Instalacja programu Fakt w wersji wielostanowiskowej

Instalacja programu Fakt w wersji wielostanowiskowej (wersja 2012.06) Fakt Dystrybucja Sp. z o. o. 81-552 Gdynia, ul. Wielkopolska 21/2 www.fakt.com.pl serwis@fakt.com.pl

Spis treści Wstęp... 3 1.Czynności do wykonania na serwerze... 3 1.1.Instalacja programu Fakt... 3 1.2.Instalacja licencji... 4 1.3.Instalacja serwera Firebird... 4 1.4.Konfiguracja zapory Firewall... 5 1.5.Konfiguracja serwera Firebird... 6 1.6.Udostępnianie programu Fakt... 7 1.7.Przystosowanie skrótu do programu... 8 2.Czynności do wykonania na stacjach roboczych...9 2.1.Mapowanie dysku sieciowego... 9 2.2.Utworzenie skrótu programu... 10 3.Instalacja serwera na systemie operacyjnym Linux...10 4.Uwagi... 11 4.1.Zmiana hasła dla użytkownika SYSDBA...11 4.2.Powolne działanie programu... 12 5.Załącznik przykładowa konfiguracja serwera plików SAMBA...12 Instalacja programu Fakt w wersji wielostanowiskowej - wersja 2012.06 strona 2 / 14

Wstęp Program Fakt instaluje się domyślnie do pracy jednostanowiskowej. W celu rozpoczęcia pracy programu na wielu stanowiskach, należy w pierwszej kolejności sprawdzić czy posiadana licencja zezwala na pracę wielostanowiskową. Kolejnym krokiem jest ustalenie komputera, który będzie pełnił rolę serwera i zainstalować na nim zarówno program Fakt, jak i serwer bazy danych Firebird. Oba pliki można ściągnąć z naszej strony internetowej www.fakt.com.pl (są one także umieszczone na płytach z aktualizacją programu). Należy także dokonać odpowiedniej konfiguracji sieci oraz samego programu, aby użytkownicy pracujący na innych komputerach mogli korzystać z programu i danych umieszczonych na serwerze. Należy pamiętać, że serwer musi być włączony jeśli chcemy pracować na stacjach roboczych. Z programu przygotowanego według zaleceń zawartych w tej instrukcji może korzystać kilka osób jednocześnie. Jest jednak kilka poleceń, które można wykonywać tylko wtedy, gdy jest się jedynym użytkownikiem w danym momencie. Są to m.in.: archiwizacja i odtworzenie bazy danych, rozliczenie miesiąca, aktualizacja stanów towarów i obrotów z kontrahentami czy łączenie danych pomiędzy różnymi firmami. 1. Czynności do wykonania na serwerze 1.1. Instalacja programu Fakt Aby zainstalować program Fakt, należy uruchomić instalator z dostarczonej płyty CD, bądź korzystając z pliku instaluj.exe (dostępny na na naszej stronie internetowej www.fakt.com.pl). Widok instalatora programu pokazuje poniższy obrazek. Rysunek 1: Instalator programu Fakt Instalacja programu Fakt w wersji wielostanowiskowej - wersja 2012.06 strona 3 / 14

