KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 15.6.2006 KOM(2006) 288 wersja ostateczna 2006/0103 (CNS) Wniosek dotyczący DECYZJI RADY upoważniającej państwa członkowskie do ratyfikowania, w interesie Wspólnoty Europejskiej, skonsolidowanej Konwencji z 2006 r. Międzynarodowej Organizacji Pracy o pracy na morzu. (przedstawiony przez Komisję) PL PL
UZASADNIENIE 1) KONTEKST WNIOSKU 110 Podstawa i cele wniosku Skonsolidowana Konwencja Międzynarodowej Organizacji Pracy (dalej zwanej MOP) o pracy na morzu (dalej zwana Konwencją 2006) została przyjęta dnia 23 lutego 2006 r. podczas poświęconej kwestiom morskim sesji Międzynarodowej Konferencji Pracy MOP zwołanej w Genewie przez radę administracyjną Międzynarodowego Biura Pracy podczas jego 94 sesji. W styczniu 2001 r. MOP rozpoczęła konsolidację oraz uaktualnianie standardów pracy na morzu zawartych w obecnie obowiązujących konwencjach i zaleceniach w celu przygotowania jednego instrumentu prawnego, który zostałby przyjęty podczas konferencji MOP w postaci skonsolidowanej Konwencji o pracy na morzu. Konwencja ma na celu określenie minimalnych prostych, przejrzystych, spójnych, akceptowanych i stosowanych standardów międzynarodowych dla całego sektora, tak by ustanowić ramowy kodeks pracy na morzu. Ze względu na niezadowolenie marynarzy z wykonywanego zawodu oraz udział czynnika ludzkiego w wypadkach morskich istniała potrzeba określenia na nowo obowiązujących standardów socjalnych. Ponad 1,2 miliona marynarzy znajduje zatrudnienie w przemyśle morskim na całym świecie. Ponadto działalność ta ma fundamentalne znaczenie dla gospodarki światowej odpowiadając za 90% handlu. Nadrzędnym celem Konwencji 2006 jest osiągnięcie i utrzymanie jednakowych warunków pracy w żegludze morskiej poprzez wspieranie promocji godnych warunków życia i pracy marynarzy oraz uczciwszych warunków konkurencji na świecie i zaradzenie w ten sposób niskiemu poziomowi ratyfikacji wielu konwencji dotyczących pracy na morzu. Spójność i zgodność przepisów MOP z przepisami wspólnotowymi była kontrolowana w ramach koordynacji UE. Miało to szczególne znaczenie w odniesieniu do niektórych części Konwencji dotyczących obszarów wyłącznej kompetencji Wspólnoty, mianowicie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego na podstawie rozporządzenia 1408/71/EWG z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych i ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, przyjętego zgodnie z art. 42 Traktatu WE. Rozporządzenie 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. zostało zastąpione rozporządzeniem 883/2004/WE a jego stosowanie zostało rozszerzone na obywateli państw trzecich przez rozporządzenie 859/2003. Rozporządzenie 1408/71 ustanawia szczegółowe przepisy dla marynarzy w art. 13 ust. 2 lit. c) oraz art. 14 lit. b). W odniesieniu do obywateli państw trzecich rozporządzenie 859/2003 z dnia 1 czerwca 2003 określa mające zastosowanie zasady i nadaje im takie same prawa ochrony socjalnej, co obywatelom Unii przemieszczającym się wewnątrz Unii. W tekście MOP zarówno państwo bandery jak i państwo zamieszkania odpowiedzialne są za różne dziedziny zabezpieczenia społecznego. Na mocy prawa WE, zgodnie z rozporządzeniem 1408/71 i rozporządzeniem 883/2004, to państwo bandery jest z reguły państwem, którego przepisy w zakresie zabezpieczenia społecznego powinny PL 2 PL
