Koleje podstawy Wykład 1 Wprowadzenie. Pojęcia podstawowe dr hab. inż. Danuta Bryja, prof. nadzw. PWr Konsultacje sem. zimowy 2017/18: bud. H-3, pok. 1.18 poniedziałek 11-13 czwartek 11-13
Literatura 1. Grulkowski S., Kędra Z., Koc W., Nowakowski M.J.: Drogi szynowe. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 2013. 2. Towpik K.: Infrastruktura transportu kolejowego, Oficyna Wyd. Polit. Warszawskiej, Warszawa 2009. 3. Basiewicz T., Rudziński L., Jacyna M.: Linie kolejowe. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2002. 4. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 10 września 1998 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie: Dz. U. nr 151, poz. 987 z 1998 r. (z późn. zm. t.j. Dz. U. 2014 poz. 867 i Dz. U. 2018 poz. 1175). 5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 20 października 2015 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać skrzyżowania linii kolejowych oraz bocznic kolejowych z drogami i ich usytuowanie: Dz. U. 2015 poz. 1744.
Literatura 6. Id-1 (D-1) Warunki techniczne utrzymania nawierzchni na liniach kolejowych - PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Warszawa 2005 (ze zmianami z dnia 30.04.2015). 7. Id-3 (D-4) Warunki techniczne utrzymania podtorza kolejowego - PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Warszawa 2005. 8. Techniczne Specyfikacje Interoperacyjności (ang. Technical Specifications for Interoperability TSI): Rozporządzenie Komisji Europejskiej nr 1299/2014 z dnia 18 listopada 2014 r., dotyczące technicznych specyfikacji interoperacyjności podsystemu Infrastruktura systemu kolei w Unii Europejskiej 6. http://www.zits.pwr.wroc.pl/makuch/ 7. http://www.zits.pwr.wroc.pl/zwolski/ 8. http://www.transportszynowy.pl 9. http://wektor.il.pw.edu.pl/~zuraw/
Plan wykładów 1. Wprowadzenie. Pojęcia podstawowe 1h. 2. Klasyfikacja kolei. Sieć kolejowa. Klasyfikacja linii kolejowych 2h 3. Elementy drogi kolejowej: klasyczna nawierzchnia kolejowa (podsypkowa) 2h 4. Elementy drogi kolejowej: podtorze, odwodnienie 2h 5. Elementy drogi kolejowej: zastosowanie geosyntetyków, nawierzchnie bezpodsypkowe 2h 6. Historia kolei. Koleje w Polsce 2h 7. Koleje dużych prędkości 2h 8. Kolokwium zaliczeniowe 2h
Wprowadzenie
Inżynieria kolejowa Dział nauki i wiedzy technicznej obejmujący zagadnienia związane z kolejowym systemem transportowym, na który składa się infrastruktura kolejowa i tabor kolejowy Dziedziny powiązane: geotechnika mechanika konstrukcji geodezja inżynieria materiałowa inżynieria środowiska inżynieria mechaniczna (mechanika pojazdów tabor) aerodynamika (tabor) elektrotechnika i elektronika (trakcja, sterowanie ruchem kolejowym) Zagadnienia inżynierii kolejowej wchodzą w skład dwóch działów wiedzy technicznej: inżynierii lądowej i inżynierii transportu
Inżynieria lądowa Nauka i dziedzina wiedzy technicznej zajmująca się zagadnieniami projektowania, wznoszenia (budowy) oraz utrzymania obiektów inżynierskich, takich jak lotniska, mosty, tunele, przepusty, drogi kołowe, drogi szynowe kolejowe i tramwajowe, koleje niekonwencjonalne (np. koleje linowe, jednoszynowe, magnetyczne )
Inżynieria transportu Nauka i dziedzina wiedzy technicznej zajmująca się zagadnieniami przemieszczania ludzi, pojazdów i towarów w sposób efektywny i bezpieczny Podstawowe grupy zagadnień: środki transportu (kołowego, szynowego kolejowego i tramwajowego, wodnego morskiego i śródlądowego, lotniczego) projektowanie dróg szynowych i kołowych oraz kanałów żeglownych modelowanie ruchu drogowego i kolejowego projektowanie miejskich systemów transportu, systemy inteligentne analiza przepustowości dróg i skrzyżowań metody prognozowania obciążeń systemów transportowych planowanie transportu ekonomia systemów transportowych wpływ systemów transportowych na środowisko (zanieczyszczenie, hałas, zużycie energii)
Transport kolejowy przemieszczanie towarów lub pasażerów przy użyciu pojazdów kolejowych w obrębie danej sieci kolejowej Pojazdy kolejowe środki transportu dostosowane do poruszania się na własnych kołach po trasie wytyczonej torem kolejowym, posiadające własny układ napędowy (pojazdy trakcyjne) lub ciągnięte przez inny pojazd (wagony: pasażerskie, towarowe, doczepne wagonów silnikowych, i wagony specjalne)
Sieć kolejowa układ połączonych ze sobą linii kolejowych, stacji kolejowych i terminali oraz wszystkich rodzajów stałego wyposażenia niezbędnego do zapewnienia bezpiecznej i ciągłej eksploatacji kolejowego systemu transportowego Sieć kolejowa obejmuje zasięgiem teren danego kraju i jest powiązana z układami transportowymi krajów sąsiednich.
