Marcin Kaczmarek. Rachunkowości w Polsce, Warszawa 2000, str. 99.

Transkrypt

1 Marcin Kaczmarek WPŁYW WYCENY RZECZOWYCH AKTYWÓW TRWAŁYCH NA WARTOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTWA Wstęp Pomiar jest sednem rachunkowości i bez ustalenia tego, co jest mierzone i jak jest mierzone, nie jest możliwe właściwe zrozumienie rachunkowości. 1 Mierzenie jest istotne, jeżeli nie można czegoś zmierzyć, nie można tym zarządzać. 2 Celem pomiaru / wyceny jest określenie wartości przedmiotu. Wynika z tego, że wycena z definicji musi mieć określony przedmiot. Wartość jest kategorią abstrakcyjną. 3 Oznacza cechę rzeczy, zjawiska, postępowania, a także zachodzące między nimi relacje. 4 Pomiędzy wartością i wyceną zachodzą relacje wzajemności. Wycena jest sztuką liczenia, natomiast wartość jest subiektywnym odczuciem potencjalnego posiadacza przedmiotu, który może akceptować, bądź nie zgodzić się z ustaloną wyceną. 5 Można więc stwierdzić, że procesem określania wartości jest pomiar (wycena). Należy zaznaczyć, że zarówno słowo wycena, jaki i słowo wartość nie funkcjonuje samodzielnie. Wyróżnia się przykładowo: wycenę wstępną (bieżącą), wycenę bilansową, wycenę przedsiębiorstwa, wycenę pojedynczych składników majątkowych. Podobnie słowo wartość musi być uzupełnione o określony przymiotnik, jako wartość: rynkowa, księgowa, ekonomiczna, bieżące, ekonomiczna, podatkowa, bilansowa, odtworzeniowa itp. Celem niniejszego opracowania jest prezentacja zasad wyceny rzeczowych aktywów trwałych oraz wskazanie stosowanych wariantów wyceny składników w badanych przedsiębiorstwach. Definicje i sposoby wyceny rzeczowych aktywów trwałych Tradycyjnym elementem każdego bilansu jest rzeczowy majątek trwały, na który składają się środki trwałe i środki trwałe w budowie. MSR nr 1 Prezentacja sprawozdań finansowych i 16 Rzeczowe aktywa trwałe majątek trwały definiują jako 6 : 1 Y. Ijiri: Foundation of Accounting Measurement Practice, New York 1967, s. 8, za A. Kamela Sowińska: Wycena przedsiębiorstw i ich mienia w warunkach inflacji, FRR w Polsce, Warszawa 1995, s R. Kaplan, D. Norton: Strategiczna karta wyników, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, s Z. Luty: Przedmiot, mierniki i algorytmy wartości w rachunkowości, w: Problemy wyceny w rachunkowości, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Nr 911, Wrocław 2001, s Z. Luty: Problemy wyceny w jednostkach gospodarczych, Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej SKw P, Nr 60, Warszawa 2001, s Z. Luty: Przedmiot, mierniki i algorytmy wartości, op. cit. s A. Helin, Sprawozdanie finansowe według Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa 2000, str. 99.

