii zwykłych i przyspieszonych prędkość jest na poziomie od 33,7 do 37,4km/h, natomiast w przypadku linii ekspresowych od prawie 56 do 67km/h!!! - dobre warunki ruchu panują w okresie przed 15:00, kiedy to średni czas przejazdu autobusów wynosi ok. 3 minut, a prędkość 32,7km/h. Tabl. 7. al. Armii Krajowej, odcinek Słowackiego Wybrzeże Gdyńskie. Czasy przejazdów oraz prędkości komunikacyjne. Ruch swobodny (niedziela) Czas przejazdu Średnia prędkość komunikacyjna Czas przejazdu Środa Dzień powszedni Średnia prędkość komunikacyjna Czas przejazdu Piątek Średnia prędkość komunikacyjna [s] [km/h] [km/h] [s] [km/h] [s] 14:00-15:00 Linia zwykła 02:37 36,7 02:51 33,7 03:01 31,8 Linia przyspiesz. 02:34 37,4 02:40 36,0 02:53 33,3 15:00-16:00 Linia zwykła 02:37 36,7 04:22 22,0 05:40 16,9 Linia przyspiesz. 02:34 37,4 04:46 20,1 05:41 16,9 Linia ekspresowa 01:26 67,0 04:24 21,8 08:13 11,7 16:00-17:00 Linia zwykła 02:37 36,7 07:20 13,1 10:16 9,4 Linia przyspiesz. 02:34 37,4 09:00 10,7 09:43 9,9 Linia ekspresowa 01:26 67,0 06:48 14,1 10:30 9,1 17:00-18:00 Linia zwykła 02:37 36,7 10:38 9,0 05:30 17,5 Linia przyspiesz. 02:34 37,4 09:29 10,1 04:58 19,3 Linia ekspresowa 01:26 67,0 10:24 9,2 05:12 18,5 18:00-19:00 Linia zwykła 02:37 36,7 04:25 21,7 02:42 35,6 Linia przyspiesz. 02:34 37,4 05:09 18,6 02:41 35,8 Linia ekspresowa 01:26 67,0 04:42 20,4 01:43 55,9 19:00-20:00 Linia zwykła 02:37 36,7 03:33 27,0 02:51 33,7 Linia przyspiesz. 02:34 37,4 03:28 27,7 02:34 37,4 Linia ekspresowa 01:26 67,0 02:42 35,6 01:26 67,0

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 28 11:31 10:05 10:01 11:31 10:05 10:03 08:38 07:58 08:38 07:12 05:46 04:19 02:53 02:44 04:37 04:51 03:19 07:12 05:46 04:19 02:53 02:56 06:03 05:10 02:28 02:25 01:26 01:26 00:00 14:00-15:00 15:00-16:00 16:00-17:00 17:00-18:00 18:00-19:00 19:00-20:00 Linia zwykła Linia przyspieszona Linia ekspresowa Wartość średnia Rys. 8. Czasy przejazdu autobusów w poszczególnych godzinach wtorek. 00:00 14:00-15:00 15:00-16:00 16:00-17:00 17:00-18:00 18:00-19:00 19:00-20:00 Linia zwykła Linia przyspieszona Linia ekspresowa Wartość średnia Rys. 9. Czasy przejazdu autobusów w poszczególnych godzinach piątek. 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 35,0 20,8 12,2 9,6 19,9 29,4 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 32,7 16,2 9,6 18,6 40,5 42,4 0,0 14:00-15:00 15:00-16:00 16:00-17:00 17:00-18:00 18:00-19:00 19:00-20:00 0,0 14:00-15:00 15:00-16:00 16:00-17:00 17:00-18:00 18:00-19:00 19:00-20:00 Linia zwykła Linia przyspieszona Linia ekspresowa Wartość średnia Linia zwykła Linia przyspieszona Linia ekspresowa Wartość średnia Rys. 10. Średnie prędkości autobusów w poszczególnych godzinach wtorek. Rys. 11. Średnie prędkości autobusów w poszczególnych godzinach piątek.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 29 3.3.2 Identyfikacja strat czasu autobusów Porównanie średnich czasów przejazdu oraz średnich prędkości komunikacyjnych uzyskanych w trakcie pomiarów w ciągu dwóch dni powszednich (wtorku i piątku) z wartościami pomierzonymi w niedzielę, kiedy to autobusy poruszają się w warunkach zbliżonych do swobodnych, pozwoliło na oszacowanie wartości średnich strat czasu w poszczególnych godzinach, w przeliczeniu na pojedynczy autobus. Ustalono, że są one na poziomie: 9 sekund we wtorek i 21 sekund w piątek w godzinie 14:00-15:00, 2minuty i 10 sekund we wtorek i 3 minuty i 37 sekund w piątek w godzinie 15:00-16:00, 5 minut i 42 sekundy we wtorek i 7 minut 46 sekund w piątek w godzinie 16:00-17:00, 7 minut 45 sekund we wtorek i 2 minuty 55 sekund w piątek w godzinie 17:00-18:00, 2 minuty 35 sekund we wtorek i 9 sekund w piątek w godzinie 18:00-19:00, 1 minutę we wtorek i 4 sekundy w piątek w godzinie 19:00-20:00. Uwzględniając natężenia autobusów oraz średnie straty czasu autobusów poszczególnych typów linii można stwierdzić, że łączne straty czasu w całym okresie pomiarowym wyniosły: we wtorek 979 minut i 49 sekund, czyli ok. 16,3 godziny! w piątek 708 minut 40 sekund, czyli ok. 11,8 godziny!. W odniesieniu do warunków ruchu w dzień powszedni (wtorek) na podstawie wyników pomiarów ruchu szacuje się, że: największe straty czasu występują w okresie pomiędzy 17:00 a 18:00 i wynoszą ok. 418,5 minuty, w tym jeśli chodzi o: - linie zwykłe ok. 104 minuty, - linie przyspieszone prawie 180 minut, - linie ekspresowe 134,5 minuty; duże straty czasu występują także w okresie pomiędzy 16:00 a 17:00 (ok. 279,5 minuty) oraz pomiędzy 18:00 a 19:00 (ok.142 minuty), w tym jeśli chodzi o: - linie zwykłe odpowiednio ok. 56,5 minuty oraz ok. 23,5minuty, - linie przyspieszone odpowiednio ok. 148 minut oraz ok. 69 minut, - linie ekspresowe odpowiednio ok. 75 minut oraz 49 minut; w okresie pomiędzy 15:00 a 16:00 łączne straty czasu wyniosły ok. 89 minut, w tym jeśli chodzi o: - linie zwykłe ok. 19 minut, - linie przyspieszone ok. 55 minut, - linie ekspresowe ok. 15 minuty; w okresie pomiędzy 19:00 a 20:00 łączne straty czasu zmniejszają się do wartości ok. 47 minut, w tym jeśli chodzi o: - linie zwykłe ok. 12 minut, - linie przyspieszone ok. 21 minut, - linie ekspresowe ok. 14 minut;

