III Międzynarodowa Konferencja Logopedyczna Logopedia w teorii i praktyce. Katowice, r. Noty i streszczenia wystąpień prelegentów

Transkrypt

1 III Międzynarodowa Konferencja Logopedyczna Logopedia w teorii i praktyce Katowice, r. Noty i streszczenia wystąpień prelegentów I. REFERATY 1. Doc. dr dab. n. ped. Karel Neubauer Department of Special Education and Speech-Language Therapy Fakulty of Education University of Hradec Králové and Medical Speech-Language Therapy Česká Lípa Nota o autorze: Doc. dr hab. n. ped. Karel Neubauer od ponad 25 lat pracuje z dziećmi i dorosłymi, zapewniając im opiekę logopedyczną, a od 15 lat jest logopedą klinicznym w Czeskiej Lipie. Jest specjalistą z zakresu nauczania logopedii na Uniwersytecie Hradec Kralove i uczestniczy w programie kształcenia podyplomowego logopedów klinicznych w Republice Czeskiej. W roku 2010 habilitował się na Uniwersytecie Komeńskiego w Bratysławie, w zakresie logopedii i jest aktualnie pierwszym docentem logopedii wśród czeskich logopedów klinicznych. Docent Neubauer jest współautorem wielu prac naukowych z zakresu logopedii i neuropsychologii, a także głównym autorem monografii poświęconej problematyce zakłóceń neurologicznych w komunikacji dorosłych (wydawnictwo Portal, Praga 2007). Jest także autorem licznych artykułów z zakresu praktyki w wydawnictwach cyklicznych oraz zbiorach wydawnictw. Jest autorem często przytaczanym i cytowanym w piśmiennictwie publikującym artykuły poświęcone problematyce neurogennych zakłóceń mowy, przede wszystkim dyzartrii. W latach kierował redakcją cyklicznego wydawania Logopedii klinicznej w praktyce oraz diagnostyki i terapii zakłóceń komunikatywnych. For the past 25 years he has been working with both children and adults on speech and language disorders and for the past fifteen years he has been leading the workplace of Medical Speech-language therapy (SLT) in Česká Lípa. He is a garantee of education Speech-language therapy for students at the University of Hradec Králové and he is involved in the post-gradual educational program Medical Speech-language

2 therapy. He is the first Czech SLT and associative professor for Speech-language therapy, from 2010 at Komensky University in Bratislava. Doc. Neubauer is the co-autor of numerous books focused on topics related to SLT and Neuropsychology, he is the author of first Czech Monography about Neurogenic Disorders of Communication in adult people (Praha, Portál, 2007). He is also the author of dozens of articles published in professional and scientific journals. He is frequently quoted in articles focused on neurologically based communication disorders, in particular dysartria. From 1995 until 2009 he was the leading editor of the journals klinická logopedie v praxi and diagnostika a terapie poruch komunikace. Tytuł wystąpienia w języku polskim: Dzieci z opóźnionym rozwojem mowy w praktyce logopedy klinicznego problematyka dyferencjalnej diagnostyki, a efektywność długotrwałej opieki logopedycznej. Tytuł wystąpienia w języku angielskim: Children with delay of development of speech in a practice of medical speechlanguage therapy - problems of the differential assessment and effectiveness of the long - term care. Dzieci z opóźnionym rozwojem mowy stanowią liczną grupę wymagającą opieki logopedycznej. Dzieci te są najczęściej kierowane do objęcia opieką przez logopedów klinicznych w wieku lat, z wcześniejszą diagnozą lekarza pediatry, neurologa dziecięcego czy logopedy opóźniony rozwój mowy. Dyferencyjna diagnostyka rozwojowych zaburzeń nawiązuje do wczesnej diagnostyki pediatrycznej, foniatrycznej czy neurologicznej. Często jest wynikiem podsumowania logopedycznych możliwości dziecka, albo wstępem do rozpoczęcia takiego rozpoznania. Wspólnie z rozpoznaniem psychologicznym pozwala na rozwiązanie podstawowego zadania czy opóźnienie rozwoju mowy i możliwości językowych dziecka wynika z : zaburzeń funkcji motorycznych mowy, specyficznych zaburzeń w rozwoju indywidualnych możliwości językowych, zaburzeń percepcji słuchowej, całkowitego opóźnienia funkcji kognitywnych, wpływu rozwojowych zaburzeń, wpływu środowiska (uraz psychiczny). Niewłaściwa ocena przyczyny opóźnionego rozwoju mowy dziecka może mieć bardzo poważne konsekwencje dla jego dalszego funkcjonowania w społeczeństwie, dlatego