2 zasoby kontrolowane przed jednostkę w wyniku zdarzeń z przeszłości, z których według oczekiwań jednostka osiągnie korzyści ekonomiczne i które są utrzymywane przez jednostkę gospodarczą w celu wykorzystania ich w procesie produkcyjnym lub w dostawach towarów i świadczenia usług w celu oddania do używania innym podmiotom na podstawie umowy najmu lub w celach administracyjnych, zasoby, co do których oczekuje się, iż będą one wykorzystywane przez czas dłuższy niż rok. Ewolucja definicji środków trwałych ulegała ciągłym zmianom, które ukazuje tabela 1. Tabela 1. Ewolucja definicji środków trwałych w polskim prawie bilansowym Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15 stycznia 1991 w sprawie zasad prowadzenia rachunkowości Środkami trwałymi są grunty, budynki, budowle, maszyny, środki transportu, urządzenia techniczne i inne środki długotrwałego użytkowania, określone w odrębnych przepisach jako środki trwałe Środki trwałe (Rzeczowe aktywa trwałe) Ustawa z dnia 29 września 1994 o rachunkowości (obowiązująca do 2002) (obowiązująca od 2002) Przez środki trwałe rozumie się stanowiące własność lub współwłasność jednostki nieruchomości (grunty, budynki, w tym także będące odrębną własnością lokale, budowle i inwestycje w obcych obiektach), maszyny, urządzenia, środki transportu oraz inne kompletne i zdatne do użytku w momencie przyjęcia do używania przedmioty, a także inwentarz żywy o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, przeznaczone na własne potrzeby jednostki lub do oddania w używanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze. Do środków trwałych jednostki zalicza się również obce środki trwałe używane przez nią na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, jeżeli z innych przepisów wynika prawo dokonywania od nich odpisów (umorzeniowych) przez korzystającą z tych środków jednostkę, Rozumie się przez to, z zastrzeżeniem pkt 17, rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zalicza się do nich w szczególności: a)nieruchomości - w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, b)maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy, c)ulepszenia w obcych środkach trwałych, d)inwentarz żywy. Środki trwałe oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze zalicza się do aktywów trwałych jednej ze stron umowy, zgodnie z warunkami określonymi w ust. 4, MSR nr 16 Rzeczowe aktywa trwałe 7 przedstawia dwa stanowiska co do wyceny aktywów trwałych. Są one ujęte w tabeli 2. Na uwagę zasługują tzw. alternatywne metody wyceny środków trwałych, których zastosowanie zakłada możliwość ustalenia przez jednost- 7 Ibidem, s. 103.

3 kę sprawozdawczą wartości godziwej aktywów na dzień przeszacowania 8. Taką wartością może być wartość rynkowa, ustalona na podstawie opinii rzeczoznawców lub cena nabycia, którą jednostka musiałaby zapłacić za nabycie takiego samego składnika na dzień bilansowy z uwzględnieniem aktualnego stopnia dekapitalizacji. Tabela 2. Wycena majątku trwałego według Międzynarodowych Standardów Rachunkowości Podejście wzorcowe koszt historyczny 1. Rzeczowy majątek trwały należy wycenić według ceny nabycia lub kosztu wytworzenia pomniejszonego o umorzenie oraz zakumulowane odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości. Podejście alternatywne aktualizacja wyceny 1. Po początkowym ujęciu aktywów w cenie nabycia, względnie według kosztu wytworzenia, wartość rzeczowego majątku trwałego należy na dzień bilansowy wykazać według wartości przeszacowanej, stanowiącej wartość godziwą danego składnika na dzień przeszacowania, pomniejszona o kwotę późniejszego umorzenia i późniejszych zakumulowanych odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości. 2. Aktualizację należy przeprowadzać na tyle regularnie, aby wartość bilansowa nie różniła się w sposób istotny od wartości, która zostałaby ustalona przy zastosowaniu wartości godziwej na dzień bilansowy. Przeszacowaniu podlega zarówno wartość początkowa aktywu jak i kwota dotychczasowego umorzenia. 3. Jeżeli dana pozycja rzeczowego majątku trwałego jest przeszacowywana, to przeszacowaniu podlega cała grupa rzeczowego majątku trwałego, do której przynależy dany składnik aktywów. 4. Jeżeli wartość bilansowa aktywów wzrosła wskutek przeszacowania, zwiększenie należy odnieść bezpośrednio na kapitał własny (fundusz z aktualizacji wyceny). Jednakże zwiększenie wartości wynikające z przeszacowania powinno zostać ujęte jako przychód w takim zakresie, w jakim koryguje ono zmniejszenie wartości z tytułu przeszacowania tego samego składnika aktywów, które poprzednio ujęto w koszt danego okresu. 5. Jeżeli wartość bilansowa składnika aktywów zmniejszyła się wskutek przeszacowania, zmniejszenie należy ująć jako koszt danego okresu. Jednakże zmniejszenie wynikające z przeszacowania należy bezpośrednio odnieść w kapitał własny Źródło: Opracowanie własne na podstawie: MSR nr 16, Międzynarodowe Standardy Rachunkowości w praktyce, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa 2000, s W przepisach US GAAP wstępna wycena aktywów trwałych jest analogiczna do wyceny przedstawionej w MSR. 9 W ustawie o rachunkowości wycena bieżąca jest przedstawiona w art. 31, w którym mówi się jedynie o cenie nabycia i koszcie wytworzenia. Jednak do wyceny składników nabywanych w postaci darowizny lub aportu można również wykorzystać wartość rynkową lub wartość godziwą. 8 Ibidem, s Międzynarodowe standardy rachunkowości, Podobieństwa i różnice MSR, US GAAP i polskie przepisy o rachunkowości, PricewaterhouseCoopers, Warszawa 2002, s.49.

