2/1. Program szkolenia wstêpnego ogólnego instrukta u ogólnego w dziedzinie BHP Stanis³aw Wójcik Rozdzia³ 2. 2/1. kwiecieñ Szkolenia Program 2/1. 2005szkolenia wstêpnego ogólnego Spis treœci 1. Komentarz... 1 1.1. Programy szkolenia wiadomoœci ogólne... 1 1.2. Programy szkolenia wstêpnego ogólnego... 2 2. Wyjaœnienia do wzoru, program szkolenia... 3 2.1. Istota bezpieczeñstwa i higieny pracy... 3 2.2. Prawa i obowi¹zki w zakresie bhp... 4 2.3. Odpowiedzialnoœæ za naruszenie przepisów i zasad bhp... 6 2.4. Zasady poruszania siê na terenie zak³adu pracy 6 2.5. Zagro enia wypadkowe i zagro enia dla zdrowia wystêpuj¹ce w zak³adzie i podstawowe œrodki zapobiegawcze... 6 2.6. Podstawowe zasady bezpieczeñstwa i higieny pracy zwi¹zane z obs³ug¹ urz¹dzeñ technicznych oraz transportem wewn¹trzzak³adowym... 7 2.7. Zasady przydzia³u odzie y roboczej i obuwia roboczego oraz œrodków ochrony indywidualnej, w tym w odniesieniu do stanowiska pracy instruowanego... 8 2.8. Porz¹dek i czystoœæ w miejscu pracy ich wp³yw na zdrowie i bezpieczeñstwo pracownika... 8 2.9. Profilaktyczna opieka lekarska zasady jej sprawowania w odniesieniu do stanowiska instruowanego... 9 2.10. Podstawowe zasady ochrony przeciwpo arowej oraz postêpowania w razie po aru... 10 2.11. Postêpowanie w razie wypadku, w tym organizacja i zasady udzielania pierwszej pomocy... 10 Wzór programu instrukta u ogólnego... 11 1. Komentarz 1.1. Programy szkolenia wiadomoœci ogólne Nowe rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27.7.2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeñstwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 180, poz. 1860), które wchodzi w ycie 1.7.2005 r., nak³ada na organizatora szkolenia (pracodawcê lub jednostkê organizacyjn¹ uprawnion¹ do dzia³alnoœci szkoleniowej w dziedzinie bhp) obowi¹zek zapewnienia programów poszczególnych rodzajów szkoleñ dla okreœlonych grup stanowisk pracy. Obowi¹zek ten dotyczy zarówno szkoleñ wstêpnych, jak i okresowych. kwiecień 2005 1
2. Szkolenia Programy dla poszczególnych stanowisk/grup stanowisk pracy wystêpuj¹cych w danym zak³adzie mog¹ byæ opracowywane przez pracodawcê lub w porozumieniu z pracodawc¹ przez jednostkê szkoleniow¹. Przy opracowywaniu programów szkolenia nale y oprzeæ siê o ramowe programy szkolenia okreœlone w za- ³¹czniku do ww. rozporz¹dzenia MGiP. Projekty programów szkolenia powinny byæ konsultowane z pracownikami lub ich przedstawicielami. Podane w ramowych programach tematy szkolenia i ich czas trwania stanowi¹ tzw. minimum programowe (bazê wyjœciow¹), które powinno byæ zapewnione w programie obowi¹zuj¹cym w zak³adzie. Przechowywanie programów Wszystkich uczestników szkolenia nale y zapoznaæ z jego programem. Programy szkolenia, na podstawie których by³y prowadzone aktualne szkolenia pracowników, powinny byæ przechowywane przez pracodawców. Nie ma zatem obowi¹zku trzymania w zak³adzie: starych, zdezaktualizowanych ju programów szkoleñ, programów, wed³ug których bêd¹ w przysz³oœci prowadzone szkolenia lub przeszkoleni wed³ug nich pracownicy jeszcze nie podjêli pracy (np. nie wrócili jeszcze z kursu). 