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 30 najmniejsze łączne straty czasu odnotowano w okresie pomiędzy 14:00 a 15:00, których wartość wyniosła ok. 4 minuty, w tym jeśli chodzi o: - linie zwykłe ponad 2,5 minuty, - linie przyspieszone prawie 1,5 minuty. W odniesieniu do piątku na podstawie wyników pomiarów ruchu szacuje się, że: największe straty czasu występują w okresie pomiędzy 16:00 a 17:00 i wynoszą ok. 381 minut, w tym jeśli chodzi o: - linie zwykłe ok. 84,5 minuty, - linie przyspieszone ok. 178,5 minuty, - linie ekspresowe ok. 118 minut; duże straty czasu występują także w okresie pomiędzy 17:00 a 18:00 (ok. 154,5 minuty) oraz pomiędzy 15:00 a 16:00 (ok.152 minuty), w tym jeśli chodzi o: - linie zwykłe odpowiednio ok. 40,5 minuty oraz ok. 36,5minuty, - linie przyspieszone odpowiednio ok. 57,5 minut oraz ok. 75 minut, - linie ekspresowe odpowiednio 56,5 minut oraz 40,5 minuty; w okresie pomiędzy 14:00 a 15:00 łączne straty czasu wyniosły ok. 10 minut, w tym jeśli chodzi o: - linie zwykłe ok. 4,5 minuty, - linie przyspieszone ok. 5,5 minuty, najmniejsze łączne straty czasu odnotowano w okresie pomiędzy 18:00 a 20:00, których wartość wyniosła ok. 8,5 minuty (pomiędzy 18:00 a 19:00), w tym jeśli chodzi o: - linie zwykłe ok. 1 minuty, - linie przyspieszone 3,5 minuty, - linie ekspresowe ok. 4 minut; natomiast pomiędzy 19:00 a 20:00 łączna starta czasu wyniosła ok. 2,5 minuty i dotyczyła tylko linii zwykłych. W tabl. 8 przedstawiono średnie straty czasu pojedynczego pojazdu oraz łączne straty czasu, w stosunku do ruchu swobodnego, dla poszczególnych typów linii w każdej analizowanej godzinie. Natomiast na rys. 12 - rys. 13 przedstawiono łączne straty czasu w poszczególnych godzinach wszystkich autobusów z uwzględnieniem udziału poszczególnych typów linii.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 31 Typ linii Tabl. 8. al. Armii Krajowej, odcinek Słowackiego Wybrzeże Gdyńskie. Straty czasu w komunikacji autobusowej. Średnia strata czasu w stosunku do ruchu swobodnego pojedynczego pojazdu Wtorek Różnica w prędkości w stosunku do ruchu swobodnego Liczba autobusów/godziną Łączne straty czasu w ciągu godziny Średnia strata czasu w stosunku do ruchu swobodnego pojedynczego pojazdu Piątek Różnica w prędkości w stosunku do ruchu swobodnego Liczba autobusów/godziną Łączne straty czasu w ciągu godziny [mm:ss] [km/h] [A/h] [mm:ss] [mm:ss] [km/h] [A/h] [mm:ss] 14:00 15:00 Linia zwykła 00:14 3,0 12 2:48 00:24 4,9 11 04:24 Linia przyspiesz. 00:05 1,4 17 1:25 00:19 4,1 18 05:42 15:00 16:00 Linia zwykła 01:45 14,7 11 19:15 03:03 19,7 12 36:36 Linia przyspiesz. 02:12 17,3 25 55:00 03:07 20,5 24 74:48 Linia ekspres. 02:58 45,2 5 14:50 06:47 55,3 6 40:42 16:00-17:00 Linia zwykła 04:43 23,6 12 56:36 07:40 27,3 11 84:20 Linia przyspiesz. 06:26 26,7 23 147:58 07:09 27,5 25 178:45 Linia ekspres. 05:21 52,9 14 74:54 09:04 57,8 13 117:52 17:00-18:00 Linia zwykła 08:01 27,7 13 104:13 02:53 19,2 14 40:22 Linia przyspiesz. 06:55 27,3 26 179:50 02:24 18,1 24 57:36 Linia ekspres. 08:58 57,7 15 134:30 03:46 48,5 15 56:30 18:00-19:00 Linia zwykła 01:48 15,0 13 23:24 00:05 1,1 15 01:15 Linia przyspiesz. 02:34 18,8 27 69:18 00:07 1,6 30 03:30 Linia ekspres. 03:16 46,6 15 49:00 00:16 11,1 14 03:44 19:00-20:00 Linia zwykła 00:56 9,6 13 12:08 00:14 3,0 11 02:34 Linia przyspiesz. 00:54 9,7 23 20:42 00:00 0,0 20 0:00 Linia ekspres. 01:16 31,4 11 13:56 00:00 0,0 8 0:00

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 32 30000 418:33 25000 20000 279:28 [sekundy] 15000 10000 89:05 141:42 5000 4:13 46:46 0 14:00-15:00 15:00-16:00 16:00-17:00 17:00-18:00 18:00-19:00 19:00-20:00 Linia zwykła Linia przyspieszona Linia ekspresowa Rys. 12. Łączne straty czasu, w stosunku do ruchu swobodnego wtorek. 25000 380:57 20000 [sekundy] 15000 10000 152:06 154:28 5000 0 10:06 8:29 2:34 14:00-15:00 15:00-16:00 16:00-17:00 17:00-18:00 18:00-19:00 19:00-20:00 Linia zwykła Linia przyspieszona Linia ekspresowa Rys. 13. Łączne straty czasu, w stosunku do ruchu swobodnego piątek

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 33 Straty czasu jakie na analizowanym odcinku są ponoszone przez autobusy znacząco wpływają na obniżenie średniej prędkości komunikacyjnej (tabl. 8) i wydłużenie czasu przejazdu pasażerów. W stosunku do średniej prędkości odnotowanej w warunkach ruchu swobodnego: w zwykły dzień powszedni (we wtorek) średnia prędkość komunikacyjna jest mniejsza o: - 3km/h (linie zwykłe) oraz 1,4km/h (linie przyspieszone) w okresie pomiędzy 14:00-15:00, - 14,7km/h (linie zwykłe), 17,3km/h (linie przyspieszone), 45,2km/h (linie ekspresowe), w okresie pomiędzy 15:00 a 16:00, - 23,6km/h (linie zwykłe), 26,7km/h (linie przyspieszone), 52,9km/h (linie ekspresowe), w okresie pomiędzy 16:00 a 17:00, - 27,7km/h (linie zwykłe), 27,3km/h (linie przyspieszone), 57,7km/h (linie ekspresowe), w okresie pomiędzy 17:00 a 18:00, - 15km/h (linie zwykłe), 18,8km/h (linie przyspieszone), 46,6km/h (linie ekspresowe), w okresie pomiędzy 18:00 a 19:00, - 9,6km/h (linie zwykłe), 9,7km/h (linie przyspieszone), 31,4km/h (linie ekspresowe), w okresie pomiędzy 19:00 a 20:00. w piątek średnia prędkość komunikacyjna jest mniejsza o: - 4,9km/h (linie zwykłe) oraz 4,1km/h (linie przyspieszone) w okresie pomiędzy 14:00-15:00, - 19,7km/h (linie zwykłe), 20,5km/h (linie przyspieszone), 55,3km/h (linie ekspresowe), w okresie pomiędzy 15:00 a 16:00, - 27,3km/h (linie zwykłe), 27,5km/h (linie przyspieszone), 57,8km/h (linie ekspresowe), w okresie pomiędzy 16:00 a 17:00, - 19,2km/h (linie zwykłe), 18,1km/h (linie przyspieszone), 48,5km/h (linie ekspresowe), w okresie pomiędzy 17:00 a 18:00, - 1,1km/h (linie zwykłe), 1,6km/h (linie przyspieszone), 11,1km/h (linie ekspresowe), w okresie pomiędzy 18:00 a 19:00, - 3km/h (linie zwykłe), w okresie pomiędzy 19:00 a 20:00; natomiast linie przyspieszone i linie ekspresowe w godzinie tej poruszały się z prędkością swobodna. 3.3.3 Zmienność czasów przejazdu autobusów w ciągu godziny Stopień zróżnicowania pomierzonych czasów przejazdów autobusów na analizowanym odcinku al. Armii Krajowej przedstawiono: w tabl. 9 w postaci dwóch skrajnych wartości: minimalne i maksymalne w poszczególnych godzinach, na rys. 14 i rys. 15w postaci dwóch skrajnych wartości osiąganych czasów - minimalne i maksymalne, oraz średniej arytmetycznej zbadanych czasów przejazdów z całego okresu pomiarowego.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 34 Tabl. 9. al. Armii Krajowej, odcinek Słowackiego Wybrzeże Gdyńskie. Minimalne i maksymalne czasy przejazdu autobusów. Typ linii Wtorek Piątek Min Maks Min Maks [min:s] [min:s] [min:s] [min:s] 14:00-15:00 Linia zwykła 02:50 02:52 02:44 03:14 Linia przyspieszona 02:03 03:27 02:25 03:28 15:00-16:00 Linia zwykła 02:38 05:53 03:27 08:39 Linia przyspieszona 04:17 05:51 02:28 09:53 Linia ekspresowa 03:06 05:36 07:00 10:24 16:00-17:00 Linia zwykła 06:49 07:50 08:52 12:57 Linia przyspieszona 04:21 12:22 08:43 11:40 Linia ekspresowa 03:59 10:26 09:29 11:22 17:00-18:00 Linia zwykła 10:14 11:02 02:29 10:15 Linia przyspieszona 07:07 11:53 03:03 07:59 Linia ekspresowa 07:24 12:48 02:10 09:14 18:00-19:00 Linia zwykła 03:20 05:15 02:24 03:12 Linia przyspieszona 03:40 06:56 02:22 03:55 Linia ekspresowa 03:45 06:50 01:13 02:58 19:00-20:00 Linia zwykła 02:27 04:30 02:26 03:18 Linia przyspieszona 02:28 04:25 02:09 03:02 Linia ekspresowa 02:10 03:24 01:09 01:46 W całym okresie pomiarowym Linia zwykła 02:27 11:02 02:24 12:57 Linia przyspieszona 02:03 12:22 02:09 11:40 Linia ekspresowa 02:10 12:48 01:09 11:22