3 jest to najważniejsze zadanie diagnozy logopedycznej. Diagnoza musi być wynikiem współdziałania na płaszczyźnie lekarz, psycholog, logopeda w trakcie długotrwałej, a czasami krótkiej diagnozy. Nie można dopuścić do zakwalifikowania dzieci ze specyficznymi zaburzeniami rozwojowymi zdolności językowych czy też ciężkimi zaburzeniami motoryki narządów mowy do kategorii opóźnienia umysłowego, potrzeba też szybkiego ustalenia, czy nie występuje wada słuchu, która może być przyczyną opóźnionego rozwoju mowy u dziecka. W praktyce logopedy klinicznego od początku pracy z dzieckiem prowadzony jest wczesny program stymulacyjny wspierający komunikacyjne i kognitywne możliwości dziecka, które jest prowadzone wg podstawowych punktów strategii terapeutycznej. Początkową część terapii stanowi stymulacja funkcji kognitywnych, która ma istotny wpływ na rozwój mowy, czyli wzrokowej i słuchowej dyferencjacji (związanej z rozwojem grafomotoryki) oraz indywidualnego systemu językowego dziecka dotyczącego biernego i czynnego słownictwa, a także złożonych wypowiedzi. Rozwój artykulacji dziecka kształtuje się na podstawie wyżej wymienionych płaszczyzn i podlega indywidualnemu rozwojowi kognitywnych możliwości dzieci z rozwojową dysfazją. Jest więc skierowany na słuch fonemowy i jest prowadzony w kierunku rozwoju wypowiedzi pod kątem jej zrozumiałości. Dlatego nie jest skierowany tylko na jedną głoskę, ale w kierunku odróżniania grupy bliskich sobie pod względem fonemowym głosek np. syczących -szumiących, albo dźwięcznych - bezdźwięcznych i wykorzystuje rytmizację w trakcie ruchów narządów mowy i ręki. W ten sposób zmniejsza występowanie zamiany głosek, redukcję części wyrazów oraz mogilalie głosek. Dzieci dotknięte tymi problemami wymagają specjalnych pedagogicznych i logopedycznych umiejętności logopedy. Efektywna, długotrwała opieka logopedyczna jest w tym wypadku wezwaniem długotrwałego, w większości wieloletniego prowadzenia procesu terapeutycznego. Proces ten gwarantuje efektywne wsparcie odpowiedniego i efektywnego przygotowania dziecka z dysfazją rozwojową do specjalnego programu, który jest przystosowany do możliwości dziecka w zakresie nauki i wychowania w szkole. Children with delay of development of speech represent quite frequently groups treated at the Speech-Language Therapy workplaces. These children are mostly forwarded into the care of the Department of Clinical Logopedics at the age of 3 to 4, with the primary diagnosis of delayed speech development, based on the recommendation of a pediatrician, a neurologist or a speech-language therapist.

4 Differential diagnostics of developmental disorders follows the primary pediatric, phoniatric or neurological diagnostics; or the indicative speech therapy evaluation of child s abilities is often a basis for initiation of this examination. Together with psychological examination, it contributes to the solution of a basic task if the retardation of speech and linguistic abilities of a child follows from: disorders based on motor and speech functions; specific disorders of individual linguistic abilities development (developmental dysphasia syndrome) hearing perception disorders; overall retardation of cognitive functions; influence of a pervasive developmental disorder; social influence (early mental deprivation). Incorrect evaluation of the reason for child s speech abilities development retardation can have very serious consequences for his/her future. It is one of the most responsible tasks of speech therapy diagnostics. The decision must be acquired on the basis of doctor s intervention a psychologist and a speech therapist, and practical realization of long-term, not only one-time diagnostics. It is necessary to prevent classification of children with a specific disorder of linguistic abilities development or a serious disorder of speech organs motorics into the category of mental deficit. It is also necessary to discover a possible hearing defect as the reason for the retardation of child s speech communication development in time. Subsequently, the primary stimulation program is elaborated at the Department of Clinical Logopedics, supporting the child s communicative and cognitive abilities. This program is based on the principles of fundamental components of therapeutic strategies. The primary component of the therapy is the stimulation of cognitive functions, which then influences the development of speech functions, thus affecting the development of visual and auditory differentiation (related to graphic and motor abilities) and influencing the child s individual language system, i.e. impressive and expressive vocabulary, as well as grammatization of multi-word figures in speech. The development of articulation originates in the development of the above-cited areas and respects the particularities of cognitive abilities in a child with developmental disorder. It is oriented towards its phonemic sense of hearing, i.e. differentiation of close speech sounds, and it makes efforts to develop speech comprehensibility. Therefore, this strategy is not closely oriented towards one particular speech sound, but it aims to develop the differentiation of a group of phonemically close sounds, such as sibilants or voiced-voiceless phonemes, and it applies rhythmical procedures in relation to speech organs and manual movement. Thus, this strategy gradually reduces

5 the instances of mistaking sounds, reducing word parts and the occurrence of mogilalia. These children require high standards in special pedagogy and therapeutic abilities on the part of speech therapists. A successful long-term therapy demands a long-lasting therapeutic procedure, frequently continuing for several years till end. This procedure also requires effective and adequate support of the integrative school for children with developmental delay of speech in the type of the educational program provided, which must correspond to their educational capacity. 2. dr hab. Prof. UŚ Bernadeta Niesporek-Szamburska Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katedra Dydaktyki Języka i Literatury Polskiej Nota o autorze: Dr hab. prof. UŚ, językoznawca, dydaktyk. Zainteresowania badawcze: język dziecka, językowy świata dzieci i młodzieży, glottodydaktyka, a także język i styl tekstów dla dzieci i młodzieży. Autorka książek: Język wierszy dla dzieci (na materiale Świerszczyka ), Językowy obraz pór roku i tradycji kulturowych w twórczości dzieci, Dziecko w świecie języka (współautorska), Stereotyp czarownicy i jego modyfikowanie (2013), redaktorka i współredaktorka 8 monografii, m.in.: Dziecko język tekst, Wiedza o języku i kompetencje językowe uczniów. Tytuł wystąpienia w języku polskim: O procesie opanowywania języka przez dziecko nabywanie i uczenie się. Tytuł wystąpienia w języku angielskim: The process of language acquisition by a child acquiring and learning. Opracowanie dotyczy poznawania języka pierwszego przez dziecko. Autorka określa środowiska, w których przebiega proces oswajania i uczenia się języka. Przytacza teorie opisujące sposób nabywania języka (m.in. odkrywające przejście od uniwersalnego wzorca językowego do wzorca specyficznego dla języka ojczystego w procesie percepcji mowy przez dziecko). Przedstawiając podejście komunikacyjne (perspektywę interakcyjną), autorka wskazuje na zróżnicowane relacje społeczne, z którymi dziecko spotyka się w środowisku rodzinnym, rówieśniczym i instytucjonalnym, a które, poza pamięcią i zdolnościami poznawczymi, wpływają na tempo poznawania