1.2. Programy szkolenia wstêpnego ogólnego Szkolenie wstêpne ogólne przeprowadzane jest w formie instrukta u. Uczestnikami tego szkolenia s¹ wszystkie osoby rozpoczynaj¹ce pracê w danym zak³adzie pracy, a mianowicie: nowo zatrudnieni pracownicy, studenci odbywaj¹cy u pracodawcy praktykê studenck¹, uczniowie szkó³ zawodowych zatrudnieni w celu praktycznej nauki zawodu. Celem szkolenia jest zapoznanie jego uczestników z podstawowymi przepisami dotycz¹cymi bezpieczeñstwa i higieny pracy zawartymi w Kodeksie pracy, w uk³adach zbiorowych pracy lub regulaminach pracy, a tak e z przepisami oraz zasadami bhp obowi¹zuj¹cymi w danym zak³adzie. Jednym z celów prowadzonego szkolenia musi byæ te zapoznanie uczestników z zasadami udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku. Zasadnicz¹ czêœci¹ programu jest tematyka szkolenia z podaniem czasu, jaki nale- y poœwiêciæ ka demu tematowi. Czas trwania instrukta u ogólnego nie mo e byæ krótszy ni 3 godziny lekcyjne (tzn. 135 minut 3x45minut). W przedstawionym Pañstwu wzorze programu przytoczono tematykê z ramowego programu instrukta u ogólnego dotycz¹cego wszystkich stanowisk pracy, bêd¹cego za³¹cznikiem do ww. rozporz¹dzenia MGiP z 27.7.2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp. Pracodawca mo e, dla okreœlonych stanowisk lub grup 2 kwiecień 2005
2/1. Program szkolenia wstępnego ogólnego OPINIE stanowisk pracy rozszerzyæ tê tematykê i/lub wyd³u yæ czas trwania instrukta u w poszczególnych tematach. Szczególnie osoba podejmuj¹ca po raz pierwszy pracê zwi¹zan¹ z kierowaniem pracownikami je eli zajdzie taki przypadek w zak³adzie powinna odbyæ instrukta ogólny wed³ug programu poszerzonego i dostosowanego do zakresu jej obowi¹zków i odpowiedzialnoœci w dziedzinie bezpieczeñstwa i higieny pracy. Ma to wyeliminowaæ przypadki, w których osoba kieruj¹ca pracownikami (bezpoœrednio organizuj¹ca dla nich pracê w sposób zgodny z przepisami i zasadami bhp) do czasu odbycia pierwszego szkolenia okresowego dla tych osób posiada³aby wiedzê z dziedziny bhp tylko w zakresie ustalonym w programie instrukta u ogólnego przeznaczonego dla podleg³ych jej pracowników. Przy opracowywaniu programu szkolenia wstêpnego ogólnego dla nowych kierowników (mistrzów) warto skorzystaæ z ramowego programu szkolenia okresowego dla pracodawców i innych osób kieruj¹cych pracownikami zamieszczonego w za³¹czniku do ww. rozporz¹dzenia. Programy dla nowych kierowników 2. Wyjaœnienia do wzoru, program szkolenia Pkt 1. Nale y wpisaæ takie dane, jak nazwa i adres (z kodem pocztowym) pracodawcy. Pkt 2. W tym punkcie wymienia siê nazwy wszystkich stanowisk pracy lub grupy stanowisk, których program dotyczy. W przypadku, gdy szkoli siê wszystkich pracowników w zak³adzie wed³ug tego samego programu, nale y wpisaæ zwrot wszystkie stanowiska w zak³adzie. Pkt 3. Nie wymaga wype³niania. Pkt 4. Poni ej omówiono zakres poszczególnych tematów szkolenia wg punktów ramowego programu szkolenia bêd¹cego za³¹cznikiem nr 1 do ww. rozporz¹dzenia w sprawie szkoleñ. Omówienie to mo na traktowaæ jako konspekt szkolenia. 2.1. Istota bezpieczeñstwa i higieny pracy Pojêcie bezpieczeñstwo i higiena pracy mo na zdefiniowaæ, jako ogó³ œrodków technicznych, organizacyjnych i edukacyjnych (kszta³towania sposobu zachowañ) s³u ¹cych do zapewnienia akceptowalnych spo³ecznie (zgodnych z prawem) warunków pracy poprzez eliminacjê lub minimalizacjê zagro enia ycia lub zdrowia osób wykonuj¹cych tê pracê. Istot¹ bezpieczeñstwa i higieny pracy, mówi¹c najproœciej, jest zapobieganie wypadkom i chorobom zwi¹zanym z prac¹, czyli dzia³ania id¹ce w kierunku zapewnienia takich warunków pracy, abyœmy ka - dego dnia wracali z pracy cali i zdrowi, a je eli ju zmêczeni, to w takim stopniu, Definicja bezpieczeństwa pracy kwiecień 2005 3