Instalator krok po kroku poprowadzi przez proces instalacji programu Fakt. Pierwszym etapem jest zaakceptowanie warunków umowy, jest to niezbędny element instalacji. Następnie zostaną wyświetlone najważniejsze informacje w przeprowadzonych zmianach w programie Fakt. Kolejnym etapem jest wybranie katalogu docelowego instalacji. Domyślnie jest to C:\FAKT95. Zaleca się nie zmieniać tego katalogu. Nie zaleca się instalowania programu na dyskach przenośnych może to powodować nieprawidłowe działanie programu np.: szkodzenia bazy danych w chwili zapisu. W przypadku aktualizacji programu należy zaznaczyć opcję [ Nagraj na poprzedniej wersji ] zwracając uwagę czy wybrana ścieżka jest zgodna z lokalizacją zainstalowanego programu. W następnym kroku jest możliwość stworzenia skrótu do programu na pulpicie oraz na pasku szybkiego uruchamiania. Ostatnim etapem jest zatwierdzenie wybranej konfiguracji, po czym rozpocznie się instalacja programu Fakt. Po tej czynności zostanie wyświetlone okno z potwierdzeniem poprawnego zainstalowania z możliwością uruchomienia programu. Po zainstalowaniu programu Fakt należy zainstalować serwer bazy danych Firebird - patrz punkt 1.3 instrukcji. Przed instalacją serwera Firebird nie jest wymagany restart komputera. 1.2. Instalacja licencji Aby przenieść dane użytkownika (i jego uprawnienia) do programu, należy plik z uprawnieniami (licencja.txt) zapisać w katalogu, w którym zainstalowano program (domyślnie jest to katalog C:\Fakt95). Przy ponownym uruchomieniu programu Fakt, licencja zaktualizuje się automatycznie. Można to sprawdzić przechodząc do menu Pomoc O programie. W przypadku gdy uruchomiony jest program Fakt, można zaktualizować licencję przechodząc do menu Pomoc O programie, i z nowo otwartego okna klikając przycisk [ Wczytaj licencja.txt ]. Dokładna instrukcja instalacji licencji opisana jest w instrukcji dostępnej pod adresem http://www.fakt.com.pl/pub/opisy/inst_licencja.pdf. 1.3. Instalacja serwera Firebird Wersja wielostanowiskowa programu Fakt wymaga zainstalowania serwera Firebird. Instalator serwera bazy danych dostępny jest na dostarczonej płycie CD lub można go pobrać z oficjalnej strony www.firebirdsql.org bądź z adresu strony internetowej programu Fakt - www.fakt.com.pl. Instalację serwera bazy danych przeprowadzamy uruchamiając pobrany plik. Podczas instalacji postępujemy zgodnie ze wskazówkami instalatora, nie zmieniając ustawień domyślnych, klikając na kolejnych zakładkach przycisk "Dalej". Instalacja programu Fakt w wersji wielostanowiskowej - wersja 2012.06 strona 4 / 14

UWAGA! Jeśli na komputerze jest zainstalowany serwer bazy danych Interbase lub Firebird (starszy niż 2.5.1), należy go wcześniej odinstalować i uruchomić ponownie komputer. Jeśli jest zainstalowana wersja 2.5.1 serwera Firebird - nie trzeba go instalować ponownie. 1.4. Konfiguracja zapory Firewall Program Fakt w wersji sieciowej pracuje na porcie 3050. Należy zadbać o to, by port ten był otwarty. W zależności od zainstalowanego systemu operacyjnego trzeba wykonać odpowiednie czynności. 1) System operacyjny Microsoft Windows XP W programie Fakt trzeba przejść do menu Pomoc Funkcje serwisowe Konfiguracja serwera Firebird. W nowo otwartym oknie należy wcisnąć przycisk [ Konfiguracja Zapory Windows ]. Zostanie wyświetlona informacja czy port 3050 jest otwarty czy zamknięty. W przypadku tej drugiej opcji będzie możliwość otwarcia portu przyciskiem [ Odblokuj port ] co przedstawia rysunek poniżej. Rysunek 2: Konfiguracja serwera bazy danych - odblokowanie portu 2) System operacyjny Microsoft Windows 7 W tym przypadku trzeba dodać wyjątki ręcznie. W systemie Windows 7 wyjątki podzielone są na reguły wychodzące i reguły przychodzące. Dla każdej z nich trzeba ustanowić zezwolenia. W tym celu należy przejść do konfiguracji zapory Firewall: Panel Sterowania System i zabezpieczenia Zapora systemu Windows Ustawienia zaawansowane Reguły wychodzące / Reguły przychodzące Nowa reguła... Instalacja programu Fakt w wersji wielostanowiskowej - wersja 2012.06 strona 5 / 14