4 Zagadnieniem wpływającym na wartość rzeczowych aktywów trwałych prezentowanych w sprawozdaniu finansowym jest sposób naliczania planowych i nieplanowych odpisów. W MSR nr 16 Rzeczowe aktywa trwałe odpisy planowe są definiowane jako podlegająca amortyzacji wartość pozycji rzeczowego majątku trwałego, którą należy rozkładać w sposób systematyczny na przestrzeni okresu użytkowania 10 Podobne podejście prezentują UK GAAP i US GAAP 11 W ustawie o rachunkowości odpisy planowe są przedstawione jako odpisy amortyzacyjne umorzeniowe dokonywane w drodze systematycznego, planowego rozłożenia wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji. 12 Definicja ustawowa jest bardzo zbieżna z tekstem zawartym w MSR, pokazując przejście krajowych uregulowań w kierunku ujednolicenia z zasadami międzynarodowymi. Przepisy podatkowe w art. 16a oraz art. 16b ustawy o podatku dochodowym od os. prawnych 13 nie definiują pojęcia amortyzacji, lecz określają przedmiotowo, te składniki majątku, które podlegają odpisom. Analizując zakres w jakim amortyzacja wpływa na kształt sprawozdań można stwierdzić, że w obecnych warunkach gospodarczych największy wpływ będą miały odpisy amortyzacyjne w ujęciu bilansowym, ponieważ ustawa o rachunkowości oferuje szeroki obszar wyboru. Prawo podatkowe umożliwia wybór metod amortyzacji, ale jest on znacznie ograniczony. Różnice praw wyboru metod naliczania amortyzacji przedstawia tabela 3. Tabela 3. Prawa wyboru metody naliczania amortyzacji w świetle różnych regulacji prawnych Dopuszczalne metody dokonywania Regulacja prawna odpisów Metoda liniowa Metoda degresywna Międzynarodowe Standardy Rachunkowości Metoda zróżnicowanego odpisu Metoda odpisów jednorazowych Metoda uproszczona Metoda liniowa Metoda degresywna Metoda progresywna Metoda naturalna Ustawa o rachunkowości Metoda odpisów jednorazowych Metoda uproszczona Metoda uwzględniająca wartość netto środka trwałego na koniec okresu użyteczności ekonomicznej 10 Międzynarodowe standardy rachunkowości w praktyce, op. cit., s Międzynarodowe standardy rachunkowości. Podobieństwa., op. cit., s Ustawa z dnia 29 września 1994 o rachunkowości, (Dz. U. z 2002 Nr 76, poz. 694, z póź. zm.) 13 Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z póź. zm.)

5 Metoda liniowa Metoda degresywna Ustawa o podatku dochodowym Metoda odpisów jednorazowych Metoda odpisów 30 % wartości nowego środka Wymienione w tabeli 3 metody naliczania odpisów są scharakteryzowane w międzynarodowych standardach rachunkowości oraz w ustawie o rachunkowości. Według MSR przyjęta metoda amortyzacji powinna odzwierciedlać tryb konsumowania przez jednostkę gospodarczą korzyści ekonomicznych ze składnika aktywów 14 Jednocześnie jednostka powinna okresowo weryfikować metody amortyzacji, tak, aby potwierdzić, że wybrana metoda w dalszym ciągu odzwierciedla tryb konsumowania korzyści ekonomicznych przez jednostkę gospodarczą. Jeśli kierownictwo stwierdzi, że tryb konsumowania korzyści ekonomicznych uległ zmianie i że bardziej odpowiednie będzie zastosowanie innej metody amortyzacji powinna być wykorzystana do odpisów za bieżące i przyszłe okresy. Przepisy US GAAP również zezwalają na zmianę metody amortyzacji traktując ją jako zmianę zasad rachunkowości. Wpływ tej zmiany odzwierciedla się w rachunku zysków i strat za bieżący rok obrotowy. 15 Ustawa o rachunkowości określa warunki, które należy uwzględnić przy ustalaniu wysokości stawek i doborze metod amortyzacji. 16 Zasady naliczania amortyzacji według regulacji ustawy o rachunkowości przedstawia tabela 4. Tabela 4. Zasady naliczania amortyzacji środków trwałych według zasad ustawy o rachunkowości Wyszczególnienie Charakterystyka 1. Rozpoczęcie odpisów Nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania 2. Zakończenie odpisów Nie później niż z chwilą zrównania wartości odpisów lub umorzeniowych z wartością początkową środka trwałego, lub przeznaczenia go do likwidacji, sprzedaży, lub stwierdzenia jego niedoboru 3. Zasady określania okresu ekonomicznej użyteczności środka trwałego i stawek Przy określeniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej uwzględnia się okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego, na którego określenie, wpływają w szczególności: 1) liczba zmian, na których pracuje środek trwały, 2) tempo postępu techniczno ekonomicznego, 3) wydajność środka trwałego mierzona liczbą godzin pracy lub liczbą wytworzonych produktów albo innym właściwym miernikiem, 4) prawne lub inne ograniczenia czasu używania środka trwałego, 5) przewidywane przy likwidacji cena sprzedaży netto istotnej pozostałości środka trwałego (tzw. wartość rezydualna). 4. Metody amortyzacji Metoda liniowa, metoda degresywna, metoda progresywna, metody naturalna, metody uproszczone. 14 Międzynarodowe Standardy Rachunkowości w praktyce, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa 2000, s Międzynarodowe standardy rachunkowości. Podobieństwa.., op. cit., s Ustawa o rachunkowości, op. cit., art. 32 ust 2.