2. Szkolenia aby regeneracja si³ mog³a nast¹piæ w okresie przebywania poza prac¹ (w czasie wolnym w ci¹gu doby, podczas weekendu, czy na urlopie). 2.2. Prawa i obowi¹zki w zakresie bhp Obowiązki pracodawcy Obowiązki kierownika Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy ma swoje Ÿród³o w ustawie zasadniczej w art. 66 ust. 1 Konstytucji RP. Ustawa z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (tj. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.) okreœla natomiast sposób realizacji tego prawa. Przepisy Kodeksu pracy zobowi¹zuj¹ pracodawcê do zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, a wiêc do ochrony zdrowia i ycia pracowników przy wykorzystaniu osi¹gniêæ nauki i techniki. Pracodawca obowi¹zany jest ponadto: zaznajamiaæ pracowników podejmuj¹cych pracê z: zakresem ich obowi¹zków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi uprawnieniami; oceniæ ryzyko zawodowe, jakie wystêpuje na poszczególnych stanowiskach pracy i poinformowaæ pracowników o tym ryzyku i zasadach ochrony przed zagro eniami; przeprowadzaæ na swój koszt badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, a ich wyniki udostêpniaæ pracownikom; zapewniaæ na swój koszt i w miarê mo liwoœci w godzinach pracy profilaktyczne badania lekarskie pracowników; zapewniaæ na swój koszt i w godzinach pracy szkolenie w zakresie bezpieczeñstwa i higieny pracy, w trakcie którego powinien zaznajamiaæ pracowników z przepisami i zasadami bhp dotycz¹cymi ich stanowisk i prac; wydawaæ stosowne instrukcje stanowiskowe; wyposa yæ pracowników w œrodki ochrony indywidualnej (oznakowane znakiem CE) oraz odzie i obuwie robocze, a tak e dbaæ o ich w³aœciwoœci u ytkowe; zapewniæ osobom poszkodowanym w wypadkach udzielenie pierwszej pomocy oraz ustaliæ okolicznoœci i przyczyny wypadku (sporz¹dziæ protokó³ powypadkowy); konsultowaæ z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie dzia³ania zwi¹zane z bezpieczeñstwem i higien¹ pracy; wyposa yæ stanowiska pracy w urz¹dzenia techniczne (maszyny, narzêdzia) spe³niaj¹ce wymagania dotycz¹ce oceny zgodnoœci (oznakowane znakiem CE). Od osoby kieruj¹cej pracownikami (bezpoœredniego prze³o onego w osobie: kierownika, mistrza, brygadzisty) nale y oczekiwaæ: organizowania stanowisk pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp, dba³oœci o sprawnoœæ œrodków ochrony indywidualnej oraz nadzoru nad ich stosowaniem przez pracowników zgodnie z przeznaczeniem, organizowania, przygotowywania i prowadzenia prac w sposób zabezpieczaj¹cy pracowników przed wypadkami i chorobami zwi¹zanymi z prac¹, dba³oœci o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeñ pracy i wyposa enia technicznego, egzekwowania przestrzegania przez pracowników przepisów i zasad bhp, zapewnienia wykonania zaleceñ lekarza-profilaktyka. 4 kwiecień 2005
