PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 92 Transport 2013 Jerzy Chmiel, Adam Rosi ski Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu INTEGRACJA SYSTEMÓW BEZPIECZE STWA DWORCA KOLEJOWEGO R kopis dostarczono, kwiecie 2013 Streszczenie: Elektroniczne systemy bezpiecze stwa mog by zastosowane jako element sk adowy systemów telematyki transportu. Realizuj one wówczas us ug zapewnienia bezpiecze stwa podró owania, która jest jedn z us ug realizowanych przez systemy telematyki transportu. Dzi ki temu wzrasta poziom bezpiecze stwa zarówno podró nych jak i przewo onych adunków. W referacie zosta a przeprowadzona analiza metod integracji elektronicznych systemów bezpiecze stwa zastosowanych w obiekcie transportowym, jakim jest dworzec kolejowy. S owa kluczowe: integracja, systemy bezpiecze stwa, transport 1. WST P W transporcie, jako rozleg ym systemie problem zapewnienia bezpiecze stwa publicznego wydaje si szczególnie wa ny. Dotyczy to nie tylko obiektów z du ilo ci osób pracuj cych i korzystaj cych ze rodków przewozowych, ale wa ne s równie problemy monitorowania sk adów rodków transportowych (bezpiecze stwo publiczne pasa erów podczas jazdy), bezpiecze stwo adunków, monitorowanie szlaków i newralgicznych budowli transportowych (mosty, tunele, wiadukty, itp.) jako atwych obiektów ataków terrorystycznych mog cych zdezorganizowa funkcjonowanie transportu, a co za tym idzie i gospodarki pa stwa na du ym obszarze [1]. Telematyka transportu jest to dzia wiedzy o transporcie integruj cy informatyk i telekomunikacj w zastosowaniach dla potrzeb zarz dzania i sterowania ruchem w systemach transportowych, stymuluj cy dzia alno techniczno - organizacyjn umo liwiaj c podniesienie efektywno ci i bezpiecze stwa eksploatacji tych systemów [23,24]. Rozwi zania telematyki transportu w szerokim zakresie wykorzystywane s do realizacji us ug zwi zanych z zapewnieniem bezpiecze stwa transportu, a tak e bezpiecze stwa publicznego w szeroko rozumianych systemach i obiektach transportowych.
22 Jerzy Chmiel, Adam Rosi ski Do podstawowych zagro e nale zagro enia ycia osób przebywaj cych na dworcach, zarówno podró uj cych jak i osób pracuj cych na dworcu. Dotyczy to przede wszystkim zagro e terrorystycznych [6] (pozostawione walizki, podejrzane paczki wrzucane do koszy na mieci), jak i zagro e ze strony bandytów, chuliganów, bezdomnych (nachalne ebractwo). Nie nale y zapomnie równie o bezpiecze stwie pasa erów wsiadaj cych i wysiadaj cych do/z rodków transportu. Czu ym punktem monitoringu bezpiecze stwa dworców s kasy. Nale y zwróci szczególn uwag na zawarto kas, umo liwiaj c obserwacj zarówno osób podchodz cych do kas jak równie samych kasjerek. Zapewni te trzeba bezpieczne konwojowanie zawarto ci kas na zewn trz. Elektroniczne systemy bezpiecze stwa mog by zastosowane jako element sk adowy systemów telematyki transportu. Realizuj one wówczas us ug zapewnienia bezpiecze stwa podró owania, która jest jedn z us ug realizowanych przez systemy telematyki transportu [20,21]. Us uga ta jest realizowana m.in. poprzez systemy zainstalowane w dworcach kolejowych. Dzi ki temu wzrasta poziom bezpiecze stwa zarówno podró nych jak i przewo onych adunków [19]. Dotychczas dokonano analizy niezawodno ciowej elektronicznych systemów bezpiecze stwa [15,17,18]. Istotne te s warunki eksploatacyjne wyst puj ce w rodowisku kolejowym w jakich pracuj systemy [14,16]. W referacie zosta a przeprowadzona analiza metod integracji elektronicznych systemów bezpiecze stwa zastosowanych w obiekcie transportowym, jakim jest dworzec kolejowy. 