6 języka. W zakresie oddziaływań instytucjonalnych, w opracowaniu określa się także trzy sfery działań, jakim podlega język dziecka: rozwijanie języka osobniczego, budowanie świadomości językowej dziecka oraz wdrażanie sprawności językowych dziecka w rolach nadawcy i odbiorcy. The study involves learning a first language by a child. The author describes environment, where the process of getting familiar with the language and learning the mother tongue proceeds. The author mentions the theories describing the way the language is learned, and among others those, which reveal how the universal language pattern transforms through the process of child s speech perception into the pattern, which is typical for the mother tongue. Showing communicative approach (interactive perspective), the author also points the different social relations, which a child faces in family, institutional and peer s environment and which influence, besides memory and cognitive skills, the rate the first language is learned. According to the institutional actions, the study also describes three areas of activities which influence the child s language: developing individual language, building child s language consciousness and accustoming child s language skills as a sender and a receiver. 3. dr n. hum. Dorota Lipiec Pracownia Logopedii, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Warszawa Nota o autorze: Doktor nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki, pedagog specjalny, logopeda. Adiunkt w Pracowni Logopedii APS i logopeda w przedszkolu masowym. Zainteresowania naukowe (m.in.): porozumiewanie się osób po laryngektomii całkowitej i usprawnianie logopedyczne po zabiegu wyłuszczenia krtani. Tytuł wystąpienia w języku polskim: Karta badania logopedycznego osób po laryngektomii całkowitej. Tytuł wystąpienia w języku angielskim: Speech disorders assessment card for patients after the total laryngectomy.

7 Podczas wystąpienia autorka przedstawi własną propozycję narzędzia diagnostycznego Kartę badania logopedycznego osób po laryngektomii całkowitej. W polskiej literaturze logopedycznej brakuje szczegółowych opisów postępowania diagnostycznego oraz narzędzi badawczych przeznaczonych do oceny trudności w komunikowaniu się osób po całkowitym usunięciu krtani. Prezentowane narzędzie stworzone zostało z myślą o ujednoliceniu przebiegu badania logopedycznego tych osób. The author will present her own proposal of a diagnostic tool The speech disorders assessment card for patients after the total laryngectomy. Polish literature related to logopedics lacks detailed descriptions of the diagnostic procedure and examination tools used to assess difficulties in communication of patients after the total laryngectomy. The presented tool was established in order to unify the mode of logopedics examination of such people. 4. dr hab. Ewa Haman, mgr Magdalena Łuniewska Instytut Badań Edukacyjnych, Uniwersytet Warszawski Nota o autorach: Ewa Haman dr hab.; bada rozwój leksykalny dzieci jedno- i dwujęzycznych; tworzy narzędzia do oceny poziomu rozwoju językowego dzieci w wieku przedszkolnym: jest współautorką Obrazkowego Testu Słownikowego Rozumienie OTSR, Testu Rozwoju Językowego TRJ i Międzyjęzykowych Zadań Leksykalnych (Cross-linguistic Lexical Tasks CLTs). Magdalena Łuniewska - doktorantka na Wydziale Psychologii UW; współautorka Testu Rozwoju Językowego TRJ, Międzyjęzykowych Zadań Leksykalnych CLTs oraz normalizacji Obrazkowego Testu Słownikowego - Rozumienie OTSR; w ramach "Diamentowego Grantu" MNiSW szuka testów słownikowych najlepiej wspierających diagnozowanie SLI. Tytuł wystąpienia w języku polskim: Diagnoza specyficznego zaburzenia językowego (SLI) u dzieci jedno- i dwujęzycznych perspektywa polska.

8 Tytuł wystąpienia w języku angielskim: Diagnosis of specific language impairment (SLI) in monolingual and bilingual children: Polish perspective. Pełna diagnoza SLI u dzieci jednojęzycznych przyswajających język polski była do tej pory niemożliwa ze względu na brak znormalizowanych narzędzi psychometrycznych. Podobne problemy występują także w odniesieniu do dzieci dwujęzycznych w wielu krajach. Diagnoza dzieci dwujęzycznych, stawia inne wyzwania, np. wymaga uwzględnienia dostępu dziecka do języków, a przede wszystkim oceny obu języków. Kilka nowych testów i zadań opracowanych z myślą o dzieciach przyswajających polski i/lub dwujęzycznych może istotnie zmienić tę sytuację na lepsze. Full diagnosis of SLI in Polish monolingual children was so far impossible due to the lack of normed psychometric tools. Similar limitations concern bilingual children in many countries. Diagnosis of bilinguals puts also other challenges, e.g. requires considering language input, and most importantly requires assessment in both child s languages. Some new tests and tasks, designed for children acquiring Polish and/or bilingual may significantly change this conditions for the better. 5. mgr Agnieszka Kurowska-Janecka Katedra Audiologii i Foniatrii, Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie Nota o autorze: Agnieszka Kurowska-Janecka śpiewaczka, logopeda i terapeuta głosu. Jest pracownikiem naukowym w Katedrze Audiologii i Foniatrii na Wydziale Wokalno- Aktorskim UMFC. Bierze udział w projektach naukowych, prowadzi trening czynności głosotwórczych i przedmiot techniki wokalne w mowie i śpiewie. Tytuł wystąpienia w języku polskim: Rola właściwej aktywności mięśni artykulacyjnych na poszczególnych etapach tworzenia mowy.

