WPŁYW MAKROELEMENTÓW NA PROCES BIOSYNTEZY KWASU SZCZAWIOWEGO Z GLICEROLU PRZEZ ASPERGILLUS NIGER
|
|
- Renata Skowrońska
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2011, 1 (74), EWA WALASZCZYK, WALDEMAR PODGÓRSKI, DOMINIK MARZEC WPŁYW MAKROELEMENTÓW NA PROCES BIOSYNTEZY KWASU SZCZAWIOWEGO Z GLICEROLU PRZEZ ASPERGILLUS NIGER S t r e s z c z e n i e Kwas szczawiowy jest najprostszym organicznym kwasem dikarboksylowym. Równocześnie jest to bardzo rozpowszechniony kwas roślinny. Pomimo swoich toksycznych właściwości stosowany jest w produkcji żywności jako: inhibitor enzymatycznego brązowienia owoców, stabilizator poprawiający zapach produktów spożywczych i czynnik klarujący. Ze względu na zwiększające się ilości odpadowego glicerolu, powstającego w produkcji biodiesla, nasilają się badania dotyczące wykorzystania go jako źródła węgla w procesach biotechnologicznych. Celem pracy było określenie możliwości wykorzystania glicerolu jako źródła węgla i energii w procesie biosyntezy kwasu szczawiowego przez szczep Aspergillus niger W78C w hodowlach wstrząsanych oraz ustalenie optymalnego stężenia makroelementów w podłożu stosowanym w tym procesie. Glicerol w procesie biosyntezy kwasu szczawiowego okazał się dobrym źródłem węgla i energii. Najlepsze wyniki bioprocesu ponad 43 g dm -3 kwasu szczawiowego uzyskano w wariancie z podłożem zawierającym: 1,30 g dm -3 NH 4 NO 3, i po 0,3 g dm -3 KH 2 PO 4 i MgSO 4 7H 2 O. Brak fosforu w podłożu był czynnikiem krytycznym wzrostu biomasy, co znacząco ograniczało syntezę kwasu szczawiowego. Istotnym składnikiem podłoża był także azot. Hodowla realizowana w wariancie ze zbyt małym stężeniem tego pierwiastka (0,12 g NH 4 NO 3 dm -3 ) charakteryzowała się słabym wzrostem biomasy i niskimi wartościami stężenia produktu. Obecność soli magnezu nie była krytyczna dla przebiegu procesu. Brak dodatku do podłoża tego składnika ograniczał przyrost produktu o około 2 g dm -3. Słowa kluczowe: kwas szczawiowy, Aspergillus niger, biosynteza, glicerol, biodiesel Wprowadzenie Kwas szczawiowy jest najprostszym organicznym kwasem dikarboksylowym, jednym z najbardziej rozpowszechnionych kwasów roślinnych. Składa się z dwóch bezpośrednio ze sobą połączonych grup karboksylowych, z czego wynikają jego szczególne właściwości fizykochemiczne, m.in. właściwości redukujące, nietrwałość termiczna, kompleksowanie jonów metali, np. żelaza, aluminium, litu [8]. Jego zasto- Mgr inż. E. Walaszczyk, dr hab. inż. W. Podgórski, prof. UE, mgr inż. D. Marzec, Katedra Bioutylizacji Odpadów Rolno-Spożywczych, Instytut Chemii i Technologii Żywności, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, ul. Komandorska , Wrocław
2 166 Ewa Walaszczyk, Waldemar Podgórski, Dominik Marzec sowanie jest dosyć szerokie. W produkcji żywności stosowany jest jako: inhibitor enzymatycznego brązowienia owoców, stabilizator poprawiający zapach produktów spożywczych i czynnik klarujący [16]. Kwas szczawiowy jest produktem ubocznym w procesie biosyntezy kwasu cytrynowego przez Aspergillus niger. Pierwsze próby określenia warunków i mechanizmów formowania tego kwasu, jako metabolitu A. niger, podjęli Bomstein, Cleland i Johnson [3, 5]. Skład medium hodowlanego przez nich zaproponowany został opracowany na podstawie składu podłoża stosowanego do biosyntezy kwasu cytrynowego [19]. Autorzy ci przebadali wpływ podstawowych mikro- oraz makroelementów i stwierdzili, że do biosyntezy kwasów organicznych przez Aspergillus niger, oprócz źródła węgla, niezbędne są sole zawierające azot, fosfor, magnez, cynk i żelazo. Obok tradycyjnych, stosowanych w syntezie mikrobiologicznej, substratów w rodzaju cukru białego, skrobi, syropów glukozowych, hydrolu glukozowego, czy melasy [7, 10, 11, 12, 16] pojawiają się nowe niekonwencjonalne źródła węgla i energii. Ostatnio duże zainteresowanie badaczy wzbudza glicerol, co wynika z rosnącego problemu zagospodarowania odpadowej gliceryny powstającej w procesie produkcji biodiesla [1, 14, 18]. Ustawą o biokomponentach i biopaliwach ciekłych [21] wprowadzono od 2007 r. obowiązek ich stosowania, a zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów w tej sprawie [17] i Dyrektywą UE [6], dodatek biokomponentów do paliw powinien wzrastać do 7,1 % w 2013 r. i do 20 % w 2020 r. [22]. Prognozuje się więc, że ilość powstającego odpadowego glicerolu przekroczy jego rynkowe zapotrzebowanie [10], a problemy z jego zagospodarowaniem wpłyną na ekonomiczność produkcji tego biopaliwa [18, 20]. Celem pracy było określenie możliwości wykorzystania glicerolu jako jedynego źródła węgla i energii w procesie biosyntezy kwasu szczawiowego przez szczep Aspergillus niger W78C w hodowlach wstrząsanych oraz ustalenie optymalnego stężenia makroelementów w podłożu stosowanym w tym procesie. Materiał i metody badań W badaniach stosowano szczep Aspergillus niger W78C pochodzący z kolekcji Instytutu Chemii i Technologii Żywności Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Hodowle prowadzono na podłożach syntetycznych z glicerolem (99,5 %), rozcieńczonym wodą wodociągową do stężenia 150 g dm -3. Podłoża uzupełniano źródłami makroelementów w postaci: NH 4 NO 3, KH 2 PO 4 i MgSO 4 7H 2 O. Odczyn podłoży ustalano kwasem mineralnym na poziomie 6,0 jednostek ph. Hodowle prowadzono przez 20 dni w temp. 30 C, w kolbach o pojemności 750 cm 3 wypełnionych 125 cm 3 podłoża, umieszczonych na wstrząsarce posuwisto-zwrotnej o częstotliwości 148 ruchów min -1 i amplitudzie 3,5 cm.
3 WPŁYW MAKROELEMENTÓW NA PROCES BIOSYNTEZY KWASU SZCZAWIOWEGO Z GLICEROLU 167 Skład chemiczny podłoży zastosowanych w procesie biosyntezy kwasu szczawiowego (tab. 1) był modyfikacją podłoża zaproponowanego przez Bomstein, Cleland i Johnson [3, 5]. Zastępując wodę destylowaną wodą wodociągową, która zawiera wystarczającą ilość mikroelementów, można było pominąć dodatki soli cynku i żelaza oraz innych mikroelementów [7, 11, 15]. Zamiast szeroko stosowanych węglowodanów, jako źródła węgla i energii, do biosyntezy kwasu szczawiowego [2, 4, 7, 12, 13, 16] zastosowano glicerol. Skład podłoży hodowlanych. Composition of culture media. T a b e l a 1 Wariant nr Variant No. 1 Opis wariantów Description of variants Makroelementy w podłożu [g dm -3 ] Macro-elements in medium [g dm -3 ] NH 4 HO 3 KH 2 PO 4 MgSO 4 7H 2 O 0,60 0,10 0,10 2 0,60 0,10 0,50 3 0,60 0,50 0,10 4 punkty czynnikowe 0,60 0,50 0,50 5 factorial points 2,00 0,10 0,10 6 2,00 0,10 0,50 7 2,00 0,50 0,10 8 2,00 0,50 0,50 9 0,12 0,30 0, ,48 0,30 0,30 11 punkty gwiezdne 1,30 0,00 0,30 12 star points 1,30 0,64 0, ,30 0,30 0, ,30 0,30 0,64 15 punkty centralne 1,30 0,30 0,30 16 center points 1,30 0,30 0,30 Źródło:/ Source: Badania własne / The authors own study Kwasy organiczne oznaczano za pomocą wysokosprawnej chromatografii cieczowej HPLC (Perkin Elmer) przy użyciu kolumny Aminex HPX-87H (Bio-Rad Lab., Richmond, Calif., USA) oraz detektora UV/VIS o długości fali 210 nm (Perkin Elmer). Fazą mobilną był 5 mm H 2 SO 4. Szybkość przepływu wynosiła 0,6 cm 3 min -1, a temp.