2. ELEKTRONICZNE SYSTEMY BEZPIECZE STWA System pe nej sygnalizacji zagro e (tzw. ochrony elektronicznej) tworzy si z nast puj cych systemów wyró nianych zale nie od wykrywanych zagro e, jako systemy: - sygnalizacji w amania i napadu [9], - sygnalizacji po aru, - kontroli dost pu [3,11,12], - monitoringu wizyjnego [8,10], - ochrony terenów zewn trznych. Ochrona wynikaj ca z dzia ania tych systemów mo e by uzupe niona przez systemy: - sygnalizacji stanu zdrowia lub zagro enia osobistego, - sygnalizacji zagro e rodowiska, - przeciwkradzie owe, - d wi kowe systemy ostrzegawcze, - zabezpieczenia samochodów przed w amaniem i uprowadzeniem, - inne (np. detekcja materia ów wybuchowych, promieniowania radioaktywnego) [4,5]. Istotnym elementem systemów alarmowych s systemy transmisji alarmu stanowi ce urz dzenia albo sieci do przekazywania informacji o stanie jednego lub wi cej systemów alarmowych do jednego lub kilku alarmowych centrów odbiorczych [22].
Integracja systemów bezpiecze stwa dworca kolejowego 23 Najkorzystniej jest zastosowa elektroniczne systemy bezpiecze stwa i zaanga owa odpowiednie s u by ochrony (np. Stra Ochrony Kolei, Policja, Stra Miejska, Stra Po arna), które powi zane s mi dzy sob poprzez odpowiednie procedury dzia ania. Obecnie najcz ciej w kolejowych obiektach transportowych zainstalowane s elektroniczne systemy bezpiecze stwa, które funkcjonuj autonomicznie. Nie s one po czone pomi dzy sob, a tak e nie ma scentralizowanego centrum zarz dzania i nadzoru nimi. Powoduje to, i nadzór nad nimi jest utrudniony i wymaga du ego nak adu ró norodnych rodków (zaczynaj c od finansowych, poprzez szkolenia pracowników na ró norodnych systemach, a po us ugi przegl dów okresowych wielu firm adekwatnie do zastosowanych rozwi za technicznych). Dlatego te Polskie Koleje Pa stwowe S.A. og osz w najbli szym czasie przetarg na zaprojektowanie i wykonanie bezpiecze stwa publicznego na 10 dworcach kolejowych Warszawskiego W z a Kolejowego (WWK). Zintegrowany system ma sk ada si z podsystemów: - monitoringu wizyjnego, - pomiaru promieniowania, - zabezpieczenia przeciwpo arowego (sygnalizacji po aru i d wi kowego ostrzegawczego). Wymienione systemy maj by zainstalowane na dworcach: Warszawa Zachodnia, Warszawa Ochota, Warszawa Centralna, Warszawa ródmie cie, Warszawa Powi le, Warszawa Stadion, Warszawa Wschodnia, Warszawa Wile ska, Warszawa Gda ska, Warszawa Lotnisko Chopina. Projekt zintegrowanego bezpiecze stwa ma obejmowa tak e utworzenie centrum zarz dzania i nadzoru nad lokalnymi systemami zainstalowanymi na ww. dworcach kolejowych. W pracach nad realizacj przetargu planuje si m.in. [7]: - wykonanie audytu istniej cych systemów bezpiecze stwa i okre lenie szczegó owych za o e dla ich optymalizacji i integracji w oparciu o jednolit platform sprz tow i oprogramowania, - zaprojektowanie zintegrowanego bezpiecze stwa w tym monitoringu wizyjnego (CCTV), - rozbudow istniej cego monitoringu wizyjnego (CCTV), - budow kontroli dost pu (SKD) na wskazanych dworcach WWK, - budow sygnalizacji w amania (SSiW) na wskazanych dworcach WWK, - budow pomiaru promieniowania, w tym, instalacja urz dze pomiarów radioaktywno ci na wskazanych dworcach WWK, - wykonanie integracji systemów bezpiecze stwa p.po. dla dworców WWK w jednej lokalizacji Centrum Bezpiecze stwa Dworców Kolejowych, - adaptacj pomieszcze dy urnych i serwerowni Centrum Bezpiecze stwa Dworców Kolejowych wraz z doposa eniem w infrastruktur komputerow istniej cych stanowisk operatorskich oraz modernizacj zasilania poprzez instalacj niezale nego ród a zasilania energetycznego, - przeprowadzenie szkole dla u ytkowników (dy urnych i personelu obs ugi).