9 Tytuł wystąpienia w języku angielskim: The role of proper activity of articulation muscles at various stages of the act of voice creation. Sprawność, wzajemne ułożenie, współpraca artykulatorów oraz maksymalne ograniczenie wysiłku podczas tworzenia głosu, determinują jakość tworzonej mowy. Istotnym elementem kształcenia osób wykorzystujących głos profesjonalnie jest nauka odczuwania różnicy pomiędzy stanem napięcia a stanem rozluźnienia mięśni artykulacyjnych w korelacji z mięśniami oddechowymi. Stan spoczynkowy i stan maksymalnego rozluźnienia mięśni, stanowią pozycję wyjściową do szybkiej i precyzyjnej realizacji zadań głosowych. Efficiency, mutual arrangement, collaboration of articulators and minimization of effort when creating voice determine the quality of the speech created. An important element of the training of professional voice users is to teach them feeling the difference between the state of tension and the state of relaxation of articulation muscles in correlation with respiratory muscles. Repose and state of maximum muscle relaxation are the starting point for fast and precise execution of tasks related to voice emission. 6. dr n. hum. Mieczysław Chęciek Staropolska Szkoła Wyższa w Kielcach, Specjalistyczne Centrum Terapii Jąkania w Wodzisławiu Śląskim mgr Elżbieta Bijak Szkoła Podstawowa Nr 3 z Oddziałami Integracyjnymi w Mikołowie, Specjalistyczne Centrum Terapii Jąkania w Wodzisławiu Śląskim Nota o autorach: Mieczysław Chęciek, dr nauk humanistycznych, pedagog, neurologopeda, nauczyciel akademicki. Autor Zmodyfikowanego Programu Psychofizjologicznej Terapii Jąkających się, opracowanego na podstawie wieloletnich doświadczeń w pracy terapeutycznej z jąkającymi się oraz wiedzy i umiejętności zdobytych w czasie licznych szkoleń i staży u uznanych specjalistów, m.in. w zakresie terapii jąkania i zaburzeń głosu w ośrodkach logopedyczno-foniatrycznych w Berlinie Zachodnim, Monachium, Londynie, Oksfordzie. Jego zainteresowania naukowe i praktyczne koncentrują się na

10 problematyce klinicznych i logopedycznych zagadnień niepłynności mowy (opublikował kilkadziesiąt opracowań na temat różnych aspektów jąkania). Jest zasłużonym działaczem Polskiego Towarzystwa Logopedycznego, wieloletnim zastępcą przewodniczącego ZG PTL oraz wieloletnim przewodniczącym ŚO PTL. Za swoje osiągnięcia naukowe i zawodowe oraz promowanie polskiej myśli logopedycznej na arenie międzynarodowej został odznaczony przez Prezydenta RP Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Elżbieta Bijak, mgr pedagogiki, neurologopeda, oligofrenopedagog. Pracuje w Szkole Podstawowej nr 3 z Oddziałami Integracyjnymi w Mikołowie oraz współpracuje z dr. M. Chęćkiem w Specjalistycznym Centrum Terapii Jąkania w Wodzisławiu Śląskim. Jest terapeutą mowy podczas specjalistycznych turnusów terapeutycznych dla osób jąkających się organizowanych przez SCTJ w Wodzisławiu Śląskim. Jest współautorką/autorką kilku artykułów oraz książki poświęconej problematyce jąkania. Tytuł wystąpienia w języku polskim: O etyce zawodu logopedy w opinii studentów logopedii, logopedów, rodziców i pełnoletnich osób z zaburzeniami mowy doniesienia z badań własnych. Tytuł wystąpienia w języku angielskim: Ethical aspects of logopedic profession in the opinion of students of logopedic and logopedists, parents and adults patients with speech disturbanced as well results of own research findings. Autorzy w swoim referacie przedstawiają wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w 2015 roku wśród 85 logopedów i studentów neurologopedii na temat ich wiedzy i stosunku do zawartych treści europejskiego kodeksu etycznego zawodu logopedy (przetłumaczonego i opublikowanego w 24.tomie Logopedii oraz przystosowanego dla potrzeb Polskiego Związku Logopedów). Ankietowani odpowiedzieli na 22 pytania dotyczące znajomości i celowości dostosowania się polskich logopedów do standardów europejskich w zakresie norm wyznaczonych przez kodeks etyczny CPLOL na odcinkach ich odpowiedzialności osobistej, zawodowej, odpowiedzialności w stosunku do pacjenta i kolegów logopedów, do stowarzyszenia/związku oraz w stosunku do nauki. Około 88% ankietowanych opowiedziało się za potrzebą znajomości kodeksu przez polskich logopedów, a prawie 86% wypowiedziało się iż znają treści zawarte w kodeksie opublikowanym na łamach Logopedii czy też na

11 stronie internetowej PZL. Zdecydowana większość stwierdziła, że kwalifikacje logopedy powinny być potwierdzone dyplomem ukończenia studiów logopedycznych, a w trakcie terapii powinno się dbać o całościowy rozwój dziecka/pacjenta i wykorzystywać różne metody, także z pokrewnych dziedzin. W zakresie odpowiedzialności w stosunku do pacjenta aż 84% badanych podało iż podstawowym zadaniem logopedów jest rzetelne prowadzenie długoterminowej terapii, adekwatnej do danego zaburzenia. Około 58% respondentów podało iż wielkim błędem staje się coraz częściej występująca dyskredytacja kolegów logopedów, co szkodzi ich zawodowej pozycji. W referacie zostaną opisane wyniki dalszych wypowiedzi studentów i logopedów, co zapewne wpłynie na zwiększenie zainteresowania słuchaczy etycznymi problemami w zakresie wypełniania zawodu logopedy. Ze względu na obszerny materiał dotyczący wyników badań wśród studentów neurologopedii i logopedów wypowiedzi rodziców i pacjentów dorosłych będą potraktowane marginalnie. In their paper, the authors show the results of poll studies conducted in 2015 among 85 logopedists and students of neurologopedics concerning their knowledge about and their attitude towards the contents of the European Logopedists Code of Practice (translated and published in the 24th issue of 'Logopedics' and adapted to the needs of the Polish Logopedic Association). The interviewees answered 22 questions pertaining to their knowledge of the European standards as well as the advisability of Polish logopedists condoning to them as far as the CPLOL code of practice norms are concerned, within their personal and professional responsibility, the responsibility towards their patients and fellow logopedists, towards the association, and concerning science. About 88% of the interviewees thought it is advisable for Polish logopedists to be knowledgeable in the code of practice, and almost 86% claimed to know the contents of the code published in 'Logopedics' or on the PLA website. The vast majority agreed that logopedic qualifications should be confirmed by a higher education diploma in logopedics, and that during therapy logopedists should care for a wholistic development of the child/patient and use various methods, from related fields as well. Concerning the responsibility towards the patient, as many as 84% of respondents claimed that the basic task of a logopedist is to earnestly lead a long-term therapy, adequate for a certain disorder. Around 58% of interviewees claimed that the more and more common practice of discrediting fellow logopedists, which harms their professional position, is a big mistake. In the paper, further results of the polls shall be described, which will certainly increase the interest of the audience in the question of ethical problems that relate to the logopedic profession. Because of the vast results

