Rozdział 18. Produkty pracy

Rozdział 18. Produkty pracy Klasyfikacja produktów pracy (wyroby gotowe, produkcja w toku, półfabrykaty) W przedsiębiorstwach wytwórczych i usługowych efektem działalności gospodarczej są produkty pracy. W zależności od stopnia wykonania produktów pracy rozróżnia się: 1) produkty gotowe: wyroby gotowe; zakończone roboty budowlano-montażowe; wykonane usługi; prace projektowe; prace naukowo-badawcze. 2) produkcję nie zakończoną: półfabrykaty (półprodukty); produkcję w toku; Produkty gotowe (wyroby i usługi) przeznaczone i zdatne do sprzedaży produkty, odpowiadające określonym normom lub warunkom umowy, obejmują wytworzone lub przetworzone przez jednostkę gospodarczą w ramach prowadzonej działalności gospodarczej: wyroby gotowe, zakończone roboty budowlano-montażowe, wykonane usługi, prace projektowe lub prace naukowo-badawcze. Wyrobami gotowymi są produkty przeznaczone do sprzedaży, nie podlegające dalszemu przerobowi w podmiocie gospodarczym, w którym zostały wytworzone oraz odpowiadające normom lub warunkom umownym. Do półfabrykatów (półproduktów) zalicza się produkty, które poddane zostały pewnym operacjom technologicznym, ale nie stanowią jeszcze produktów gotowych, tylko ich określone elementy, tj. produkty otrzymane z zakończonych faz (procesów) produkcyjnych, przekazane do magazynu z przeznaczeniem do dalszego przerobu w tej samej jednostce lub sprzedaży na zewnątrz. Przez produkcję w toku rozumie się część produkcji nie zakończonej, która nie jest objęta gospodarką magazynową, lecz znajduje się w procesie produkcyjnym, a wobec tego jej magazynowanie nie jest możliwe, np. cegła w trakcie wypalania. Produkty w toku (produkcja w toku) to produkty rozpoczęte i nie zakończone pod względem technologicznym, znajdujące się w toku produkcji, nie przeznaczone do sprzedaży oraz półfabrykaty nie będące przedmiotem ewidencji wartościowej. Rzeczywiste zapasy produkcji 172

w toku ustala się poprzez inwentaryzację, dokonywaną na ostatni dzień każdego roku obrotowego. W okresach, kiedy nie przeprowadza się inwentaryzacji, wyceny dokonuje się na podstawie danych z ewidencji. Roboty i usługi są to produkty pracy wykonane przez przedsiębiorstwo we własnym zakresie z przeznaczeniem do sprzedaży, przy czym nie można ich magazynować. Roboty i usługi obejmują: o zakończone prace budowlano-montażowe; o wykonane usługi transportowe; o wykonane usługi remontowe; o prace naukowo-badawcze; o prace projektowe. Produkty gotowe wycenia się w wysokości rzeczywistego technicznego kosztu wytworzenia lub w cenach przyjętych do ewidencji (cenach sprzedaży netto lub cenach ewidencyjnych) skorygowanych o różnice między tymi cenami a rzeczywistymi kosztami wytworzenia. W przypadku stosowania kosztów planowanych do ewidencji produktów gotowych, na dzień bilansowy należy je wycenić w wysokości rzeczywistych kosztów wytworzenia, chyba że różnice są nieznaczne. Techniczny koszt wytworzenia oblicza się przy wykorzystaniu podziału kosztów na koszty bezpośrednie i pośrednie. W jednostkach wytwórczych typowy (uproszczony) układ kalkulacyjny, stanowiący specyfikację głównych pozycji składających się na techniczny koszt wytworzenia sprzedanych produktów, jest następujący: koszty bezpośrednie: Materiały bezpośrednie; Płace bezpośrednie; Inne koszty bezpośrednie; koszty pośrednie: Koszty zakupu; Koszty wydziałowe; Przykład: 1. Materiały bezpośrednie 5 000 2. Płace bezpośrednie 12 000 3. Inne koszty bezpośrednie 1 000 Razem koszty bezpośrednie 18 000 173