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 35 14:24 12:00 11:02 12:22 12:48 09:36 07:12 04:48 05:03 05:12 05:37 02:24 02:27 02:03 02:10 00:00 Linia zwykła Linia przyspieszona Linia ekspresowa Rys. 14. Zróżnicowanie czasów przejazdu autobusów na odcinku al. Armii Krajowej (Słowackiego-Wybrzeże Gdyńskie) z okresu 14:00-20:00. Wyniki badań z wtorku. 14:24 12:00 12:57 11:40 11:22 09:36 07:12 04:48 04:41 04:39 04:41 02:24 00:00 02:24 02:09 01:09 Linia zwykła Linia przyspieszona Linia ekspresowa Rys. 15. Zróżnicowanie czasów przejazdu autobusów na odcinku al. Armii Krajowej (Słowackiego-Wybrzeże Gdyńskie) z okresu 14:00-20:00. Wyniki badań z piątku. Wyniki wskazują, że występuje bardzo duże zróżnicowanie czasów przejazdu autobusów. Wartości maksymalne pomierzonych czasów są sześciokrotnie wyższe od wartości minimalnych!. Wyniki te wskazują na występowanie bardzo dużych zakłóceń w funkcjonowaniu autobusów na badanym odcinku i niską niezawodność jeśli chodzi o czas podróży pasażerów. Stan taki spowodowany przede wszystkim znacznym zatłoczeniem badanego odcinka al. Armii Krajowej należy uznać za niedopuszczalny z punktu widzenia polityki transportowej m.st. Warszawy i oznacza konieczność podjęcia działań usprawniających ruch autobusów.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 36 3.4 Badanie natężeń ruchu samochodowego identyfikacja liczby pasażerów i czasów przejazdu samochodów 3.4.1 Natężenia ruchu samochodowego W celu oszacowania natężeń ruchu samochodowego i ilości osób podróżujących samochodami, a także w celu pozyskania danych do budowy i kalibracji modelu mikrosymulacyjnego na analizowanym odcinku przeprowadzono pomiary natężeń ruchu. Wykonano je w piątek 21 listopada oraz we wtorek 25 listopada w okresie 17:00-18:00 w przekroju jezdni południowej za przystankiem Os. Potok. Badania przeprowadzono także na łącznicach południowej jezdni al. Armii Krajowej z ul. Słowackiego oraz z ul. Wybrzeże Gdyńskie (czwartek 27 listopada w godz. 17:00-18:00). Wyniki pomiarów przedstawiono w tabl. 10 i tab. 11. Wskazują one, że natężenie samochodów osobowych na analizowanym odcinku al. Armii Krajowej w godzinie szczytu, gdy odnotowywane są najtrudniejsze warunki ruchu są na poziomie: 2545 samochodów osobowych/kierunek/przekrój we wtorek, 3245 samochodów osobowych/kierunek/przekrój w piątek. Tabl. 10. al. Armii Krajowej natężenie ruchu na jezdni południowej - przekrój za przystankiem Os. Potok Data i okres przeprowadzonych badań osobowe Kategorie pojazdów wtorek 25 listopada 2008 r. godz. 17:00-17:30 1374 146 48 30 30 wtorek 25 listopada 2008 r. godz. 17:30-18:00 1170 108 36 12 25 dostawcze ciężarowe pociągi autobusy Razem we wtorek 2544 254 84 42 55 piątek 21 listopada 2008 r. godz. 17:00-17:30 1525 93 50 21 29 piątek 21 listopada 2008 r. godz. 17:30-18:00 1720 90 51 21 31 Razem w piątek 3245 183 101 42 60 Tabl. 11. al. Armii Krajowej - natężenie ruchu na łącznicach jezdni południowej (powiązania z ulicami Słowackiego i Wybrzeże Gdyńskie) Przekrój pomiarowy i okres pomiaru osobowe Kategorie pojazdów Zachodnia wjazdowa z ul. Słowackiego (z Młocin) 356 54 4 12 4 17:00-18:00 Łącznice z ul. Równoległa do Trasy AK 17:00-18:00 342 40 4 0 48 Słowackiego Wschodnia wjazdowa z ul. Słowackiego (z 214 18 0 2 2 Centrum) 17:00-18:00 Łącznice z ul. Zjazdowa z Trasy AK na Wisłostradę 17:00-18:00 320 40 32 4 0 Wybrzeże Gdyńskie Wjazdowa z Wisłostrady na Trasę AK 17:00-18:00 636 52 36 12 0 dostawcze ciężarowe pociągi autobusy

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 37 3.4.2 Czasy przejazdu samochodów osobowych Badanie czasu przejazdu samochodów osobowych przeprowadzono we wtorek 25 listopada oraz w piątek 21 listopada w godzinach pomiędzy 14:00 a 20:00, na odcinku pomiędzy zachodnią łącznicą wjazdową z ul. Słowackiego a łącznicą zjazdową na ul. Wybrzeże Gdyńskie. Na podstawie pomiarów określono średnie czasy przejazdu i średnie prędkości komunikacyjne samochodów osobowych. Przedstawiono je w tabl. 12 oraz na rys. 16 i rys. 17. Pokazują, że: - w dniu powszednim (wtorek) trudne warunki ruchu samochodów osobowych panują praktycznie w całym analizowanym okresie tj. od godziny15:00 do godziny 20:00; średnie prędkości w okresie pomiędzy 16:00 a 19:00 nie przekraczają 10 km/h; przy czym w okresie pomiędzy godziną 15:00 a 16:00 są na poziomie 13,8km/h, a po godzinie 19:00 wzrastają do ok. 25,8km/h; stan taki jest spowodowany stałym, wysokim natężeniem ruchu na poziomie bliskim wyczerpaniu przepustowości odcinka; - w piątek, największe zatłoczenie, a co za tym idzie najniższe prędkości komunikacyjne są odnotowywane w okresie pomiędzy 15:00 a 18:00, kiedy to średnia prędkość mieści się w przedziale 6-10,5km/h; po godzinie 18:00 średnia prędkość wzrasta do 37,4km/h, a po godzinie 19:00 warunki ruchu są już zbliżone do warunków ruchu swobodnego. Tabl. 12. Średnie czasy przejazdu i prędkości samochodów osobowych na analizowanym odcinku al. Armii Krajowej. Ruch swobodny (niedziela) Czas przejazdu Średnia prędkość komunikacyjna Czas przejazdu Wtorek Dzień powszedni Średnia prędkość komunikacyjna Czas przejazdu Piątek Średnia prędkość komunikacyjna [min:s] [km/h] [min:s] [km/h] [min:s] [km/h] 14:00-15:00 01:22 70,2 01:21 71,1 15:00-16:00 06:58 13,8 09:07 10,5 01:13 78,9 16:00-17:00 12:49 7,5 16:10 5,9 17:00-18:00 15:14 6,3 09:54 9,7 18:00-19:00 11:43 8,2 02:34 37,4 19:00-20:00 03:43 25,8 01:15 76,8

