RZECZPO SPO LITA PO LSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11)173491 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (2 1) Numer zgłoszenia: 304526 (22) Data zgłoszenia: 01.08.1994 (51) IntCl6: E04G 7/06 (54) Głowica łącznika elementów rusztowania (43) Zgłoszenie ogłoszono: 09.01.1995 BUP 01/95 (73) Uprawniony z patentu: ELEKTROBUDOWA" S A, Katowice, PL (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: 31.03.1998 WUP 03/98 (72) Twórcy wynalazku: Tadeusz Śliż, Katowice, PL Henryk Karwot, Mikołów, PL Bronisław Wyłuda, Tychy, PL PL 173491 B1 (57) 1. Głowica łącznika elementów rusztowania, zwłaszcza elementów o postaci drabin tworzących rusztowanie przejezdne, mająca w swej obudowie otwarte na zewnątrz gniazdo osadcze, znamienna tym, że w obudowie (1) znajduje się obrotowy mocująco-blokujący element (9) mający robocze wycięcie (11), korzystnie o postaci pryzmy, usytuowane zgodnie z tworzącą i umieszczone w osadczym gnieździe (2) obudowy (1). Fig. 1
Głowica łącznika elementów rusztowania Zastrzeżenia patentowe 1. Głowica łącznika elementów rusztowania, zwłaszcza elementów o postaci drabin tworzących rusztowanie przejezdne, mająca w swej obudowie otwarte na zewnątrz gniazdo osadcze, znamienna tym, że w obudowie (1) znajduje się obrotowy mocująco-blokujący element (9) mający robocze wycięcie (11), korzystnie o postaci pryzmy, usytuowane zgodnie z tworzącą i umieszczone w osadczym gnieździe (2) obudowy (1). 2. Głowica według zastrz. 1, znamienna tym, że obudowa (1) na swym zewnętrznym końcu ma oporową ściankę (5) usytuowaną ukośnie, korzystnie stycznie, do osadczego gniazda (2). 3. Głowica według zastrz. 1 albo 2, znamienna tym, że obudowa (1) swą wzdłużną ściankę (6) ma usytuowaną stycznie do osadczego gniazda (2). 4. Głowica według zastrz. 3, znamienna tym, że wzdłużna ścianka (6) wyposażona jest w przelotowy uchwyt (7). 5. Głowica według zastrz. 1, znamienna tym, że mocująco-blokujący element (9) ma postać walca kołowego. 6. Głowica według zastrz. 1 albo 5, znamienna tym, że mocująco-blokujący element (9) zawiera korzystnie dwie indywidualne robocze sekcje (13). 7. Głowica według zastrz. 1, znamienna tym, że mocująco-blokujący element (9) ma rowkowy stabilizator (14) swego roboczego położenia. 8. Głowica według zastrz. 7, znamienna tym, że rowkowy stabilizator (14) współpracuje z zapadką (15). 9. Głowica według zastrz. 8,znamienna tym, że zapadka (15) połączona jest ze sprężyną(16). 10. Głowica według zastrz. 9, znamienna tym, że zapadka (15) oraz sprężyna (16) umieszczone są na wspólnym, obrotowym sworzniu (17). 11. Głowica według zastrz. 10, znamienna tym, że sworzeń (17) ma kształtową końcówkę (18). 12. Głowica według zastrz. 11, znamienna tym, że kształtowa końcówka (18) usytuowana jest wewnątrz tulei (19), zamocowanej w bocznej ściance (3) obudowy (1). * * * Przedmiotem wynalazku jest głowica łącznika elementów rusztowania, zwłaszcza elementów o postaci drabin tworzących rusztowanie przejezdne, mająca w swej obudowie otwarte na zewnątrz gniazdo osadcze. Z polskiego opisu patentowego nr 161866 znany jest układ nośny, zwłaszcza do tworzenia rusztowania z elementów prefabrykowanych. Układ nośny zawiera pionowo usytuowane człony kolumnowe, z których