4. Koszty zakupu 100 5. Narzut kosztów wydziałowych 4 000 Razem koszty pośrednie 4 100 Techniczny koszt wytworzenia 18 000 + 4 100 = 22 100 Obrót wyrobami gotowymi i półfabrykatami jest dokumentowany następującymi dowodami znormalizowanymi: PW - przyjęcie wyrobów lub półfabrykatów z produkcji do magazynu; PZ - przyjęcie z zewnątrz zwróconych przez odbiorcę wyrobów; WZ - wydanie wyrobów odbiorcy zewnętrznemu; W przypadku stwierdzenia niedoborów, nadwyżek, szkód lub dokonania aktualizacji wyceny produktów wystawia się odpowiednie protokoły oraz polecenie księgowania PK danych operacji gospodarczych. Obrót wyrobów gotowych i półfabrykatów ujmuje się zwykle według stałych cen ewidencyjnych, którymi są przewidywane (planowane, postulowane) koszty wytworzenia produktów pracy. Powstałe różnice między cenami ewidencyjnymi i rzeczywistym technicznym kosztem wytworzenia księguje się na koncie 620 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów". Do ustalenia wysokości tych odchyleń wykorzystuje się konto 580 Rozliczenie kosztów działalności. Konto 580 Rozliczenie kosztów działalności umożliwia indywidualne ujęcie w ewidencji każdego wyrobu, także wtedy, gdy nie prowadzi się w ogóle kalkulacji kosztów wytworzenia poszczególnych wyrobów (np. ceramika) albo sporządza się kalkulację, ale dla grup wyrobów (np. l tona odlewów małych) lub za dłuższe okresy, np. półroczne, gdy tymczasem ewidencja musi być prowadzona bieżąco i według asortymentów. Na koniec okresu sprawozdawczego rozlicza się odchylenia od cen ewidencyjnych produktów między zapas końcowy i rozchód produktów. Sposób rozliczania jest analogiczny jak odchyleń od cen ewidencyjnych materiałów. Funkcjonowanie konta Rozliczenie kosztów działalności Konto 580 Rozliczenie kosztów działalności stosuje się w celu porównania rzeczywistego kosztu wytworzenia poszczególnych produktów z cenami ewidencyjnymi tych produktów. Po stronie Wn konta 580 Rozliczenie kosztów działalności ewidencjonuje się w korespondencji z kontem 500 Koszty działalności podstawowej rzeczywisty techniczny koszt wytworzenia produktów, natomiast po stronie Ma konta 580 Rozliczenie kosztów działalności księguje się wartość wytworzonych produktów w 174

cenach ewidencyjnych w korespondencji z kontem 600 Produkty gotowe. Ceną ewidencyjną produktu gotowego oraz prefabrykatu jest planowany koszt jego wytworzenia. Różnica między rzeczywistym i planowanym technicznym kosztem wytworzenia produktów podlega przeniesieniu z konta 580 Rozliczenie kosztów działalności na konto 620 Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów, przy czym jeżeli produkty gotowe są ewidencjonowane wg rzeczywistego technicznego kosztu ich wytworzenia, to zbędne jest prowadzenie konta 580 Rozliczenie kosztów działalności, tzn. można pominąć konto 580 Rozliczenie kosztów działalności i przeksięgować wartość wytworzonych wyrobów gotowych z konta 500 Koszty działalności podstawowej bezpośrednio w ciężar konta 600 Wyroby gotowe. Na koniec okresu sprawozdawczego konto 580 Rozliczenie kosztów działalności nie wykazuje salda. Tabela 1. Ewidencyjne ustalenie kosztu wytworzenia produktu. 580 Rozliczenie kosztów działalności 490 Rozliczenie kosztów (rodzajowych) 600 Produkty gotowe księgowanie bieżące kosztów podstawowej księgowanie przyjęcia z produkcji wyrobów działalności produkcyjnej gotowych wg cen ewidencyjnych ustalonych 500 Koszty działalności koszty bezpośrednie na poziomie planowanego kosztu wytworzenia Dt podstawowej I. Koszty bezpośrednie przeniesienie 1. Materiały bezpośrednie w końcu msca 620 Odchylenia od cen 2. Płace bezpośrednie rzeczywistego ewidencyjnych produktów 3. Inne koszty przeniesienie technicznego bezpośrednie w końcu msca kosztu wytworzenia II. Koszty pośrednie kosztów wydziałowych wyrobów gotowych 4. Koszty wydziałowe 521 Koszty wydziałowe Zużycie materiałów pośrednich, remonty, wynagrodzenia pośrednie, amortyzacja maszyn produkcyjnych itp. 522 Koszty zakupu koszty zakupu materiałów bezpośrednich przeniesienie w końcu miesiąca odchyleń debetowych, kredytowych od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych Półfabrykaty i produkcję w toku wycenia się według kosztu ich wytworzenia. Możliwa jest wycena półfabrykatów po stałych cenach ewidencyjnych, co jest wskazane wtedy, gdy półfabrykaty są również nabywane z zewnątrz - półfabrykaty obce. 175