być stosowane. W celu uregulowania potencjalnych niezgodności między postanowieniami Konwencji 2006 a przepisami wspólnotowymi dotyczącymi koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, na technicznej konferencji przygotowawczej w Genewie (w dniach 13-24 września 2004 r.) do tekstu konwencji została włączona klauzula ochronna. Klauzula ta powinna zagwarantować prymat przepisów WE dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w przypadku, gdyby tekst konwencji prowadził do skutków innych niż te wynikające ze stosowania zasad wspólnotowych. W rzeczywistości, zgodnie z orzeczeniem Trybunału Sprawiedliwości w sprawie AETR dotyczącym kompetencji zewnętrznej, państwa członkowskie nie mogą dłużej z własnej inicjatywy ratyfikować Konwencji 2006, jako że jej przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczeń społecznych należą do obszaru wyłącznej kompetencji Wspólnoty. W związku z tym, w celu zapewnienia przestrzegania zgodnie z Traktatem podziału kompetencji między Wspólnotą a państwami członkowskimi, Komisja proponuje, aby Rada udzieliła państwom członkowskim upoważnienia do ratyfikacji Konwencji 2006, w interesie Wspólnoty. 120 Kontekst ogólny Konwencja 2006 jest zgodna z misją MOP, do której należy ustanowienie międzynarodowych standardów pracy dla transportu morskiego w celu promocji godnych warunków pracy marynarzy. Konwencja 2006 uwzględnia fakt, że z uwagi na globalny zasięg żeglugi morskiej, zawód marynarza wymaga szczególnej ochrony. Konwencja 2006 wyznacza standardy pracy na morzu zebrane w pięciu tytułach: wymagane minimalne warunki pracy na pokładzie; warunki zatrudnienia, zakwaterowanie i wyżywienie, pomoc społeczna i ochrona socjalna oraz stosowanie i przestrzeganie postanowień Konwencji. Tekst określa prawa marynarzy niezależne od bandery statku, na którym pracują, a także obowiązki, które spoczywają na właścicielach statków, państwach bandery, państwach portu oraz państwach, z których pochodzą pracownicy. W celu wdrożenia jej postanowień, Konwencji 2006 zobowiązuje państwa bandery do wprowadzenia skutecznego systemu egzekwowania opartego na certyfikacji i okresowych kontrolach. Po dokonaniu przez właściwe organy kontroli zgodności warunków pracy na pokładzie z przepisami krajowymi i przepisami przyjętymi w celu wdrożenia Konwencji 2006, państwa wydawać będą zaświadczenia statkom pływającym pod ich banderą. Konwencja 2006 wprowadza klauzulę traktowania niepreferencyjnego wykluczającą lepsze traktowanie statków z państw, które nie ratyfikowały konwencji niż traktowanie statków z państw, które tę konwencję ratyfikowały. Istnieje duża liczba przepisów wspólnotowych wynikających z artykułów 42; 71; 137; 138 Traktatu na temat wielu zagadnień, których dotyczy Konwencja 2006. Zagadnienia będące przedmiotem wspólnych kompetencji stanowią znaczną część postanowień zawartych w tekście Konwencji 2006. Kompetencje wspólnotowe były stosowane między innymi w odniesieniu do dziedzin takich jak: warunki pracy, równość i PL 3 PL
