właściwości substancji i przedmiotów, oceny ich produkcji, dystrybucji i możliwości zastosowań

Transkrypt

1 FIZYKOCHEMIA KRYMINALISTYCZNA cele identyfikacji: wstępne sklasyfikowanie materiału dowodowego, określenie właściwości materiału dowodowego i jego identyfikacja, porównanie materiału dowodowego i porównawczego, wyjaśnienie mechanizmów zjawisk za pomocą eksperymentu badawczego Badania fizykochemiczne: identyfikacyjne - ustalenie, z jaką substancją mamy do czynienia na podstawie jej najbardziej charakterystycznych cech i porównanie z danymi tabelarycznymi dla tego typu substancji (określenie jej składu chemicznego) porównawcze określenie cech jednej substancji i cech innej substancji, a następnie przeprowadzenie analizy porównawczej określającej stopień prawdopodobieństwa właściwości substancji i przedmiotów, oceny ich produkcji, dystrybucji i możliwości zastosowań Klasyczna analiza chemiczna: reakcje barwne analiza wagowa reakcje strąceniowe oznaczanie ph testy mikrokrystaliczne i in. Metody chromatograficzne: rozdzielenie substancji na poszczególne składniki, w wyniku jej przepływu (lub jej roztworu) przez porowaty ośrodek wykazujący pewne powinowactwo do rozdzielanych składników. Metody te wykorzystują różnice we współczynnikach podziału składników między fazą ruchomą a nieruchomą: fazę ruchomą stanowi rozdzielana mieszanina gazów, par, cieczy lub rozpuszczonych ciał stałych, faza nieruchoma: bibuła filtracyjna lub warstwa adsorbentu naniesiona na płytkę (chromatografia bibułowa i cienkowarstwowa TLC) Substancja znajdująca się w kolumnie chromatograficznej (chromatografia cieczowa LC i HPLC i gazowa)

2 Metody spektroskopowe i spektrometryczne: <spectrum łac. widmo> każdy pierwiastek może emitować, pochłaniać lub rozpraszać promieniowanie elektromagnetyczne lub korpuskularne w charakterystyczny dla siebie sposób, powodując powstanie widma, charakterystycznego dla tego jednego pierwiastka, za pomocą którego może nastąpić jego identyfikacja Spektroskopia: spektralna analiza emisyjna spektrofotometria: w promieniowaniu widzialnym i ultrafioletowym (UV-VIS), podczerwieni (FTIR) fluoroscencyjna analiza rentgenowska (XRF) spektroskopia rentgenowska fotoelektronów (ESCA) Ramana Spektrometria: spektrometria masowa (MS) fluorescencyjna masowa (FSA) jądrowego rezonansu magnetycznego (NMR) elektronowego rezonansu magnetycznego (EPR) mobilności jonów (IMS) atomowa emisyjna (AES) atomowa absorpcyjna (AAS) Elektroforeza: technika analityczna, której istotą jest rozdzielenie mieszaniny związków chemicznych na możliwie jednorodne frakcje przez wymuszanie wędrówki ich cząsteczek w polu elektrycznym żelowa kapilarna Metody mikroskopowe: mikroskopy optyczne: jednookularowy

3 dwuokularowy(binokular) stereoskopowy porównawczy Mikroskopy optyczne pozwalają na prace w świetle widzialnym, spolaryzowanym, podczerwonym (mikroinfraskop), ultrafioletowym Umożliwiają porównanie barw - spektrofotometria mikroskopy nieoptyczne: elektronowy jonowy protonowy rentgenowski skaningowy Metody łączone: GC/MS urządzenie łączące chromatografię gazową ze spektrometrią masową LA-ICP/MS spektrometria emisyjna sprzężona ze spektrometrią masową i wzbudzeniem laserowym SEM-EDX skaningowy mikroskop elektronowy sprzężony ze spektrometrem promieniowania RTG wzbudzanego bombardowaniem próbki przez elektrony Przedmiot badań fizykochemicznych: metale włókna i wyroby włókiennicze szkło środki kryjące pisarskie środki kryjące wyroby lakiernicze gleba wyroby alkoholowe materiały łatwopalne materiały wybuchowe

4 środki drażniące i obezwładniające GSR mikroślady toksykologia sądowa badania elektrotechniczne Metody metalograficzne: Zajmują się badaniem i opisem struktury metali i ich stopów. metody mikroskopowe i dyfrakcyjne metody analizy cieplnej metody tzw. pośrednie: dylatometryczne (rozszerzania się metali pod wpływem ciepła) pomiary wielkości elektrycznych (np. oporu). metody defektoskopowe: defektoskopia gamma i rentgenowska defektoskopia luminescencyjna defektoskopia magnetyczna defektoskopia elektromagnetyczna defektoskopia ultradźwiękowa Badanie szkła: badanie współczynnika załamania światła dopasowanie współczynników załamania światła fragmentów szkła i cieczy immersyjnej Technika termoimmersyjna współczynnik załamania światła zmienia się wraz z temperaturą GRIM zautomatyzowany system badający współczynnik załamania światła przy użyciu mikroskopu optycznego o podgrzewanym stoliku, zestawu filtrów, kamery i komputera W oparciu o skład pierwiastkowy oraz współczynnik załamania światła możliwa jest: klasyfikacja określenie przynależności szkła do określonej grupy (reflektorowego, okiennego) dyskryminacja czy porównywane fragmenty szkła mogą pochodzić z tego samego