Infrastruktura kolejowa drogi kolejowe oraz inne budowle, budynki i urządzenia wraz z zajętymi pod nie gruntami, usytuowane na obszarze kolejowym, przeznaczone do zarządzania, obsługi przewozu osób i rzeczy, a także utrzymania niezbędnego w tym celu majątku zarządcy infrastruktury. wg ustawy z dnia 28 marca 2003 roku o transporcie kolejowym (Dz.U. 2003 nr 86 poz. 789 z późn. zm. tekst ujednolicony z 06.09.2018 r., szczegóły w Zał. 1 do ustawy) Infrastruktura kolejowa umożliwia prowadzenie przewozów przewoźnikom kolejowym i jest zarządzana przez zarządcę infrastruktury.
Techniczna infrastruktura transportu kolejowego: drogi kolejowe, w tym obiekty inżynieryjne i urządzenia sterowania i zabezpieczenia ruchu kolejowego (srk) stacje, mijanki i posterunki ruchu przejazdy i przejścia kolejowe budynki i budowle pomocnicze, służące do obsługi technicznej taboru i lokomotyw urządzenia transmisji informacji urządzenia odwadniające, wodociągowe i kanalizacyjne urządzenia służące do obsługi pasażerów i przewozu ładunków wg klasyfikacji UIC (Union Internationale de Chemins de fer) Międzynarodowego Związku Kolejowego
Linia kolejowa element sieci kolejowej składający się z jednego, dwóch lub kilku torów kolejowych łączących punkty początkowy i końcowy (będące stacjami końcowymi lub węzłowymi) Droga kolejowa budowla, na którą składa się: nawierzchnia kolejowa, podtorze, grunt na którym droga jest usytuowana, obiekty inżynieryjne, sieć trakcyjna, urządzenia sterowania ruchem kolejowym Tor kolejowy element jezdny drogi kolejowej: dwie szyny (dwa toki szynowe) ułożone w ustalonej odległości, podtrzymujące i prowadzące koła pojazdów szynowych
Nawierzchnia kolejowa: zespół konstrukcyjny ułożony na podtorzu umożliwiający prowadzenie pojazdów kolejowych po szynach i przenoszący na podtorze obciążenia pojazdami kolejowymi - podsypkowa (klasyczna) składa się z szyn, podkładów, przytwierdzeń i podsypki, ew. warstwy ochronnej - bezpodsypkowa (niekonwencjonalna) składa się z szyn i przytwierdzeń oraz bloków, belek lub płyt betonowych (z betonu zbrojonego) i warstwy stabilizującej podłoże
Podtorze budowla geotechniczna (ziemna), wykonana na gruncie rodzimym (podłoże drogi kolejowej) jako: a) nasyp lub b) przekop, Pojęcia podstawowe wraz z urządzeniami zabezpieczającymi i odwadniającymi torowisko nasyp przekop
Torowisko górna powierzchnia podtorza kolejowego, na której ułożona jest nawierzchnia drogi kolejowej torowisko torowisko 1. nawierzchnia, 2. skarpa, 3. rów odwadniający
Obiekty inżynieryjne mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, ściany oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych Most kolejowy Wiadukt kolejowy Estakada Przejście dla pieszych nadziemne Przepust Ściana oporowa Tunel kolejowy
Przejazdy kolejowe jednopoziomowe skrzyżowania drogi kołowej z drogą kolejową Przejścia kolejowe jednopoziomowe skrzyżowania drogi przeznaczonej tylko dla pieszych z drogą kolejową
Rozjazdy torowe konstrukcje wykonane z szyn, które umożliwiają przejazd pociągu z jednego toru (zasadniczego) na drugi (zwrotny) bez konieczności przerwania jazdy Typy rozjazdów: zwyczajne lewe lub prawe łukowe jednostronne (lewe lub prawe), dwustronne w tym symetryczne podwójne (trójdrożne) jednostronne (lewe lub prawe) i dwustronne w tym symetryczne krzyżowe pojedyncze i podwójne
Droga szynowa droga, której elementem jezdnym są dwa równoległe toki szynowe (pojęcie obejmujące zarówno drogę kolejową, jak i tramwajową lub drogę wykorzystywaną np. w metrze) Pojazd szynowy środek transportu poruszający się wyłącznie po szynach, wprawiany w ruch za pomocą własnego układu napędowego lub też ciągnięty przez inny pojazd Wyróżnia się: pojazdy kolejowe pojazdy tramwajowe pojazdy metra pojazdy transportu wewnętrznego (np. w kopalniach)