4 168 Ewa Walaszczyk, Waldemar Podgórski, Dominik Marzec 20 C. Stężenie biomasy oznaczano przez odfiltrowanie i suszenie w temp. 105 C do stałej masy. Do planowania wariantów badawczych zastosowano statystyczną metodę optymalizacji eksperymentów w postaci centralnego planu kompozycyjnego Boxa-Wilsona [7]. Optymalizowano stężenie makroelementów w postaci soli: NH 4 NO 3, KH 2 PO 4, MgSO 4 7H 2 O, będących źródłem azotu, fosforu i magnezu. Do opracowania wyników stosowano system analizy danych Statistica, wersja 9 StatSoft, Inc., Wyniki i dyskusja W tab. 2. przedstawiono wyniki uzyskane w poszczególnych wariantach hodowlanych. Otrzymane wartości rzeczywistego stężenia produktu pozwalają na opisanie procesu następującym równaniem kwadratowym: [OA] = 4,6 + 36,2[N] 17,0[N] ,8[P] 95,4[P] ,4[Mg] + 3,2[Mg] ,6[N][P] 2,2[N][Mg] 67,9[P][Mg], gdzie nawiasy oznaczają stężenie produktu oraz makroelementów w podłożu w [g dm -3 ]. Na podstawie powyższego równania opisującego zależności pomiędzy składnikami podłoża a ilością uzyskanego produktu można obliczyć wartości stężenia kwasu szczawiowego, które teoretycznie powinno się uzyskać w poszczególnych wariantach hodowlanych (tab. 2 kwas szczawiowy, wartości spodziewane). Największe stężenie produktu (43,2 g dm -3 ) uzyskano w wariancie 16. hodowli w podłożu o składzie: NH 4 NO 3 1,3 g dm -3, KH 2 PO 4 0,3 g dm -3, MgSO 4 7H 2 O 0,3 g dm -3. Wartość spodziewana stężenia kwasu szczawiowego w tym wariancie wyniosła 37,3 g dm -3. Wynik rzeczywisty procesu różnił się od spodziewanego o około 6 g dm -3. Wysokie rzeczywiste stężenie produktu uzyskano również w wariancie 2. (42,6 g dm -3 ) (NH 4 NO 3 0,6 g dm -3, KH 2 PO 4 0,1 g dm -3, MgSO 4 7H 2 O 0,5 g dm -3 ). Jednak wynik ten był obarczony błędem i zgodnie z modelem statystycznym ilość kwasu szczawiowego w tym podłożu powinna wynieść 33,4 g dm -3. Interesująca jest analiza efektów niedoborów makroelementów w podłożu i wniosków wynikających z modelu matematycznego. W wariancie 11. hodowli, charakteryzującym się brakiem dodatku fosforu do podłoża, nastąpił słaby rozwój grzybni, co w konsekwencji spowodowało małą szybkość i ilość tworzonego metabolitu. Końcowe stężenie kwasu szczawiowego wyniosło 9,9 g dm -3. Wynik ten został przez model uznany za błędny. Wartość spodziewana stężenia produktu kształtowała się bowiem na poziomie 28,9 g dm -3. Zatem różnica między wartością uzyskaną a spodziewaną była bardzo wysoka i wyniosła 19 g dm -3. Powtórzenie eksperymentów z podłożami przedstawionymi w tab. 1. potwierdziło poziom uzyskanych i przedstawionych w tab. 2. wartości rzeczywistych stężenia produktu, dokumentując tym samym, że obecność fosforu w podłożu jest czynnikiem krytycznym efektywności przebiegu całego procesu [9].
5 WPŁYW MAKROELEMENTÓW NA PROCES BIOSYNTEZY KWASU SZCZAWIOWEGO Z GLICEROLU 169 T a b e l a 2 Wyniki procesu biosyntezy kwasu szczawiowego z poszczególnych wariantów hodowlanych. Results of oxalic acid biosynthesis from individual variants of culture media. Wariant Variant Nr No. Kwas szczawiowy (OA) [g dm -3 ] Oxalic acid (OA) [g dm -3 ] otrzyman e obtained spodziewane expected różnica difference Kwas cytrynowy (CA) [g dm -3 ] Citric acid (CA) [g dm -3 ] otrzymane obtained Homofermentatywność [%] Chemical selectivity [%] OA 100/ (OA + CA) Biomasa [g dm -3 ] Biomass [g dm -3 ] 1 34,5 27,3 7,2 16,3 67,9 7,5 2 42,6 33,4 9,2 22,9 65,0 7,5 3 25,4 28,1-2,8 6,5 79,6 10,3 4 11,0 23,4-12,4 5,0 68,7 8,2 5 25,5 18,1 7,4 42,2 37,7 10,6 6 27,0 23,0 4,0 39,9 40,4 11,1 7 19,8 27,7-8,0 23,6 45,6 15,5 8 15,7 21,7-6,0 13,7 53,4 21,4 9 10,6 18,3-7,7 8,7 54,9 2, ,3 9,2 2,1 20,1 35,9 22,0 11 9,9 28,9-19,0 0,0 100,0 0, ,2 26,1 13,1 21,9 64,2 14, ,6 37,6-2,0 22,5 61,3 10, ,5 37,7-0,3 18,2 67,3 13, ,4 37,3-2,0 20,0 63,9 12, ,2 37,3 5,9 25,9 62,5 11,5 Źródło:/ Source: Badania własne / The authors own study Istotnym składnikiem podłoża był azot. Jego stężenie wpływało na ilość syntezowanej biomasy i ilość tworzonego produktu. W przypadku niedoboru tego pierwiastka występował niedostateczny wzrost grzybni (2,5 g dm -3 ), natomiast w sytuacji nadwyżki stężenia w stosunku do zapotrzebowania, stężenie biomasy osiągało wartości maksymalne równe 22,0 g dm -3. W wariantach hodowlanych z małą (0,12 g dm -3 ) i dużą (2,48 g dm -3 ) początkową zawartością NH 4 NO 3 (warianty 9. i 10.) rzeczywiste stężenie produktu było około 4-krotnie mniejsze (odpowiednio 10,6 i 11,3 g dm -3 ) niż stężenie maksymalne (43,2 g dm -3 ) uzyskane w procesie, w którym stężenie początkowe NH 4 NO 3 wynosiło 1,3 g dm -3. Obecność soli magnezu nie wpływała w istotny sposób na wyniki biosyntezy (wariant 13. i 14.). Brak tego składnika w podłożu ograniczył przyrost produktu
6 170 Ewa Walaszczyk, Waldemar Podgórski, Dominik Marzec o 1,9 g dm -3, a więc w zakresie błędu statystycznego zastosowanej metody. Model statystyczny również nie wskazał na istotność tego makroelementu w kontekście nadprodukcji kwasu szczawiowego, a wartości spodziewane w obu wariantach podłoża były bardzo zbliżone do siebie i do ilości rzeczywiście uzyskanych. W trakcie hodowli tworzyły się także znaczne ilości produktu ubocznego, jakim był kwas cytrynowy (tab. 2). W kilku wariantach stężenie tego metabolitu przewyższało nawet stężenie produktu głównego (warianty 5, 6, 7, 10). Jedynie w wariancie 11., charakteryzującym się brakiem fosforu, kwas cytrynowy nie tworzył się w ogóle. Przedstawione w pracy uzyskane wartości stężenia kwasu szczawiowego są wyższe niż uzyskane przez innych autorów wykorzystujących w badaniach technikę hodowli wstrząsanej i stosujących surowce węglowodanowe. Camaselle i wsp. [4] oraz Bohlmann i wsp. [2] po 10 dniach hodowli Aspergillus niger uzyskali odpowiednio 27,2 g dm -3 kwasu szczawiowego z sacharozy oraz 21,3 g dm -3 z serwatki, natomiast Madal i Banerjee [13] 20,6 g dm -3 z glukozy po 9 dniach hodowli. Uzyskana w niniejszej pracy ilość kwasu szczawiowego (43 g dm -3 ) w podłożu z glicerolem była jednak mniejsza niż otrzymana przez nich w eksperymentach z użyciem cukru białego, w których maksymalna ilość produktu wyniosła 65 g dm -3 przy wyższym współczynniku homofermentatywności całego