12 material from among the neurologopedic students and logopedists, the answers of parents and patients will be treated marginally. 7. dr n. hum. Małgorzata Szalińska-Otorowska Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości w Gliwicach, Poradnia Logopedyczna w Gliwicach, Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych SON w Gliwicach, Sekcja Afazja Nota o autorze: Doktor nauk hum., pedagog-logopeda, długoletni pracownik Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej w Gliwicach, wykładowca Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości Studia Podyplomowe Logopedii, założycielka sekcji Afazja Stowarzyszenia Osób Niepełnosprawnych, Inwalidów, Ich Opiekunów i Przyjaciół w Gliwicach. Tytuł wystąpienia w języku polskim: Terapia chorych z afazją. (na przykładzie terapii grupowej sekcji Afazja SON w Gliwicach. Tytuł wystąpienia w języku angielskim: Therapy of the patients with aphasia. Abstarakt w języku polskim: W wystąpieniu pragnę przedstawić metody terapii grupowej dorosłych afatyków Sekcji Afazja SON (Stowarzyszenia Osób Niepełnosprawnych, Inwalidów, Ich Opiekunów i Przyjaciół) w Gliwicach. Działamy w ramach wolontariatu od 2003 roku. W pracy terapeutycznej oprócz standardowych metod postępowania logopedycznego, wykorzystujemy elementy psychoterapii, muzykoterapii i arteterapii. Abstarakt w języku angielskim: In my speech, I would like to introduce the methods of group therapy of adult people with aphasia, "Aphasia" SON. (Association for the Disabled, Invalids, their carers and friends) in Gliwice. We are volunteers since In the therapeutic work, apart from standard methods of speech therapy procedure, we used elements of psychotherapy, music therapy, and art therapy. At our meetings we realize the idea of social support.

13 8. mgr Elżbieta Bogacz Gliwicki Ośrodek Adaptacyjno-Rehabilitacyjny; Centrum Regionalnych Placówek Pieczy Zastępczej w Gliwicach mgr Anna Bogacz-Rybczak Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 5 w Gliwicach gimnazjum i liceum z oddziałami integracyjnymi Nota o autorach: Mgr Elżbieta Bogacz - psycholog i neurologopeda z doświadczeniem w pracy z dziećmi od wieku niemowlęcego do wieku szkolnego z zaburzeniami rozwoju i niepełnosprawnościami. Zajmuje się przede wszystkim diagnozą rozwoju psychoruchowego i mowy oraz konstruowaniem programów terapeutycznych. Mgr Anna Bogacz-Rybczak Psycholog, specjalista terapii pedagogicznej, rewalidacji i wczesnego wspomagania. Zajmuje się diagnozą i terapią dzieci w wieku szkolnym z zaburzeniami zachowania i emocji oraz niepełnosprawnościami. Tytuł wystąpienia w języku polskim: Rola oceny rozwoju psychoruchowego dziecka w kompleksowej diagnozie logopedycznej Tytuł wystąpienia w języku angielskim: The role that an assessment of a child s psychomotor development plays in a comprehensive speech therapy diagnosis Abstarakt w języku polskim: W wystąpieniu podkreślono rolę oceny rozwoju psychoruchowego dziecka w kompleksowej diagnozie logopedycznej i psychopedagogicznej. Szczególną uwagę zwrócono na funkcjonalny charakter oceny rozwoju z uwzględnieniem sfer oraz poziomów rozwojowych. Włączenie całościowej oceny rozwoju dziecka do standardu postępowania logopedycznego pozwala na prawidłowe przeprowadzenie diagnozy, szczególnie o charakterze różnicowym. Zaprezentowana została propozycja standaryzowanej oceny rozwoju dziecka.

14 The presentation highlights the role that an assessment of a child s psychomotor development plays in a comprehensive psychopedagogic and speech therapy diagnosis. A particular emphasis has been placed on a functional aspect of the development assessment, including spheres and levels of development. Applying the comprehensive assessment of a child s development to the standard speech therapy practice facilitates a proper diagnosis of speech impediments, particularly the differential diagnosis. 9. dr n. hum. Joanna Trzaskalik Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda w Mysłowicach Nota o autorze: Dr n. hum. Joanna Trzaskalik logopeda i glottodydaktyk, adiunkt w Górnośląskiej Wyższej Szkole Pedagogicznej im. Kardynała Augusta Hlonda w Mysłowicach. Od wielu lat zajmuje się kształceniem logopedycznym nauczycieli edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej. Od 2002 w Górnośląskiej WSP roku prowadzi podyplomowe studia Logopedii z glottodydaktyka, a od 2013 roku także z Surdologopedii i Neurologopedii. Jest autorka artykułów dotyczących etiologii zaburzeń mowy dzieci w wieku przedszkolnym. Tytuł wystąpienia w języku polskim: Seplenienie boczne prawda i fałsz. Tytuł wystąpienia w języku angielskim: Sigmatismus lateralis truth and false. Sygmatyzm boczny ( sigmatismus lateralis) należy do tych wad, które są trudne w terapii, zwłaszcza dla początkujących i niedoświadczonych logopedów. W literaturze przedmiotu znajdujemy wiele opisów tej wady i spotykamy różne jej podziały. Należy się zastanowić, czy trudności nie wynikają właśnie z wielości znajdujących się w literaturze logopedycznej opisów tej wady, a także z ich niejednoznacznością i nieprecyzyjnością. W swoim wystąpieniu autorka analizuje opisy seplenienia bocznego, podejmuje również próbę systematyzacji informacji związanych z tą wadą.