Rozchód wyrobów gotowych i półfabrykatów ujmowanych w księgach rachunkowych według rzeczywistych technicznych kosztów wytworzenia może być wyceniony według następujących metod: l) metody kosztów przeciętnych lub średnich cen ważonych AVCO, 2) metody kosztu najwcześniejszego (FIFO), 3) metody kosztu najpóźniejszego (LIFO), 4) metody szczegółowej identyfikacji cen, tj. jednostkowej wartości rzeczywistej. Zgodnie z ustawą o rachunkowości wartość produkcji w toku można ustalać w wysokości: rzeczywistych kosztów wytworzenia - zwłaszcza w odniesieniu do produkcji jednostkowej i małoseryjnej o stosunkowo wysokim udziale kosztów pośrednich (wydziałowych); bezpośrednich kosztów wytworzenia - przy dużym udziale kosztów bezpośrednich w kosztach wytworzenia; materiałów bezpośrednich - przy produkcji materiałochłonnej, tj. gdy koszty materiałów bezpośrednich przekraczają 50% rzeczywistych kosztów wytworzenia. Możliwe jest zaniechanie wyceny produkcji w toku pod warunkiem, że nie spowoduje to zniekształcenia stanu aktywów oraz wyniku finansowego w przypadku produkcji o nieznacznych i stałych stanach produkcji nie zakończonej. Bez żadnych dodatkowych warunków można nie wyceniać w ogóle lub wyceniać częściowo produkcję rolną w toku. Uproszczone metody wyceny według ustawy o rachunkowości: produkcja w toku o przewidywanym okresie wykonania krótszym niż 3 miesiące może być wyceniana w wysokości bezpośrednich kosztów wytworzenia lub tylko materiałów bezpośrednich albo można jej w ogóle nie wyceniać pod warunkiem, że nie zniekształca to stanu aktywów i wyniku finansowego jednostki; produkcja w toku o przewidywanym okresie wykonania dłuższym niż 3 miesiące, ale nie przeznaczona ani do sprzedaży, ani dla własnych inwestycji może być wyceniana w wysokości bezpośrednich kosztów wytworzenia lub tylko materiałów bezpośrednich albo można jej w ogóle nie wyceniać pod warunkiem, że nie zniekształca to stanu aktywów i wyniku finansowego jednostki; wyroby gotowe i półfabrykaty można wyceniać po cenach sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu, pomniejszonych o przeciętnie osiągany przy sprzedaży 176