procesu [7]. Przeprowadzone badania pozwalają na stwierdzenie, że glicerol może być potencjalnym źródłem węgla i energii w procesach biotechnologicznych, stwarzając możliwość zagospodarowania większej ilości powstającego odpadu z produkcji biopaliw. Uzyskane wyniki wskazują także na potrzebę analizy i weryfikacji wniosków sugerowanych przez stosowane w planowaniu eksperymentów metody statystyczne. Model matematyczny nie zawsze dokładnie opisuje rzeczywistość i odzwierciedla skomplikowane procesy metaboliczne hodowanych drobnoustrojów. Wartości stężenia produktu uzyskane w niniejszej pracy w podłożu, w którym wystąpiło znaczne ograniczenie jednego z krytycznych dla biosyntezy kwasu szczawiowego składników, został uznany przez model za błędny. Powtórzenie wykonanych eksperymentów potwierdziło jednak poziom otrzymanych wartości rzeczywistych testowanego parametru. Wnioski 1. Glicerol był dobrym źródłem węgla i energii dla szczepu Aspergillus niger W78C, stosowanym w procesie biosyntezy kwasu szczawiowego metodą hodowli wstrząsanej. 2. Największe stężenie produktu (43,2 g dm -3 ) uzyskano w podłożu hodowlanym o składzie: 1,30 g dm -3 NH 4 NO 3, 0,3 g dm -3 KH 2 PO 4 i 0,3 g dm -3 MgSO 4 7H 2 O. Źródłem mikroelementów była natomiast woda wodociągowa. 3. Azot był istotnym składnikiem podłoża wpływającym na efektywność procesu biosyntezy kwasu szczawiowego. W wariancie ze zbyt niskim stężeniem tego ma-
7 WPŁYW MAKROELEMENTÓW NA PROCES BIOSYNTEZY KWASU SZCZAWIOWEGO Z GLICEROLU 171 kroelementu (0,12 g NH 4 NO 3 dm -3 ) obserwowano słaby wzrost grzybni i niskie stężenia produktu. Zbyt wysokie stężenie NH 4 NO 3 (2,48 g dm -3 ) powodowało natomiast nadmierny przyrost biomasy, ograniczając tym samym ilość wytworzonego kwasu szczawiowego. 4. Obecność fosforu w podłożu była krytyczna dla wzrostu grzybni, co w konsekwencji ograniczało także ilość uzyskiwanego produktu. 5. Brak magnezu nie był natomiast istotny dla przebiegu procesu. Jednakże jego obecność w podłożu sprzyjała przyrostowi produktu o 1,9 g dm -3. Literatura [1] Andre A., Diamanatopoulou P., Philippoussis A., Sarris D., Komaitis M., Papanikolaou S.: Biotechnological conversions of bio-diesel derived waste glycerol into addend-value compounds by higher fungi: production of biomass, single cell oil and oxalic acid. Ind. Crops Prod., 2010, 31, [2] Bohlmann J.T., Cameselle C., Nunez M.J., Lema J.M.: Oxalic acid production by Aspergillus niger. Part II: Optimisation of fermentation with milk whey as carbon source. Bioprocess Eng., 1998, 19, [3] Bomstein R. A., Johnson M. J.: The mechanism of formation of citrate and oxalate by Aspergillus niger. J. Biol. Chem., 1952, 198 (1), [4] Cameselle C., Bohlmann J.T., Nunez M.J., Lema J.M.: Oxalic acid production by Aspergillus niger. Part I: Influence of sucrose and milk whey as carbon source. Bioprocess Eng., 1998, 19, [5] Cleland W. W., Johnson M. J.: Studies on the formation of oxalic acid by Aspergillus niger. J. Biol. Chem., 1956, 220 (2), [6] Dyrektywa 2003/30/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 maja 2005 r. w sprawie wspierania użycia w transporcie biopaliw lub innych paliw odnawialnych. [7] Foryś E., Podgórski W.: Application of replicated 2 3 full factorial central composite circumscribed design of experiment (CCC DOE) for the optimization of oxalate biosynthesis by Aspergillus niger W78C. Acta Sci. Pol. Biotechnologia, 2004, 3 (1-2), [8] Foryś E., Podgórski W.: Kwas szczawiowy i jego sole. Właściwości, otrzymywanie i zastosowanie. Prace Nauk. AE we Wrocławiu. Technologia. 2004, 11 (1018), [9] Foryś E., Podgórski W., Kaczyńska M.: Wpływ makroelementów na proces biosyntezy kwasu cytrynowego z glicerolu przez Aspergillus niger W78B. Acta Sci. Pol. Biotechnologia, 2007, 6 (4), [10] Lesisz M., Pindel M.: Lotos Biopaliwa producent FAME w Grupie Lotos. Przem. Chem., 2006, 12 (85), [11] Leśniak W., Pietkiewicz J., Podgórski W.: Citric acid fermentation by trace metal resistant mutant of Aspergillus niger on starch and dextrose syrups. Biotechnol. Lett., 2002, 24 (13), [12] Leśniak W., Podgórski W. Pietkiewicz J.: Możliwości zastosowania hydrolu glukozowego do produkcji kwasu cytrynowego. Przem. Ferm. Owoc. Warz., 1986, 30 (6), [13] Mandal S.K., Banerjee P.C.: Submerged production of oxalic acid from glucose by immobilized Aspergillus niger. Process Biochem., 2005, 40, [14] Papanikolaou S., Aggelis G.: Biotechnological valorization of biodiesel derived glycerol waste through production of single cell oil and citric acid by Yarrowia lipolytica. Lipid Technol., 2009, 21, [15] Podgórski W.: Kinetyczny model wzrostu Aspergillus niger W78B w okresowym procesie biotransformacji glukozy do kwasu glukonowego. Inż. Apar. Chem., 2005, 44 (36),
8 172 Ewa Walaszczyk, Waldemar Podgórski, Dominik Marzec [16] Podgórski W., Leśniak W.: Biochemical method of oxalic acid production from beet molasses. Chem. Pap., 2003, 57 (6), [17] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 2007 r. w sprawie Narodowych Celów Wskaźnikowych na lata Dz. U r. Nr 110, poz [18] Rymowicz, W., Rywińska A., Gładkowski W.: Simultaneous production of citric acid and erythritol from crude glycerol by Yarrowia lipolytica Wratislavia K1. Chem. Pap., 2008, 62, [19] Shu P., Johnson M. J.: The interdependence of medium constituents in citric acid production by submerged fermentation. J. Bacteriol. 