15 Sigmatismus lateralis is one of the impediments which are hard in therapy, especially for beginner and inexperienced speech therapists. This impediment is numerously described and categorized in subject literature. It is possible that difficulties in its treatment are caused by a variety of ambiguous and imprecise descriptions. In her presentation, the author analysis descriptions of sigmatismus lateralis, and tries to systematize information about it. 10. mgr Barbara Sambor Państwowa Wyższa Szkołą Teatralna im. L. Solskiego w Krakowie, Wydział Aktorski Nota o autorze: Mgr Barbara Sambor aktorka, logopeda medialny, neurologopeda, wykładowca wymowy scenicznej na Wydziale Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. L. Solskiego w Krakowie, doktorantka w Instytucie Języka Polskiego UŚ. Zajmuje się terapią logopedyczną osób zawodowo posługujących się głosem oraz rehabilitacją neurologopedyczną. Tytuł wystąpienia w języku polskim: Dyslalia: temat poznany czy rozpoznawany? Tytuł wystąpienia w języku angielskim: Dyslalia: a well-recognized or an under-recognized issue? Dyslalia pojmowana jest często jako proste zaburzenie mowy. W trakcie prelekcji zaprezentowany zostanie przegląd najnowszych badań, dotyczących dyslalii u dzieci i dorosłych w tym również badań prowadzonych przez autorkę wystąpienia. Prelegentka podejmie próbę odpowiedzi na następujące pytania: czy rzeczywiście o dyslalii wiemy już wszystko? Czy w świetle wyników najnowszych badań obowiązujący standard postępowania w przypadku dyslalii wymaga rozszerzenia? Jakie są nowe kierunki badawcze i możliwości terapeutyczne w przypadku dyslalii? Dyslalia is often perceived as a simple speech disorder. In this presentation, the review of the latest research concerning dyslalia in children and adults will be

16 presented, along with the author s research. The author will also try to answer the following question: Do we already know everything about a dyslalia? If in the light of results of the latest research, the proceeding standard in case of dyslalia must be widen? What are the new research directions and therapeutic possibilities in dyslalia? 11. mgr Maciej Gibiński Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego; Centrum Doradcze Prawa Medycznego, Kraków Nota o autorze: Mgr Maciej Gibiński jest absolwentem Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zainteresowania naukowe mgr. Gibińskiego to przede wszystkim prawne aspekty zawodu lekarza, prawa i odpowiedzialność personelu medycznego i prawa pacjenta przyjęcie do Polskiego Towarzystwa Prawa Medycznego 2009 nawiązanie współpracy z Centrum Doradztwa Medycznego w Krakowie 2010 rozpoczęcie studiów doktoranckich na UJ 2012 ukazanie się nakładem wydawnictwa Wolters-Kluwier książki współautorstwa mgr. Gibińskiego pt. Prawa lekarza. Zarys problematyki" 2013 otrzymanie uprawnień audytora wewnętrznego systemów zarządzania bezpieczeństwem Od 2013 wykłada na Wydziale Zdrowia i Nauk Medycznych Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Tytuł wystąpienia w języku polskim: Prawo medyczne w codziennej praktyce logopedycznej Tytuł wystąpienia w języku angielskim: Medical law in logopedic practice Praca pokazuje, w jakim zakresie praca logopedy powiązana jest z prawem medycznym. Autor dokonuje podziału zawodu logopedy ze względu na charakter czynności jakie on wykonuje w związku z prowadzeniem gabinetu logopedycznego. W pracy przedstawiono w jaki sposób regulacje prawa medycznego wpływają na codzienną pracę logopedy. Poruszona zostaje kwestia, prowadzenia dokumentacji

17 medycznej, przeciwdziałania zakażeniom w gabinecie logopedycznym, postępowania z odpadami medycznymi, przetwarzania danych osobowych, posiadania polisy OC. The work shows the extent of medical law to the speech therapist work. The author divides the speech therapist profession due to the nature of the activities that are performed in connection with running the speech therapist's office. The paper presents how the regulations of medical law affect the daily work of a speech therapist. The questions raised concern: medical records, preventing infections, medical waste handling, processing of personal data and insurance. II. POSTERY 12. Marta Cyroń Koło Naukowe Logopedii, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie Nota o autorze: Studentka studiów magisterskich na Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, a także wiceprzewodnicząca Koła Naukowego Logopedii, działającego przy tejże Uczelni. Zawodowo logopeda w Specjalistycznym Ośrodku Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży z Wadą Słuchu LOGO-MED w Opolu oraz w jednym z niepublicznych przedszkoli w Warszawie. Tytuł postera w języku polskim: Różnice w stanie mowy dzieci o podobnym ubytku słuchu Tytuł postera w języku angielskim: Differences in the state of speech among children with similar hearing impairment Funkcjonowanie językowe dzieci z wadą słuchu to zagadnienie bardzo obszerne. Podejmując się tego tematu autorka chciała ukazać, że mimo takiej samej głębokości