zysk, jeżeli nie można określić kosztu wytworzenia - dotyczy to produktów ubocznych lub produktów, dla których nie sporządza się kalkulacji kosztów produkcji; produkcję w toku można wyceniać po cenach sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu, pomniejszonych o przeciętnie osiągany przy sprzedaży zysk przy uwzględnieniu stopnia jej przetworzenia; stopniowo sprzedawane produkty wielokrotnego użytku, np. sprzedawane wielu odbiorcom identyczne projekty typowe, takie same kasety wideo, programy komputerowe można wyceniać w wysokości nadwyżki kosztów ich wytworzenia nad przychodami z ich sprzedaży według cen sprzedaży netto; Jeżeli po upływie 3 lat przychody ze sprzedaży nie pokryją kosztu wytworzenia produktów wielokrotnego użytku, wówczas pozostałą część kosztów ich wytworzenia odpisuje się w ciężar konta 761 "Pozostałe koszty operacyjne"; W ustawie o rachunkowości przyjęto założenie, ze wartość użytkowa produktów wielokrotnego użytku obejmuje okres 36 miesięcy, licząc od daty ich gotowości do sprzedaży. W księgach rachunkowych koszt własny sprzedaży obciąża się bieżąco taką częścią kosztów wytworzenia tych produktów, jaką stanowi różnica między przychodem z ich sprzedaży a dodatkowymi kosztami niezbędnymi do tego, aby sprzedaż tych produktów mogła być zrealizowana np. koszty wykonania kopii kaset wideo, koszty wysyłki produktów. Usługi nie zakończone to produkty będące w trakcie realizacji na podstawie umów zawartych przez jednostkę lub zakończone, ale nie odebrane przez nabywcę na dzień wyceny. Krótkoterminowe usługi (o okresie realizacji do 6 miesięcy) nie sprzedane na dzień bilansowy są wyceniane, podobnie jak wyroby, według kosztu wytworzenia. Długoterminowe usługi nie zakończone na dzień bilansowy, z których przychody i koszty uznawane są za pomocą metody stopnia zaawansowania, wyceniane są w bilansie w następujący sposób: Różnice miedzy zarachowanymi na wynik finansowy i rzeczywiście poniesionymi kosztami wykazuje się odpowiednio: czynne - krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe, bierne - pozostałe rezerwy krótkoterminowe. Różnicę pomiędzy wyższymi przychodami zafakturowanymi a przychodami faktycznie ustalonymi wykazuje się w pozycji zaliczki otrzymane na dostawy. Jest to przychód przyszłych okresów. Różnicę pomiędzy niższymi przychodami zafakturowanymi a przychodami faktycznie ustalonymi wykazuje się jako krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe. 177

Nie rzadziej niż na dzień bilansowy zgodnie z zasadą ostrożnej wyceny produkty gotowe wycenia się według kosztów wytworzenia nie wyższych od ich cen sprzedaży netto. Dotyczy to w szczególności następujących przypadków: produkty utraciły wartość użytkową na skutek zepsucia, uszkodzenia lub zmiany mody; produkty gotowe nie znajdują nabywców i zalegają w magazynach dłużej niż rok z wyjątkiem produktów znajdujących się już w sklepach detalicznych oraz przeznaczonych do wieloletniej sprzedaży np. części zamienne do dóbr trwałego użytku. Wartość produktów nie znajdujących nabywców powinna być odpisywana równomiernie nie później niż w ciągu 5 lat od ich wytworzenia, licząc od roku obrotowego następującego po roku, w którym je wytworzono. W związku z tym należy dokonać odpisu aktualizującego wartość zapasów produktów gotowych obciążając pozostałe koszty operacyjne, koszt wytworzenia sprzedanych produktów lub koszty sprzedaży. W razie ustania przyczyny dokonania odpisu, należy dokonać księgowania odwracającego. Kwota odwróconego odpisu zaliczana jest do pozostałych przychodów operacyjnych bez względu na pierwotny zapis odpisu. Ewidencja obrotu produktów pracy Produkty pracy ewidencjonowane są na kontach: 600 "Produkty gotowe", 601 "Półfabrykaty", 620 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów", przy czym zadaniem tych kont jest: dostarczenie bieżących informacji o rzeczywistym stanie ilościowo-wartościowym lub wartościowym i jakościowym produktów pracy; zapewnienie ochrony mienia jednostki gospodarczej; umożliwienie oceny wzrostu lub spadku kosztów wytworzenia i zapasu produktów oraz tworzenie podstaw decyzyjnych w dziedzinie obrotu produktów gotowych i półfabrykatów. Na koncie 600 Produkty gotowe księguje się: o wyroby gotowe znajdujące się w magazynach z przeznaczeniem do sprzedaży; o produkty przeznaczone do wydania jako próbki handlowe, egzemplarze okazowe i reklamowe; o wyroby gotowe przeznaczone na działalność inwestycyjną i socjalną; o wyroby gotowe znajdujące się czasowo poza jednostką gospodarczą na targach lub wystawach. 178