1948, 56 (5), [20] Tęcza W., Kijeński J., Jamróz M.E.: Etery alkilowe gliceryny jako efektywne dodatki do paliw silnikowych. Przem. Chem., 2006, 12 (85), [21] Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych. Dz. U r. Nr 169, poz [22] Wasilewicz-Nidebalska W., Kijeński J., Lipkowski A.W., Różycki K.: Postępy w rozwoju badań nad otrzymywaniem biodiesla. Przem. Chem., 2006, 12 (85), IMPACT OF MACRO-ELEMENTS ON OXALIC ACID BIOSYNTHESIS PROCESS BY ASPERGILLUS NIGER WITH GLICEROL S u m m a r y Oxalic acid is the simplest organic dicarboxylic acid. At the same time, it is a very common plant acid. Despite its toxic properties, it is used in the food industry as an agent to inhibit enzymatic browning of fruits, as a stabilizer to improve the aroma of food products, and as a clarification agent. Owing to the increasing amounts of waste glycerol produced during the production of bio-diesel, there are more and more researches into the application of this waste product as a source of carbon in biotechnological processes. The objective of this paper was to study the possibility of utilizing glycerol as a source of carbon and energy in the oxalic acid biosynthesis process by Aspergillus niger W78C in the shaking flasks-based cultures, as well as to determine the optimum concentration of macro-elements in the medium applied in the process. In the biosynthesis process, glycerol appeared to be a good source of carbon and energy in the bioproduction of oxalic acid. The best bioprocess results, more than 43 g dm -3 of oxalic acid, were obtained in the variant of the medium containing: 1.30 g dm -3 NH 4 NO 3, and 0.3 g dm -3 of KH 2 PO 4 and MgSO 4 7H 2 O. The lack of phosphorus in the medium was a critical factor as regards the growth of biomass, and this fact significantly limited the production of oxalic acid. Nitrogen was found to be, also, an important component of the medium. The culture developed in the variant with a too low concentration level of this element (0.12 g NH 4 NO 3 dm -3 ) was characterized by a low growth level of biomass and by low values of the product concentration. The presence of magnesium salt was not critical for the process to run. The lack of this component limited the increase in the growth of this product by ca. 2 g dm -3. Key words: oxalic acid, Aspergillus niger, bio-synthesis, glycerol, biodiesel
WPŁYW MAKROELEMENTÓW NA PROCES BIOSYNTEZY KWASU CYTRYNOWEGO Z GLICEROLU PRZEZ ASPERGILLUS NIGER W78B 1. Ewa Fory, Waldemar Podgórski, Marta Kaczy ska
Acta Sci. Pol., Biotechnologia 6(4) 2007, 31-37 WPŁYW MAKROELEMENTÓW NA PROCES BIOSYNTEZY KWASU CYTRYNOWEGO Z GLICEROLU PRZEZ ASPERGILLUS NIGER W78B 1 Ewa Fory, Waldemar Podgórski, Marta Kaczy ska Akademia
WPŁYW STĘŻENIA GLUKOZY NA SYNTEZĘ KWASU SZCZAWIOWEGO PRZEZ ASPERGILLUS NIGER1
Acta Sci. Pol., Biotechnologia 13 (4) 2014, 19-28 ISSN 1644 065X (print) ISSN 2083 8654 (on-line) WPŁYW STĘŻENIA GLUKOZY NA SYNTEZĘ KWASU SZCZAWIOWEGO PRZEZ ASPERGILLUS NIGER1 Ewa Walaszczyk, Karol Dawidowicz,
BIOSYNTEZA ERYTRYTOLU Z GLICEROLU PRZEZ SZCZEP YARROWIA LIPOLYTICA WRATISLAVIA K1-UV21 W RÓŻNYCH SYSTEMACH HODOWLANYCH 1
Acta Sci. Pol., Biotechnologia 12 (1) 2013, 37-50 ISSN 1644 065X (print) ISSN 2083 8654 (on-line) BIOSYNTEZA ERYTRYTOLU Z GLICEROLU PRZEZ SZCZEP YARROWIA LIPOLYTICA WRATISLAVIA K1-UV21 W RÓŻNYCH SYSTEMACH
PL 216012 B1. UNIWERSYTET PRZYRODNICZY WE WROCŁAWIU, Wrocław, PL 11.10.2010 BUP 21/10
PL 216012 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 216012 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 391223 (22) Data zgłoszenia: 14.05.2010 (51) Int.Cl.
PRODUKTY UBOCZNE Z PRZEROBU BURAKÓW CUKROWYCH JAKO SUBSTRATY DO BIOSYNTEZY KWASU CYTRYNOWEGO
InŜynieria Rolnicza 4/2006 Waldemar Podgórski, ElŜbieta Gąsiorek, Władysław Leśniak Katedra Biotechnologii śywności Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu PRODUKTY UBOCZNE Z PRZEROBU BURAKÓW CUKROWYCH JAKO
6(3) 2007, MAKUCH RZEPAKOWY JAKO SUBSTRAT DO BIOSYNTEZY KWASU SZCZAWIOWEGO METOD SOLID STATE
Acta Sci. Pol., Biotechnologia 6(3) 2007, 27-32 MAKUCH RZEPAKOWY JAKO SUBSTRAT DO BIOSYNTEZY KWASU SZCZAWIOWEGO METOD SOLID STATE El bieta G siorek, Joanna Fronia, Paweł Firuta, Waldemar Podgórski 1 Akademia
EFEKTYWNOŚĆ BIOSYNTEZY KWASU CYTRYNOWEGO W ZASILANYCH OKRESOWYCH HODOWLACH WGŁĘBNYCH
nr 595, 2018, 77 91 DOI 10.22630/ZPPNR.2018.595.37 EFEKTYWNOŚĆ BIOSYNTEZY KWASU CYTRYNOWEGO W ZASILANYCH OKRESOWYCH HODOWLACH WGŁĘBNYCH Ewelina Książek, Małgorzata Janczar-Smuga UE we Wrocławiu, Wydział
HODOWLA PERIODYCZNA DROBNOUSTROJÓW
Cel ćwiczenia: Celem ćwiczenia jest porównanie zdolności rozkładu fenolu lub wybranej jego pochodnej przez szczepy Stenotrophomonas maltophilia KB2 i Pseudomonas sp. CF600 w trakcie prowadzenia hodowli
WPŁYW METANOLU NA PROCES BIOSYNTEZY KWASU CYTRYNOWEGO Z SACHAROZY PRZEZ ASPERGILLUS NIGER
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych nr 584, 2016, 23 31 WPŁYW METANOLU NA PROCES BIOSYNTEZY KWASU CYTRYNOWEGO Z SACHAROZY PRZEZ ASPERGILLUS NIGER Ewelina Dymarska 1,2, Jerzy Jan Pietkiewicz 2 1
flbbfubiknnbur WZORU UŻYTKOWEGO (12,OPIS OCHRONNY d9) PL (11)62908
flbbfubiknnbur RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12,OPIS OCHRONNY WZORU UŻYTKOWEGO (21) Numer zgłoszenia: 114581 (22) Data zgłoszenia: 23.01.2004 d9) PL (11)62908 (13) Y1
Wartość odżywcza i przydatność owoców rokitnika do produkcji soków
Wartość odżywcza i przydatność owoców rokitnika do produkcji soków Piłat B., Zadernowski R., Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Wydział Nauki o Żywności, Katedra Przetwórstwa i Chemii Surowców Roślinnych,
Biotechnologia interdyscyplinarna dziedzina nauki i techniki, zajmująca się zmianą materii żywej i poprzez wykorzystanie
Biotechnologia interdyscyplinarna dziedzina nauki i techniki, zajmująca się zmianą materii żywej i poprzez wykorzystanie organizmów żywych, ich części, bądź pochodzących od nich produktów, a także modeli
1. Zaproponuj doświadczenie pozwalające oszacować szybkość reakcji hydrolizy octanu etylu w środowisku obojętnym
1. Zaproponuj doświadczenie pozwalające oszacować szybkość reakcji hydrolizy octanu etylu w środowisku obojętnym 2. W pewnej chwili szybkość powstawania produktu C w reakcji: 2A + B 4C wynosiła 6 [mol/dm
Przedstawiona do oceny rozprawa naukowa obejmuje 230 stron i składa się ze wstępu, 7 rozdziałów, streszczenia w języku polskim i angielskim, spisu
Lublin 11.02.2016 prof. dr hab. Waldemar Gustaw Katedra Technologii Owoców, Warzyw i Grzybów Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Recenzja rozprawy doktorskiej mgr
Autorzy: Instytut Inżynierii Wody i Ścieków Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki Politechnika Śląska w Gliwicach
Bałtyckie Forum Biogazu Gdańsk, wrzesień 2012 r. Instytut Inżynierii Wody i Ścieków Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki Politechnika Śląska w Gliwicach egmina, Infrastruktura, Energetyka Sp. z o.o.
