1. Umiejscowienie kierunku: obszar nauk społecznych

1. Umiejscowienie kierunku: obszar nauk społecznych Przedmiotem socjologicznej refleksji i badań jest: a. to, co dzieje się pomiędzy jednostkami- (stosunki społeczne, więzi, interakcje, procesy wymiany, konflikty itd.), b. wszystko to, co tego rodzaju relacje umożliwia (a więc normy i wzorce działania, język, struktury i instytucje społeczne, technologiczna i materialna infrastruktura życia społecznego, procesy polityczne i ekonomiczne itp.,.) oraz c. to wszystko, co jest rezultatem zachodzenia tych relacji i relacje te współtworzy (a więc jednostkowa świadomość, działania, zmiana społeczna, przeobrażania porządku kulturowego, reprodukowanie się społeczeństwa itd.). Tak zarysowana swoistość socjologii oraz rozległość przedmiotu jej analiz sprawia, iż jest ona najważniejszą, najbardziej podstawową z nauk społecznych. Chociaż jest ona stosunkową młodą nauką (proces jej instytucjonalizacji rozpoczął się dopiero w końcu XIX wieku, a w polskim kontekście na początku XX wieku) i chociaż niewątpliwie zaciąga ona intelektualny dług wśród takich nauk, jak filozofia, ekonomia, historia, to jednocześnie wiedza przez nią dostarczana, stanowi podstawę dla innych nauk społecznych- o ile uznamy, iż ich istotą nie jest jednostka, ale raczej, to, co się dzieje pomiędzy jednostkami, a więc wszystko to, co pozwala nam być ze sobą razem, tworzyć społeczności, tworzyć rozbudowane organizmy instytucjonalne, reprodukować się kulturze i systemom wiedzy, trwać społeczeństwom w czasie i co powoduje ich przeobrażania się. Tym, co jest wyjątkowe w tej nauce, to ścisły jej związek z życiem społecznym. Socjologia powstała wraz z procesami modernizacyjnymi zachodnich społeczeństw, jako próba ich kontrolowania, jako forma dostarczania zlaicyzowanym wspólnotom nowej samowiedzy, pozwalającej w bardziej refleksyjny sposób tworzyć warunki życia, współdziałania, czynić bardziej efektywną współpracę pomiędzy jednostkami, poszerzać zakres swobód obywatelskich oraz określać zasady społecznej sprawiedliwości i wyrównywania szans życiowych. Dlatego też, również dzisiaj, socjologia wypełnia rolę co najmniej potrójną: po pierwsze- tworzy ona teoretyczne modele życia społecznego po to, by lepiej rozumieć procesy w nim zachodzące; po drugie- poprzez badania empiryczne-dostarcza ona wiedzy eksperckiej pozwalającej czynić bardziej efektywnymi działania zachodzące w różnych sferach życia społecznego (stąd socjologię charakteryzuje wielość subdyscyplin, takich, jak socjologia pracy, gospodarki, rodziny, kultury, patologii społecznych, wsi, miasta i przestrzeni, ciała i przedmiotów, codzienności, medycyny itd.), po trzecie- dostarcza ona również samowiedzy aktorom działającym w przestrzeni społecznej, uświadamia źródła problemów społecznych, diagnozuje źródła nierówności, wykluczeń, przemocy i różnych form zniewolenia, jest jedną z najbardziej ugruntowanych empirycznie form krytyki społecznej. Socjologia jest niewątpliwie szczególnie przydatna dzisiaj- w takim kontekście społecznym, którego cechami są złożoność, globalny charakter, zmienność oraz zróżnicowanie. Dlatego też jednym z najważniejszych celów współczesnej socjologii jest monitorowanie gwałtownych procesów przeobrażeń dotykających każdą sferę życia, poddawanie ich analizie w trakcie badań empirycznych oraz tworzenie na ich podstawie wiedzy pomagającej je kontrolować, pomagać tym, którzy są ich ofiarami, diagnozować nieoczywiste źródła przekształceń oraz przewidywać przyszłe formy życia społecznego. 1