2/1. Program szkolenia wstępnego ogólnego OPINIE Wymienione wy ej obowi¹zki pracodawcy i osoby kieruj¹cej pracownikami s¹ odwracaj¹c strony prawami pracownika. Ponadto pracownikowi przys³uguje prawo do powstrzymania siê od wykonywania pracy (a nawet oddalenia siê z miejsca zagro enia) w razie, gdy warunki pracy nie odpowiadaj¹ przepisom bhp i stwarzaj¹ bezpoœrednie zagro enie dla zdrowia lub ycia pracownika albo, gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeñstwem innym osobom. Nale y to prawo silnie zaakcentowaæ, gdy umiejêtne korzystanie z niego przez pracowników mo e pozwoliæ w przysz³oœci unikn¹æ wielu nieszczêœæ o czym œwiadcz¹ analizy wielu wypadków przy pracy. Je eli nawet pracownik nadu yje tego prawa, to i tak jest lepiej, ni mia³by on ulec wypadkowi. Pracownik powinien wiêc poznaæ dok³adnie bezpoœrednie zagro enia na szkoleniach w zakresie bhp (podczas instrukta u stanowiskowego, szkolenia okresowego) i umieæ je identyfikowaæ w procesie pracy. Je eli natomiast pracownik wykonuje pracê wymagaj¹c¹ szczególnej sprawnoœci psychofizycznej, ma prawo powstrzymania siê od tej pracy w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonania pracy i stwarza zagro enie dla innych osób (omówienie takich przypadków oraz sposobu postêpowania pracownika w kryzysowych sytuacjach powinno odbyæ siê podczas instrukta u stanowiskowego). Prawa pracownika Podstawowym obowi¹zkiem pracownika jest przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeñstwa i higieny pracy oraz przeciwpo arowych zawartych w aktach prawnych, uk³adzie zbiorowym pracy, regulaminie zak³adowym, instrukcjach stanowiskowych. W zwi¹zku z powy szym pracownik powinien: znaæ przepisy i zasady bhp, braæ udzia³ w szkoleniu i instrukta u z tego zakresu oraz poddawaæ siê wymaganym egzaminom sprawdzaj¹cym, wykonywaæ pracê w sposób zgodny z ww. przepisami i zasadami bhp oraz stosowaæ siê do wydawanych w tym zakresie poleceñ i wskazówek prze³o onych, dbaæ o nale yty stan maszyn, urz¹dzeñ, narzêdzi i sprzêtu, dbaæ o porz¹dek i ³ad w miejscu pracy, stosowaæ œrodki ochrony zbiorowej, a tak e u ywaæ przydzielonych œrodków ochrony indywidualnej oraz odzie y i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem, poddawaæ siê zleconym przez pracodawcê badaniom lekarskim i stosowaæ siê do wskazañ lekarskich, niezw³ocznie zawiadamiaæ prze³o onego o zauwa onym w zak³adzie pracy wypadku, zagro eniu ycia lub zdrowia ludzkiego albo po arze oraz ostrzec wspó³pracowników, a tak e inne osoby znajduj¹ce siê w rejonie zagro enia, o gro ¹cym niebezpieczeñstwie, wspó³dzia³aæ z pracodawc¹ i prze³o onymi (np. w ramach konsultacji, o których wy ej) w wype³nianiu obowi¹zków dotycz¹cych bhp. Obowiązki pracownika Pañstwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy. Organem nadzoru i kontroli przestrzegania przepisów i zasad bezpiecznej i higienicznej pracy jest Pañstwowa Inspekcja Pracy. Organy kontrolne Kontrolê spo³eczn¹ nad przestrzeganiem w zak³adzie pracy przepisów i zasad bhp sprawuje zak³adowa organizacja zwi¹zkowa, g³ównie za poœrednictwem spo³eczkwiecień 2005 5
Prawa społecznego inspektora pracy Uprawnienia służby bhp 2. Szkolenia nego inspektora pracy, który reprezentuje interesy wszystkich pracowników w zak³adzie. Spo³eczny inspektor pracy mo e zwróciæ uwagê pracownikowi na obowi¹zek przestrzegania przepisów i zasad bhp w przypadku, gdy pracownik swym zachowaniem narusza te przepisy b¹dÿ zasady. Spo³eczny inspektor pracy ma tak e prawo zwróciæ siê do kierownika o odsuniêcie pracownika od pracy do czasu zapoznania go z przepisami i zasadami bhp, je eli zachowanie pracownika na stanowisku pracy wskazuje, e nie posiada on wystarczaj¹cej wiedzy i umiejêtnoœci do wykonywania pracy w sposób bezpieczny. Pracownik s³u by bhp w zak³adzie lub inna