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 38 19:12 16:48 16:10 15:14 14:24 12:00 09:36 07:12 12:49 09:07 06:58 09:54 11:43 04:48 02:24 01:22 01:21 02:34 03:43 01:15 00:00 14:00-15:00 15:00-16:00 16:00-17:00 17:00-18:00 18:00-19:00 19:00-20:00 Wtorek Piątek Rys. 16. Średnie czasy jazdy samochodów osobowych na analizowanym odcinku al. Armii Krajowej wyniki pomiarów dla wtorku i w piątku. 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 76,8 70,2 71,1 37,4 25,8 13,8 10,5 7,5 9,7 5,9 6,3 8,2 14:00-15:00 15:00-16:00 16:00-17:00 17:00-18:00 18:00-19:00 19:00-20:00 Wtorek Piątek Rys. 17. Średnie prędkości samochodów osobowych na analizowanym odcinku al. Armii Krajowej wyniki pomiarów dla wtorku i piątku.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 39 3.4.3 Napełnienia samochodów osobowych W celu oszacowania liczby osób podróżujących samochodami osobowymi al. Armii Krajowej przeprowadzono pomiar liczby osób w pojazdach w dniach 21.11.2008 oraz 25.11.2008 w godzinie 17:00-18:00. Badania wykonano w przekroju na wysokości przystanku Os. Potok. W wyniku przeprowadzonych pomiarów ustalono, że średnie napełnienie samochodów osobowych na al. Armii Krajowej kształtuje się na poziomie: - 1,38 osoby/samochód w dzień powszedni (wtorek, 25.11.2008), - 1,40 osoby/samochód w piątek (21.11.2008). 3.5 Porównanie komunikacji autobusowej i indywidualnej pod względem liczby przewożonych osób W Tabl. 13 przedstawiono porównanie komunikacji autobusowej i indywidualnej pod wzglądem liczby osób podróżujących na analizowanym odcinku al. Armii Krajowej w okresie pomiędzy godziną 17:00 a 18:00. Na podstawie przedstawionego zestawienia można stwierdzić, że: - w dzień powszedni (we wtorek) samochody osobowe stanowią 85% ogólnej liczby pojazdów w al. Armii Krajowej i przewożą w ciągu godziny liczbę osób zbliżoną do liczby osób przewożonych przez autobusy, przy czym autobusy stanowią tylko 2% liczby pojazdów w ogólnym strumieniu ruchu!!!; samochodami osobowymi podróżuje ok. 3500 osób, natomiast autobusami ok. 3300 osób; - w piątek w godzinie ruchu szczytowego więcej osób podróżuje samochodami osobowymi (4550 osób - 63% osób w przekroju ulicy), przy czym samochody osobowe stanowią aż 89% ogólnej liczby pojazdów; autobusy, których udział w natężeniu ruchu wynosi tylko 2% przewożą ok. 2700 osób 37%. Należy również dodać, że maksymalne potoki pasażerskie odnotowano w okresie 16:00-17:00 i wyniosły one ok. 3500 pasażerów we wtorek oraz ok. 3100 pasażerów w piątek. Tabl. 13. Porównanie liczby osób podróżujących autobusami i samochodami osobowymi na badanym odcinku al. Armii Krajowej (w godzinie 17:00-18:00) WTOREK PIĄTEK Typ linii Liczba osób w autobusach w ciągu godziny Liczba osób w samochodach osobowych w ciągu godziny Liczba osób w autobusach w ciągu godziny Liczba osób w samochodach osobowych w ciągu godziny Linie zwykłe 657 627 Linie przyspieszone 1712 3511 1336 4543 Linie ekspresowe 919 742 Razem 3288 3511 2705 4543 Podział zadań Przewozowych 48% 52% 37% 63%

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 40 3.6 Porównanie komunikacji autobusowej i indywidualnej pod względem czasu przejazdu i prędkości. Porównanie średnich czasów przejazdu oraz średnich prędkości komunikacyjnych autobusów oraz samochodów osobowych przedstawiono w tabl. 13 oraz na rys. 18 i rys. 19. Na podstawie porównania czasów przejazdu autobusów i samochodów osobowych na analizowanym odcinku al. Armii Krajowej (pomiędzy ul. Słowackiego a ul. Wybrzeże Gdyńskie) można stwierdzić, że: - w okresie pomiędzy 14:00 a 15:00, kiedy to panują dość dobre warunki ruchu, średni czas przejazdu autobusem jest dłuższy w stosunku do czasu przejazdu samochodem osobowym: od 1minuty 29 sekund (dzień powszedni) do 1 minuty 40 sekund (piątek) w przypadku linii zwykłych, od 1minuty 18 sekund (dzień powszedni) do 1 minuty 32 sekund (piątek) w przypadku linii przyspieszonych; - pomiary z okresu 15:00-16:00 wykazały, że podróż odbywana komunikacją autobusową jest krótsza w stosunku do odbywanej samochodem osobowym średnio o ok.: od 2minut 36 sekund (dzień powszedni) do 3 minut 27 sekund (piątek) w przypadku linii zwykłych, od 2minut 12 sekund (dzień powszedni) do 3 minut 26 sekund (piątek) w przypadku linii przyspieszonych; od 54 sekund (piątek) do 2minut 34 sekund (dzień powszedni) w przypadku linii ekspresowych; - pomiary z okresu 16:00-17:00 wykazały, że podróż odbywana komunikacją autobusową jest również krótsza średnio o ok.: od 5minut 29 sekund (dzień powszedni) do 5 minut 54 sekund (piątek) w przypadku linii zwykłych, od 3minut 49 sekund (dzień powszedni) do 6 minut 27 sekund (piątek) w przypadku linii przyspieszonych; od 5 minut 40 sekund (piątek) do 6minut 1 sekundy (dzień powszedni) w przypadku linii ekspresowych; - pomiary z okresu 17:00-18:00 wykazały, że podróż odbywana komunikacją autobusową jest krótsza średnio o ok.: od 4minut 36 sekund (dzień powszedni) do 4 minut 24 sekund (piątek) w przypadku linii zwykłych, od 4 minut 56 sekund (piątek) do 5minut 45 sekund (dzień powszedni) w przypadku linii przyspieszonych; od 4 minut 42 sekund (piątek) do 4 minut 50 sekund (dzień powszedni) w przypadku linii ekspresowych; - pomiary z okresu 18:00-19:00 wykazały, że podróż odbywana komunikacją autobusową w stosunku do podróży odbywanej samochodem osobowym jest różna w zależności od warunków ruchu; w dzień powszedni w złych warunkach ruchu czas jazdy autobusów jest krótszy niż samochodów, a w piątek czasy te są zbliżonym poziomie: w przypadku linii zwykłych średni czas przejazdu autobusem w dzień powszedni jest krótszy o 7minut i 18 sekund w stosunku do czasu przejazdu samochodem, a w piątek czasy te są na zbliżonym poziomie, w przypadku linii przyspieszonych czas przejazdu autobusem w dzień powszedni jest krótszy o 6 minut 34 sekund w stosunku do czasu przejazdu samochodem, a w piątek czasy te są na zbliżonym poziomie;

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 41 w przypadku linii ekspresowych czas przejazdu autobusem był krótszy w obu dniach pomiarowych, w tym w dzień powszedni o ok. 7 minut natomiast w piątek prawie o minutę; - pomiary z okresu 19:00-20:00, kiedy to odnotowywano lepsze warunki ruchu, czas podróży komunikacją autobusową w zależności od dnia jest: w przypadku linii zwykłych na takim samym poziomie w dzień powszedni i krótszy o 1minutę 36 sekund w piątek, w przypadku linii przyspieszonych na takim samym poziomie w dzień powszedni i krótszy o 1minutę 19 sekund w piątek, w przypadku linii ekspresowych krótszy ok. minutę w dzień powszedni i na takim samym poziomie w piątek. Tabl. 14. Średnie czasy przejazdu i prędkości komunikacyjne autobusów i samochodów osobowych w al. Armii Krajowej w szczycie popołudniowym w godz. 17:00-18:00 (wyniki dla dwóch niezależnych dni na podstawie pomiarów) Wtorek Piątek Rodzaj linii Samochody Samochody Autobusy Autobusy osobowe osobowe [min:s] [km/h] [min:s] [km/h] [min:s] [km/h] [min:s] [km/h] 14:00-15:00 Linia zwykła 02:51 33,7 03:01 31,8 Linia przyspiesz. 02:40 36,0 01:22 70,2 02:53 33,3 01:21 71,1 Wartość średnia 02:44 35,0 02:56 32,7 15:00-16:00 Linia zwykła 04:22 22,0 05:40 16,9 Linia przyspiesz. 04:46 20,1 05:41 16,9 06:58 13,8 Linia ekspres. 04:24 21,8 08:13 11,7 09:07 10,5 Wartość średnia 04:37 20,8 06:03 16,2 16:00-17:00 Linia zwykła 07:20 13,1 10:16 9,4 Linia przyspiesz. 09:00 10,7 09:43 9,9 12:49 7,5 Linia ekspres. 06:48 14,1 10:30 9,1 16:10 5,9 Wartość średnia 07:58 12,2 10:03 9,6 17:00-18:00 Linia zwykła 10:38 9,0 05:30 17,5 Linia przyspiesz. 09:29 10,1 04:58 19,3 15:14 6,3 Linia ekspres. 10:24 9,2 05:12 18,5 Wartość średnia 10:01 9,6 05:10 18,6 18:00-19:00 Linia zwykła 04:25 21,7 02:42 35,6 Linia przyspiesz. 05:09 18,6 02:41 35,8 11:43 8,2 Linia ekspres. 04:42 20,4 01:43 55,9 Wartość średnia 04:51 19,9 02:28 40,5 19:00-20:00 Linia zwykła 03:33 27,0 02:51 33,7 Linia przyspiesz. 03:28 27,7 02:34 37,4 03:43 25,8 Linia ekspres. 02:42 35,6 01:26 67,0 Wartość średnia 03:19 29,35 02:25 42,4 09:54 9,7 02:34 37,4 01:15 76,8

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 42 19:00-20:00 18:00-19:00 3:19 3:43 4:51 11:43 17:00-18:00 10:01 15:14 16:00-17:00 7:58 12:49 15:00-16:00 14:00-15:00 1:22 2:44 4:37 6:58 0:00 2:24 4:48 7:12 9:36 12:00 14:24 16:48 Autobusy Samochody ososbowe Rys. 18. Porównanie komunikacji autobusowej i samochodów osobowych pod względem średniego czasu przejazdu odcinka al. Armii Krajowej, pomiędzy ul. Słowackiego a ul. Wybrzeże Gdyńskie dzień powszedni (wtorek). 19:00-20:00 18:00-19:00 1:15 2:25 2:34 2:28 17:00-18:00 5:10 9:54 16:00-17:00 10:03 16:10 15:00-16:00 6:03 9:07 14:00-15:00 1:21 2:56 0:00 2:24 4:48 7:12 9:36 12:00 14:24 16:48 19:12 Autobusy Samochody ososbowe Rys. 19. Porównanie komunikacji autobusowej i samochodów osobowych pod względem średniego czasu przejazdu odcinka al. Armii Krajowej, pomiędzy ul. Słowackiego a ul. Wybrzeże Gdyńskie piątek.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 43 Krótszy czas przejazdu oraz wyższa prędkość komunikacyjna autobusów w stosunku do samochodów osobowych w warunkach zatłoczenia wynika z faktu, że: Autobusy na odcinku pomiędzy ul. Żelazowską a kładką dla pieszych, usytuowaną na wschód od węzła z ul. Słowackiego jadą po jezdni lokalnej przebiegającej równolegle do jedni głównej. Zaobserwowano, że warunki ruchu na tej jezdni są lepsze niż warunki ruchu na jezdni głównej. Na odcinku, pomiędzy miejscem połączenia jezdni lokalnej z jezdnią główną a węzłem z ul. Wybrzeże Gdyńskie autobusy korzystają z pasa awaryjnego. Pas ten de facto stanowi czwarty, niepełnowymiarowy pas na południowej jezdni al. Armii Krajowej. Z pasa tego korzystają również samochody osobowe. Sytuacje takie zaobserwowano w trakcie pomiarów. Przedstawiono je na fotografiach 1 i 2. Ponadto na wysokości wiaduktu w ciągu ul. Mickiewicza, pod którym usytuowanym jest przystanek autobusowy Os. Potok, oddzielony od pozostałych pasów ruchu pasem dzielącym, samochody osobowe wykorzystują pas wyłączeń do zatoki autobusowej i pas przyległy do zatoki do jazdy na wprost, omijając w ten sposób samochody stojące na pozostałych pasach ruchu. Podsumowując na analizowanym odcinku al. Armii Krajowej pomiędzy węzłami z ul. Słowackiego i ul. Wybrzeże Gdyńskie, w warunkach zatłoczenia pojazdy wykorzystują 4 pasy ruchu, w tym w sposób niedozwolony pas awaryjny.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 44 Fot. 1. al. Armii Krajowej, widok w kierunku centrum widoczne zatłoczenie analizowanego odcinka al. Armii Krajowej oraz pojazdy poruszające się w czterech rzędach, w przekroju o 3 pasach ruchu z pasem awaryjnym. Ponadto widoczne pojazdy wjeżdżające w obszar wydzielonej zatoki, z zamiarem ominięcia kolejek pojazdów na zasadniczych pasach ruchu.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 45 Fot. 2. al. Armii Krajowej, widok w kierunku mostu Grota-Roweckiego widoczne zatłoczenie al. Armii Krajowej oraz pojazdy poruszające się w czterech rzędach, w przekroju o 3 pasach ruchu z pasem awaryjnym. Ponadto widoczne pojazdy wyjeżdżające z obszaru wydzielonej zatoki próbujące omijać kolejkę pojazdów na zasadniczych pasach ruchu.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 46 4 KONCEPCJA WYZNACZENIA PASA AUTOBUSOWEGO Przyjęto, że pas autobusowy zostanie wydzielony wyłącznie poprzez zmianę dotychczasowej organizacji ruchu. Obecnie przekrój al. Armii Krajowej na odcinku pomiędzy węzłami z ulicami Słowackiego i Wybrzeże Gdyńskie składa się z: - 3 pasów ruchu, których łączna szerokość wynosi od ok. 10,5 do 11,5m oraz - pasa awaryjnego, który w zależności od odcinka posiada szerokość od ok. 1m do ok. 3,1m. Łączna szerokość jezdni na większości analizowanego odcinka wynosi 14,0m. W najwęższym miejscu jezdnia ma szerokość 12,5m. W związku z obserwowanym dużym natężeniem ruchu samochodów (> 3,2 tys. poj./przekrój), dużym natężeniem ruchu autobusów (> 50 wozów/godzinę) oraz liczbą pasów ruchu w al. Armii Krajowej przyjęto, że: - zachowany zostanie dotychczasowy, 3-pasowy przekrój jezdni dla ruchu samochodowego, - wprowadzony zostanie dodatkowy, czwarty pas przeznaczony dla autobusów, wyznaczony z wykorzystaniem pasa awaryjnego i przestrzeni uzyskanej dzięki zwężeniu szerokości pasów ruchu. Poniżej scharakteryzowano koncepcję wyznaczenia pasa autobusowego na analizowanym odcinku al. Armii Krajowej. Odcinek objęty wydzielonym pasem autobusowym Analiza możliwości wyznaczenia pasa autobusowego dotyczyła odcinka al. Armii Krajowej, pomiędzy ul. Żelazowską a ul. Wybrzeże Gdyńskie, w kierunku do mostu Grota-Roweckiego. Stwierdzono, że na odcinku pomiędzy ul. Żelazowską a łącznicą wjazdową z ul. Słowackiego na al. Armii Krajowej (kierunek wschód-północ), uwarunkowania geometryczne uniemożliwiają wyznaczenie wydzielonego pasa dla autobusów. Jest to związane (fot. 3): - ze zbyt małą szerokością jezdni lokalnej przebiegającej równolegle do jezdni głównych al. Armii Krajowej, na odcinku pomiędzy ul. Broniewskiego a ul. Słowackiego uniemożliwiającą wyznaczenie dwóch pasów ruchu, - występowaniem odcinka przeplatania potoku pojazdów jadących wzdłuż ulicy lokalnej z pojazdami zjeżdżającymi z łącznicy, z ul. Słowackiego, z kierunku zachodniego, a następnie z kierunku wschodniego. Dodatkowo na odcinku pomiędzy ul. Żelazowską, a łącznicą z ul. Słowackiego, z kierunku zachodniego zlokalizowana jest stacja benzynowa, do której powinna być zachowana możliwością wjazdu i wyjazdu z wykorzystaniem ul. lokalnej.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 47 Fot. 3. Jezdnia lokalna przebiegająca pomiędzy ul. Broniewskiego a ul. Słowackiego, na wysokości stacji benzynowej. Widoczny poszerzony, jeden pas ruchu na wprost i wydzielony pas do skrętu na stację benzynową. Uwzględniając powyższe uwarunkowania zaproponowano usytuowanie: początku pasa autobusowego w miejscu, gdzie zanika pas włączeń z łącznicy pomiędzy ul. Słowackiego a al. Armii Krajowej (kierunek na wschód; pas autobusowy powinien zaczynać się ok. 60m za kładką dla pieszych znajdującą się pomiędzy ul. Słowackiego a ul. Gdańską ; usytuowanie początku pasa autobusowego przedstawiono na rys. 20 i fot. 4; końca pasa przed malowaniem kryjącym pas włączeń z łącznicy wjazdowej z ul. Wybrzeże Gdyńskie (łącznica z centrum, w kierunku Bródna i Tarchomina); usytuowanie zakończenia pasa autobusowego przedstawiono na rys. 21 i fot. 5. Przy takich założeniach odcinek wyznaczenia wydzielonego pasa autobusowego ma długość ok. 1,5km. Ze względu na sposób wyznaczenia pasa autobusowego i wykorzystanie pasa awaryjnego, pas autobusowy powinien funkcjonować przez całą dobę. Ze względu na sposób zorganizowania pasa, przestrzeń przeznaczona dla autobusów powinna być niedostępna dla pozostałych pojazdów.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 48 Rys. 20. Usytuowanie początku wydzielonego pasa autobusowego na tle układu drogowego, w analizowanym obszarze. Fot. 4. Rejon początku pasa autobusowego Rys. 21. Usytuowanie końca wydzielonego pasa autobusowego na tle układu drogowego, w analizowanym obszarze. Fot. 5. Rejon końca pasa autobusowego.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 49 Sposób wyznaczenia pasa autobusowego Przyjęto założenie, że wydzielenie pasa autobusowego nastąpi z wykorzystaniem pasa awaryjnego i tym samym pas autobusowy, będzie funkcjonować jako prawy pas ruchu al. Armii Krajowej. Zakłada się także, że wyznaczenie pasa nastąpi za pomocą oznakowania poziomego i pionowego: Początek pasa autobusowego rozpoczyna się w odległości ok. 200m od miejsca połączenia jezdni lokalnej z łącznicą z ul. Słowackiego, (z kierunku centrum), w tym na odcinku poprzedzającym pas wynoszącym ok. 100m, wskazane jest umieszczenie informacji o nakazie zjazdu z prawego pasa ruchu oraz o tym, że pas ten jest przeznaczony dla autobusów (strzałki naprowadzające P-9a na przemian z napisem BUS umieszczone co 15 m). Autobusy jadące jezdnią lokalną oraz zjeżdżające z łącznicy z ul. Słowackiego, z kierunku zachodniego, na odcinku po połączeniu z łącznicą z ul. Słowackiego, z kierunku Centrum powinny zmieniać pas ruchu na prawy skrajny i z niego wjeżdżać na pas autobusowy. Natomiast autobusy jadące z łącznicy z ul. Słowackiego, z kierunku centrum powinny wjeżdżać na pas bezpośrednio z pasa ruchu, który prowadzi z łącznicy. Na rys. 22 przedstawiono lokalizację początku pasa autobusowego wraz z zasadami oznakowania poziomego i pionowego. Kolorem czerwonym zaznaczono odcinek, na którym szerokość pasa autobusowego powinna wynosić 3,5m, a pozostała część przekroju przeznaczona dla pozostałych pojazdów powinna mieć szerokość ok. 10,5m. Natomiast kolorem zielonym zaznaczono odcinek, na którym szerokość pasa autobusowego powinna być zwężona do minimum 3m w związku z ograniczeniem dostępnej szerokości przekroju drogowego. Zwężenia będą wymagać również pasy ruchu na jezdni głównej, w związku z szerokością jezdni 9,5m. Odcinek pomiędzy początkiem pasa autobusowego a przystankiem Os. Potok - pas autobusowy będzie wyznaczony wzdłuż prawej krawędzi południowej jezdni al. Armii Krajowej, poprzez wykorzystanie pasa awaryjnego i zwężenie zasadniczych pasów ruchu (na odcinku, gdzie pas awaryjny jest węższy niż 3,0m). Rozwiązanie to nie wpłynie na ograniczenie liczby pasów ruchu na jezdni głównej. Na większości odcinka szerokość pasa autobusowego będzie wynosić 3,5m, a szerokość jezdni głównej z trzema pasami ruchu dla pozostałych pojazdów 10,5m (istnieje możliwość wydzielenia prawego pasa dla samochodów, graniczącego z pasem autobusowym jako szerszego 4m, w związku ze wzmożonym ruchem samochodów ciężarowych). Na odcinku ok. 200m szerokość pasa awaryjnego jest niewystarczająca do wyznaczenia pasa autobusowego. W związku z tym konieczne jest zwężenie szerokości pasa autobusowego do 3,0m. Zwężenia będą wymagać również zasadnicze pasy ruchu, przy czym szerokość jezdni przeznaczonej dla pozostałych pojazdów nie będzie mniejsza niż ok. 9,5m. Rys 23 przedstawia schemat przebiegu pasa autobusowego do przystanku Os. Potok. Kolorem czerwonym zaznaczono odcinki, gdzie szerokość przekroju jest wystarczająca do wydzielenia pasa autobusowego, bez ograniczenia szerokości zasadniczych pasów ruchu. Natomiast kolorem zielonym zaznaczono odcinek, na którym konieczne będzie zwężenie szerokości pasów ruchu przeznaczonych dla pozostałych pojazdów i zwężenie szerokości pasa autobusowego. Zakłada się, że pas autobusowy zostanie wydzielony linią pojedynczą ciągłą, szeroką, P-2b oraz co najmniej co 50m będzie powtarzany znak poziomy P-22 (napis BUS ). Rejon przystanku autobusowego Os. Potok wydzielony pas autobusowy będzie kontynuowany na jezdni prowadzącej ruch do przystanku autobusowego. Obecnie jezdnia ta posiada szerokość umożliwiającą ominięcie autobusu stojącego na przystanku (fot. 6), co w