5 obiektu, umożliwiając często na rozróżnienie porównywanych obiektów szklanych należących do tej samej grupy Przykładowe pytania do ekspertów: Czy materiały włókiennicze (włókna, nici, skrawki tkanin, itp.) znalezione na miejscu zdarzenia, odpowiadają materiałom, które zakwestionowano u osób podejrzanych? Czy materiały lub wyroby włókiennicze zakwestionowane u podejrzanego o kradzież, odpowiadają materiałom, których próbki przedstawiają poszkodowani? Czy materiały użyte do opakowania i do ukrycia dowodów rzeczowych (tkaniny, nitki, sznurki), odpowiadają materiałom zakwestionowanym u podejrzanych? Czy w materiale zabezpieczonym na miejscu zabójstwa, który zebrano np. na folię daktyloskopijną z ciała denata (lub z przedmiotów w jego otoczeniu), znajdują się mikroślady włókien? Czy w materiale zabezpieczonym na miejscu włamania (z krawędzi wybitej szyby, wyłamanego pręta, itp.), znajdują się mikroślady włókien? Czy na powierzchni samochodu "podejrzanego" o spowodowanie wypadku występują mikroślady włókien mogących pochodzić z odzieży ofiary wypadku.? Czy odpryski lakieru, zabezpieczone na miejscu wypadku komunikacyjnego odpowiadają od względem struktury i składu chemicznego próbkom lakieru, które pobrano z "podejrzanego" samochodu.? Czy zabrudzenia lub zaplamienia na odzieży ofiary wypadku komunikacyjnego pochodzą od smaru lub oleju samochodowego bądź też od otarcia powierzchnią lakierowaną? Czy na odzieży lub ciele ofiary wypadku komunikacyjnego występują mikroślady pochodzące z lakieru karoserii samochodu i czy nadają się one do badań porównawczych? Czy odpryski szkła zabezpieczone na miejscu wypadku komunikacyjnego, odpowiadają szkłu z reflektora, lusterka, czy szyby "podejrzanego" samochodu? Czy na ubraniu osoby podejrzanej o włamanie "na szybę" występują odpryski szkła, czy odpowiadają one szkłu z wybitej szyby wystawowej? Czy na odzieży ofiary wypadku komunikacyjnego występują mikroślady szkła, czy odpowiadają one szkłu z reflektora, lusterka lub szyby "podejrzanego" samochodu? Czy ciecz zabezpieczona w strzykawce/naczyniu zawiera substancje o działaniu odurzającym lub psychotropowym? Czy fragmenty roślin zabezpieczone podczas przeszukania pochodzą z roślin zawierających substancje odurzające?

6 Czy materiały te mogą służyć do produkcji w warunkach prymitywnych (domowych) substancji odurzających? Czy zabezpieczonym materiale z miejsca wybuchu występują pozostałości materiałów wybuchowych (mieszanin pirotechnicznych, górniczych, wojskowych)? Czy z zabezpieczonych odczynników można otrzymać substancje o właściwościach wybuchowych? Czy zabezpieczona podczas oględzin (przeszukania) substancja jest materiałem wybuchowym (pirotechnicznym)? Jakiego rodzaju substancję stanowi zabezpieczony proszek lub płyn? Czy zabezpieczony w butelce płyn jest kwasem siarkowym, acetonem TRI itp.? Czy zabezpieczony w probówce proszek jest solą kuchenną, cyjankiem potasu, cukrem, itp.? Czy w szmatach, pakułach, trocinach, fragmentach desek, próbkach ziemi znajdują się pozostałości płynów łatwopalnych? Czy substancje zabezpieczone w naczyniach mogły reagować ze sobą powodując wybuch lub zapalenie się materiałów palnych takich jak słoma, papier, szmaty, itp.? Czy substancja zabezpieczona w naczyniu mogła ulec samozapaleniu i w jakich warunkach mogło to nastąpić? Czy zapalenia i uszkodzenia odzieży przesłanej do badań, pochodzą od działania płynu żrącego, a jeśli tak, to jakiego? Czy plamy widoczne na odzieży lub obuwiu osoby podejrzanej o dokonanie włamania, podpalenia, gwałtu bądź napadu, pochodzą od wapna (smoły, farby, mąki itp.)? Czy na dłoniach lub odzieży osoby podejrzanej o kradzież kabla ołowianego, blach cynkowej, blach miedzianej, itp. Znajdują się cząstki metalu (ołów, cynk, miedź, chrom, żelazo, srebro, złoto)? Czy zabezpieczony w butelce płyn jest wyrobem alkoholowym produkcji prymitywnej (domowej), jaka jest zawartości alkoholu etylowego w tym płynie? Czy zabezpieczony w butelce płyn jest alkoholem etylowym czy metylowym? Czy zabezpieczony w butelce płyn jest alkoholem etylowym skażonym metanolem? Literatura: Z. Ruszkowski, Fizykochemia kryminalistyczna, Wydawnictwo CLK, Warszawa 1992 J. Zięba Palus, Ekspertyza fizykochemiczna [w:] Ekspertyza sądowa. Zagadnienia

7 wybrane, pod red. J.Wójcikiewicza, Wolters Kluwers, Warszawa 2007 I. Sołtyszewski, P.Polak, Fizykochemia kryminalistyczna [w:] Badania kryminalistyczne (wybrane aspekty), pod red. I. Sołtyszewskiego, Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2007 A.Filewicz, W.Krawczyk, A. Musiał, Ślady fizykochemiczne [w:] Ślady kryminalistyczne. Ujawnianie, zabezpieczanie, wykorzystanie, pod red. M.Goca i J.Moszczyńskiego, Diffin, Warszawa 2007