każdy wyposażony jest w kołnierze usytuowane na całej jego długości i oddalone od siebie o ustaloną odległość, przy czym człony kolumnowe połączone są ze sobą za pomocą poziomo oraz ukośnie usytuowanych członów łączących, z których każdy zawiera rurowy korpus łączący wyposażony na każdym ze swych końców w ślizgacz łączący. W dalszej części opisu, człon łączący nazywany jest jako łącznik, korpus łączący - jako korpus a ślizgacz łączący - jako głowica. Znana głowica łącznika elementów rusztowania mających postać członów kolumnowych ma obudowę zawierającą przelotową komorę o kształcie zbliżonym do prostopadłościanu, a w górnej oraz w dolnej ściance obudowa ma prostokątny, przelotowy otwór. W komorze obudowy znajduje się przesuwny wzdłużnie oraz bryłowo ukształtowany hak mający w swej przedniej części zaczep, a w tylnej części - przelotowe wybranie zawierające powierzchnię usytuowaną prostopadle oraz powierzchnię usytuowaną ukośnie do wzdłużnej osi obudowy, przy czym wybranie w haku usytuowane jest naprzeciw prostokątnych otworów w
173 491 3 ściankach obudowy głowicy. W prostokątnych otworach obudowy oraz w wybraniu haka osadzony jest przesuwnie klin, natomiast pomiędzy hakiem a tylną ścianką obudowy znajduje się stykający się z nimi element sprężysty, przy czym górna oraz dolna ścianka obudowy wyposażona jest we wklęsłą, łukową powierzchnię mocującą, do współpracy z pobocznicą członu kolumnowego. Znana głowica funkcjonuje następująco: zaczep haka głowicy usytuowuje się tak, aby możliwe było jego połączenie z pierścieniowym elementem nośnym umieszczonym na obwodzie kołnierza członu kolumnowego. Następnie klin wsuwa się udarowo w głąb wybrania haka, aż do pełnego zakleszczenia. W wyniku działania tylnej, nachylonej ścianki klina na odpowiadającąjej nachyleniem tylną ściankę wybrania haka, następuje przemieszczenie haka ku tyłowi obudowy głowicy i ściśnięcie znajdującego się w niej elementu sprężystego oraz dociśnięcie zaczepu haka do nośnego elementu kołnierza członu kolumnowego. Jednocześnie w wyniku działania przedniej powierzchni klina na przednią powierzchnię prostokątnego otworu w górnej oraz w dolnej ściance obudowy, następuje przesunięcie obudowy w kierunku członu kolumnowego i dociśnięcie jej powierzchni mocujących do pobocznicy członu. W ten sposób głowica tworzy połączenie tarciowe z członem kolumnowym. To sprawia, że obciążenie działające na łącznik jest za pośrednictwem głowicy przenoszone na pobocznicę tego członu, a nie na kołnierz - co zwiększa jego trwałość eksploatacyjną. Natomiast w celu odłączenia głowicy od członu kolumnowego wysuwa się częściowo klin z wybrania haka. W wyniku tego hak wypychany jest z obudowy głowicy, pod działaniem uprzednio ściśniętego elementu sprężystego, co umożliwia odłączenie zaczepu haka od nośnego elementu kołnierza członu kolumnowego. Jednocześnie, podczas wysuwania, klin swą przednią powierzchnią przestaje naciskać na przednie powierzchnie prostokątnych otworów w ściankach obudowy głowicy, co sprawia, że ustaje docisk mocujących powierzchni obudowy do pobocznicy członu kolumnowego. Znana głowica ma tę niedogodność, że jej budowa oraz ukształtowanie są złożone, a ponadto w celu połączenia ze sobą elementów rusztowania konieczne