osoba wykonuj¹ca jej zadania ma prawo niezw³ocznego odsuniêcia od pracy pracownika, który swoim zachowaniem lub sposobem wykonywania pracy stwarza bezpoœrednie zagro enie ycia lub zdrowia w³asnego albo innych osób. 2.3. Odpowiedzialnoœæ za naruszenie przepisów i zasad bhp Za stan bezpieczeñstwa i higieny pracy w zak³adzie pracy ponosi odpowiedzialnoœæ pracodawca, a kierownik w zakresie swoich kompetencji. W przypadku, gdy nie wywi¹zuj¹ siê oni ze swoich obowi¹zków, pope³niaj¹ wykroczenia przeciwko prawom pracownika, œcigane z urzêdu przez inspektorów pracy Pañstwowej Inspekcji Pracy. Katalog kar Czas szkolenia Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bhp i ppo. pracodawca mo e zastosowaæ wobec niego jedn¹ z ni ej wymienionych kar: upomnienia, nagany, pieniê n¹ (nie wy sz¹ jednak ni jednodniowe wynagrodzenie za jedno przekroczenie). Na omówienie pierwszych trzech punktów (2.1. 2.3.) powinno byæ przewidziane minimum 25 minut. 2.4. Zasady poruszania siê na terenie zak³adu pracy W zwi¹zku z zagro eniami, jakie stwarza ruch œrodków transportu w zak³adzie oraz ograniczeniami w dostêpie do miejsc wzbronionych, czy niebezpiecznych, nowemu pracownikowi nale y objaœniæ zasady poruszania po terenie zak³adu. Zasady te wynikaæ bêd¹ równie z opracowanych przez pracodawcê ogólnych zasad ruchu na drogach wewn¹trzzak³adowych. 2.5. Zagro enia wypadkowe i zagro enia dla zdrowia wystêpuj¹ce w zak³adzie i podstawowe œrodki zapobiegawcze W celu omówienia zagro eñ wystêpuj¹cych w zak³adzie i œrodków zapobiegawczych warto skorzystaæ z arkuszy ocen ryzyka zawodowego dokonywanego dla poszczególnych stanowisk pracy. Nale y przy tym poinformowaæ ka dego uczest- 6 kwiecień 2005
2/1. Program szkolenia wstępnego ogólnego OPINIE nika instrukta u o wyniku oceny ryzyka zawodowego, jakie wystêpuje na jego przysz³ym stanowisku pracy. W dokumentacjach wypadków przy pracy (rejestrach, protoko³ach) i chorób zawodowych znajdziecie Pañstwo równie wiedzê na temat zagro eñ, któr¹ nale y przekazaæ nowym pracownikom. Na omówienie punktów 2.4. 2.5. nale y przeznaczyæ nie mniej ni 20 minut. Czas szkolenia 2.6. Podstawowe zasady bezpieczeñstwa i higieny pracy zwi¹zane z obs³ug¹ urz¹dzeñ technicznych oraz transportem wewn¹trzzak³adowym Podstawowe zasady obs³ugi i stosowania maszyn, narzêdzi i innych urz¹dzeñ technicznych to: elementy ruchome i inne czêœci maszyn, które w razie zetkniêcia siê z nimi stwarzaj¹ zagro enie, powinny byæ do wysokoœci co najmniej 2,5 m od poziomu pod³ogi (podestu) stanowiska pracy os³oniête lub zaopatrzone w inne skuteczne urz¹dzenia ochronne, z wyj¹tkiem przypadków, gdy spe³nienie tych wymagañ nie jest mo liwe ze wzglêdu na funkcjê maszyny, u ywanie maszyny bez wymaganego urz¹dzenia ochronnego (np. os³ony napêdu) lub przy jego nieodpowiednim stosowaniu jest niedopuszczalne, w czasie ruchu maszyny niedopuszczalne jest rêczne zak³adanie lub zrzucanie pasów pêdnych, lin, taœm itp., maszyny, których uszkodzenie stwierdzono w czasie pracy, powinny byæ niezw³ocznie zatrzymane i wy³¹czone z zasilania energi¹, a ich ponowne w³¹czenie mo e nast¹piæ po usuniêciu uszkodzenia, maszyn bêd¹cych w ruchu nie wolno pozostawiaæ bez obs³ugi lub nadzoru, chyba e dokumentacja techniczo-ruchowa stanowi inaczej, maszyn bêd¹cych w ruchu nie wolno naprawiaæ, czyœciæ i smarowaæ, z wyj¹tkiem smarowania za pomoc¹ specjalnych urz¹dzeñ okreœlonych w dokumentacji techniczo-ruchowej, przy obs³udze maszyn z ruchomymi elementami nie mo na pracowaæ w odzie- y z luÿnymi (zwisaj¹cymi) czêœciami oraz bez nakryæ g³owy okrywaj¹cych w³osy, Obsługa maszyn i urządzeń Niedopuszczalne jest obs³ugiwanie takich maszyn w ubraniach, które maj¹ luÿno zakoñczone rêkawy, swobodnie zwisaj¹ce luÿne po³y, czy z krawatem lub szalikiem na szyi). PRZYKŁAD nale y stosowaæ siê do instrukcji obs³ugi urz¹dzenia i instrukcji stanowiskowej. Podstawowe zasady przy przemieszczaniu ciê arów, to: rêczne przemieszczanie i przewo enie ciê arów o masie przekraczaj¹cej ustalone normy jest zabronione, masa ³adunków przemieszczanych przy u yciu œrodków transportowych nie powinna przekraczaæ dopuszczalnej noœnoœci lub udÿwigu danego œrodka transportowego, Przemieszczanie ciężarów kwiecień 2005 7
2. Szkolenia ³adunek na œrodku transportowym powinien byæ zabezpieczony przed upadkiem, przemieszczeniem i zsypywaniem siê. Czas szkolenia Temat ten mo na, w zale noœci od potrzeb, szerzej omówiæ i rozwin¹æ w oparciu o przepisy rozporz¹dzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.9.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeñstwa i higieny pracy (tj. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650) oraz o inne szczegó³owe przepisy bhp dotycz¹ce prac wykonywanych w konkretnym zak³adzie. Ten punkt programu powinien zostaæ omówiony w ci¹gu minimum 20 minut. 2.7. Zasady przydzia³u odzie y roboczej i obuwia roboczego oraz œrodków ochrony indywidualnej, w tym w odniesieniu do stanowiska pracy instruowanego Pracodawca jest obowi¹zany dostarczyæ pracownikowi nieodp³atnie: odzie i obuwie robocze w przypadku, gdy jego w³asna odzie mo e ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu, a tak e, gdy wymagaj¹ tego wzglêdy technologiczne, sanitarne lub bhp, œrodki ochrony indywidualnej zabezpieczaj¹ce przed dzia³aniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników wystêpuj¹cych w œrodowisku pracy. Odzie, obuwie i œrodki ochrony stanowi¹ w³asnoœæ pracodawcy. Do pracodawcy nale y ustalanie rodzajów œrodków ochrony indywidualnej oraz odzie y i obuwia roboczego u ywanych na poszczególnych stanowiskach pracy, a tak e przewidywane okresy ich u ytkowania po wczeœniejszym przekonsultowaniu tej kwestii z pracownikami lub ich przedstawicielami. Ustalenia te s¹ zamieszczone w regulaminie pracy, b¹dÿ w uk³adzie zbiorowym pracy w postaci zak³adowych tabel przydzia³u œrodków ochrony indywidualnej oraz odzie y i obuwia roboczego. Podczas instrukta u ogólnego nale y pracownika poinstruowaæ: czy przys³uguje mu na jego stanowisku pracy odzie i obuwie robocze (ewentualnie ekwiwalent za u ytkowanie w³asnej odzie y), oraz jaki jest: okres ich u ytkowania, sposób konserwacji (pranie, naprawa); jakie œrodki ochrony indywidualnej zostan¹ mu przydzielone i jaki jest: okres ich u ytkowania, sposób przechowywania i konserwacji. 2.8. Porz¹dek i czystoœæ w miejscu pracy ich wp³yw na zdrowie i bezpieczeñstwo pracownika Pracodawca jest obowi¹zany zapewniæ pracownikom odpowiednie urz¹dzenia higieniczno-sanitarne oraz dostarczyæ niezbêdne œrodki higieny, aby umo liwiæ im w³aœciw¹ ochronê przed chorobami i utrzymanie maksymalnej sprawnoœci fizycznej i umys³owej oraz dobre samopoczucie. Omawiaj¹c ten punkt nale y wymieniæ, jakie œrodki higieny pracodawca ustali³ do stosowania w zak³adzie pracy. 8 kwiecień 2005