6 5. Uproszczenia w zakresie zasad dokonywania odpisów Dla środków trwałych o niskiej wartości początkowej można ustalać odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe w sposób uproszczony, przez dokonywanie zbiorczych odpisów dla grup środków trwałych zbliżonych rodzajem i przeznaczeniem lub jednorazowo odpisując wartość takich środków trwałych Ustawa o rachunkowości zezwala na samodzielne ustalanie stawek przez jednostki gospodarcze, w związku z tym mogą one różnić się od stawek przewidzianych w ustawie o podatku dochodowym, które mają charakter maksymalny, a ich stosowanie w celach podatkowych jest obowiązkowe. Jeżeli są one wyższe od przyjętych w przepisach podatkowych wówczas nadwyżka nie stanowi kosztów uzyskania przychodów. Mogą zaistnieć sytuacje, że z punktu widzenia amortyzacji bilansowej środek trwały będzie już w całości umorzony, a z punktu widzenia amortyzacji podatkowej nadal będą dokonywane odliczenia. Podobna sytuacja wystąpi przy sprzedaży środka trwałego, gdy wartość netto środka trwałego w księgach rachunkowych będzie inna od wartości określonej kosztem uzyskania przychodów. W związku z tym różnice między amortyzacją podatkową a bilansową mogą powodować tzw. przejściowe różnice pomiędzy wynikiem finansowym a dochodem podatkowym. Odpowiednio mogą to być aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego, gdy odpisy amortyzacyjne bilansowe są wyższe od podatkowych lub w sytuacji odwrotnej rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Charakterystyka zasad amortyzacji według przepisów podatkowych jest przedstawiona w tabeli 5. Tabela 5. Zasady naliczania amortyzacji według przepisów podatkowych Wyszczególnienie Charakterystyka 1. Rozpoczęcie odpisów Od miesiąca następnego po przyjęciu środka trwałego do używania; w wypadku, gdy amortyzuje się środek trwały jednorazowo, wtedy odpisy amortyza- cyjne mogą być dokonane w miesiącu zakupu lub w miesiącu następnym 2. Zakończenie odpisów W miesiącu zrównania się wartości początkowej z dotychczasowymi odpisami amortyzacyjnymi; w wypadku sprzedaży, likwidacji środka trwałego łącznie z tym miesiącem, w którym środek sprzedano, zlikwidowano 3. Metody amortyzacji Metoda liniowa, metoda degresywno liniowa, metoda jednorazowego odpisu amortyzacyjnego, metoda 30 % odpisu od nowego środka 4. Stawki amortyzacyjne Określone w przepisach prawa lub stawki indywidualne dla środków trwałych nabytych jako używane lub środków trwałych ulepszonych 5. Podwyższanie stawek Stawki amortyzacyjne można podwyższać, jeżeli środki trwałe są używane w warunkach złych lub pogorszonych 6. Obniżanie stawek stawek Stawki można obniżać, ale tylko do połowy ich wartości określonej w wykazie Zgodnie z art. 16i ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych odpisy amortyzacyjne ustala się według stawek określonych w wykazie stawek i z uwzględnieniem art. 16h ust. 1 pkt 1, który określa wartość, moment początkowy i