2. Wykazanie zgodności kierunku socjologia z misją uczelni i jednostki prowadzącej studia. Socjologia zrodziła się z potrzeby zrozumienia zmian zachodzących w świecie społecznym (czemu służyć ma od jej zarania zarówno dążenie do nieustannego rozwijania teorii socjologicznej jak i dążenie do uchwycenia istoty, kierunków, przyczyn oraz konsekwencji owych zmian za pomocą badań empirycznych). Drugim najważniejszym zadaniem socjologii było i pozostaje w dalszym ciągu dostarczanie wiedzy, dzięki której możliwe i łatwiejsze staje się pozytywne przekształcanie rzeczywistości społecznej. Sformułowane dla kierunku socjologia efekty kształcenia podporządkowane są obu wspomnianym wyżej zadaniom socjologii. Naszym celem jest zatem zarówno (1) przygotowanie studentów do refleksji teoretycznej, (2) wszechstronne przygotowanie ich do roli rzetelnych, obiektywnych badaczy rzeczywistości społecznej umiejących zaplanować, zrealizować oraz zinterpretować wszelkie projekty badawcze jak i (3) przygotowanie ich do roli animatorów działań, które mają zmieniać porządek społeczny na bardziej sprawiedliwy i przyjazny. Zgodnie ze strategią i misją Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza kształcenie na kierunku socjologia jest podporządkowane kształtowaniu umiejętności samodzielnego myślenia, respektuje swobodę dyskusji naukowej i opiera się na zasadzie jedności prowadzonych badań naukowych i dydaktyki. Wiedza, umiejętności i kompetencje absolwentów kierunku socjologia mają przygotować ich do wejścia na coraz bardziej konkurencyjny i globalizujący się rynek pracy, na którym najbardziej premiuje się kreatywność, przedsiębiorczość, odwagę nonkonformistycznego myślenia i profesjonalną konsekwencję w realizowaniu przyjętych zamierzeń. Równocześnie kształcenie na kierunku socjologia podporządkowane jest wytwarzaniu u studentów umiejętności dostosowywania się do wymogów twórczej, efektywnej pracy w zespołach interdyscyplinarnych, w których wyobraźnia socjologiczna oraz wiedza z zakresu nauk społecznych stanowi istotną wartość wnoszoną. Kształcenie na kierunku socjologia jest zgodne ze Strategią Rozwoju WNS UAM na lata 2009-2019, punkt IV.1 Wprowadzenie wewnętrznego systemu oceny i zapewnienia jakości kształcenia; punkt IV.2 Uporządkowanie zasad organizacyjnych i programowych na trzech poziomach studiów; punkt IV.3 Zróżnicowanie i zwiększenie oferty i trybów studiów oraz punkt IV.5 Kształtowanie sylwetki. 2

WZÓR MATRYC EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA PROGRAMU KSZTAŁECNIA OBJAŚNIENIE OZNACZEŃ 1. Oznaczenia obszarów kształcenia w zakresie: P nauk przyrodniczych X nauk ścisłych R nauk rolniczych, leśnych i weterynaryjnych T nauk technicznych H nauk humanistycznych S nauk społecznych A sztuki M nauk medycznych, o zdrowiu oraz o kulturze fizycznej Inz kompetencji inżynierskich 2. Oznaczenia kategorii efektów kształcenia W - wiedza U umiejętności K kompetencje społeczne 4. Przykłady symboli z objaśnieniem P1A_W01 Obszar studiów przyrodniczych Poziom pierwszy Profil ogólnoakademicki Pierwszy efekt kształcenia w kategorii wiedzy R2P_U12 Obszar studiów rolniczych Poziom drugi Dwunasty efekt kształcenia w kategorii umiejętności Profil praktyczny 3. Objaśnienie liczb i liter w symbolu Pierwsza cyfra oznacza poziom studiów (1 lub 2) Po tej cyfrze litera: A profil ogólnoakademicki P profil praktyczny Ostatnia liczba numeruje efekty kształcenia w obrębie każdej kategorii 3