24 Jerzy Chmiel, Adam Rosi ski 3. ANALIZA METOD INTEGRACJI ELEKTRONICZNYCH SYSTEMÓW BEZPIECZE STWA Integracja systemów ma na celu po czenie co najmniej dwu ró nych typów systemów. Ich po czenie mo e by zrealizowane na okre lonym poziomie. Dlatego te wyró nia si integracj na poziomie: sprz t, oprogramowanie lub rodki transmisji danych. Idea integracji systemów polega na po czeniu zarz dzania nimi i ich funkcjami. Dzi ki temu mo na uzyska efekt kumulacji poszczególnych cz ci sk adowych efektów z poszczególnych integrowanych systemów. Jest to szczególnie istotne z punktu widzenia zarz dzania wszystkimi obiektami wyposa onymi w te systemy. Poprzez takie podej cie mo na kompleksowo i precyzyjnie kontrolowa sytuacj w obr bie wszystkich nadzorowanych budynków, przy minimalizacji kosztów takiej operacji. Istotne jest tak e to, i wzrasta efektywno zarz dzania obiektami poprzez bie c analiz danych o stanie i warunkach pracy poszczególnych systemów [2,13]. W celu integracji elektronicznych systemów bezpiecze stwa mo na zastosowa nast puj ce metody: - integracja na poziomie sprz towym (rys. 1), - integracja na poziomie programowym (rys. 2). wej ciowe wyj ciowe Centrala 1 wej ciowe Centrala 2 Centrala 3 wej ciowe wyj ciowe wyj ciowe Rys. 1. Integracja sprz towa systemów
Integracja systemów bezpiecze stwa dworca kolejowego 25 Integracja na poziomie sprz towym elektronicznych systemów bezpiecze stwa polega na przekazywaniu informacji od urz dze wej ciowych do ró nych central zarz dzaj cych poszczególnymi systemami. Informacja do urz dze wyj ciowych tak e mo e by przekazywana z ró nych central. Zaletami takiego rozwi zania jest minimalizacja liczby urz dze wej ciowych i wyj ciowych poprzez wyeliminowanie powtarzaj cych si elementów (np. czujników, czy urz dze wykonawczych). Integracja na poziomie programowym elektronicznych systemów bezpiecze stwa polega na wymianie informacji pomi dzy poszczególnymi centralami zarz dzaj cymi systemów. Wszystkie systemy funkcjonuj autonomicznie. Rys. 2. Integracja programowa systemów Integracja na poziomie sprz towym w przypadku systemów zlokalizowanych w obiektach kolejowych Warszawskiego W z a Kolejowego wydaje si zadaniem bardzo trudnym. Du a ró norodno ju zainstalowanych urz dze i systemów powoduje, e nale a oby zastosowa wiele ró nych konwerterów sygna ów i modu ów komunikacyjnych. Dlatego te korzystniejszym rozwi zaniem jest integracja na poziomie programowym. Wówczas nale y tylko zastosowa odpowiedni modu s u cy do przesy ania danych pomi dzy danym systemem, a centrum zarz dzania i nadzoru, gdzie b d znajdowa y si serwery i stacje robocze z odpowiednim oprogramowaniem s u cym do nadzoru i zrz dzania. Rozwój po cze sieciowych ma coraz wi kszy wp yw na rozwi zania konstrukcyjne i funkcjonalne elektronicznych systemów bezpiecze stwa. Dzi ki nim mo na globalnie zarz dza poszczególnymi systemami oraz optymalizowa zasoby niezb dne do ich