Tabela 2. Ewidencja produktów gotowych 600 Produkty gotowe 500 Koszty działalności podstawowej 620 Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów przyjęcie produktów gotowych do magazynu aktualizacja stałych cen ewidencyjnych w formie zmniejszenia wg rzeczywistego technicznego kosztu wytworzenia cen ewidencyjnych 580 Rozliczenie kosztów działalności 242 Rozliczenie niedoborów i nadwyżek przyjęcie produktów gotowych do magazynu wg cen ewidencyjnych stwierdzone niedobory produktów gotowych 620 Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów 791 Koszt własny obrotów wewnętrznych aktualizacja stałych cen ewidencyjnych produktów wydanie produktów gotowych do własnej sieci handlowej, w formie podwyższenia cen ewidencyjnych na cele inwestycyjne, funduszy specjalnych, jeżeli jednostka sporządza rachunek zysków i strat 242 Rozliczenie niedoborów i nadwyżek według wariantu porównawczego stwierdzone nadwyżki produktów gotowych 701 Koszt własny sprzedanych produktów przyjęcie do magazynu zwróconych przez odbiorców produktów gotowych w wartości ujemnej wydanie z magazynu sprzedanych produktów gotowych w wartości dodatniej Konto 620 Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów może wyrazić różnicę między planowanym (postulowanym) kosztem wytworzenia produktów a rzeczywistym technicznym kosztem wytworzenia lub różnicę między planowanym (postulowanym) kosztem wytworzenia a ceną sprzedaży, będącą zarezerwowaną marżą. Do produkcji mogą być zużywane półfabrykaty pochodzące z własnej produkcji lub półfabrykaty obce, zakupione w ramach kooperacji. Jeżeli półfabrykaty są magazynowane w wyodrębnionych na ten cel pomieszczeniach i są objęte ewidencją ilościowo-wartościową, to należy stosować konto 601 Półfabrykaty. Natomiast jeżeli obrót półfabrykatów odbywa się bezpośrednio między wydziałami produkcyjnymi, wówczas prowadzi się tylko ewidencję szczegółową do konta 500 Koszty działalności podstawowej. Specyficzne rozwiązania ewidencyjne produktów pracy Szczególne rozwiązania ewidencji produktów gotowych dotyczą zarówno produkcji w toku, sprzedawanych stopniowo produktów wielokrotnego użytku oraz wyrobów nie znajdujących nabywców i zalegających w magazynie (zostały omówione wcześniej), jak i robót i usług wykonanych, które do momentu sprzedaży traktuje się jako produkcję nie 179

zakończoną lub jako produkty gotowe oraz wyrobów gotowych znajdujących się poza jednostką gospodarczą. Szczególne rozwiązanie w ewidencji produkcji w toku polega na ujmowaniu na kontach zespołu 5 Koszty według typu działalności, a nie na kontach zespołu 6 Produkty i rozliczenia międzyokresowe. Produkcja w toku może w ogóle nie występować na kontach i w bilansie, jeżeli okres jej wykonania w zasadzie jest krótszy niż 3 miesiące, a brak jej wyceny nie zniekształca stanu aktywów i wyniku finansowego jednostki. Roboty i usługi wykonane pozostają w ewidencji na kontach 500 Koszty działalności podstawowej lub 530 Koszty działalności pomocniczej i socjalnej do momentu ich sprzedaży, ale możliwe jest ich przeniesienie na konto 600 Produkty gotowe. Oznacza to, że mimo całkowitego wykonania robót i usług w księgach rachunkowych są one traktowane na równi z produkcją w toku. Wyroby gotowe znajdujące się poza jednostką gospodarczą wyodrębnia się tylko w ewidencji analitycznej do konta 600 Produkty gotowe. Jeżeli wyroby gotowe ujmuje się w ewidencji według cen sprzedaży netto, wówczas na koncie 620 Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów należy wyodrębnić w analityce: odchylenia od przewidywanego (planowanego, postulowanego) kosztu wytworzenia; zarezerwowaną marżę, która będzie realizowana w momencie sprzedaży produktów. Rozchód produktów (wyrobów i usług) jest związany głównie z ich sprzedażą. Za moment sprzedaży uważa się: datę wykonania świadczenia tj. wydania lub wysyłki rzeczowych składników majątkowych w przypadku sprzedaży krajowej; datę przewiezienia produktów przez granice potwierdzoną w dokumencie celnym przy sprzedaży zagranicznej (odcinek 1A SADu); datę odbioru (zakończenia) usługi. Dokumentem będącym podstawą ujęcia sprzedaży w księgach jednostki jest dowód WZ. Warunkuje on realność wystawionych faktur sprzedaży i łącznie z nimi stanowi podstawę wprowadzenia do ksiąg przychodu ze sprzedaży i obciążenia kontrahenta. Transakcje sprzedaży trzeba postrzegać w dwóch aspektach: kosztowym i przychodowym. Z punktu widzenia kosztowego wyróżnia się dwie kategorie o różnym zakresie. Pierwszą jest koszt wytworzenia sprzedanych produktów, którego zakres powinien być zgodny z ustawową definicją. Koszt ten obejmuje koszty bezpośrednie i uzasadnioną część 180