niedyskryminacja, ochrona zdrowia, opieka medyczna, zapobieganie wypadkom, pomoc społeczna, kontrola państwa portu oraz egzekwowanie przepisów dotyczących czasu pracy marynarzy na pokładach statków wpływających do portów Wspólnoty. Należy zauważyć, iż pewne dziedziny, takie jak warunki zakwaterowania, rekrutacja oraz biura pośrednictwa pracy, które są przedmiotem Konwencji, nie są regulowane szczegółowymi przepisami wspólnotowymi. W przypadku kontroli państwa portu dyrektywa 1995/21/WE w sprawie kontroli państwa portu żeglugi morskiej w załączniku 2, zawierającym listę świadectw i dokumentów, odnosi się do Konwencji 73 MOP dotyczącej badań lekarskich marynarzy oraz w załączniku 6, określającym kryteria uzasadniające zatrzymanie statku, nawiązuje do konwencji MOP związanych z żywieniem, wodą pitną, ogrzewaniem i warunkami sanitarnymi na pokładzie. Konwencja 147 MOP w sprawie statków handlowych odnosi się również do definicji ustalonych w dyrektywie 1995/21. Zastąpienie obecnie obowiązujących konwencji MOP przez Konwencję 2006 ma bezpośredni wpływ na dyrektywę 1995/21. 139 Obowiązujące przepisy w dziedzinie, której dotyczy wniosek Brak obowiązujących przepisów w dziedzinie, której dotyczy wniosek. 141 Spójność z innymi politykami i celami Unii. 2) KONSULTACJE Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI ORAZ OCENA WPŁYWU Konsultacje z zainteresowanymi stronami 219 Gromadzenie i wykorzystanie wiedzy specjalistycznej 229 230 Nie zaistniała potrzeba skorzystania z pomocy ekspertów zewnętrznych. Ocena wpływu Nie istnieje zatem potrzeba rozważenia kilku możliwości PL 4 PL
3) ASPEKTY PRAWNE WNIOSKU 305 Krótki opis proponowanych działań Należy zapewnić stosowanie zasad wspólnotowych w odniesieniu do zagadnień, które są przedmiotem Konwencji 2006. Na forum światowym należy jasno zasygnalizować, że Wspólnota przywiązuje dużą wagę do Konwencji 2006 oraz do warunków pracy i życia marynarzy. Zgodnie z zasadami funkcjonowania MOP proces podpisywania przed ratyfikacją, który jest stosowany w innych gremiach międzynarodowych, zastąpiony został przez procedurę głosowania (która miała miejsce podczas Międzynarodowej Konferencji Pracy dnia 23 lutego 2006 r.) o znaczeniu równorzędnym do złożenia podpisu. Jednakże Konwencja 2006 jeszcze nie weszła w życie. Jedynie państwa mogą przystąpić do Konwencji 2006. Komisja Europejska była mocno zaangażowana w przygotowanie i negocjacje poprzez koordynację w ramach Unii Europejskiej działań MOP. Ze względu na trójstronną strukturę MOP w negocjacjach i głosowaniu nad przyjęciem Konwencji 2006 wzięli udział przedstawiciele państw, pracodawców i pracowników. Komisja Europejska uczestniczyła w charakterze obserwatora i nie brała udziału w negocjacjach, jednak przyjęła do wiadomości pozytywne wyniki głosowania państw członkowskich uczestniczących w negocjacjach dotyczących Konwencji 2006 oraz potrzebę jej jak najszybszego wejścia w życie. Z uwagi na fakt, że kompetencje systemów zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego należy do Wspólnoty, Komisja proponuje, aby Rada upoważniła te państwa członkowskie, które związane są w tej dziedzinie zasadami wspólnotowymi do ratyfikowania, w interesie Wspólnoty, Konwencji 2006. Niniejsza propozycja decyzji umożliwi państwom członkowskim podjęcie bez dalszych opóźnień odpowiednich kroków zmierzających do przeprowadzenia ratyfikacji. 310 Podstawa prawna Artykuł 42 TWE: 329 Zasada pomocniczości Niniejszy wniosek wchodzi w zakres wyłącznych kompetencji Wspólnoty. Zasada pomocniczości nie ma zatem zastosowania. Zasada proporcjonalności Wniosek jest zgodny z zasadą proporcjonalności z następujących względów 331 332 PL 5 PL