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 50 warunkach zatłoczenia, jest wykorzystywane przez samochody do omijania kolejek pojazdów na jezdniach głównych. Pożądane jest zwężenie szerokości tej jezdni do 5,0m, co umożliwi swobodny dojazd i postój autobusów na przystanku, wykorzystywanie jezdni w stanach awaryjnych, ale będzie przeciwdziałać omijaniu autobusów stojących na przystanku. Na przystanku zatrzymują się autobusy 8 linii, ale bez autobusów linii ekspresowych. Wydzielenie pasa autobusowego oraz ew. zmiana organizacji ruchu w rejonie przystanku Os. Potok powinna oznaczać zatrzymanie autobusów linii ekspresowych na tym przystanku. Pas autobusowy powinien być oddzielony od pozostałych pasów ruchu linią pojedynczą ciągłą, szeroką, P-2b oraz co najmniej co 50m powinien być powtarzany znak poziomy P-22 (napis BUS ). Na odcinku dojazdowym do przystanku wskazane jest powtórzenie informacji o wyznaczonym pasie autobusowym za pomocą oznakowania pionowego D-12 Schemat usytuowana pasa autobusowego w rejonie przystanku Os. Potok przedstawiony jest na rys. 25. Fot. 6. Jezdnia prowadząca do zatoki autobusowej przystanku Os. Potok Odcinek pomiędzy przystankiem autobusowym Os. Potok a początkiem wydzielonego pasa dla pojazdów skręcających w prawo w ul. Wybrzeże Gdyńskie pas autobusowy wyznaczony będzie wzdłuż prawej krawędzi południowej jezdni al. Armii Krajowej z wykorzystaniem pasa awaryjnego. Rozwiązanie to nie wpłynie na ograniczenie liczby oraz szerokości pasów ruchu na jezdni głównej. Szerokość pasa autobusowego będzie wynosić 3,5m z pozostawieniem szerokości 10,5m dla pozostałych pojazdów (istnieje możliwość wydzielenia prawego pasa dla samochodów, graniczącego z pasem autobusowym jako szerszego 4m, w związku ze wzmożonym ruchem samochodów ciężarowych). Rys. 26 przedstawia schemat przebiegu pasa autobusowego na tym odcinku. Pas autobusowy powinien być oddzielony od pozostałych pasów ruchu linią pojedynczą ciągłą, szeroką, P-2b oraz co najmniej co 50m powinien być powtarzany znak poziomy P-22 (napis BUS ). Odcinek pasa autobusowego, wspólny dla autobusów i pojazdów skręcających w prawo w ul. Wybrzeże Gdyńskie. Na odcinku funkcjonowania pasa występuje tylko jeden zjazd, na ul. Wybrzeże Gdyńskie. Zakłada się, że linia ciągła (P-2b) oddzielająca pas autobusowy od