18 uszkodzenia słuchu, stan mowy dzieci może być bardzo zróżnicowany. Wykonując badanie w różnych grupach wiekowych autorka podkreśla, jak ważny w ocenie stanu mowy jest czynnik indywidualny, który bardzo często warunkuje rozwój językowy dziecka. Speech development of hearing impaired children is a very extensive issue. By undertaking this subject the author wanted to show that despite the same level of hearing impairment, the children s state of speech may be very diverse. By researching children in different age groups, the author emphasizes the importance of the individual factor in evaluating the state of children s speech, as it very often determines the verbal development of a child. 13. mgr Maria Foryś Centrum Rozwoju Zdolności i Terapii Mowy Podwójnie wyjątkowi, Uniwersytet Jagielloński, Instytut Pedagogiki; Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna nr 4 w Krakowie Nota o autorze: Mgr Maria Foryś logopeda ze specjalizacją neurologopedyczną pracujący na terenie województwa śląskiego i małopolskiego w poradnictwie. Wykładowca kursów z logopedii, emisji głosu w krakowskich uczelniach. Ekspert Ośrodka Rozwoju Edukacji w Warszawie. Autorka wielu publikacji, w tym: krajowego modelu pracy z uczniem zdolnym rekomendowanego przez MEN dedykowanego m.in uczniom zdolnym ze współwystępującymi zaburzeniami mowy i języka, tj., podwójnie wyjątkowym. Tytuł postera w języku polskim: Podwójnie wyjątkowi w teorii i praktyce logopedycznej Tytuł postera w języku angielskim: Twice exceptional children in theoretical and practical aspects in speech-language pathology

19 Podwójnie wyjątkowi napotykają m.in. na trudności w mowie i języku, a jednocześnie posiadają wysoki poziom zdolności ogólnych i/lub prezentują uzdolnienia w wybranych obszarach. W teorii i praktyce logopedycznej wzrasta potrzeba świadomości tego zagadnienia. Wieloaspektowe potrzeby pacjentów logopedycznych, dotyczą m.in. oprócz pracy w zakresie korekcji, rozwijania ich mocnych stron, wsparciu się na kompensacji w strategiach logopedycznych, aż wreszcie przyjęcie w modelu działania zasady neuroróżnorodności opartej na koncepcji Thomasa Armstronga. Twice-exceptionality is gaining increasing recognition in the gifted education literature but little is understood about the knowledge and awareness of this concept within the theoretical and practical aspects in speech-language pathology. They are coming across problems among others the speech and language and at the same time have the highest level of general abilities and/or presenting talents in chosen areas. I conclude with implications for speech therapist and recommendations for expanding professional understanding of twice-exceptionality outside the field of gifted education to meet twice-exceptional children "multifaceted needs" in the practice of speechlanguage therapists. Multifaceted needs of speech-therapy patients, concern among others apart from the work in the correction, of developing their strong points, leaning on the compensation in speech-therapy strategies, until at last accepting Thomas Armstrong in the model of action of the principle of the "neurodiversity" based on the concept. 14. mgr Katarzyna Gaweł Instytut Języka Angielskiego, Wydział Filologiczny, Uniwersytet Śląski, Katowice dr n. hum. Katarzyna Węsierska Instytut Języka Polskiego, Wydział Filologiczny, Uniwersytet Śląski, Katowice, Centrum Logopedyczne w Katowicach Nota o autorach: Mgr Katarzyna Gaweł, tłumacz języka angielskiego, doktorantka w zakresie językoznawstwa w IJA UŚ, gdzie prowadzi zajęcia z przekładu ustnego i pisemnego. Jej zainteresowania badawcze obejmują socjologię przekładu (zwłaszcza role i kompetencje tłumacza w świadomości społecznej), parateksty przekładu, serie tłumaczeniowe oraz badania kontrastywne polskiego i angielskiego.

20 Dr n. hum. Katarzyna Węsierska, logopeda, adiunkt w IJP UŚ, założyła Centrum Logopedyczne w Katowicach. Autorka, współautorka i redaktorka licznych publikacji logopedycznych. Specjalizuje się w zaburzeniach płynności mowy. Jest pierwszą polską absolwentką European Clinical Specialization in Fluency Disorders (ECSF). Tytuł postera w języku polskim: Badanie opinii polskich logopedów na temat możliwości współpracy z tłumaczem Tytuł postera w języku angielskim: Survey on Polish SLTs opinions on the possibility of cooperating with interpreters Poster prezentuje wyniki badań sondażowych prowadzonych wśród polskich logopedów dotyczących ich opinii na temat możliwości współpracy z tłumaczem podczas interwencji logopedycznej. W badaniu sondażowym zastosowano autorski kwestionariusz (Gaweł, Węsierska 2014), który wypełniło 206 logopedów z całej Polski. W badaniu rozpoznawano takie kwestie jak opinie logopedów na temat obecności zjawiska bilingwizmu w Polsce, ich ocena własnego przygotowania teoretycznego i praktycznego do pracy z klientem bilingwalnym i ewentualnej współpracy z tłumaczem oraz postrzeganie roli tłumacza w tym procesie. Wyniki wskazują na konieczność upowszechniania wiedzy o bilingwalności/wielojęzyczności oraz opracowania strategii rozwiązań systemowych i zainicjowania specjalistycznych szkoleń dla logopedów i dla tłumaczy z tego zakresu. The poster presents the results of a survey conducted among Polish SLTs aimed at investigating their views with regards to the possibility of cooperation with an interpreter during therapeutic intervention. The original version of the questionnaire (Gaweł, Węsierska, 2014) used in this survey was filled out by 206 respondents from different areas across Poland. The following issues were addressed in the study: the SLTs views on the occurrence of the phenomenon of bilingualism in Poland, their selfevaluation of the extent of their theoretical and practical preparation for working with bilingual clients, the SLTs views on the likelihood of collaboration with an interpreter, and the SLTs perception of the interpreter s role in this process. The results indicate the need to raise awareness of bilingualism/multilingualism, as well as to develop solutions at a systemic level, and introduce professional training programs for SLTs and interpreters.