Wybór instrumentów 341 342 Proponowane instrumenty: inne. Inne instrumenty byłyby niewłaściwe z następujących względów i niewłaściwe 4) WPŁYW NA BUDŻET 409 Wniosek nie ma wpływu finansowego na budżet Wspólnoty 5) INFORMACJE DODATKOWE 570 Szczegółowe wyjaśnienie wniosku PL 6 PL
Wniosek dotyczący DECYZJI RADY 2006/0103 (CNS) upoważniającej państwa członkowskie do ratyfikowania, w interesie Wspólnoty Europejskiej, skonsolidowanej Konwencji z 2006 r. Międzynarodowej Organizacji Pracy o pracy na morzu. RADA UNII EUROPEJSKIEJ, uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 42 w połączeniu z pierwszym zdaniem art. 300 ust. 2 akapit pierwszy oraz art. 300 ust. 3 akapit pierwszy, uwzględniając wniosek Komisji 1, uwzględniając opinię Parlamentu Europejskiego 2, a także mając na uwadze, co następuje: (1) Skonsolidowana Konwencja 2006 Międzynarodowej Organizacji Pracy (dalej zwana MOP) o pracy na morzu została przyjęta dnia 23 lutego 2006 r. podczas poświęconej pracy na morzu sesji Międzynarodowej Konferencji Pracy MOP zwołanej w Genewie. (2) Konwencja stanowi ogromny wkład w funkcjonowanie sektora żeglugi morskiej na poziomie międzynarodowym promując godne warunki życia i pracy marynarzy oraz uczciwsze warunki konkurencji dla armatorów i właścicieli statków. Z tego też względu jest pożądane, aby jej postanowienia weszły w życie w jak najkrótszym terminie. (3) Niniejszy nowy instrument prawny stwarza podstawy dla międzynarodowego kodeksu pracy na morzu poprzez ustanowienie minimalnych standardów pracy. (4) Wspólnota Europejska dąży do ustanowienia jednakowych standardów w przemyśle morskim. (5) Artykuł 19 ust. 8 Konstytucji MOP stanowi co następuje: w żadnym razie przyjęcie przez Konferencję konwencji lub zalecenia lub ratyfikacja konwencji przez Członka nie mogą być uważane jako mające wpływ na jakąkolwiek ustawę, decyzję, zwyczaj lub umowę, zapewniające zainteresowanym pracownikom bardziej korzystne warunki aniżeli te, które przewiduje konwencja lub zalecenie. 1 2 Dz.U. C [ ] z [ ], str. [ ]. Dz.U. C [ ] z [ ], str. [ ]. PL 7 PL
(6) Niektóre artykuły Konwencji dotyczą dziedzin będących przedmiotem wyłącznej kompetencji Wspólnoty w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. (7) Wspólnota nie może ratyfikować Konwencji, ponieważ jedynie państwa członkowskie mogą być jej stronami. (8) Rada powinna zatem upoważnić państwa członkowskie związane w tej dziedzinie zasadami wspólnotowymi dotyczącymi koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego zgodnie z art. 42 Traktatu do ratyfikowania Konwencji w interesie Wspólnoty po spełnieniu warunków wymienionych poniżej w niniejszej decyzji: PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ : Artykuł 1 Niniejszym upoważnia się państwa członkowskie do ratyfikowania skonsolidowanej Konwencji z 2006 r. Międzynarodowej Organizacji Pracy o pracy na morzu przyjętej dnia 23 lutego 2006 r. Artykuł 2 Państwa członkowskie podejmują odpowiednie kroki w celu przedłożenia dokumentów ratyfikacyjnych Konwencji Dyrektorowi Generalnemu Międzynarodowego Biura Pracy do 31 grudnia 2008 r. Rada oceni postępy w ratyfikacji przed czerwcem 2008. Artykuł 3 Niniejsza decyzja skierowana jest do państw członkowskich zgodnie z Traktatem ustanawiającym Wspólnotę Europejską. Sporządzono w Brukseli, W imieniu Rady Przewodniczący PL 8 PL