7 końcowy, w którym mogą być dokonywane odpisy amortyzacyjne, aby były kosztem uzyskania przychodów. Obok planowych odpisów w przedsiębiorstwach wystąpić mogą również odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Według ustawy, trwała utrata wartości 17 zachodzi wtedy, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że kontrolowany przez jednostkę składnik aktywów nie przyniesie w przyszłości w znaczącej części lub w całości przewidywanych korzyści ekonomicznych. Uzasadnia to dokonanie odpisu aktualizującego doprowadzającego wartość składnika aktywów wynikającą z ksiąg rachunkowych do poziomu ceny sprzedaży netto, a w przypadku jej braku do ustalonej w inny sposób wartości godziwej. Pojęcie trwałej utraty wartości ujęte w ustawie jest zgodne z MSR nr 36 Utrata wartości aktywów, który stwierdza, że składniki aktywów nie powinny być wyceniane powyżej ich wartości ekonomicznej. Składnik aktywów jest wykazywany w wartości przekraczającej jego wartość ekonomiczną, jeżeli jego wartość bilansowa jest wyższa od wartości, którą można uzyskać podczas jego użytkowania lub sprzedaży. Wartość ekonomiczną definiuje jako wartość możliwą do odzyskania, odpowiadającą cenie sprzedaży netto składnika aktywów lub jego wartości użytkowej, zależnie od tego, która z nich jest wyższa. Wartość użytkowa jest bieżącą, szacunkową wartością przyszłych przepływów środków pieniężnych, których wystąpienia oczekuje się z tytułu dalszego użytkowania składników aktywów oraz jego likwidacji na zakończenie okresu użytkowania. W razie wystąpienia przesłanek, świadczących o trwałej utracie wartości składnika aktywów, jednostka powinna na dzień bilansowy dokonać uprzednio oszacowanej korekty wartości danego składnika majątku. Dolną granicą odpisu aktualizującego jest cena sprzedaży netto, a w przypadku jej braku w inny sposób ustalona wartość godziwa. Jeżeli wartość godziwa jest ustalona na poziomie wartości rynkowej, jedyną różnicą między nią a ceną sprzedaży netto są bezpośrednie koszty likwidacji. Analiza wykorzystania wariantów wyceny w praktyce gospodarczej polskich przedsiębiorstw stała się przedmiotem badań ankietowych przeprowadzonych przez autora niniejszej publikacji. Badaniami były objęte 134 przedsiębiorstwa, które zostały podzielone na grupy według kryterium rodzaju działalności i wielkości. Uzyskane informacje stały się podstawą analizy doboru wariantów wyceny w zależności od charakteru i wielkości przedsiębiorstwa. Ze względu na ograniczoną objętość artykułu, zostaną przedstawione wybrane wyniki badań odnoszące się do rzeczowych aktywów trwałych. 17 Ustawa o rachunkowości, op. cit., art. 28 ust 7.

8 Schemat 1 prezentuje wybór sposobu wyceny bilansowej rzeczowych aktywów trwałych. Schemat 1. Wycena bilansowa środków trwałych Liczba przedsiębiorstw Produkcyjne duże Produkcyjne małe Handlowe duże Handlowe małe Usługowe duże Usługowe małe Inne duże Inne małe Zagraniczne duże Zagraniczne małe cena zakupu skory gowana o odpisy umorzeniowe oraz odpisy z ty tułu trwałej utraty wartości cena naby cia skory gowana o odpisy umorzeniowe oraz odpisy z ty tułu trwałej utraty wartości koszt wy tworzenia skory gowany o odpisy umorzeniowe oraz odpisy z ty tułu trwałej utraty wartości wartość ry nkowa skory gowana o odpisy umorzeniowe oraz odpisy z ty tułu trwałej utraty wartości wartośc godziwa skory gowana o odpisy umorzeniowe oraz odpisy z ty tułu trwałej utraty wartości W większości przedsiębiorstw wycena bilansowa środków trwałych dokonywana odbywa się według ceny nabycia oraz ceny zakupu. Wycena po koszcie wytworzenia jest stosowana w 15 procentach badanych jednostek (20 j.g.). Część przedsiębiorstw wykorzystuje również wartość rynkową oraz wartość godziwą. Wymienione metody wyceny mają zastosowanie dla składników wnoszonych do firmy na przykład w formie: aportu, darowizny. Jak już wspomniano istotnym aspektem prezentacji rzeczowych aktywów trwałych w bilansie handlowym i podatkowym jest możliwość wyboru metody dokonywania odpisów. Prawa wyboru w zakresie odpisów dotyczą: podstawy prawnej naliczania amortyzacji, zastosowanych metod naliczania amortyzacji. Schemat 2 pokazuje, że większość przedsiębiorstw stosuje odpisy amortyzacyjne dla celów podatkowych. Jest to podyktowane tym, że amortyzacja wykazuje silny związek z polityką podatkową. Naliczanie amortyzacji wynikającej z zasad ustawy o rachunkowości wymusza stosowanie podwójnej ewidencji oraz różnic przejściowych między kosztami bilansowymi i podatkowymi. Schemat 2. Podstawy prawne amortyzacji