Tabela 1. ODNIESIENIE EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW DO EFEKTÓW KSZTAŁCENIA W OBSZARZE / OBSZARACH KSZTAŁCENIA Wszystkie efekty kształcenia dla obszaru nauk społecznych na drugim stopniu są uwzględnione w kierunkowych efektach kształcenia. Uzasadnieniem powtórzenia efektów kształcenia z pierwszego stopnia (W11, K02, K03, K04, K07) są przyjęte przez władze UAM (Uchwała nr 239/2010/2011 Senatu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia 30 maja 2011 r. w sprawie warunków i trybów rekrutacji na I rok studiów stacjonarnych oraz niestacjonarnych w roku akademickim 2012/2013) zasady rekrutacji na studia magisterskie. Kandydaci na te studia rekrutują się nie tylko z socjologii, ale także pozostałych kierunków z obszaru nauk społecznych, a także nauk humanistycznych. Władze Instytutu Socjologii stoją na stanowisku, że pominięcie ww. efektów w znacznym stopniu zubożyłoby proces kształcenia na studiach socjologicznych drugiego stopnia. Nazwa kierunku studiów: Socjologia Poziom kształcenia: Studia II stopnia Profil kształcenia: ogólnoakademicki Tytuł zawodowy uzyskiwany przez absolwenta: magister SYMBOL K_W01 K_W02 K_W03 K_W04 K_W05 Efekty kształcenia dla kierunku studiów Po ukończeniu studiów II stopnia na kierunku Socjologia absolwent: WIEDZA Posiada pogłębioną wiedzę o miejscu socjologii w systemie nauk, w tym ojej możliwych zastosowaniach na gruncie innych dyscyplin Posiada pogłębioną wiedzę z zakresu wybranych subdyscyplin socjologii Ma świadomość istnienia różnic między stanowiskami teoretycznymi i metodologicznymi we współczesnej socjologii, jest wobec nich refleksyjny i krytyczny Posiada pogłębioną wiedzę o strukturach, wybranych instytucjach społecznych i ich wzajemnych relacjach Posiada pogłębioną wiedzę o rodzajach więzi społecznych i rządzących nimi prawidłowościach Odniesienie do efektów kształcenia w obszarze / obszarach kształcenia w zakresie nauk społecznych S2A S2A_W01 S2A_W02; S2A_W03; S2A_W04; S2A_W06 S2A_W01 S2A_W02; S2A_W03 S2A_W04 4

