PROGRAM KOŁA ZAINTERESOWAŃ GEOGRAFICZNO HISTORYCZNEGO Opracowały:
SPIS TREŚCI I. Wstęp II. Ogólne cele edukacji regionalnej III. Treści nauczania IV. Działania podejmowane z uczniami V. Tematyka zajęć VI. Środki dydaktyczne do osiągania celów VII. Ewaluacja 2
Jak pokochać coś, czego się nie zna lub nie rozumie? Zrozumieniu i powiązaniu uczuciowemu ze środowiskiem w szerokim tego słowa znaczeniu najlepiej służy aktywne poznanie poprzez badanie poszczególnych elementów składowych T. Łobożewicz I. Wstęp W obecnych czasach młodzież za jedyne możliwości do uzyskania środków do życia uznaje kraje Europy Zachodniej. Zatem dobrobyt, piękno przyrody w oczach ucznia znajduje się poza ojczystym krajem. Mając na uwadze te opinie na zajęciach koła geograficzno historycznego postanowiłyśmy obalić ten mit. Zmusić ucznia do zachowania tożsamości regionalnej, lokalnej. Cel ten chcemy osiągnąć przez prowadzenie zajęć w postać bezpośrednich obserwacji w terenie. Dzięki porównaniu wiedzy książkowej z wiedzą uzyskaną bezpośrednio w terenie. Uczeń ma możliwość osadzenia zdobytych umiejętności i wiedzy w swoim otoczeniu, chętniej i łatwiej przyswaja sobie nowe treści, bo dotyczą one tego co namacalne, bliskie i znajome. Zajęcia pozwalają zatem młodzieży lepiej zintegrować się ze środowiskiem lokalnym i zrozumieć jego potrzeby. 3
II. Ogólne cele edukacji regionalnej Najważniejszą sprawą jest wzbudzenie zainteresowania uczniów własnym regionem, zrozumienie treści potrzebnych do percepcji materiału na danym poziomie nauczania oraz zwrócenie uwagi na potrzebę ochrony niezwykle zagrożonego środowiska: - wdrażanie uczniów do poszerzania, pogłębiania wiedzy o miejscu zamieszkania; - gromadzenie i systematyzowanie zebranych informacji zgodnie z zasadami badania historycznego; - poznanie historii regionu i jego związku z dziejami kraju; - poznanie tradycji regionalnych i kultury regionu; - uświadomienie współzależności kulturowych z miejscowościami narodowymi i etnicznymi regionu; - dostrzeganie wartości miejscowego środowiska geograficznego i historycznego; - poznanie zabytków architektonicznych, roli jaką pełnią współcześnie i na przestrzeni dziejów; - ocena rangi gospodarczej regionu dawniej i dziś; - mocne i słabe strony przyrodnicze i pozaprzyrodnicze Białegostoku i okolic; - strategia rozwoju przestrzennego; - ocena zmian demograficznych regionu; - nabywanie nawyków świadomego promowania regionu; 4
Wykonując zadania uczniowie powinni nabyć lub utrwalić szereg umiejętności między innymi: - szukania danych w różnych źródłach informacji; - przeprowadzania wywiadów i prostych badań socjologicznych; - prowadzenia bezpośrednich informacji w terenie; - posługiwania się podczas ćwiczeń terenowych mapami o różnej treści; - nanoszenia różnorodnej treści na mapy; - opracowywania uproszczonych projektów zagospodarowania terenu; - kreślenia diagramów; - czytania i interpretacji danych statystycznych; - wnioskowania; - obserwacji bezpośredniej 5
III. Treści nauczania 1. Krajobraz Białegostoku i okolic szkoły. a. atrakcyjność krajobrazu, b. zróżnicowanie rzeźby, budowy geologicznej, c. wody powierzchniowe i podziemne, d. szata roślinna, e. warunki klimatyczne, 2. Ludność i osadnictwo. a. struktura demograficzna ludności b. cechy regionalne mieszkańców c. sławni mieszkańcy mojej miejscowości i ich udział w ważnych wydarzeniach d. zwyczaje regionalne e. zróżnicowanie narodowościowe i religijne f. cechy zabudowy regionu/ miasta g. architektura i zabytki regionu/ miasta h. moja rodzina i jej związek z podlasiem i. rola naszej szkoły w mieście/ regionie szkoła jako łącznik młodzieży z różnych środowisk 3. Gospodarka. a. historia gospodarcza regionu b. produkty regionalne c. problemy społeczno ekonomiczne wsi podlaskiej d. restrukturyzacja przemysłu podlasia e. perspektywy rozwoju f. zasoby pracy. g. turystyka w regionie/ mieście h. funkcje miasta 6