Z otwartego okna trzeba zaznaczyć Port, w kolejnym kroku protokół TCP i wpisać określone porty lokalne: 3050. Następny etap pozwala nam na wybranie opcji dla ustalonego portu, wybieramy Zezwalaj na połączenie. W kolejnym kroku zostawiamy wszystkie opcja zaznaczone - tj. Domena, Prywatny, Publiczny (są to domyślnie zaznaczone opcje, oczywiście można je odpowiednio zmodyfikować). Zakończeniem ustanawiania reguły jest wprowadzenie nazwy i opisu(opcjonalne). Rysunek 3: Zapora systemu Windows z zabezpieczeniami zaawansowanymi UWAGA! Trzeba zwrócić uwagę czy w systemie są zainstalowane inne zapory sieciowe. Jeżeli tak to należy ręcznie utworzyć wyjątki dla programu Fakt na porcie 3050 dla protokołu TCP/IP. 1.5. Konfiguracja serwera Firebird Po uruchomieniu programu Fakt na serwerze należy przejść do menu Pomoc Funkcje serwisowe Konfiguracja serwera Firebird. W nowo otwartym oknie należy nacisnąć przycisk [ Domyślne ], co spowoduje wpisanie danych z systemu do odpowiednich pól. Ponowne wciśnięcie tego przycisku spowoduje zmianę w polu Adres IP lub nazwa serwera bazy danych. Każde kolejne przyciśnięcie tego przycisku wyświetli nam kolejny numer IP bądź nazwę komputera. Rysunek 4: Konfiguracja serwera bazy danych Instalacja programu Fakt w wersji wielostanowiskowej - wersja 2012.06 strona 6 / 14

Zweryfikować poprawność konfiguracji można korzystając z przycisku [ Test połączenia ]. Jeśli serwer Firebird został poprawnie skonfigurowany to powinno pojawić się okno na wzór: Rysunek 5: Poprawne połączenie z serwerem bazy danych Jeśli jednak nie uda się nawiązać z serwerem bazy danych Firebird, pojawi się następujące okno: Rysunek 6: Brak połączenia z serwerem bazy danych W tej sytuacji należy poprawić konfigurację serwera bazy danych. 1.6. Udostępnianie programu Fakt Komputer będący serwerem musi udostępniać innym komputerom w sieci katalog programu Fakt z prawem do odczytu i zapisu. 1) System operacyjny Microsoft Windows XP Należy kliknąć prawym przyciskiem myszy na folderze, w którym zainstalowany jest program Fakt, i z menu kontekstowego wybrać Właściwości. W nowo otwartym oknie należy przejść do zakładki Udostępnianie i zaznaczyć opcje tak jak na poniższym rysunku. Rysunek 7: Udostępnianie w systemie Windows XP Instalacja programu Fakt w wersji wielostanowiskowej - wersja 2012.06 strona 7 / 14

2) System operacyjny Microsoft Windows 7 W pierwszej kolejności należy sprawdzić poprawność ustawień w: Panel sterowania Sieć i Internet Centrum Sieci Zmień zaawansowane ustawienia udostępniania Włącz odnajdywanie sieci Włącz udostępnianie plików i drukarek Włącz udostępnianie, aby dowolna osoba... Wyłącz udostępnianie chronione hasłem Zezwalaj systemowi Windows na zarządzanie połączeniami grupy domowej Jeśli ustawienia te są poprawnie skonfigurowane to możliwe jest udostępnianie plików. Aby udostępnić program Fakt w sieci należy kliknąć prawym przyciskiem myszy na folderze z zainstalowanym programem i następnie z menu kontekstowego wybrać opcję Udostępnij Określonym osobom. W tym oknie należy wybrać operatorów, którzy mają mieć dostęp do programu. Ważne jest aby uprawniona osoba miała wybrany poziom uprawnień odczyt/zapis. Rysunek 8: Udostępnianie w systemie Windows 7 1.7. Przystosowanie skrótu do programu Aby poprawnie korzystać z programu Fakt, należy ustanowić unikalny parametr dla każdego skrótu programu zarówno na serwerze jak i na stacji roboczej. Parametrem może być nazwa komputera czy też imię osoby pracującej na danym stanowisku. Instalacja programu Fakt w wersji wielostanowiskowej - wersja 2012.06 strona 8 / 14