2/1. Program szkolenia wstępnego ogólnego OPINIE Utrzymanie porz¹dku i czystoœci w miejscach przebywania pracowników nale y do obowi¹zków pracodawcy, jednak e porz¹dek i czystoœæ zale ¹ tak e od zachowania samych pracowników, ich kultury pracy i bycia. Do obowi¹zków pracownika nale y bowiem dba³oœæ o porz¹dek i ³ad w miejscu pracy, jako elementu poprawiaj¹cego bezpieczeñstwo i higienê pracy. Dbałość o ład i porządek 2.9. Profilaktyczna opieka lekarska zasady jej sprawowania w odniesieniu do stanowiska instruowanego Profilaktyczna opieka lekarska s³u y do kontroli stanu zdrowia pracowników w okresie ich dzia³alnoœci zawodowej w celu wczesnego wykrywania i zapobiegania niekorzystnym nastêpstwom wykonywania pracy (chorobom i innym dolegliwoœciom). Wstêpnym badaniom lekarskim podlegaj¹: osoby przyjmowane do pracy, pracownicy m³odociani przenoszeni na inne stanowisko, pracownicy przenoszeni na inne stanowisko, je eli na ich nowym stanowisku wystêpuj¹ czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uci¹ liwe. Pracownik powinien byæ poinformowany o wynikach badañ i pomiarów czynników szkodliwych i uci¹ liwych dla zdrowia wystêpuj¹cych na jego stanowisku pracy. Przed up³ywem wyznaczonego terminu nastêpnego badania lekarskiego, pracownik powinien byæ skierowany na badania okresowe. W przypadku niezdolnoœci do pracy trwaj¹cej d³u ej ni 30 dni, spowodowanej chorob¹, pracownik podlega ponadto kontrolnym badaniom lekarskim. Cel tych badañ to ustalenie, czy osoba powracaj¹ca do pracy po d³u szej nieobecnoœci jest zdolna do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. Badania lekarskie przeprowadza lekarz medycyny pracy (lekarz-profilaktyk), na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcê. Pracownik nie p³aci za te badania, a je eli wykonywane s¹ w godzinach pracy otrzymuje za ten czas wynagrodzenie. Koszty przejazdu na badania do innej miejscowoœci pokrywa pracodawca. Pracownik zobowi¹zany jest poddawaæ siê profilaktycznym badaniom lekarskim i stosowaæ siê do zaleceñ lekarskich, a pracodawca nie mo e dopuœciæ pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzaj¹cego brak przeciwwskazañ do pracy na okreœlonym stanowisku. W razie stwierdzenia u pracownika objawów wskazuj¹cych na powstanie choroby zawodowej, pracodawca jest zobowi¹zany, na podstawie orzeczenia lekarskiego, w terminie i na czas okreœlony w tym orzeczeniu, przenieœæ pracownika do innej pracy nienara aj¹cej go na dzia³anie czynnika, który wywo³a³ te objawy. Osoby podlegające badaniom Badania kontrolne Opłaty za badania Profilaktyczne badania lekarskie przeprowadza siê niezale nie od innych badañ lekarskich, których obowi¹zek przeprowadzania wynika z odrêbnych przepisów (np. sanitarnych, prawa o ruchu drogowym, itp.). kwiecień 2005 9
Czas szkolenia 2. Szkolenia Na omówienie tych trzech punktów (2.7. 2.9.) powinno byæ przewidziane minimum ok. 25 minut. 