jest wyposażenie ich w dużą ilość kołnierzy zaopatrzonych w pierścieniowe elementy nośne, co w wykonawstwie technicznym jest uciążliwe oraz kosztowne, przy czym elementy nośne kołnierzy nie przenoszą obciążeń pionowych działających na łącznik. Natomiast w celu przeniesienia obciążeń pionowych, które w rusztowaniu są dominujące konieczne jest wywołanie odpowiednio dużego tarcia (docisku) pomiędzy pobocznicą członu kolumnowego, a ściankami obudowy głowicy. Ma to tę istotną niedogodność, że w przypadku zmniejszenia siły tarcia połączenia pomiędzy członem a głowicą, np. w wyniku istnienia miejscowych odkształceń pobocznicy członu i/lub poluzowania się osadzenia klina w głowicy - następuje zmniejszenie lub nawet utrata sztywności tego połączenia i przeniesienie obciążeń pionowych na kołnierz, co z uwagi na koncentrację naprężeń ścinających oraz zginających jest niedopuszczalne. W wyniku tego znana głowica w miarę efektywnie spełnia swoją funkcję w odniesieniu do rusztowań prowizorycznych o wysokości w zasadzie nie przekraczającej pięciu metrów oraz o stosunkowo krótkim okresie trwałości eksploatacyjnej, zdeterminowanej wielkością odkształceń pobocznicy członów kolumnowych oraz niezawodnością połączeń spawanych pomiędzy członami, a ich kołnierzami. Z polskiego opisu patentowego nr 71784 znane jest złącze krzyżowe do rurowych elementów rusztowania budowlanego. Znane złącze w rzucie poziomym ma postać zbliżoną do dużej litery U, a w ramionach ma otwarte na zewnątrz, poprzeczne wycięcie stanowiące gniazdo osadcze dla poziomo usytuowanego rurowego elementu rusztowania. Natomiast wewnętrzna przestrzeń usytuowana pomiędzy gniazdem osadczym a łukowo ukształtowanym wierzchołkiem złącza przeznaczona jest do umieszczenia pionowego, podporowego elementu rusztowania. Złącze wyposażone jest w profilowany klin przeznaczony do współpracy z pobocznicą poziomo oraz pionowo usytuowanego elementu rusztowania, przy czym w jednym z ramion złącza znajduje się śruba dociskowa do stabilizowania położenia klina pomiędzy tymi elementami. Znane złącze funkcjonuje następująco: złącze umieszcza się na podporowym elemencie rusztowania tak, aby swą wewnętrzną łukową powierzchnię stykało się tarciowo z pobocznicą tego elementu, a następnie w gnieździe osadczym umieszcza się poziomy element rusztowania.
4 173 491 Następnie pomiędzy oba elementy wsuwa się od dołu klin tak, aby był wywierany stały nacisk na poziomy element rusztowania, po czym położenie klina stabilizuje się za pomocą śruby dociskowej w jednym z ramion złącza. Niezależnie od połączenia ze sobą pionowych i poziomych elementów rusztowania, za pomocą znanego złącza, niektóre elementy poziome rusztowania - w celu zwiększenia jego sztywności przestrzennej - są ze sobą połączone za pomocą łączników (stężeń) poziomych oraz ukośnych, z których każdy na swoim końcu ma głowicę w postaci dzielonej obejmy zaciskowej wyposażonej w co najmniej jedną śrubę dociskową. Zagadnieniem technicznym wymagającym rozwiązania jest opracowanie nowej konstrukcji głowicy łącznika elementów rusztowania, mającej otwarte na zewnątrz gniazdo osadcze tak, aby nie zawierała klina, dzielonej obejmy zaciskowej oraz śrub dociskowych. Istota wynalazku polega na tym, że w obudowie głowicy