kosztów pośrednich sprzedanych produktów. Ma on znaczenie z punktu widzenia sprawozdawczości. Drugą kategorią jest koszt własny sprzedanych produktów, który oprócz kosztu wytworzenia sprzedanych produktów obejmuje również koszty sprzedaży i koszty ogólnego zarządu poniesione w okresie sprawozdawczym. Kategoria ta ma znaczenie informacyjno-decyzyjne. Wymienione kategorie kosztowe są ewidencjonowane na odrębnych kontach. W jednostkach wytwórczych typowy (uproszczony) układ kalkulacyjny, stanowiący specyfikację głównych pozycji składających się na koszt własny sprzedanych produktów, jest następujący: koszty bezpośrednie: Materiały bezpośrednie; Płace bezpośrednie; Inne koszty bezpośrednie; koszty pośrednie: Koszty zakupu; Koszty wydziałowe; Koszty zarządu; Koszty sprzedaży. Przykład: 1. Materiały bezpośrednie 5 000 2. Płace bezpośrednie 12 000 3. Inne koszty bezpośrednie 1 000 Razem koszty bezpośrednie 18 000 4. Narzut kosztów wydziałowych 4 000 Techniczny koszt wytworzenia 18 000 + 4 000 = 22 000 5. Koszty zarządu 7 000 6. Koszty sprzedaży 1 200 Koszt własny sprzedanych produktów 22 000 + 7 000 + 1 200 = 30 200 Drugim aspektem transakcji sprzedaży jest przychód ze sprzedaży, którym jest należna lub otrzymana kwota. Podstawą ewidencji przychodu ze sprzedaży są faktury VAT, w których produkty sprzedane są wycenione według cen zbytu obejmujących koszt własny sprzedaży oraz narzut zysku. Od ceny zbytu obliczany jest należny podatek od towarów i usług. Tak ustalona cena sprzedaży brutto stanowi kwotę należności od odbiorców. 181