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 51 pozostałych pasów ruchu, na odcinku ok. 100m będzie zastąpiona linią przerywaną (P-1c), umożliwiając w ten sposób zmianę pasa ruchu pojazdom skręcającym w prawo w ul. Wybrzeże Gdyńskie i wjechanie na pas wspólny dla autobusów i pojazdów zjeżdżających z al. Armii Krajowej w ul. Wybrzeże Gdyńskie. Miejsce, od którego będzie możliwa zmiana pasa ruchu będzie usytuowane przed tablicą drogowskazową, pokazującą zjazd na Wybrzeże Gdyńskie (fot.7). Następnie na odcinku ok. 250 m pas autobusowy będzie przebiegał wspólnie z pasem do skrętu w prawo w ul. Wybrzeże Gdyńskie (w tym na długości 100m będzie możliwa zmiana pasa ruchu). Natężenie ruchu na skręcie w prawo w godzinie szczytu popołudniowego (17:00-18:00) wynosi ok. 320 samochodów osobowych/godzinę, 40 dostawczych/godzinę oraz ok. 40 ciężarowych/godzinę. Pas autobusowy powinien być oddzielony od pozostałych pasów ruchu linią pojedynczą ciągłą, szeroką, P-2b, a w miejscu gdzie możliwa będzie zmiana pasa ruchu, linią przerywaną P-1c. Na odcinku wspólnym dla autobusów i pojazdów skręcających w prawo należy umieścić strzałki kierunkowe w prawo P-8d, na zmianę ze znakiem poziomym P-22 (napis BUS ). Schemat przebiegu pasa autobusowego na odcinku wspólnym ze skrętem w prawo w ul. Wybrzeże Gdyńskie, przedstawiony jest na rys. 27. Fot. 7. Tablica drogowskazowa informująca o zjeździe na ul. Wybrzeże Gdyńskie Koniec pasa autobusowego. Pas autobusowy kończy się ok. 50m, przed początkiem pasa włączeń łącznicy prowadzącej ruch z ul. Wybrzeże Gdyńskie (kierunek z centrum). Autobusy wszystkich linii korzystających z pasa autobusowego jadą prosto przez węzeł al. Armii Krajowej z ul. Wybrzeże Gdyńskie, w kierunku mostu Grota-Roweckiego. Po minięciu łącznicy zjazdowej z al Armii Krajowej w ul. Wybrzeże Gdyńskie stworzona zostanie możliwość wykorzystania pasa pomiędzy łącznicą wyjazdową i wjazdową z ul. Wybrzeże Gdyńskie (długość odcinka ok. 40m), po czym na odcinku ok. 100m zostanie zorganizowany pas włączeń z pasa autobusowego w prawy pas przeznaczony dla wszystkich pojazdów. Pas autobusowy powinien być oddzielony od pozostałych pasów ruchu linią pojedynczą ciągłą, szeroką, P-2b. Na odcinku gdzie konieczna będzie zmiana pasa przez autobusy, pas będzie oddzielony linią przerywaną P-1c ze strzałkami naprowadzającymi w lewo (P-9a) na zmianę ze znakiem poziomym P-22 (napis BUS ). Na końcu pasa autobusowego powinien zostać umieszczony znak D-12 z tabliczką z napisem KONIEC. Schemat końca pasa autobusowego przedstawiono na rys. 28.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 52 Rys. 22. al. Armii Krajowej (jezdnia południowa) - początek pasa autobusowego.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 53 Rys. 23. al. Armii Krajowej - pas autobusowy na odcinku do przystanku autobusowego Os. Potok rejon ul. Gdańskiej

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 54 Rys. 24. al. Armii Krajowej - pas autobusowy na odcinku do przystanku autobusowego Os. Potok na zachód od ul. Mickiewicza

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 55 Rys. 25. Schemat usytuowania pasa autobusowego w rejonie przystanku Os. Potok. Cześć jezdni zakreskowanej czerwonym kolorem do wyłączenia z ruchu - zakładane zawężenie jezdni.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 56. Rys. 26. Schemat usytuowania pasa autobusowego, na odcinku pomiędzy przystankiem Os. Potok a wydzielonym pasem do zjazdu w prawo na ul. Wybrzeże Gdyńskie

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 57 Rys. 27. Schemat usytuowania pasa autobusowego, na odcinku wspólnym z pasem dla pojazdów skręcających w prawo w węźle z ul. Wybrzeże Gdyńskie.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 58 Rys. 28. Schemat zakończenia pasa autobusowego, w rejonie węzła al. Armii Krajowej z ul. Wybrzeże Gdyńskie.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 59 Na rys. 29 - rys. 34 przedstawiono przekroje poprzeczne z usytuowaniem pasa autobusowego na poszczególnych odcinkach al. Armii Krajowej. Rys. 29. Schemat usytuowania pasa autobusowego na odcinku poprzedzającym pas autobusowy - przekrój jezdni południowej al. Armii Krajowej na wysokości kładki dla pieszych usytuowanej między ul. Słowackiego a ul. Gdańską - widok w kierunku mostu Grota Roweckiego. Rys. 30. Schemat położenia pasa autobusowego w najwęższym przekroju jezdni południowej al. Armii Krajowej na wysokości ul. Gdańskiej - w kierunku mostu Grota Roweckiego

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 60 Rys. 31. Schemat położenia pasa autobusowego w przekroju jezdni południowej al. Armii Krajowej na odcinkach, gdzie szerokość przekroju wynosi ok. 14,5m widok w kierunku mostu Grota Roweckiego Rys. 32. Schemat położenia pasa autobusowego w przekroju jezdni południowej al. Armii Krajowej na wysokości przystanku Os. Potok widok w kierunku mostu Grota Roweckiego

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 61 Rys. 33. Schemat położenia pasa autobusowego w przekroju jezdni południowej al. Armii Krajowej na odcinku wspólnym z pasem do skrętu w prawo w ul. Wybrzeże Gdyńskie (odcinek o długości ok. 250m) widok w kierunku mostu Grota Roweckiego Rys. 34. Schemat położenia pasa autobusowego na południowej jezdni al. Armii Krajowej, w rejonie zakończenia pasa odcinek pomiędzy łącznicą zjazdową a wjazdową z ul. Wybrzeże Gdyńskie widok w kierunku mostu Grota Roweckiego.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 62 Układ linii i przystanków oraz autobusy wykorzystujące pas autobusowy Wprowadzenie wydzielonego pasa nie wymaga zmiany układu linii autobusowych i przystanków. Na odcinku wydzielonego pasa autobusowego zlokalizowany będzie przystanek autobusowy Os. Potok, na którym zatrzymują się autobusy 8 linii. Wraz z wprowadzeniem pasa autobusowego wskazem jest zatrzymywanie się na ww. przystanku także autobusów dwóch linii ekspresowych. Łącznie z wydzielonego pasa autobusowego korzystać będą autobusy wszystkich 10 linii przebiegających przez analizowany odcinek: - 3 linii zwykłych (linie nr 112, 156, 186), - 5 linii przyspieszonych (linie nr 404, 414, 508, 510, 511), - 2 linii ekspresowych (linia nr E-4 i E-8). Natężenie ruchu autobusów ZTM będzie na poziomie 59 wozów/godzinę. Inni użytkownicy pasa autobusowego Zakłada się, że wydzielenie pasa autobusowego będzie korzystne także z uwagi na możliwość jego wykorzystywania przez pojazdy specjalne w czasie trwania akcji ratowniczej. Nie zakłada się wykorzystywania pasa przez taksówki rowery. Dodatkowe działania Jako działanie dodatkowe wskazany jest remont nawierzchni pasa przeznaczonego dla ruchu autobusów. Nawierzchnia pasa awaryjnego jest w złym stanie technicznym. W celu zapewnienia dobrych warunków podróżowania pasażerów zaleca się wykonanie frezowania nawierzchni na szerokości pasa autobusowego z ułożeniem nowej warstwy ścieralnej.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 63 5 ANALIZA MIKROSYMULACYJNA RUCHU 5.1 Budowa modelu dla stanu istniejącego 5.1.1 Dane do analizy mikrosymulacyjnej Do zbudowania modelu symulacyjnego al. Armii Krajowej wykorzystano: - dane inwentaryzacyjne zebrane w ramach niniejszego opracowania, - wyniki badań ruchu przeprowadzonych w ramach niniejszego opracowania, - podkład ze zdjęciem satelitarnym analizowanego układu komunikacyjnego. Jako okres symulacji wybrano godzinę szczytu popołudniowego pomiędzy godz. 17:00 a 18:00. 5.1.2 Narzędzie wykorzystane do budowy modelu symulacyjnego Do wykonania komputerowego modelu mikrosymulacji ruchu zastosowano program Vissim niemieckiej firmy PTV. Program ten umożliwia przeprowadzenie analizy warunków ruchu indywidualnego i zbiorowego z uwzględnieniem uwarunkowań, takich jak: konfiguracja pasów ruchu, struktura rodzajowa pojazdów, wpływ sygnalizacji świetlnej, przystanki komunikacji zbiorowej itd. Funkcje i narzędzia programu czynią go bardzo użytecznym narzędziem dla oceny różnych rozwiązań alternatywnych opartych na inżynierii ruchu. 5.1.3 Budowa modelu symulacyjnego w programie VISSIM Na potrzeby symulacji ruchu model sieci transportowej zbudowano jako zbiór odcinków z przypisanymi atrybutami. Odwzorowano: - istniejącą i planowaną organizację ruchu z zachowaniem rzeczywistych odległości pomiędzy skrzyżowaniami i węzłami, - liczbę pasów ruchu, - układ wszystkich relacji skrętnych. 5.2 Kalibracja modelu 5.2.1 Natężenia Pomiarów natężeń pojazdów w modelu mikrosymulacyjnym (VISSIM) dokonano w sposób podobny jak to wykonywano w trakcie pomiarów poligonowych w sześciu przekrojach, z podziałem na samochody osobowe, dostawcze i ciężarowe. Autobusy ZTM zostały wprowadzone do modelu symulacyjnego zgodnie z obowiązującym rozkładem jazdy. Wyniki pomiarów natężeń pojazdów przedstawiono w tabl. 15. Natomiast różnice pomiędzy wynikami uzyskanymi w pomiarach i w modelu symulacyjnym w tabl. 16