K_W06 Posiada pogłębioną wiedzę na temat mechanizmów dynamiki grupy społecznej oraz S2A_W02; obustronnych zależności miedzy grupą a jednostką S2A_W03 K_W07 Posiada pogłębioną wiedzę o zróżnicowaniu społeczno-kulturowym i nierównościach społecznych, ich uwarunkowaniach i konsekwencjach S2A_W02 K_W08 Posiada pogłębioną wiedzę o człowieku Jako twórcy kultury, wybranych praktykach kulturowych i instytucjach kultury S2A_W05 K_W09 Posiada pogłębioną wiedzę na temat wybranych metod i technik badań społecznych, ich ograniczeń, specyfiki i obszarów zastosowania S2A_W06 K_W10 Posiada zaawansowaną, stosowalną w praktyce wiedzę na temat opisu i wnioskowania statystycznego S2A_W06 K_W11 Posiada pogłębioną wiedzę o normach i regułach organizujących struktury i instytucje społeczne S2A_W07 K_W12 Posiada pogłębioną wiedzę o wybranych instytucjach i organizacjach odpowiedzialnych za transmisję norm i reguł w społeczeństwie S2A_W07 K_W13 Posiada pogłębioną wiedzę na temat funkcjonowania gospodarki oraz jej relacji z innymi instytucjami społecznymi S2A_W07 K_W14 Posiada pogłębioną wiedzę na temat funkcjonowania różnego typu organizacji i zarządzania nimi S2A_W07 K_W15 Posiada pogłębioną wiedzę na temat procesów leżących u podstaw stabilności i zmiany społeczne, a także jest refleksyjny i krytyczny w ich interpretacji S2A_W08 K_W16 Posiada pogłębioną wiedzę na temat aktualnych potrzeb i problemów społeczeństwa polskiego oraz zmian w tym zakresie S2A_W08 K_W17 Posiada pogłębioną wiedzę o ideach i procesach społecznych w XX i XXI w., które ukształtowały współczesny świat S2A_W09 K_W18 Zna podstawowe pojęcia z zakresu prawa autorskiego oraz konieczność zarządzania zasobami własności intelektualnej S2A_W10 K_W19 Zna ogólne zasady tworzenia i rozwoju form indywidualnej przedsiębiorczości. S2A_W11 UMIEJĘTNOŚCI K_U01 Refleksyjnie i krytycznie dokonuje wyboru określonej perspektywy teoretycznej. S2A_U02 K_U02 Jest refleksyjny i krytyczny wobec problemu zróżnicowania społecznego i nierówności społecznych. S2A_U02 K_U03 Jest refleksyjny i krytyczny w interpretacji procesów zachodzących w społeczeństwie oraz ich konsekwencji w zakresie Postaw i instytucji społecznych. Jest świadomy złożoności S2A_U01 zmian struktur i instytucji społecznych. K_U04 Jest świadomy refleksyjnego i krytycznego podejścia do wyników badań społecznych, analiz i procedur badawczych. S2A_U01 K_U05 Potrafi dokonać krytycznej analizy zjawisk i procesów społecznych, zwłaszcza dotyczących współczesnych społeczeństw. S2A_U02 K_U06 Potrafi krytycznie selekcjonować informacje i materiały niezbędne do pracy naukowej, korzystając z różnych źródeł (w języku rodzimym i obcym) oraz posługując się nowoczesnymi technologiami S2A_U02; S2A_U10; 5

K_U07 Potrafi formułować i weryfikować sądy na temat przyczyn wybranych procesów i zjawisk społecznych S2A_U03 K_U08 Potrafi posługiwać się kategoriami teoretycznymi oraz metodami badawczymi do opisu i analizy zmian społecznych we współczesnych społeczeństwach S2A_U03 K_U09 Potrafi przygotować pogłębiony, poparty analizą danych scenariusz przewidujący przebieg procesów i zjawisk społecznych S2A_U04 K_U10 Potrafi posługiwać się normami i regułami (prawnymi, zawodowymi, etycznymi) w celu rozwiązywania konkretnych problemów S2A_U05 K_U11 Potrafi dobrać i zastosować odpowiednie (włącznie z zaawansowanymi) metody i techniki badawcze w celu przeprowadzenia analizy konkretnego problemu społecznego S2A_U06 K_U12 Potrafi zaplanować i zrealizować badanie społeczne przy użyciu zaawansowanych ilościowych i jakościowych metod i technik badań socjologicznych S2A_U06 K_U13 Potrafi zinterpretować zjawisko społeczne przy użyciu zaawansowanych metod statystycznych S2A_U06 K_U14 Potrafi posługiwać się wybranym programem komputerowym służącym do analizy danych, korzystając z jego zaawansowanych funkcji S2A_U06 K_U15 Potrafi sformułować i uzasadnić strategię działania w celu rozwiązania konkretnych problemów społecznych S2A_U07 K_U16 Potrafi zaplanować i zrealizować złożone ilościowe i jakościowe badania empiryczne; uwzględnia konsekwencje dokonanych wyborów metodologicznych S2A_U07 K_U17 Potrafi zinterpretować źródła działań oraz zjawisk społecznych stosując wybraną metodę badawczą S2A_U08 K_U18 Potrafi wykorzystać posiadaną wiedzę akademicką w praktyce społecznej S2A_U06 K_U19 Posiada pogłębioną umiejętność przygotowania typowych prac pisemnych w języku polskim i języku obcym, z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych, a także S2A_U09 różnych źródeł K_U20 Posiada pogłębioną umiejętność przygotowywania wystąpień ustnych, w języku polskim i obcym, dotyczących zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem podstawowych ujęć S2A_U10 teoretycznych, a także różnych źródeł K_U21 Ma umiejętności językowe w zakresie socjologii, zgodnie z wymaganiami określonymi dla poziomu B2+ Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego S2A_U11 KOMPETENCJE SPOŁECZNE K_K01 Potrafi inicjować, planować, organizować i zarządzać pracą zespołu zadaniowego (także zadań interdyscyplinarnych) S2A_K02 K_K02 Potrafi zainicjować i czynnie uczestniczyć w projektach społecznych S2A_K05 K_K03 Potrafi pracować samodzielnie w zespołach lub zespołowo w ramach organizacji S2A_K05 prywatnych i publicznych K_K04 Potrafi gromadzić, wyszukiwać, syntetyzować, a także krytycznie oceniać informacje na temat zjawisk społecznych S2A_K06 K_K05 Potrafi argumentować stawiane tezy posługując się dowodami naukowymi S2A_K03 K_K06 Umie uzasadnić wybór źródeł S2A_K03 6