2.10. Podstawowe zasady ochrony przeciwpo arowej oraz postêpowania w razie po aru Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego W art. 4 ust. 1 ustawy z 24.8.1991 r. o ochronie przeciwpo arowej (tj. Dz.U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1229, ze zm.) zapisano obowi¹zek zaznajomienia pracowników z przepisami przeciwpo arowymi. Warto przypomnieæ podstawow¹ powinnoœæ pracownika, który zauwa y po ar. Osoba taka powinna niezw³ocznie zawiadomiæ pozosta³e osoby znajduj¹ce siê w strefie zagro enia o gro ¹cym niebezpieczeñstwie oraz jednostki Pañstwowej Stra y Po arnej o po arze. Zasady ochrony przeciwpo arowej i postêpowania w razie po aru, jako wa nych elementów ogólnie pojêtego bezpieczeñstwa pracy, powinny byæ znane i przestrzegane przez pracowników, gdy wynika to z przepisów Kodeksu pracy. W ramach instrukta u wstêpnego pracownicy powinni byæ wiêc zapoznani z Instrukcj¹ bezpieczeñstwa po arowego, je eli jest ona opracowana w zak³adzie oraz z Instrukcj¹ postêpowania na wypadek po aru wraz z wykazem telefonów alarmowych. 2.11. Postêpowanie w razie wypadku, w tym organizacja i zasady udzielania pierwszej pomocy Pierwsza pomoc W razie wypadku powinnoœci¹ pracownika jest: ostrzec inne osoby znajduj¹ce siê w rejonie zagro enia o istniej¹cym niebezpieczeñstwie, wezwaæ, w razie potrzeby, pomoc medyczn¹ dla ratowania ycia lub zdrowia osoby (lub osób) poszkodowanych, udzieliæ poszkodowanemu stosownej pomocy, niezw³ocznie zawiadomiæ swojego prze³o onego o zauwa onym w zak³adzie wypadku równie wtedy, gdy pracownik sam uleg³ wypadkowi, a stan jego zdrowia pozwala na dokonanie tej czynnoœci. Pracodawca jest obowi¹zany zapewniæ pracownikom sprawnie funkcjonuj¹cy system pierwszej pomocy w razie wypadku oraz œrodki do jej udzielania. W punktach pierwszej pomocy i przy apteczkach powinny byæ wywieszone instrukcje o udzielaniu pierwszej pomocy w razie wypadku oraz wykazy osób wyznaczonych do obs³ugi tych punktów i apteczek. Podczas instrukta u ogólnego nale y pokazaæ te miejsca uczestnikom szkolenia i zapoznaæ ich z instrukcjami tam wywieszonymi. Program instrukta u ogólnego staje siê obowi¹zuj¹cy w zak³adzie pracy po zatwierdzeniu go przez pracodawcê (osobê reprezentuj¹c¹ pracodawcê). Czas szkolenia Omówienie zagadnieñ zawartych w punktach 2.10. 2.11. powinno zaj¹æ minimum jedn¹ godzinê lekcyjn¹ tj. 45 minut. 10 kwiecień 2005
Program instrukta u ogólnego Nr... 1. Nazwa i adres siedziby pracodawcy 2. Stanowiska/grupy stanowisk pracy, których program dotyczy: 3. Forma realizacji szkolenia instrukta przed rozpoczêciem pracy. 4. Tematyka szkolenia Lp. Temat szkolenia Czas trwania szkolenia (min.) 1 2 3 1. Istota bezpieczeñstwa i higieny pracy 2. Zakres obowi¹zków i uprawnieñ pracodawcy, pracowników oraz poszczególnych komórek organizacyjnych zak³adu pracy i organizacji w zakresie bhp 3. Odpowiedzialnoœæ za naruszenie przepisów lub zasad bhp 4. Zasady poruszania siê na terenie zak³adu pracy 5. Zagro enia wypadkowe i zagro enia dla zdrowia wystêpuj¹ce w zak³adzie i podstawowe œrodki zapobiegawcze 6. Podstawowe zasady bhp zwi¹zane z obs³ug¹ urz¹dzeñ technicznych oraz transportem wewn¹trzzak³adowym 7. Zasady przydzia³u odzie y i obuwia roboczego oraz œrodków ochrony indywidualnej, w tym w odniesieniu do stanowiska pracy instruowanego 8. Porz¹dek i czystoœæ w miejscu pracy ich wp³yw na zdrowie i bezpieczeñstwo pracownika 9. Profilaktyczna opieka lekarska zasady jej sprawowania w odniesieniu do stanowiska instruowanego 10. Podstawowe zasady ochrony przeciwpo arowej oraz postêpowania w razie po aru 11. Postêpowanie w razie wypadku, w tym organizacja i zasady udzielania pierwszej pomocy (przedmedycznej) ¹czny czas trwania instrukta u Opracowa³: Po konsultacji z pracownikami program zatwierdzi³:...... (imiê i nazwisko) (data, imiê i nazwisko, funkcja, podpis)