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 64 Tabl. 15. Kalibracja modelu porównanie natężeń ruchu z badań i symulacji ruchu L.p. Lokalizacja Pomiar VISSIM SO SD AL. Suma SO SD AL. Suma 1 Trasa AK 2544 254 181 2979 2202 236 170 2607 2 Słowackiego z Młocin 356 54 20 430 374 30 24 428 3 Jezdnia serwisowa 342 40 4 386 339 39 27 405 4 Słowackiego z Marymontu 214 18 4 236 210 27 24 261 5 Zjazd z Trasy AK na Wisłostradę 320 40 36 396 302 30 23 354 6 Wjazd na Trasę AK z Wisłostrady 636 52 48 736 536 40 47 623 Tabl. 16. Kalibracja modelu różnice pomiędzy pomiarem i wynikiem symualcji. L.p. Lokalizacja VISSIM-Pomiar VISSIM/ Pomiar Suma Suma 1 Trasa AK -372 0.88 2 Słowackiego z Młocin -3 0.99 3 Jezdnia serwisowa 19 1.05 4 Słowackiego z Marymontu 25 1.11 5 Zjazd z Trasy AK na Wisłostradę -42 0.89 6 Wjazd na Trasę AK z Wisłostrady -113 0.85 Średnio: 0.96 Uzyskany, średni współczynnik kalibracji na poziomie 0,96 należy uznać za bardzo dobry. Minimalna uzyskana wartość wyniosła 0,85 a maksymalna 1,11. 5.2.2 Czasy przejazdu Średni, zmierzony czas przejazdu samochodów osobowych na odcinku al. Armii Krajowej pomiędzy przekrojami wyznaczonymi pomiędzy zachodnią łącznicą wjazdową z ul. Słowackiego a łącznicą zjazdową z ul. Wybrzeże Gdyńskie wyniósł 15 minut i 14 sekund, co dało prędkość komunikacyjną około 6,3 km/h. W modelu mikrosymulacyjnym na tym samym odcinku pomiarowym, prędkość komunikacyjna samochodów osobowych wyniosła 9,4 km/h. Dla autobusów prędkości te wyniosły: 9,0 km/h (pomiar) oraz 12,1 km/h (symulacja). Jako element kalibracji modelu wykorzystano także parametry modelu Wiedemann 99. Dzięki możliwe było skalibrowanie agresywności zmiany pasów ruchu przez pojazdy. Standardowe wartości parametrów modelu nie dawały zadawalających rezultatów odnotowywano częste usunięcia pojazdów w mikrosymulacji z powodu zbyt długiego oczekiwania na niezbędną zmianę pasa ruchu. Wyniki mikrosymulacji ruchu dla stanu istniejącego przedstawiono na poniższych rysunkach.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 65 Rys. 35. Model symulacyjny - obraz ruchu w stanie istniejących w rejonie węzła al. Armii Krajowej z ul. Słowackiego.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 66 Rys. 36. Model symulacyjny - obraz ruchu w stanie istniejącym na odcinku al. Armii Krajowej pomiędzy ul. Słowackiego a ul. Gdańską.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 67 Rys. 37. Model symulacyjny - obraz ruchu w stanie istniejącym w al. Armii Krajowej w rejonie przystanku autobusowego Os. Potok.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 68 Rys. 38. Model symulacyjny - obraz ruchu w stanie istniejącym na odcinku al. Armii Krajowej pomiędzy ul. Mickiewicza a ul. Wybrzeże Gdyńskie.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 69 Rys. 39. Model symulacyjny - obraz ruchu w stanie istniejącym na odcinku al. Armii Krajowej w rejonie węzła z ul. Wybrzeże Gdyńskie.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 70 5.3 Wariant z wydzielonym pasem autobusowym Mikrosymulację ruchu z wydzielonym pasem autobusowym przedstawiono dla rozwiązania opisanego w rozdziale 4. W stosunku do stanu istniejącego założono całkowity zakaz korzystania z prawego, skrajnego pasa ruchu przez pojazdy inne niż autobusy, przy zachowaniu trzech pasów dla ruchu samochodowego. Z tego powodu skorygowano natężenie ruchu na jezdni serwisowej wzdłuż al. Armii Krajowej, którą w stanie istniejącym pojazdy omijają kolejki pojazdów na głównych pasach ruchu. Zmierzone natężenie pojazdów na jezdni serwisowej wyniosło 386 pojazdów (bez autobusów ZTM). W wariancie z pasem autobusowym założono, że z powodu braku możliwości wykorzystywania ww. jezdni do omijania kolejki pojazdów natężenie to zmniejszy się o około 50% - pojazdy pozostaną w kolejce na jezdni głównej al. Armii Krajowej Na odcinku pomiędzy zachodnią łącznicą wjazdową z ul. Słowackiego a łącznicą zjazdową z ul. Wybrzeże Gdyńskie uzyskano średnią prędkość komunikacyjną dla samochodów osobowych wynosząca 8,4 km/h oraz 18,5 km/h dla autobusów. Natomiast na odcinku funkcjonowania pasa autobusowego średnia prędkość autobusów wynosi 44km/h. Wyniki mikrosymulacji ruchu dla al. Armii Krajowej z pasem autobusowym przedstawiono na poniższych rysunkach.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 71 Rys. 40. Model symulacyjny z pasem autobusowym rejon węzła al. Armii Krajowej z ul. Słowackiego widok po stronie południowo-zachodniej.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 72 Rys. 41. Model symulacyjny z pasem autobusowym - rejon węzła al. Armii Krajowej z ul. Słowackiego widok po stronie północno-wschodniej.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 73 Rys. 42. Model symulacyjny z pasem autobusowym - rejon początku pasa.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 74 Rys. 43. Model symulacyjny z pasem autobusowym - rejon przystanku Os. Potok.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 75 Rys. 44. Model symulacyjny z pasem autobusowym - pomiędzy ul. Mickiewicza a ul. Wybrzeże Gdyńskie.

Analiza i ocena możliwości wyznaczenia pasa autobusowego na al. Armii Krajowej w Warszawie 76 Rys. 45. Model symulacyjny z pasem autobusowym - rejon węzła z ul. Wybrzeże Gdyńskie.