Zagospodarowanie pofermentu z biogazowni rolniczej
Zagospodarowanie pofermentu z biogazowni rolniczej ERANET: SE Bioemethane. Small but efficient Cost and Energy Efficient Biomethane Production. Biogazownie mogą być zarówno źródłem energii odnawialnej
I Etap szkolny 16 listopada Imię i nazwisko ucznia: Arkusz zawiera 19 zadań. Liczba punktów możliwych do uzyskania: 39 pkt.
XV Wojewódzki Konkurs z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów oraz klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego I Etap szkolny 16 listopada 2017
BADANIA PODATNOŚCI ŚCIEKÓW Z ZAKŁADU CUKIERNICZEGO NA OCZYSZCZANIE METODĄ OSADU CZYNNEGO
oczyszczanie, ścieki przemysłowe, przemysł cukierniczy Katarzyna RUCKA, Piotr BALBIERZ, Michał MAŃCZAK** BADANIA PODATNOŚCI ŚCIEKÓW Z ZAKŁADU CUKIERNICZEGO NA OCZYSZCZANIE METODĄ OSADU CZYNNEGO Przedstawiono
a. Dobierz współczynniki w powyższym schemacie tak, aby stał się równaniem reakcji chemicznej.
Zadanie 1. Nitrogliceryna (C 3 H 5 N 3 O 9 ) jest środkiem wybuchowym. Jej rozkład można opisać następującym schematem: C 3 H 5 N 3 O 9 (c) N 2 (g) + CO 2 (g) + H 2 O (g) + O 2 (g) H rozkładu = - 385 kj/mol
SZACOWANIE POTENCJAŁU ENERGETYCZNEGO BIOMASY RO LINNEJ POCHODZENIA ROLNICZEGO W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM
SZACOWANIE POTENCJAŁU ENERGETYCZNEGO BIOMASY ROLINNEJ POCHODZENIA ROLNICZEGO W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W pracy oszacowano potencjał energetyczny biomasy rolinnej pozyskiwanej z produkcji rolniczej,
Potencjał metanowy wybranych substratów
Nowatorska produkcja energii w biogazowni poprzez utylizację pomiotu drobiowego z zamianą substratu roślinnego na algi Potencjał metanowy wybranych substratów Monika Suchowska-Kisielewicz, Zofia Sadecka
Zawartość składników pokarmowych w roślinach
Zawartość składników pokarmowych w roślinach Poszczególne rośliny różnią się zawartością składników pokarmowych zarówno w organach wegetatywnych, jak i generatywnych. Wynika to z różnych funkcji, jakie
c. Oblicz wydajność reakcji rozkładu 200 g nitrogliceryny, jeśli otrzymano w niej 6,55 g tlenu.
Zadanie 1. Nitrogliceryna (C 3H 5N 3O 9) jest środkiem wybuchowym. Jej rozkład można opisać następującym schematem: 4 C 3 H 5 N 3 O 9 (c) 6 N 2 (g) + 12 CO 2 (g) + 10 H 2 O (g) + 1 O 2 (g) H rozkładu =
Spis treści. Wykaz ważniejszych skrótów i symboli... XIII VII
Spis treści Wykaz ważniejszych skrótów i symboli................... XIII 1. Wprowadzenie............................... 1 1.1. Definicja i rodzaje biopaliw....................... 1 1.2. Definicja biomasy............................
Spis treści. asf;mfzjf. (Jan Fiedurek)
asf;mfzjf Spis treści 1. Informacje wstępne 11 (Jan Fiedurek) 1.1. Biotechnologia w ujęciu historycznym i perspektywicznym... 12 1.2. Biotechnologia klasyczna i nowoczesna... 18 1.3. Rozwój biotechnologii:
BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA
BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA 1. Wprowadzenie do biotechnologii. Rys historyczny. Zakres i znaczenie nowoczesnej biotechnologii. Opracowanie procesu biotechnologicznego. 7. Produkcja biomasy. Białko mikrobiologiczne.
PRACE NAUKOWE Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
PRACE NAUKOWE Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu RESEARCH PAPERS of Wrocław University of Economics Nr 411 Wybrane zagadnienia z bioekonomii Redaktor naukowy Małgorzata Krzywonos Wydawnictwo Uniwersytetu
HEKSADEKAN JAKO SUBSTRAT W BIOSYNTEZIE KWASU CYTRYNOWEGO I KWASU IZOCYTRYNOWEGO PRZEZ YARROWIA LIPOLYTICA A
Acta Sci. Pol., Biotechnologia 1 (3) 211, 15-26 ISSN 1644 65X (print) ISSN 283 8654 (on-line) HEKSADEKAN JAKO SUBSTRAT W BIOSYNTEZIE KWASU CYTRYNOWEGO I KWASU IZOCYTRYNOWEGO PRZEZ YARROWIA LIPOLYTI A-11
Roman Marecik, Paweł Cyplik
PROGRAM STRATEGICZNY ZAAWANSOWANE TECHNOLOGIE POZYSKIWANIA ENERGII ZADANIE NR 4 Opracowanie zintegrowanych technologii wytwarzania paliw i energii z biomasy, odpadów rolniczych i innych Roman Marecik,
TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II
TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II Czas trwania testu 120 minut Informacje 1. Proszę sprawdzić czy arkusz zawiera 10 stron. Ewentualny brak należy zgłosić nauczycielowi. 2. Proszę rozwiązać
Spis treści. Wykaz ważniejszych skrótów i symboli
Spis treści Wykaz ważniejszych skrótów i symboli XIII 1. Wprowadzenie 1 1.1. Definicja i rodzaje biopaliw 1 1.2. Definicja biomasy 3 1.3. Metody konwersji biomasy w biopaliwa 3 1.4. Biopaliwa 1. i 2. generacji
MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA SUROWCÓW ODPADOWYCH W PROCESIE FERMENTACJI PROPIONOWEJ
ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2009, 6 (67), 47 58 ALICJA KOŚMIDER, AGNIESZKA DROŻDŻYŃSKA, KATARZYNA CZACZYK MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA SUROWCÓW ODPADOWYCH W PROCESIE FERMENTACJI PROPIONOWEJ S t r
WYKORZYSTANIE SUROWCÓW POCHODZENIA ROLNICZEGO DO PRODUKCJI BIOPALIW TRANSPORTOWYCH W POLSCE
Wykorzystanie surowców STOWARZYSZENIE pochodzenia rolniczego EKONOMISTÓW do produkcji ROLNICTWA biopaliw transportowych I AGROBIZNESU w Polsce Roczniki Naukowe tom XVI zeszyt 2 93 Waldemar Izdebski *,
Co możemy zmienić: rola biorafinerii w rozwoju gospodarki cyrkulacyjnej
Co możemy zmienić: rola biorafinerii w rozwoju gospodarki cyrkulacyjnej rozwiązanie problemu lokalnie dostępnych strumieni mokrej biomasy poprzez odzysk energii i cennych pierwiastków przy użyciu koncepcji
II Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2009/10. ETAP II r. Godz Zadanie 1 (10 pkt.)
II Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2009/10 ETAP II 19.12.2009 r. Godz. 10.00-12.00 KPKCh Zadanie 1 (10 pkt.) 1. Gęstość 22% roztworu kwasu chlorowodorowego o stężeniu 6,69 mol/dm 3 wynosi: a) 1,19 g/cm 3
WYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne. Z CHEMII W KLASIE III gimnazjum
WYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne Z CHEMII W KLASIE III gimnazjum Program nauczania chemii w gimnazjum autorzy: Teresa Kulawik, Maria Litwin Program realizowany przy pomocy
UNIWERSYTET WARMIŃSKO-MAZURSKI W OLSZTYNIE WYDZIAŁ NAUK O ŚRODOWISKU
UNIWERSYTET WARMIŃSKO-MAZURSKI W OLSZTYNIE WYDZIAŁ NAUK O ŚRODOWISKU Streszczenie rozprawy doktorskiej pt: Efektywność usuwania azotu i fosforu w bio-elektrochemicznym reaktorze SBBR mgr inż. Izabella
Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów 24 stycznia 2018 r. zawody II stopnia (rejonowe)
Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów 24 stycznia 2018 r. zawody II stopnia (rejonowe) Kod ucznia Suma punktów Witamy Cię na drugim etapie konkursu chemicznego. Podczas konkursu
BioMotion. Wprowadzenie do dyskusji
BioMotion IBMER- Warszawa Wprowadzenie do dyskusji Doc. dr hab. inż. Anna Grzybek Europa weszła w nową erę energetyczną Dostęp do energii ma kluczowe znaczenie dla codziennego życia każdego Europejczyka.
Produkcja kwasu cytrynowego z odpadowego glicerolu przez dro d e Yarrowia lipolytica
PRACE EKSPERYMENTALNE Produkcja kwasu cytrynowego z odpadowego glicerolu przez dro d e Yarrowia lipolytica Waldemar Rymowicz, Piotr Juszczyk, Anita Rywiñska, Barbara arowska, Izabela Musia³ Katedra Biotechnologii
Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych CHEMIA klasa III Oceny śródroczne:
Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych CHEMIA klasa III Oceny śródroczne: Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: -określa, co to są
Wykład 3. Zielona chemia (część 2)
Wykład 3 Zielona chemia (część 2) Glicerol jako zielony rozpuszczalnik Nietoksyczny, tani, łatwo dostępny, odnawialny, wysoka temp. wrzenia (nie jest klasyfikowany jako LZO/VOC), polarny, może być stosowany
Wpływ niektórych czynników na skład chemiczny ziarna pszenicy jarej
NR 218/219 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 21 SZYMON DZIAMBA IZABELLA JACKOWSKA 1 Katedra Szczegółowej Uprawy Roślin 1 Katedra Chemii Akademia Rolnicza w Lublinie Wpływ niektórych czynników
Składniki podłoża hodowlanego
Składniki podłoża hodowlanego 35-40 pierwiastków niezbędne w odżywianiu drobnoustrojów Makroelementy: C, O, H, N, P, S, K i Mg stanowią 98% s.s. bakterii i grzybów Mikroelementy niezbędne: Zn, Mn, Fe,
1 X. dx dt. W trakcie hodowli okresowej wyróżnia się 4 główne fazy (Rys. 1) substrat. czas [h]
stężenie [g l -1 ] Ćwiczenie 3: Bioreaktor mikrobiologiczny Cel ćwiczenia: Wyznaczanie równania kinetycznego wzrostu mikroorganizmów oraz współczynników stechiometrycznych w hodowli okresowej szczepu Bacillus
OKREŚLENIE WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK132 NA PODSTAWIE METODY ATND.
37/44 Solidification of Metals and Alloys, Year 000, Volume, Book No. 44 Krzepnięcie Metali i Stopów, Rok 000, Rocznik, Nr 44 PAN Katowice PL ISSN 008-9386 OKREŚLENIE WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU
WSTĘPNY DOBÓR STĘŻENIA KOMPONENTÓW PODŁOŻA Z SACHAROZĄ DO BIOSYNTEZY CYTRYNIANU ORAZ INWERTAZY PRZEZ YARROWIA LIPOLYTICA A-101-B56-5 1
Acta Sci. Pol., Biotechnologia 12 (3) 2013, 31-40 ISSN 1644 065X (print) ISSN 2083 8654 (on-line) WSTĘPNY DOBÓR STĘŻENIA KOMPONENTÓW PODŁOŻA Z SACHAROZĄ DO BIOSYNTEZY CYTRYNIANU ORAZ INWERTAZY PRZEZ YARROWIA
Biotechnologia farmaceutyczna
Sylabus - Biotechnologia farmaceutyczna 1. Metryczka Nazwa Wydziału Program kształcenia Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Farmacja, jednolite studia magisterskie, forma studiów:
Technologia bioprocesów. procesy up-stream
Technologia bioprocesów procesy up-stream 1. Metody statyczne (okresowe, ang. batch fermentation) polegające na tym, że w czasie rozwoju mikroorganizmów nie doprowadza się świeżych substancji odżywczych
2. Procenty i stężenia procentowe
2. PROCENTY I STĘŻENIA PROCENTOWE 11 2. Procenty i stężenia procentowe 2.1. Oblicz 15 % od liczb: a. 360, b. 2,8 10 5, c. 0.024, d. 1,8 10 6, e. 10 Odp. a. 54, b. 4,2 10 4, c. 3,6 10 3, d. 2,7 10 7, e.
Zaawansowane zastosowanie biomasy w przemyśle chemicznym
Zaawansowane zastosowanie biomasy w przemyśle chemicznym Seminarium Komisji Gospodarki Narodowej Stan i perspektywy rozwoju przemysłu chemicznego w Polsce Senat RP, Warszawa, 15 maja 2012 r. dr Andrzej
Synteza Nanoproszków Metody Chemiczne II
Synteza Nanoproszków Metody Chemiczne II Bottom Up Metody chemiczne Wytrącanie, współstrącanie, Mikroemulsja, Metoda hydrotermalna, Metoda solwotermalna, Zol-żel, Synteza fotochemiczna, Synteza sonochemiczna,
Projektowanie Procesów Biotechnologicznych
Projektowanie Procesów Biotechnologicznych wykład 11 grudzień2013, kontynuacja 1 Zakładamy: 1 C-mol sacharozy Sprawdzamy, jakie mamy ograniczenia: tlenu, wegla? y S = 0,65 Jednakże, część sacharozy jest
Żywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna
Żywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna Prof. Dr hab. Ewa Solarska Pracownia Żywności Ekologicznej Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Konferencja naukowa
Zadanie 2. (2 pkt) Roztwór kwasu solnego o ph = 5 rozcieńczono 1000 krotnie wodą. Oblicz ph roztworu po rozcieńczeniu.