We właściwościach skrótu (Prawy przycisk myszy na skrócie i następnie z menu kontekstowego Właściwości) należy dopisać unikalny parametr do Elementu docelowego (w tym przypadku można posłużyć się nazwą serwer). Rysunek 9: Właściwości skrótu programu Od tego momentu można poprawnie pracować na serwerze, korzystając z przystosowanego skrótu. W celu konfiguracji programu Fakt na stanowiskach roboczych należy wykonać czynności podane w instrukcji pod punktem 2. 2. Czynności do wykonania na stacjach roboczych Program Fakt pozwala na pracę wielu stanowisk jednocześnie na jednej bazie danych. W tym celu należy poprawnie skonfigurować wszystkie stanowiska podłączone do serwera. 2.1. Mapowanie dysku sieciowego Koniecznym krokiem jest skorzystanie z funkcji Mapuj dysk sieciowy. Pozwala ona na połączenie się z udostępnianym folderem sieciowym, na którym znajduje się program Fakt. Aby skorzystać z tej funkcji należy kliknąć prawym przyciskiem myszy na Mój komputer i z menu kontekstowego wybrać Mapuj dysk sieciowy. W nowym oknie należy wybrać literę dysku (domyślnie przypisana jest ostatnia możliwa litera alfabetu) oraz folder sieciowy. Można określić jego lokalizację ręcznie bądź korzystając z przycisku Przeglądaj. Należy zwrócić uwagę czy zaznaczona jest opcja Połącz ponownie przy logowaniu. Instalacja programu Fakt w wersji wielostanowiskowej - wersja 2012.06 strona 9 / 14

W przypadku opisywanym w tej instrukcji wygląda to następująco: Rysunek 10: Mapowanie dysku sieciowego Po zakończeniu mapowania dysku sieciowego w oknie Mój komputer dostępna będzie nowa lokalizacja. W tym przypadku będzie to udostępniony folder z zainstalowanym programem Fakt na serwerze. 2.2. Utworzenie skrótu programu Następnym krokiem jest utworzenie skrótu do programu Fakt ze zmapowanego dysku. Skrót można wykonać na kilka sposobów m.in.: przeciągając plik fakt.exe prawym przyciskiem myszy na pulpit wybierając z menu kontekstowego Utwórz skróty tutaj, korzystając z funkcji wyślij z menu kontekstowego wywołanego kliknięciem prawym przyciskiem myszy na pliku fakt.exe. Ostatnią czynnością jest dopisanie unikalnego parametru do właściwości skrótu. Należy postępować analogicznie jak w przypadku przystosowania skrótu na serwerze. Sposób ten został przedstawiony w rozdziale 1.7. Ważne jest, aby wpisywane wartości na serwerze i dla każdego z klientów były inne (może być to nazwa komputera czy też imię osoby pracującej na danym stanowisku). Od tej chwili możliwa jest praca wielostanowiskowa. Zarówno użytkownik serwera jak i użytkownik stacji roboczej mogą jednocześnie pracować w programie Fakt. Należy jednak pamiętać, że praca na stacjach roboczych możliwa jest tylko wtedy, gdy serwer jest uruchomiony. 3. Instalacja serwera na systemie operacyjnym Linux Serwerem może być także komputer z systemem operacyjnym Linux. Musi on posiadać zainstalowany serwer plików Samba. Jednak użytkownicy muszą pracować na komputerach z zainstalowanym systemem Windows. Instalacja programu Fakt w wersji wielostanowiskowej - wersja 2012.06 strona 10 / 14