9 ustawa o podatku dochodowym 89% ustawa o rachunkowości 11% Wykorzystanie możliwości wyboru metody amortyzacji środków trwałych w badanych przedsiębiorstwach przedstawia schemat 3. Schemat 3. Metody amortyzacji środków trwałych Liczba przedsiębiorstw Produkcyjne duże Produkcyjne małe Handlowe duże Handlowe małe Usługowe duże Usługowe małe Inne duże Inne małe Zagraniczne duże Zagraniczne małe jednorazow y odpis metoda liniow a metoda degresyw na metoda progresyw na metoda naturalna metoda uw zgl w artośc końcow ą Wśród wymienionych metod najczęściej jest wykorzystywana metoda liniowa. Kolejna jest metoda odpisów jednorazowych, stosowana dla środków o niskiej wartości. Najrzadziej są wykorzystywane metody: progresywna, naturalna oraz uwzględniająca wartość netto środka trwałego na koniec okresu użyteczności ekonomicznej. Powodem braku zainteresowania tymi metodami może być niedostateczna wiedza na ich temat, a także fakt, że nie uznaje ich prawo podatkowe. Podsumowanie

10 Podsumowując, można stwierdzić, że prezentowana w sprawozdaniach finansowych wartość przedsiębiorstwa jest uzależniona od rodzaju stosowanych zasad wyceny. W dużych jednostkach gospodarczych przeważa stosowanie zasad w odniesieniu do bilansu handlowego, przedsiębiorstwa małe częściej wykorzystują w odniesieniu do bilansu podatkowego. Taki wybór wynika z różnych potrzeb informacyjnych. Małe jednostki ograniczają swoje potrzeby informacyjne do rozliczenia obciążeń podatkowych. Duże przedsiębiorstwa biorą pod uwagę zagadnienia podatkowe, lecz istotne są również potrzeby informacyjne inwestorów, kredyto i pożyczkodawców oraz innych grup. Literatura 1. Ijiri Y., Foundation of Accounting Measurement Practice, New York Kamela Sowińska A., Wycena przedsiębiorstw i ich mienia w warunkach inflacji, FRR w Polsce, Warszawa Kaplan R., D. Horton D. Strategiczna karta wyników, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Luty Z., Przedmiot, mierniki i algorytmy wartości w rachunkowości, w: Problemy wyceny w rachunkowości, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Nr 911, Wrocław Luty Z., Problemy wyceny w jednostkach gospodarczych, Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej SKwP, Nr 60, Warszawa Helin A., Sprawozdanie finansowe według Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa Międzynarodowe standardy rachunkowości, Podobieństwa i różnice MSR, US GAAP i polskie przepisy o rachunkowości, PricewaterhouseCoopers, Warszawa Międzynarodowe Standardy Rachunkowości w praktyce, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa Ustawa z dnia 29 września 1994 o rachunkowości, (Dz. U. z 2002 Nr 76, poz. 694, z późniejszymi zmianami) 10. Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późniejszymi zmianami) Influence pricing of material assets permanent on value of firm Summary Measurement is essence of accountancy and without settlements this, what is measured and how is measured, is not possible proper understanding of accountancy. Measurement is essential, if not one can of something measure, not one can this manage. Value is abstract category. Means feature of thing, occurrences, conducts, and also reaching between them accounts. Among value and pricing reach accounts of reciprocity. Pricing is art of calculation, instead value is subjective feeling of potential possessor of object, which can accept, be not to agree with settled pricing. One can so ascertain, that process of qualifying values is measurement. This paper presents introduction of rules of pricing of material assets permanent and indication of practical variants of pricing of components in examined firms.