i. stan i ochrona środowiska IV. Działania podejmowane z uczniami Założony program nie może być realizowany w systemie regularnych co tygodniowych spotkań w klaso pracowni. Wymaga on zróżnicowania czasowego i terminowego. By w jak największym stopniu osiągnąć założone cele niekiedy należy zblokować godziny pracy. Realizacja projektu wymaga od uczniów prowadzenia badań w terenie, zbierania informacji z różnych źródeł a następnie ich porządkowania. Niektóre z zagadnień wymuszają kontakt z miejscowymi instytucjami użyteczności publicznej. Nieocenionym źródłem informacji jest Archiwum Państwowe. Oparcie znacznej części zajęć na obserwacjach w terenie ma na celu stworzenie warunków do porównywania wiedzy książkowej z wiedzą uzyskaną bezpośrednio w terenie i ukształtowania poczucia tożsamości regionalnej. Bliższe poznanie miejsca, w którym żyje uczeń przyczyni się do lepszego zrozumienia procesów w nim zachodzących, a to sprawi polubienie i zaakceptowanie przestrzeni ucznia. Dokonane działania zamierzamy przedstawić w formie: - gazetek tematycznych, - plakatów promujących Małą Ojczyznę - prospektów, posterów, - ścieżki dydaktycznej, - wycieczki pieszej, uwzględniającej największe atrakcje okolicy, - przygotowaniu konkursu o Białymstoku i okolicy, 7
V. Tematyka zajęć ZAGADNIENIA TREŚCI DO REALIZACJI PROPONOWANE TEMATY 1. Krajobraz Białegostoku i okolic szkoły 2. Ludność i osadnictwo a. atrakcyjność krajobrazu, b. zróżnicowanie rzeźby, budowy geologicznej, c. wody powierzchniowe i podziemne, d. szata roślinna, e. warunki klimatyczne, a. struktura demograficzna ludności b. cechy regionalne mieszkańców 1. Położenie i nazwa miejscowości legenda założenia miasta 2. Zróżnicowanie krajobrazowe regionu 3. Walory krajobrazowe wybranych miejsc 4. Zmiany w krajobrazie okolic miejsca szkoły/ zamieszkania 5. Elementy naturalne i wprowadzane przez człowieka typy krajobrazu 6. Krajobraz młodoglacjany przykłady form na terenie miasta 7. Najbliższa rzeka jej rola, klasa czystości, 8. Zasoby wodne 9. Rozpoznanie skał i gleb w najbliższej okolicy 10. Wykorzystanie skał/ surowców mineralnych i gleb najbliższej okolicy 11. Rośliny i zwierzęta najbliższej okolicy 12. Walory klimatyczne regionu długość zalegania pokrywy śnieżnej 13. Jeden z najzimniejszych regionów Polski 1. Struktura płci i wieku ludności miasta/ regionu 2. Cechy wyróżniające ludność na tle kraju gwara, zwyczaje, 3. Kultura regionu tradycje, zwyczaje 8
c. sławni mieszkańcy mojej lokalne miejscowości i ich udział w 4. Mniejszości narodowe ważnych wydarzeniach 5. Zróżnicowanie religijne d. zwyczaje regionalne 6. Ciekawi ludzie regionu/ miasta e. zróżnicowanie 7. Migracje narodowościowe i religijne 8. Cechy zabudowy lokalnej f. cechy zabudowy regionu/ ciekawostki architektoniczne miasta 9. Budowle świadczące o bogatej historii g. architektura i zabytki regionu/ miasta regionu/ miasta 10. Urbanizacja reginu h. moja rodzina i jej związek 11.Wkład rodziny w historię regionu/ z podlasiem miasta i. rola naszej szkoły w 12. Drzewo geneologiczne mieście/ regionie szkoła 13. Sławni podlasianie/ białostoczanie jako łącznik młodzieży z 14. Wizerunek współczesnego różnych środowisk podlasianina/ białostoczanina 15. Szkoła jako łącznik młodzieży z różnych środowisk 3. Gospodarka a. historia gospodarcza regionu b. produkty regionalne c. problemy społeczno ekonomiczne wsi podlaskiej d. restrukturyzacja przemysłu podlasia e. perspektywy rozwoju f. zasoby pracy g. funkcje miasta h. turystyka w regionie/ mieście i. stan i ochrona środowiska 1. Białystok centrum włókiennctwa 2. Udział regionu w produkcji przemysłowej kraju 3. Restrukturyzacja przemysłu miasta/ regionu 4. Rolnictwo regionu a wymogi UE 5. Wyroby regionalne 6. Restrukturyzacja polskiej wsi 7. Problemy na rynku pracy 8. Mocne i słabe strony gospodarki 9. Plany zagospodarowania przestrzennego miasta 10. Funkcje administracyjne miasta 11. Obiekty kulturalne i naukowe w mieście/ regionie 12. Połączenia komunikacyjne regionu 13. Walory turystczno - krajoznawcze 14. Zagospodarowanie turystyczne regionu/ miasta 15. Stan i ochrona środowiska 16. Przyszłość regionu 9
VI. Środki dydaktyczne do osiągania celów Przyjęłyśmy, że niezbędną wiedzę o miejscu swojego zamieszkania uczniowie zdobędą poprzez pracę z różnorodnymi źródłami informacji: - mapy regionu, - plan miasta, - atlasy geograficzne i historyczne, - mapy konturowe regionu, - czasopisma, - publikacje, - słowniki tematyczne, - roczniki tematyczne, - kroniki, foldery, przewodniki, - filmy, - zdjęcia i dokumenty z prywatnych kronik domowych, - stroje regionalne, stare śpiewniki, VII. Ewaluacja Ewaluacja będzie dokonywana corocznie, np. w czerwcu po przeprowadzeniu cyklu zajęć. Może podlegać: Czy formy i metody pracy przyniosły zamierzony efekt? Czy i w jakim stopniu udało się osiągnąć zamierzone rezultaty? Jakie są nieplanowane zarówno negatywne jak i pozytywne następstwa realizacji projektu? Jakie czynności sprzyjają, a jakie utrudniają realizację programu? Wszelkie otrzymane informacje zwrotne będą wykorzystane do nanoszenia poprawek i udoskonalenia programu. 10