Przykładowe ustawienia serwera plików Samba (wymagane parametry pliku smb.conf) oraz opis niektórych problemów, które mogą się pojawić w tym systemie, zostały umieszczone w załączniku instrukcji. W przypadku instalacji serwera Firebird dla Linux - pliki instalacyjne należy pobrać ze strony: http://www.firebirdsql.org/ Jeśli podczas instalacji wystąpiły błędy lub pokazały się ostrzeżenia o niemożliwości zainstalowania, należy dokładnie przeczytać, co jest przyczyną i po jej usunięciu spróbować ponownie. Najczęściej przyczyną będzie brak bibliotek (zostaną wymienione ich nazwy), więc należy je w miarę możliwości zainstalować, lub próbować uruchomić instalację na nowszej dystrybucji Linux'a. Jeśli pakiet udało się zainstalować, należy zmienić hasło użytkownika SYSDBA. Może posłużyć do tego skrypt changedbapassword.sh znajdujący się w katalogu /opt/firebird/bin. Skrypt ten zapyta najpierw o dotychczasowe hasło (można je znaleźć w pliku /opt/firebird/sysdba.password w linii ISC_PASSWD=), a następnie o nowe hasło dla użytkownika SYSDBA (tu trzeba podać domyślne hasło dla użytkownika SYSDBA tej bazy danych - masterkey). Do zmiany hasła użytkownika SYSDBA można użyć programu gsec (znajduje się on w katalogu /opt/firebird/bin). Z uwagi na różnorodność systemów i elastyczność w instalacji pakietów systemem linux, konfigurację na tym serwerze powinna przeprowadzać osoba z bardzo dobrą znajomością systemu Linux i doświadczeniem w zakresie konfiguracji serwera bazy danych Samba. Mogą wystąpić takie przypadki, w których nie będziemy w stanie pomóc telefonicznie. Na serwerze Linux konfigurację serwera Firebird w programie Fakt trzeba przeprowadzić ręcznie. W tym celu należy dopisać 2 parametry w sekcji [Konfiguracja] w pliku net.ini znajdującym się w katalogu głównym programu. Wymagane wpisy, to: adres IP serwera w sieci lokalnej (IBSerwerIP) oraz katalog główny programu na serwerze (IBSerwerKat). Przykładowe ustawienia podano poniżej: IBSerwerIP=192.168.1.1/3050 IBSerwerKat=/fakt/fakt95 gdzie katalog /fakt jest udostępniony poprzez serwer Samba i mapowany na stanowiskach użytkowników z zainstalowanym systemem Windows jako dysk X czy Y. 4. Uwagi 4.1. Zmiana hasła dla użytkownika SYSDBA Jeśli hasło dostępu użytkownika SYSDBA do serwera Firebird zostanie zmienione przez administratora, trzeba je również ustawić w programie. W tym celu należy wybrać w menu programu: Instalacja programu Fakt w wersji wielostanowiskowej - wersja 2012.06 strona 11 / 14

Pomoc Funkcje serwisowe Konfiguracja serwera Firebird Rysunek 11: Konfiguracja serwera bazy danych Należy uzupełnić Hasło użytkownika SYSDBA zgodne z obecną konfiguracją. Po zapamiętaniu ustawień należy ponownie uruchomić program FAKT. 4.2. Powolne działanie programu Znaczne spowolnienie pracy programu Fakt może być spowodowane innymi programami uruchomionymi w tle. Działanie niektórych aplikacji może spowodować, że pewne operację będą wykonywane przez program kilka, a nawet kilkanaście razy dłużej niż wtedy, gdy są one wyłączone. Drastyczne spowolnienie pracy następuje, gdy w tle pracują niektóre dos'owe menadżery plików, sterowniki faksów oraz programy antywirusowe. W przypadku zauważenia znacznego spowolnienia programu, należy zwrócić uwagę na działanie tego typu programów, a jeśli ich wyłączenie wpłynie korzystnie na szybkość programu, zalecamy poszukanie odpowiedników tych programów. 5. Załącznik przykładowa konfiguracja serwera plików SAMBA W przypadku umieszczenia bazy danych programu Fakt na komputerze z systemem operacyjnym Linux i zainstalowanym serwerem plików Samba należy poza opisem dotyczącym instalacji serwera i konfiguracji programu do pracy sieci zwrócić uwagę na następujące ustawienia i problemy: Instalacja programu Fakt w wersji wielostanowiskowej - wersja 2012.06 strona 12 / 14