znajduje się obrotowy mocującoblokujący element mający robocze wycięcie, korzystnie o postaci pryzmy, usytuowane zgodnie z tworzącą i umieszczone w osadczym gnieździe obudowy, która w swym zewnętrznym końcu ma oporową ściankę usytuowaną ukośnie, korzystnie stycznie, do gniazda osadczego,przy czym obudowa swą wzdłużną ściankę ma usytuowaną stycznie do tego gniazda, a na wzdłużnej ściance ma przelotowy uchwyt. Mocująco-blokujący element głowicy ma postać walca kołowego, zawiera korzystnie dwie indywidualne sekcje robocze oraz wyposażony jest w rowkowy stabilizator swego roboczego położenia. Rowkowy stabilizator współpracuje z zapadką połączoną ze sprężyną, przy czym zapadka i sprężyna umieszczone są na wspólnym, obrotowym sworzniu mającym kształtową końcówkę usytuowaną wewnątrz tulei zamocowanej w bocznej ściance obudowy głowicy. Głowica według wynalazku nie zawiera luźnych elementów konstrukcyjnych, co czyni ją bardzo dogodną w użytkowaniu, gdyż nie istnieje możliwość ich zaginięcia, zwłaszcza w warunkach roboczych. Dzięki temu, że głowica zawiera obrotowy mocująco-blokujący element mający pryzmowe wycięcie możliwe stało się dogodne, bez pośrednictwa śrub, oraz praktycznie bezluzowe zamocowanie elementu rusztowania w gnieździe osadczym. Ma to zasadniczy wpływ na zachowanie wymaganej sztywności przestrzennej rusztowania, umożliwiające w ten sposób zwiększenie bezpieczeństwa pracy, zwłaszcza w odniesieniu do rusztowań przejezdnych o znacznej wysokości roboczej. Natomiast dzięki temu, że element mocująco-blokujący zawiera korzystnie dwie sekcje robocze, możliwe stało się zwiększenie niezawodności w zasadzie bezluzowego osadzenia elementu rusztowania w gnieździe osadczym głowicy. Przedmiot wynalazku uwidoczniony jest w przykładzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia schematycznie głowicę w widoku z boku; fig. 2 - głowicę w przekroju wzdłużnym A-A zaznaczonym na fig. 1; fig. 3 - fragment łącznika dwugłowicowego w pozycji nieroboczej, a fig. 4 przedstawia w pozycji roboczej dwugłowicowy łącznik poziomy oraz pionowy rusztowania przejezdnego utworzonego z drabin nośnych. Jak pokazano na rysunku, głowica ma skrzynkową obudowę 1 o postaci zbliżonej do prostopadłościanu, wykonaną najkorzystniej jako konstrukcja spawana. Obudowa ma otwarte na zewnątrz osadcze gniazdo 2 stanowiące wycięcie w obu jej bocznych ściankach 3 oraz w pierwszej, wzdłużnej ściance 4. Obudowa na swym zewnętrznym końcu ma poprzeczną, oporową ściankę 5 usytuowaną stycznie swą wewnętrzną powierzchnią roboczą do osadczego gniazda 2, do którego stycznie swą wewnętrzną powierzchnią roboczą usytuowana jest także jej druga, wzdłużna ścianka 6 wyposażona po swej zewnętrznej stronie w usztywniający, przelotowy uchwyt 7. Obudowa 1 na swym drugim końcu wyposażona jest w połączeniową końcówkę 8. W środkowej części obudowy znajduje się mocująco-blokujący element 9 mający postać walca kołowego, osadzony obrotowo na nieruchomej osi 10 zamocowanej końcami w bocznych ściankach 3 obudowy. Mocująco-blokujący element 9 ma robocze wycięcie 11 o kształcie pryzmy usytuowane zgodnie z tworzącą, a wycięcie 11 umieszczone jest w osadczym gnieździe 2 obudowy 1 głowicy, przy czym element 9 w środkowej części swej długości ma rowek 12, usytuowany zgodnie z cięciwą, po którego każdej z obu stron utworzona jest indywidualna robocza sekcja 13 tego elementu. Usytuowana od strony drugiej wzdłużnej ścianki 6 obudowy, płaska powierzchnia P wycięcia 11 elementu 9 stanowi jego powierzchnię mocującą, a płaska powierzchnia P 1
