Dl. WAŻNIEJSZE NORMY DRGANIOWEJ DIAGNOSTYKI MASZYN W punkcie 3.5.2 podaliśmy na ryunku 3.24 normę diagnotyczną Międzynarodowej Organizacji Standardów - ISO formułowane w kategoriach kutecznej wartości prędkości drgań v ~ dla czterech grup mazyn. Jak wiadomo nie ą to jedyne normy, a ponadto amplituda kuteczna drgań nie jet wielkością predetynowaną diagnotycznie. Do pełnego ujęcia diagnotyki wzytkich typów mazyn i urządzeń potrzebne ą normy formułowane w zczytowych amplitudach przemiezczeń - dla mazyn wolnoobrotowych, w zczytowych amplitudach prędkości drgań - dla ogółu mazyn i urządzeń oraz w zczytowych amplitudach przypiezeń - dla przekładni zębatych i łożyk tocznych. Amerykańka firma diagnotyczną IRD Mechanalyi opublikowała włane utalenia normowe w tym względzie, które warto przytoczyć. Ryunek D.l przedtawia taką normę formułowaną w kategoriach zczytowej wartości przemiezczenia i prędkości drgań zmierzonych na obudowie łożyka mazyny filtrem natawionym na jej czętość obrotową f o. Graniczne odczyty niefiltrowane ą jednak bardzo blikie wartościom podanym na ryunku D.l, [63], o czym warto pamiętać. Nieco inne dane przedtawia angielka firma diagnotyczna VCI Ltd (Vibration Conultant and Intrument Limited), ryunek D.2. Jet to norma miezana podająca zczytowe wartości przemiezczenia drgań i kuteczne wartości prędkości drgań. Porównując obie normy można powiedzieć, że mimo tej różnicy ą one w wych górnych granicach bardzo podobne: mm mm IRD vˆ = 16, VCI v~ = 15, 2 itd. Można by więc toować je zamiennie pamiętając, że norma VCI nie wymaga filtracji na czętości obrotowej [11].
D.1. Diagnotyczna ocena drgań mazyny wg IRD Mechanalyi [127]
Ry.D.2. Drganiowe tany graniczne mazyny wg utaleń firmy angielkiej VCI Ltd [11] Dla mazyn wyokoobrotowych, łożyk tocznych i przekładni korzytne jet diagnozować wg odczytów przypiezeń. Ryunek D.3 podaje utalenia w tym względzie toowane przez firmę IRD Mechanalyi. Jak widać, daje ona możliwości poługiwania ię zczytowymi wartościami prędkości bądź przypiezenia przy utalaniu drganiowego tanu mazyny. Kolejne utalenia normowe przedtawione w kategoriach prędkości drgań pokazano na ryunku D.4. Jet to rozzerzenie normy ISO 2372 na mazyny duże i ciężkie, i jak zwykle dla ISO podane w kutecznych amplitudach prędkości drgań. Najbardziej uniweralne ocenę drgań mazyn przedtawia norma podana przez Blake'a [66] formułowana dla zczytowych wartości przemiezczeń prędkości i przyśpiezeń drgań z możliwością kontrakcji i ekpanji kali amplitud za pomocą wpółczynnika D, którego typowe wartości podano pod ryunkiem D.5.
Ry.D.3. Drganiowy tan mazyn w kategoriach zczytowych prędkości i przypiezeń drgań wg IRD Mechanalyi [127] Ry.D.4. Drganiowe tany ekploatacyjne dużych mazyn wirnikowych wg ISO-3945
Ry.D.5. Drganiowa klayfikacja tanu mazyn wg Blake [66], (wielkością kryterialną jet prędkość drgań, pozotałe przeliczane dla dominującej czętotliwości drgań) Uwaga: amplituda efektywna = amplituda zmierzona x wpółczynnik dypozycyjności D. Wpółczynnik dypozycyjności D dla różnych grup mazyn: ilnik elektryczny, jednotopniowa pompa wirowa, wentylator typowe niekrytyczne mazyny turbina, generator, prężarka radialna, wielotopniowa pompa typowe krytyczne mazyny ze względu na funkcje wirówka ze ztywnym wałem, pomiar na obudowie wirówka z wałem podwiezonym przekładnia zębata, pomiar na korpuie łożyka toczne o średnicy 30-200 mm fundament żelbetowy różne urządzenia o nieznanych charakterytykach D=1,0 D=1,0 D=0,3 D=2-3 D=0,5 Bazując na normie powyżzej (Blake) w Zakładzie Dynamiki i Wibroakutyki Mazyn opracowano uwak diagnotyczny do oceny tanu mazyn i przeliczeń wielkości drganiowych. Ryunek D.6 przedtawia główną ideę części uwaka do oceny tanu mazyn, gdzie kale ą opiane w wartościach efektywnych prędkości i przypiezenia z uwzględnieniem wyżej podanego wpółczynnika dypozycyjności D. Łatwo prawdzić porównując na uwaku, że czętotliwością przeliczeniową jet tu f = l khz, gdyż mm m 50 2π 1000 Hz 316 2
W tym miejcu warto przypomnieć, że mając zmierzone dwie wielkości drganiowe można obliczyć dominującą czętotliwość drgań ze wzorów na czętotliwość Rice'a (3.50) i porównując je z czętotliwością obrotową f o, a~ v~ f v = 2πv~, f x = 2π~ x Ry.D.6. Ocena tanu mazyn za pomocą prędkości i przypiezeń efektywnych, jako podtawa uwaka diagnotycznego opracowanego przez autora Jeśli np. wartość prędkości drgań obliczona tylko z uwzględnieniem obrotów v~ = 2π f o x oraz za pomocą czętości Rice'a v~ = 2π f ~ x x ą blikie obie, to znaczy to, że jedyną przyczyną drgań ą obroty o czętotliwości f o. Stoując ten poób rozumowania można powiękzyć nazą wiedzę o zachowaniu ię mazyny dyponując tylko zwykłym miernikiem drgań.