1. Ustawienie najważniejszych parametrów w pliku smb.conf: #============================================================================= local master = yes os level = 34 domain master = yes preferred master = yes #=============================== Share Definitions ================================= [fakt] comment = Katalog Fakta path = /fakt writable = yes printable = no public = no valid users = fakt jarek darek marek czarek create mask = 777 directory mask = 777 force user = firebird preserve case = no case sensitive = no default case = lower 2. Katalog /fakt jest udostępniany z pełnym dostępem, jego atrybuty to 777. Ten zasób sieciowy należy zmapować na wszystkich innych komputerach jako dysk X, Y lub inny, nie używany na danym komputerze. 3. W katalogu /fakt musi znajdować się podkatalog (np. fakt95), a w nim wszystkie pliki i katalogi programu fakt. Wszystkie pliki w tym katalogu muszą mieć także nadane takie atrybuty, aby wszyscy użytkownicy mieli możliwość odczytu oraz zapisu. 4. Przy podłączaniu do bazy danych przez siec, należy sprawdzić na początku łączenie się z bazą każdego z pojedynczych stanowisk, a następnie próbować podłączenia z kilku stanowisk jednocześnie. 5. Ważnym parametrem w ustawieniach udostępnionego tu zasobu jest force user. Bez ustawienia tego parametru nie będzie możliwe mi. zrobienie archiwizacji (w tym archiwizacji automatycznej wykonywanej przy wejściu do programu). W przypadku stanowisk klienckich z Windows 2000/XP jego ustawienie nie jest konieczne, ale trzeba zmapować odpowiedni dysk jako użytkownik firebird. Jeśli w nie mamy w sambie użytkownika firebird - należy go utworzyć (smbadduser). 6. W razie problemów należy zwracać uwagę na atrybuty plików tworzonych/modyfikowanych przez użytkowników. Prawo do zapisu/uruchamiania muszą mieć wszyscy łączący się z bazą danych. Nowo tworzonym plikom i katalogom Samba nadaje atrybuty plików i katalogów zgodne z parametrami create mask oraz directory mask. W powyższym przykładzie został pokazany bardzo prosty sposób konfiguracji. Instalacja programu Fakt w wersji wielostanowiskowej - wersja 2012.06 strona 13 / 14

W praktyce, z powodów bezpieczeństwa należy stosować maski inne niż 777 i nadawać prawa dostępu dla udostępnianych katalogów tylko tym użytkownikom, którym jest to potrzebne. Pliki tworzone przez serwer bazy danych (*.gdb) mogą mieć inne atrybuty dostępu, niż pozostałe pliki w katalogu i podkatalogach programu (zazwyczaj mają atrybut 600). Zmiana tych atrybutów nie jest konieczna do prawidłowego funkcjonowania programu (przy przestrzeganiu zaleceń z pkt 5). 7. W niektórych wersjach samby ustawienia domyślne dotyczące rozróżniania wielkich/małych liter w nazwach tworzonych plików nie są prawidłowe. Dla pełnej kompatybilności z systemem windows, należy dodać parametry: preserve case = no, case sensitive = no, default case = lower. Instalacja programu Fakt w wersji wielostanowiskowej - wersja 2012.06 strona 14 / 14