K_K07 Potrafi podejmować samodzielną działalność w interesie publicznym lub własnym S2A_K04 K_K08 Poszukuje nowych metod i źródeł e celu uzupełnienia swojej wiedzy i doskonalenia umiejętności zawodowych S2A_K06 K_K09 Samodzielnie wyznacza kierunki własnego rozwoju i dokształcania się S2A_K01 S2A_K06 K_K10 Stosuje zasady etyki zawodowej S2A_K04 K_K11 Bierze odpowiedzialność za projektowane i wykonywane zadania S2A_K04; S2A_K05 K_K12 Potrafi działać w sposób przedsiębiorczy S2A_K07 7

Tabela 2. ODNIESIENIE EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA OBSZARÓW DO EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU Wszystkie Efekty kształcenia dla obszaru nauk społecznych są uwzględnione w kierunkowych efektach kształcenia. Nazwa kierunku studiów: Socjologia Poziom kształcenia: Studia II stopnia Profil kształcenia: ogólnoakademicki Tytuł zawodowy uzyskiwany przez absolwenta: magister Symbol S2A S2A_W01 S2A_W02 S2A_W03 S2A_W04 S2A_W05 S2A_W06 S2A_W07 Efekty kształcenia dla obszaru kształcenia* WIEDZA ma rozszerzoną wiedzę o charakterze nauk społecznych, ich miejscu w systemie nauk i relacjach do innych nauk ma rozszerzoną wiedzę o różnych rodzajach struktur i instytucji społecznych (kulturowych, politycznych, prawnych, ekonomicznych), w szczególności ich istotnych elementach ma pogłębioną wiedzę o relacjach między strukturami i instytucjami społecznymi w skali krajowej i międzykulturowej ma wiedzę o różnych rodzajach więzi społecznych i występujących między nimi prawidłowościach oraz wiedzę pogłębioną w odniesieniu do wybranych kategorii więzi społecznych ma rozszerzoną wiedzę o człowieku jako twórcy kultury, pogłębioną w odniesieniu do wybranych obszarów aktywności człowieka strukturach zna w sposób pogłębiony wybrane metody i narzędzia opisu, w tym techniki pozyskiwania danych oraz modelowania struktur społecznych i procesów w nich zachodzących, a także identyfikowania rządzących nimi prawidłowości ma pogłębioną wiedzę na temat wybranych systemów norm i reguł (prawnych, organizacyjnych, moralnych, etycznych) organizujących struktury i instytucje społeczne i rządzących nimi prawidłowościach oraz o ich źródłach, naturze, zmianach i sposobach działania Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów K_W01 K_W03 K_W02 K_W04 K_W06 K_W07 K_W02 K_W04 K_W06 K_W02 K_W05 K_W08 K_W02 K_W09 K_W10 K_W11 K_W12 K_W13 K_W14 8