Zadanie 1. (2 pkt) Oblicz, z jakiej objętości powietrza odmierzonego w temperaturze 285K i pod ciśnieniem 1029 hpa można usunąć tlen i azot dysponując 14 g magnezu. Magnez w tych warunkach tworzy tlenek
Kuratorium Oświaty w Lublinie
Kuratorium Oświaty w Lublinie KOD UCZNIA ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2015/2016 ETAP WOJEWÓDZKI Instrukcja dla ucznia 1. Zestaw konkursowy zawiera 12 zadań. 2. Przed
KOSZTY UŻYTKOWANIA MASZYN W STRUKTURZE KOSZTÓW PRODUKCJI ROŚLINNEJ W WYBRANYM PRZEDSIĘBIORSTWIE ROLNICZYM
Inżynieria Rolnicza 13/2006 Zenon Grześ, Ireneusz Kowalik Instytut Inżynierii Rolniczej Akademia Rolnicza w Poznaniu KOSZTY UŻYTKOWANIA MASZYN W STRUKTURZE KOSZTÓW PRODUKCJI ROŚLINNEJ W WYBRANYM PRZEDSIĘBIORSTWIE
Energia ukryta w biomasie
Energia ukryta w biomasie Przygotowała dr Anna Twarowska Świętokrzyskie Centrum Innowacji i Transferu Technologii 30-31 marzec 2016, Kielce Biomasa w Polsce uznana jest za odnawialne źródło energii o największych
Procesy biotransformacji
Biohydrometalurgia jest to dział techniki zajmujący się otrzymywaniem metali przy użyciu mikroorganizmów i wody. Ma ona charakter interdyscyplinarny obejmujący wiedzę z zakresu biochemii, geomikrobiologii,
Wanda Wołyńska Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego Oddział Cukrownictwa. IBPRS Oddział Cukrownictwa Łódź, czerwiec 2013r.
Wanda Wołyńska Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego Oddział Cukrownictwa Łódź, 25-26 czerwiec 2013r. 1 Badania fizyko-chemiczne wód i ścieków wykonywane są w różnych celach i w zależności
SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA
SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA Zadania dla studentów ze skryptu,,obliczenia z chemii ogólnej Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego 1. Reakcja między substancjami A i B zachodzi według
WPŁYW DODATKU GLICEROLU NA PRODUKCJĘ BIOMASY DROŻDŻY CANDIDA PELLICULOSA G4KB21. Tomasz Podeszwa, Marta Wilk, Małgorzata Krzywonos
Acta Sci. Pol., Biotechnologia 13 (3) 2014, 13-22 ISSN 1644 065X (print) ISSN 2083 8654 (on-line) WPŁYW DODATKU GLICEROLU NA PRODUKCJĘ BIOMASY DROŻDŻY CANDIDA PELLICULOSA G4KB21 Tomasz Podeszwa, Marta
Normy i/lub procedury badawcze Badane cechy (właściwości)
Lp. 10.04.2015 r. OFERTA NA BADANIA Instytutu Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego im. prof. Wacława Dąbrowskiego 02-532 Warszawa, ul Rakowiecka 36, www.ibprs.pl Badane obiekty/ grupy obiektów Badane
Wykorzystanie porafinacyjnych kwasów t³uszczowych do biosyntezy kwasu szczawiowego przez Aspergillus niger w warunkach obni onego ph
PRACE EKSPERYMENTALNE Wykorzystanie porafinacyjnych kwasów t³uszczowych do biosyntezy kwasu szczawiowego przez Aspergillus niger w warunkach obni onego ph Izabela Musia³, Waldemar Rymowicz, Dorota Lenart,
Najlepszy sposób zapewnienia zrównoważonego nawożenia
ajlepszy sposób zapewnienia zrównoważonego nawożenia Poznaj zalety nawozów ICL PKpluS awozy PKpluS zawierają w jednej granulce makroelementy: fosfor (P), potas (K) oraz siarkę (S), magnez (Mg) i wapń (Ca).
Sylabus przedmiotu: Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Kierunek: Opis przedmiotu. Dane podstawowe. Efekty i cele. Opis.
Sylabus przedmiotu: Specjalność: Wybrane zagadnienia z technologii przemysłu spożywczego - p. fermentacyjny Wszystkie specjalności Data wydruku: 23.01.2016 Dla rocznika: 2015/2016 Kierunek: Wydział: Zarządzanie
Acta 12 (2) 2012.indd :41:15. Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus 12 (2) 2013,
Acta 1 () 01.indd 93 013-1-1 11:41:15 Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus 1 () 013, 9310 ** Streszczenie. Abstract. Acta 1 () 01.indd 94 013-1-1 11:41:15 94 Acta Sci. Pol. Acta 1 () 01.indd 95 013-1-1
Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami.
Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami. I. Gęstość propanu w warunkach normalnych wynosi II. Jeżeli stężenie procentowe nasyconego roztworu pewnej
CHEMIA klasa 3 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery.
CHEMIA klasa 3 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery. Dział - Węgiel i jego związki. określa, czym zajmuje się chemia organiczna definiuje
Dr inŝ. Ewa Chmielewska
Dr inŝ. Ewa Chmielewska Wydział Chemiczny Zakład ad Chemii Bioorganicznej Zakład ad Syntezy Organicznej sp. j. Roman Kozłowski, owski, Krzysztof Przygodzki Dobrzykowice Wrocławskie Zakres staŝu (18 miesięcy)
Tytuł prezentacji. Możliwość wykorzystania biowęgla w rekultywacji gleb zanieczyszczonych. metalami ciężkimi
Agnieszka Medyńska-Juraszek, Irmina Ćwieląg-Piasecka 1, Piotr Chohura 2 1 Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu ul. Grunwaldzka 53, 50-357 Wrocław 2 Katedra
Poferment z biogazowni nawozem dla rolnictwa
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Dr inż. Magdalena Szymańska Poferment z biogazowni nawozem dla rolnictwa Kraków, 2013 r. Masa pofermentacyjna??? Uciążliwy odpad Cenny nawóz SUBSTRATY
Publikacja jest dostępna w Internecie na stronach: www.ibuk.pl, www.ebscohost.com Czasopismo jest indeksowane w bazie AGRO http://agro.icm.edu.
NAUKI INŻYNIERSKIE I TECHNOLOGIE ENGINEERING SCIENCES AND TECHNOLOGIES Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Wrocław 2012 Redaktor Wydawnictwa: Barbara Majewska Redaktor techniczny: Barbara
WARTOŚĆ ODŻYWCZA WYBRANYCH PRODUKTÓW ŻYWNOŚCI TRADYCYJNEJ.