26 Jerzy Chmiel, Adam Rosi ski w a ciwej obs ugi eksploatacyjnej. Na rys. 3 przedstawiono koncepcj integracji elektronicznych systemów bezpiecze stwa z wykorzystaniem sieci komputerowej. Rys. 3. Koncepcja integracji elektronicznych systemów bezpiecze stwa Zaprezentowania koncepcja do integracji wykorzystuje sie komputerow. Dzi ki temu mo liwe jest tworzenie centrów zarz dzania i nadzoru w oddalonych lokalizacjach od poszczególnych stacji kolejowych. Jednocze nie te mo na uruchamia lokalne centra monitoringu wizyjnego, które b d swoim zasi giem obejmowa okre lone obszary nadzorowane przez kamery (zarówno analogowe jak i IP). Integracja poszczególnych
Integracja systemów bezpiecze stwa dworca kolejowego 27 elektronicznych systemów bezpiecze stwa wymaga tylko zastosowania rozwi za, które umo liwi komunikacj pomi dzy centrami zarz dzania i nadzoru a poszczególnymi systemami. Mo na to uzyska poprzez u ycie modu ów konwertuj cych okre lone formaty transmisji danych (np. LAN RS232). 4. WNIOSKI W referacie zaprezentowano zagadnienia zwi zane z elektronicznymi systemami bezpiecze stwa. S one coraz cz ciej stosowane w wielu obiektach transportowych, np. dworcach kolejowych. Obecnie bardzo cz sto w specyfikacjach przetargowych wyst puje informacja o konieczno ci integracji poszczególnych systemów. Ma to na celu tworzenie centrów nadzoru i zarz dzania nad zintegrowanymi systemami. Zaprezentowane zagadnienia zwi zane z integracj elektronicznych systemów bezpiecze stwa, pozwalaj stwierdzi, i nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, która metoda integracji jest najlepsza. W zale no ci od typów integrowanych systemów, ich technologii wytworzenia i mo liwo ci konfiguracyjnych oraz charakterystyki ochranianego budynku, nale y indywidualnie okre li kryteria, które pozwol na wybór optymalnej metody integracji. Nale y tak e pami ta o uwzgl dnieniu obowi zuj cych aktów prawnych (m.in. wed ug polskich norm nie mo na integrowa Systemów Sygnalizacji Po arowej z adnymi innymi systemami). Bibliografia 1. Bragdon C.: Transportation Security. Butterworth-Heinemann, 2008. 2. Chmiel J., Rosi ski A., Dudek E.: Koncepcja integracji transportowych systemów nadzoru z wykorzystaniem wirtualnych sieci prywatnych. Mi dzynarodowa Konferencja Naukowa - TRANSPORT XXI wieku, Stare Jab onki 2007. 3. Dunstone T., Yager N.: Biometric System and Data Analysis. Springer, 2009. 4. Fennelly L.: Effective Physical Security. Butterworth-Heinemann, 2012. 5. Fischer, Halibozek, Walters: Introduction to Security. Butterworth-Heinemann, 2012. 6. Ho yst B.: Terroryzm. Tom 1 i 2. Wydawnictwa Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2011. 7. http://www.kurierkolejowy.eu/aktualnosci/12367/stoleczne-dworce-beda-bezpieczniejsze.html z dnia 10.02.2013 r. 8. Ka u ny P.: Telewizyjne systemy dozorowe. WKi, Warszawa 2008. 9. Norma PN-EN 50131-1:2009: Systemy alarmowe Systemy sygnalizacji w amania i napadu Wymagania systemowe. 10. Norma PN-EN 50132-7:2003: Systemy alarmowe Systemy dozorowe CCTV stosowane w zabezpieczeniach Cz 7: Wytyczne stosowania. 11. Norma PN-EN 50133-1:2007 - Systemy alarmowe Systemy kontroli dost pu w zastosowaniach dotycz cych zabezpieczenia Cz 1: Wymagania systemowe. 12. Norman T.: Electronic Access Control. Butterworth-Heinemann, 2011. 13. Norman T.: Integrated security systems design. Butterworth Heinemann, 2007. 14. Pa J., Duer S.: Determination of the impact indicators of electromagnetic interferences on computer information systems. Neural Computing & Applications 2012. DOI:10.1007/s00521-012-1165-1.