S2A_W08 S2A_W09 S2A_W10 S2A_W11 S2A_U01 S2A_U02 S2A_U03 ma pogłębioną wiedzę o procesach zmian wybranych struktur, instytucji i więzi społecznych oraz zna rządzące tymi zmianami prawidłowości ma pogłębioną wiedzę o poglądach na temat wybranych struktur i instytucji społecznych lub wybranych kategorii więzi społecznych i o ich historycznej ewolucji zna i rozumie podstawowe pojęcia i zasady z zakresu ochrony własności przemysłowej i prawa autorskiego oraz konieczność zarządzania zasobami własności intelektualnej zna ogólne zasady tworzenia i rozwoju form indywidualnej przedsiębiorczości, wykorzystującej wiedzę z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów UMIEJEJĘTNOŚCI potrafi prawidłowo interpretować i wyjaśniać zjawiska społeczne oraz wzajemne relacje między zjawiskami społecznymi potrafi wykorzystywać wiedzę teoretyczną do opisu i analizowania przyczyn i przebiegi procesów i zjawisk społecznych oraz potrafi formułować własne opinie i dobierać krytycznie dane i metody analiz potrafi właściwie analizować przyczyny i przebieg procesów i zjawisk społecznych, formułować własne opinie na ten temat oraz stawiać proste hipotezy badawcze i je weryfikować K_W15 K_W16 K_W17 K_W18 K_W19 K_U03 K_U04 K_U01 K_U02 K_U05 K_U06 K_U07 K_U08 S2A_U04 S2A_U05 potrafi prognozować i modelować złożone proces społeczne obejmujące zjawiska z różnych obszarów życia społecznego z wykorzystaniem zaawansowanych metod i narzędzi w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów sprawnie posługuje się systemami normatywnymi, normami i regułami (prawnymi, zawodowymi etycznymi) albo potrafi posługiwać się nimi w celu rozwiązywania konkretnych problemów, ma rozszerzoną umiejętność w odniesieniu do wybranej kategorii więzi społecznych lub wybranego rodzaju norm K_U09 K_U10 9

S2A_U06 S2A_U07 S2A_U08 S2A_U09 S2A_U10 S2A_U11 posiada umiejętność wykorzystania zdobytej wiedzy w różnych zakresach i formach rozszerzoną o krytyczną analizę skuteczności i przydatności stosowanej wiedzy posiada umiejętność samodzielnego proponowania rozwiązań konkretnego problemu i przeprowadzenia procedury podjęcia rozstrzygnięć, w tym zakresie posiada umiejętność rozumienia i analizowania zjawisk społecznych, rozszerzoną o umiejętność pogłębionej teoretycznie oceny tych zjawisk w wybranych obszarach, z zastosowaniem metody badawczej posiada pogłębioną umiejętność przygotowania różnych prac pisemnych w języku polskim i języku obcym, uznawanym za podstawowy dla dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów lub w obszarze leżącym na pograniczu różnych dyscyplin naukowych posiada pogłębioną umiejętność przygotowania wystąpień ustnych i pisemnych w języku polskim i języku obcym, uznawanym za podstawowy dla dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów lub w obszarze leżącym na pograniczu różnych dyscyplin naukowych ma umiejętności językowe w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów, zgodne z wymaganiami określonymi dla poziomu B2+ Europejskiego Systemu opisu Kształcenia Językowego KOMPETENCJE SPOŁECZNE K_U11 K_U12 K_U13 K_U14 K_U18 K_U15 K_U16 K_U17 K_U19 K_U06 K_U20 K_U21 S2A_K01 rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, potrafi inspirować i organizować proces uczenia się innych osób K_K09 S2A_K02 potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role K_K01 S2A_K03 S2A_K04 potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykorzystaniem zawodu K_K05 K_K06 K_K07 K_K10 K_K11 10

S2A_K05 S1A_K06 umie uczestniczyć w przygotowaniu projektów społecznych i potrafi przewidywać wielokierunkowe skutki społeczne swojej działalności potrafi samodzielnie i krytycznie uzupełniać wiedzę i umiejętności, rozszerzone o wymiar interdyscyplinarny K_K02 K_K03 K_K11 K_K04 K_K08 K_K09 S2A_K07 potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy. K_K12 wpisać cały tekst każdego efektu kształcenia z załączników do rozporządzenia ministra dot. KRK z dnia 2 listopada 2011r. 11