W niektórych jednostkach należności za produkty lub wykonane usługi są pobierane z góry. Przychody ze sprzedaży produktów, tak jak koszty, powinny być zaliczane do okresu, którego dotyczą, tzn. w którym świadczenia zostały wykonane i przekazane odbiorcy. Jeżeli w danym okresie jednostka otrzymuje przychody z góry, dotyczące przyszłych okresów, to powinny one być rozliczane w czasie za pośrednictwem konta Rozliczenia międzyokresowe przychodów lub Zaliczki otrzymane na dostawy. Na podanych kontach gromadzi się kwoty wpłacone na poczet przyszłych świadczeń, do czasu ich wykonania. Po wykonaniu świadczenia przychód przenosi się na właściwe konto przychodów ze sprzedaży. Zadanie 1. Spółka ABC Sp. z o.o., będąca podatnikiem VAT produkuje wyroby gotowe i wykonuje usługi. Wyroby gotowe ujmuje się na kontach według cen sprzedaży, a usługi i kasety wideo według rzeczywistego kosztu ich wytworzenia. W okresie sprawozdawczym zaksięgowano następujące kwoty: 500 Koszty działalności podstawowej 98 000 600 Produkty gotowe 50 000 620 Odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych: 620-1 Odchylenia od planowanego kosztu wytworzenia produktów gotowych Dt 2 000 620-2 Odchylenia od cen ewidencyjnych z tytułu zarezerwowanej marży Ct 10 000 W końcu okresu sprawozdawczego miały miejsce następujące operacje gospodarcze: 1. Przyjęto z produkcji wyroby gotowe: a) planowany techniczny koszt wytworzenia 40 000 b) zarezerwowana marża (odchylenia od ceny sprzedaży) 10 000 c) razem (cena ewidencyjna) 50 000 2. Wysłano na targi do Poznania wyroby gotowe 2 000 3. Przyjęto wyprodukowane kasety wideo po rzeczywistym koszcie wytworzenia 18 000 4. Sprzedano według faktury VAT: a) wyroby gotowe 39 000 b) kasety wideo (produkty wielokrotnego użytku sprzedawane stopniowo) 24 000 c) część wyrobów eksponowanych na targach w Poznaniu 1 000 d) razem 64 000 e) należny podatek VAT 14 080 f) suma faktury (wartość brutto) 78 080 182

5. Dokonano rozliczenia kosztów i zaksięgowano następujące operacje gospodarcze: a) rzeczywisty koszt wytworzenia wyrobów gotowych oprócz kosztu kaset wg poz.3 42 000 b) koszt reprodukcji sprzedanych kaset wideo15 000 c) usługi podstawowe zafakturowane (sprzedane) 12 000 d) usługi podstawowe wykonane, ale do końca okresu nie sprzedane 6 000 e) koszty produkcji podstawowej w toku 5 000 f) odchylenia od planowanego kosztu wytworzenia wyrobów gotowych 2 000 6. Sprzedano według faktur i rachunków: a) usługi działalności podstawowej 15 000 b) należny podatek VAT 3 300 c) razem 18 300 7. Wydano sprzedane wyroby gotowe wg cen ewidencyjnych (4a+4c) 8. Dokonano rozliczenia odchyleń od cen ewidencyjnych dotyczących wyrobów sprzedanych: a) stanowiących odchylenie od planowanego kosztu wytworzenia b) stanowiących zrealizowaną marżę 9. Przeniesiono koszt wytworzenia kaset wideo dotyczący kaset sprzedanych 10. Stwierdzono, że od ponad roku znajdują się w magazynie wyroby gotowe o wartości 4000 zł według cen ewidencyjnych. Zgodnie z zakładowym planem kont są one równomiernie odpisywane w okresie 4 lat. Zaksięgować powyższe operacje gospodarcze. Zadanie 2. W okresie sprawozdawczym spółka prowadząca działalność wytwórczą poniosła następujące koszty: Koszty działalności podstawowej 12 400 Koszty zarządu 1 000 Koszty sprzedaży 60 W okresie miały miejsce następujące zdarzenia gospodarcze: 1. Na podstawie dowodu PW przyjęto do magazynu 600 szt. wyrobów gotowych wg kosztu planowanego 20 zł za szt. 12 000, 2. Sprzedano odbiorcom wyroby gotowe wystawiając odpowiednie dokumenty: a) WZ: 500 szt. wyrobów gotowych 10 000, b) FV: 500 szt. po 23 zł 11 500, c) VAT 22% 2 530, 183

d) Suma faktury 14 030. 3. PK dotyczące przeksięgowania wyników kalkulacji: a) 600 szt. wyrobów gotowych wg kosztu rzeczywistego 19 zł za szt. 11 400, b) pozostałe koszty stanowią wartość produkcji w toku 4. PK odchyleń od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych 5. PK rozliczenia odchyleń na sprzedane wyroby gotowe. Zaksięgować powyższe operacje gospodarcze. Sporządzić kalkulację wyniku finansowego (uwaga: rachunek zysków i strat w dwóch wariantach). 184