28 Jerzy Chmiel, Adam Rosi ski 15. Rosi ski A.: Design of the electronic protection systems with utilization of the method of analysis of reliability structures. Nineteenth International Conference On Systems Engineering (ICSEng 2008), Las Vegas, USA 2008. 16. Rosi ski A.: Diagnostyka elektronicznych systemów bezpiecze stwa. VII Krajowa Konferencja: Diagnostyka techniczna urz dze i systemów DIAG'2009, Ustro 2009. 17. Rosi ski A.: Reliability analysis of the electronic protection systems with mixed m branches reliability structure. International Conference European Safety and Reliability (ESREL 2011), Troyes, France 2011. Referat opublikowany jako: Rosi ski A.: Reliability analysis of the electronic protection systems with mixed m branches reliability structure. Advances in Safety, Reliability and Risk Management. Editors: Berenguer, Grall & Guedes Soares. Taylor & Francis Group, London, UK 2012. 18. Rosi ski A.: Reliability analysis of the electronic protection systems with mixed three branches reliability structure. International Conference European Safety and Reliability (ESREL 2009), Prague, Czech Republic 2009. Referat opublikowany jako: Rosi ski A.: Reliability analysis of the electronic protection systems with mixed three branches reliability structure. Reliability, Risk and Safety. Theory and Applications. Volume 3. Editors: R. Bris, C. Guedes Soares & S. Martorell. CRC Press/Balkema, London, UK 2010. 19. Rosi ski A.: Systemy bezpiecze stwa przeciwdzia anie atakom terrorystycznym. Mi dzynarodowa Konferencja Wojna z terroryzmem w XXI wieku, Warszawa 2009. 20. Siergiejczyk M., Gago S.: Koncepcja monitorowania i nadzoru w w le kolejowym. VI Mi dzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna LOGITRANS 2009, Szczyrk 2009. 21. Siergiejczyk M., Gago S.: Public Safety Issues in Rail Transport. Polish Journal of Environmental Studies. ISSN 1230-1485.Vol 17, No 3C (2008). HARD Publishing Company, Olsztyn 2008. 22. Siergiejczyk M., Rosi ski A.: Reliability analysis of electronic protection systems using optical links. Monografia Dependable Computer Systems pod redakcj Wojciecha Zamojskiego, Janusza Kacprzyka, Jacka Mazurkiewicza, Jaros awa Sugiera i Tomasza Walkowiaka, wydana jako monograficzna seria wydawnicza Advances in intelligent and soft computing, Vol. 97. Wydawca: Springer-Verlag, Berlin Heidelberg 2011. 23. Wawrzy ski W. Miejsce telematyki w dyscyplinie naukowej transport. Maszynopis. Wydzia Transportu PW, Warszawa 2003. 24. Wawrzy ski W. Telematyka transportu - zakres poj ciowy i obszar zastosowa. Przegl d Komunikacyjny nr 11, Warszawa 1997. INTEGRATION OF SECURITY SYSTEMS OF RAILWAY STATION Summary: Electronic security systems can be used as a component of transport telematics systems. They implement the security services of travel, which is one of the services provided by transport telematics systems. This increases the level of security for both travelers and cargo carried. In this paper was carried out the analysis of methods of integration of electronic security systems used in transportation object, which is the railway station. Keywords: integration, security systems, transport