173 491 5 wycięcia 11 usytuowana od strony pierwszej wzdłużnej ścianki 4 - stanowi powierzchnię blokującą tego elementu. Mocująco-blokujący element 9 ma, od strony połączeniowej końcówki 8, rowkowy stabilizator 14 swego roboczego położenia. Rowkowy stabilizator współpracuje z zapadką 15 połączoną z powrotną, śrubową sprężyną 16, przy czym zapadka oraz sprężyna umieszczone są na wspólnym sworzniu 17 osadzonym obrotowo w jednej z bocznych ścianek 3 obudowy oraz mającym sześciokątną końcówkę 18 usytuowaną swobodnie wewnątrz tulei 19 osadzonej nieobrotowo w drugiej bocznej ściance 3 obudowy głowicy. Głowica przedstawiona w przykładzie wykonania funkcjonuje następująco: w każdym z końców rurowego korpusu 20 osadza się połączeniową końcówkę 8 obudowy 1 głowicy, a następnie końce korpusu zaprasowuje się na stałe. Korpus 20 wyposażony w dwie głowice stanowi poziomy łącznik 21 lub ukośny łącznik 22 mający odpowiednio dłuższy korpus. W celu zmontowania rusztowania z elementów 23 o postaci drabin, z których każda swe nośne słupki 24 oraz szczeble 25 ma wykonane z okrągłych rur stalowych - na określony szczebel 25 naprowadza się osadcze gniazdo 2 głowicy (jak pokazano na fig. 3) i naciska się ręcznie uchwyt 7 obudowy głowicy, powodując w ten sposób nasadzenie gniazda 2 na pobocznicę tego szczebla. Podczas nasadzania gniazda, szczebel 25 naciskając na mocującą powierzchnię P elementu mocująco-blokującego 9 powoduje jego obrót w prawo i samoczynne wprowadzenie zapadki 15 do rowkowego stabilizatora 14 roboczego położenia elementu 9, przy czym jednocześnie blokująca powierzchnia P 1 tego elementu - w wyniku jego obrotu - zostaje przemieszczona w lewo i zajmie położenie robocze, w którym nie jest możliwe odłączenie głowicy od szczebla 25, pod działaniem jakiejkolwiek siły zewnętrznej. Szczebel 25 rusztowania jest w osadczym gnieździe 2 zamocowany bezluzowo, gdyż głowica styka się z pobocznicą szczebla wzdłuż trzech krawędzi K 1, K2, K3 oraz w wyniku istnienia dwóch, niezależnych od siebie roboczych sekcji 13 mocująco-blokującego elementu 9 głowicy. Natomiast w celu odłączenia głowicy od szczebla, wprowadza się do tulei 19 specjalny klucz (na rysunku nie pokazany) i nasadza się go na kształtową końcówkę 18 sworznia 17, po czym sworzeń obraca się w lewo, aż do wyprowadzenia zapadki 15 z rowkowego stabilizatora 14. W tej pozycji pociąga się ręcznie uchwyt 7, powodując odłączenie głowicy od szczebla. Podczas odłączania, pobocznica szczebla naciska na blokującą powierzchnię P 1 mocująco-blokującego elementu 9 i powoduje jego obrót do pozycji wyjściowej umożliwiającej nasadzenie gniazda 2 na szczebel drabiny rusztowania. W razie potrzeby łącznik 21 wykorzystuje się do połączenia ze sobą nośnych słupów 24 drabin, co w dogodny sposób umożliwia rozbudowę rusztowania, zwłaszcza przejezdnego.
173 491 Fig. 2
173 491 Fig. 3 Fig, 4
173 491 Fig. 1 Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 2,00 zł