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 236 240 Barbara Ratkovska, Krystyna Iwanow, Agata Gorczakowska, Beata Przygoda, Anna Wojtasik, Hanna Kunachowicz WARTOŚĆ ODŻYWCZA WYBRANYCH PRODUKTÓW ŻYWNOŚCI
KINETYKA HYDROLIZY SACHAROZY
Ćwiczenie nr 2 KINETYKA HYDROLIZY SACHAROZY I. Kinetyka hydrolizy sacharozy reakcja chemiczna Zasada: Sacharoza w środowisku kwaśnym ulega hydrolizie z wytworzeniem -D-glukozy i -D-fruktozy. Jest to reakcja
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą 2)
Dz.U.07.137.967 2010.01.22 zm. Dz.U.2010.9.63 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą 2) (Dz. U. z dnia 31 lipca 2007 r.) Na
Obliczenia chemiczne
strona 1/8 Obliczenia chemiczne Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn Treść podstawy programowej: Wagowe stosunki stechiometryczne w związkach chemicznych i reakcjach chemicznych masa atomowa
Jakość plonu a równowaga składników pokarmowych w nawożeniu
Jakość plonu a równowaga składników pokarmowych w nawożeniu Jan Łabętowicz, Wojciech Stępień 1. Względność pojęcia jakości plonu 2. Miejsce nawożenia w kształtowaniu jakości plonów 3. Azot jako główny
TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II
TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II Czas trwania testu 120 minut Informacje 1. Proszę sprawdzić czy arkusz zawiera 10 stron. Ewentualny brak należy zgłosić nauczycielowi. 2. Proszę rozwiązać
Oferta badawcza. XVI Forum Klastra Bioenergia dla Regionu 20 maja 2015r. dr inż. Anna Zamojska-Jaroszewicz
Oferta badawcza XVI Forum Klastra Bioenergia dla Regionu 20 maja 2015r. dr inż. Anna Zamojska-Jaroszewicz Struktura organizacyjna PIMOT Przemysłowy Instytut Motoryzacji Pion Paliw i Energii Odnawialnej
woda do 1000 ml ph=6,9-7,1. Po sterylizacji dodać nystatynę (końcowe stężenie ok. 50 μg/ml). Agar z wyciągiem glebowym i ekstraktem drożdżowym (YS)
Ćwiczenie 1, 2, 3, 4 Skrining ze środowiska naturalnego: selekcja promieniowców zdolnych do produkcji antybiotyków. Testowanie zdolności do syntezy antybiotyków przez wyselekcjonowane szczepy promieniowców
WĘGLOWODORY. Uczeń: Przykłady wymagań nadobowiązkowych Uczeń:
WĘGLOWODORY Wymagania na ocenę dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą pisze wzory sumaryczne, zna nazwy czterech początkowych węglowodorów nasyconych; zna pojęcie: szereg homologiczny; zna ogólny
OZNACZANIE ZAWARTOŚCI MANGANU W GLEBIE
OZNACZANIE ZAWARTOŚCI MANGANU W GLEBIE WPROWADZENIE Przyswajalność pierwiastków przez rośliny zależy od procesów zachodzących między fazą stałą i ciekłą gleby oraz korzeniami roślin. Pod względem stopnia
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 97 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 97 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
HETEROGENICZNOŚĆ STRUKTURALNA ORAZ WŁAŚCIWOŚCI ADSORPCYJNE ADSORBENTÓW NATURALNYCH
Uniwersytet Mikołaja Kopernika Monografie Wydziału Chemii MYROSLAV SPRYNSKYY HETEROGENICZNOŚĆ STRUKTURALNA ORAZ WŁAŚCIWOŚCI ADSORPCYJNE ADSORBENTÓW NATURALNYCH (KLINOPTYLOLIT, MORDENIT, DIATOMIT, TALK,
MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY dla uczniów dotychczasowych gimnazjów i klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu
MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY dla uczniów dotychczasowych gimnazjów i klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu Etap III (wojewódzki) Materiały dla nauczycieli Rozwiązania zadań
Oznaczanie jonów organicznych i nieorganicznych w cukrze. Wydział Biotechnologii i Nauk o Żywności. mgr inż. Aneta Antczak
Politechnika Łódzka Oznaczanie jonów organicznych i nieorganicznych w cukrze mgr inż. Aneta Antczak Instytut Chemicznej Technologii Żywności Specjalistyczne Laboratorium Analityki Cukrowniczej Wydział
Licealista w świecie nauki
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Chojnie V EDYCJA PROJEKTU EDUKACYJNEGO Licealista w świecie nauki Uczestnicy projektu: 1. Hanna Babiarz 2. Ilona Brzezińska 3. Wiktoria Bujak 4. Oliwia Gramburg 5. Łucja
OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA. gleba lekka szt./ % 455/2200 0/0 119/26 53/12 280/61 3/1
OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA Wyniki badań odczynu gleby i zawartości makroelementów w próbkach gleby przedstawiono w tabelach zasobności gleby ( Zestawienie zasobności gleby na obszarze
BIOTECHNOLOGIA, podstawy mikrobiologiczne i biochemiczne Aleksander Chmiel, PWN 1998
Wykłady - tematy Biotechnologia farmaceutyczna definicja i znaczenie. Typy procesów biotechnologicznych, biokatalizatory. Fermentacja tlenowa - przykład najczęściej stosowanego procesu biotechnologicznego.
Spis treści - autorzy
Przedmowa Chemia rolna jest odrębną dyscypliną nauki utworzoną w połowie XIX w., która ukształtowała się wraz z opublikowaniem pierwszych podręczników z zakresu nawożenia oraz rozpoczęciem eksploatacji
TECHNOLOGIA CHEMICZNA JAKO NAUKA STOSOWANA GENEZA NOWEGO PROCESU TECHNOLOGICZNEGO CHEMICZNA KONCEPCJA PROCESU
PODSTAWY TECHNOLOGII OGÓŁNEJ wykład 1 TECHNOLOGIA CHEMICZNA JAKO NAUKA STOSOWANA GENEZA NOWEGO PROCESU TECHNOLOGICZNEGO CHEMICZNA KONCEPCJA PROCESU Technologia chemiczna - definicja Technologia chemiczna
Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który:
Kryteria oceniania z chemii dla klasy 3A i 3B Gimnazjum w Borui Kościelnej Rok szkolny: 2015/2016 Semestr: pierwszy Opracowała: mgr Krystyna Milkowska, mgr inż. Malwina Beyga Ocenę niedostateczną otrzymuje
ZASTOSOWANIE SPEKTROSKOPII ODBICIOWEJ DO OZNACZANIA ZAWARTOŚCI WODY W SERACH. Agnieszka Bilska, Krystyna Krysztofiak, Piotr Komorowski
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Technologia Alimentaria 1(1) 2002, 85-90 ZASTOSOWANIE SPEKTROSKOPII ODBICIOWEJ DO OZNACZANIA ZAWARTOŚCI WODY W SERACH Agnieszka Bilska, Krystyna Krysztofiak, Piotr Komorowski
Wydziału Biotechnologii i Nauk o Żywności
Pracownie i laboratoria dydaktyczno-badawcze Wydziału Biotechnologii i Nauk o Żywności rozmieszczone są w czterech instytutach biorących udział w realizacji w/w zadań: Instytut Podstaw Chemii Żywności
Biogazownie w Polsce i UE technologie, opłacalność, realizacje. Anna Kamińska-Bisior
Biogazownie w Polsce i UE technologie, opłacalność, realizacje Anna Kamińska-Bisior Biokonwersja biodiesela uzyskanego z nieprzerobionej gliceryny na wodór i etanol (12 IT 56Z7 3PF3) Włoski instytut badawczy
Instrukcja dla uczestnika. II etap Konkursu. U z u p e ł n i j s w o j e d a n e p r z e d r o z p o c z ę c i e m r o z w i ą z y w a n i a z a d a ń
III edycja rok szkolny 2017/2018 Uzupełnia Organizator Konkursu Instrukcja dla uczestnika II etap Konkursu Liczba uzyskanych punktów 1. Sprawdź, czy arkusz konkursowy, który otrzymałeś zawiera 12 stron.
Małopolski Konkurs Chemiczny etap wojewódzki MAŁOPOLSKI KONKURS CHEMICZNY. dla uczniów szkół podstawowych 2019 r. Etap III (wojewódzki)
MAŁPLSKI KNKURS CHEMICZNY dla uczniów szkół podstawowych 2019 r. Etap III (wojewódzki) Materiały dla nauczycieli Rozwiązania zadań wraz z punktacją Uwagi ogólne: 1. Za odpowiedź można przyznawać jedynie
Wykorzystaniem biowęgla jako podłoża w produkcji szklarniowej ogórka i pomidora
Agnieszka Medyńska-Juraszek, Irmina Ćwieląg-Piasecka, Magdalena Dębicka 1, Piotr Chohura, Cecylia Uklańska Pusz 2 1 Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu ul.
POLITECHNIKA WROCŁAWSKA INSTYTUT TECHNOLOGII NIEORGANICZNEJ I NAWOZÓW MINERALNYCH. Ćwiczenie nr 6. Adam Pawełczyk
POLITECHNIKA WROCŁAWSKA INSTYTUT TECHNOLOGII NIEORGANICZNEJ I NAWOZÓW MINERALNYCH Ćwiczenie nr 6 Adam Pawełczyk Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych USUWANIE SUBSTANCJI POŻYWKOWYCH ZE ŚCIEKÓW PRZEMYSŁOWYCH