21 15. Aleksandra Jastrzębowska Koło Naukowe Logopedii, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie Nota o autorze: Logopeda w trakcie obrony pracy magisterskiej oraz studentka psychologii na Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Obecnie pracuje w Gabinecie logopedycznym Mówię dobrze w Warszawie, Akademii Małego Człowieka w Błoniu oraz Pracowni Językowo-Terapeutycznej AMIGO w Pruszkowie. Od 2014 roku przewodniczy Kołu Naukowemu Logopedii na APS. Tytuł postera w języku polskim: Charakterystyka samooceny i osobowości osób jąkających się będących i nie będących w trakcie terapii. Tytuł postera w języku angielskim: Self-esteem and personality characteristics of stuttering people who participate in speech therapy as well as these who do not. Jąkanie to nie tylko zaburzenie logopedyczne polegające na zakłóceniach w pracy mięśni aparatu artykulacyjnego, fonacyjnego i oddechowego, ale także cała masa trudności psychologicznych, takich jak: lęk, frustracja, nadwrażliwość, introwertyczność czy brak pewności siebie. Autorka podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie czy samoocena i osobowość osób jąkających się istotnie różni się od charakterystyki tych wymiarów u osób mówiących płynnie oraz czy czynnikiem, który powoduje, że samoocena i osobowość jąkających się zmienia jest psychoterapia i terapia logopedyczna. Stuttering is not only a speech disorder consisting of disturbances in work of articulatory, voicing and respiratory apparatus muscles, but also a lot of psychological difficulties, such as: anxiety, frustration, oversensitiveness, introversion or lack of selfconfidence. The author tries to answer a question whether self-esteem and personality of stutterers relevantly differ from characteristics of these two dimensions in case of

22 people who speak fluently and whether psychotherapy and speech therapy are factors, which change self-assessment and personality of the stutterers. 16. mgr Sofia Kamińska Uniwersytet Wrocławski, Dzienny Ośrodek Psychiatrii I Zaburzeń Mowy dla Dzieci I Młodzieży Nota o autorze: Magister, słuchacz SSDWF na Uniwersytecie Wrocławskim. Pracuje jako neurologopeda w Dziennym Ośrodku Psychiatrii i Zaburzeń Mowy dla Dzieci i Młodzieży we Wrocławiu. Główne zainteresowania: profil języka w różnych typach specyficznego zaburzenia rozwoju językowego (SLI), procesy fonetyczno-fonologiczne w mowie dzieci z SLI. Tytuł postera w języku polskim: Strategie postępowania logopedycznego w przypadku dzieci ze specyficznym zaburzeniem rozwoju językowego (SLI) Tytuł postera w języku angielskim: Logopaedic strategies in children with Specific Language Impairment (SLI) Na plakacie zostaną zaprezentowane różne strategie terapeutyczne stosowane w leczeniu dzieci ze specyficznym zaburzeniem rozwoju językowego (SLI), m.in. naśladownictwo, modelowanie, przeróbki wypowiedzeń dziecięcych, rozwijanie wypowiedzeń dziecięcych w toku konwersacji, stymulacja zogniskowana, bajkoterapia. Prezentacja metod wzbogacona zostanie stosowną egzemplifikacją. On the poster are presented various therapeutic strategies applicable in children with specific language impairment (SLI), e.g. imitation, modelling, focused stimulation, speech processing, speech development, as well as fairy tale therapy. The presentation of therapeutic methods will be adequately paired with examples. 17. mgr Kamila Kuros-Kowalska, mgr Natalia Moćko Instytut Języka Polskiego Wydział Filologiczny Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach

23 Nota o autorach: Autorki są logopedkami oraz doktorantkami na Wydziale Filologicznym UŚ. W swoich logopedycznych i językoznawczych zainteresowaniach mieszczą badania nad komunikacją dzieci i młodzieży. W tym obszarze prowadzą badania, których pokłosiem są projekty i artykuły naukowe realizowane w kraju i za granicą. Tytuł postera w języku polskim: Bariery komunikacyjne dzieci i młodzieży w szkołach polskich za granicą. Stymulowanie umiejętności językowych sposobem na poprawę kompetencji komunikacyjnej uczniów Tytuł postera w języku angielskim: Communication barriers of children and teenagers in Polish schools abroad. Language skills stimulation as a way to improve communication competence of schoolchildren Autorki prezentują doniesienia z badań własnych na temat nieprawidłowości w mowie i piśmie uczniów polskich w Anglii Północnej. Celem posteru jest wskazanie optymalnych sposobów stymulowania kompetencji komunikacyjnej i językowej dzieci i młodzieży ze środowisk polonijnych. Poster powstał w oparciu o warsztaty przeprowadzone przez doktorantki wśród nauczycieli polonijnych 28 marca 2015 roku w Polskiej Szkole Ojczystej w Manchesterze w ramach współpracy z Konsulatem Generalnym RP w Manchesterze. Authors present the results of their own research on anomalies in speech and writing of Polish schoolchildren in northern England. The aim of the poster is to indicate the optimal ways to stimulate communication and language competence of children and teenagers from Polish communities. The poster has been based on the workshop for Polish teachers run by authors on 28th March 2015 in Native Polish School (Polska Szkoła Ojczysta) in Manchester, supported by the Polish General Consulate in Manchester. 18. mgr Monika Pakura, mgr Kamila Kuros-Kowalska, mgr Natalia Moćko Instytut Języka Polskiego Wydział Filologiczny Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach Nota o autorach:

24 Autorki są logopedkami oraz doktorantkami na Wydziale Filologicznym UŚ. W swoich logopedycznych i językoznawczych zainteresowaniach mieszczą badania nad komunikacją dzieci i młodzieży. W tym obszarze prowadzą badania, których pokłosiem są projekty i artykuły naukowe realizowane w kraju i za granicą. Tytuł postera w języku polskim: Przesiewowe badanie mowy, czyli o czym żaden logopeda zapomnieć nie może Tytuł postera w języku angielskim: Speech screening, which is about what no speech therapist cannot forget. Poster prezentuje podstawowe zadania logopedy w zakresie przeprowadzenia przesiewowego badania mowy. Celem jego jest zaprezentowanie czynności, o których żaden logopeda nie może zapomnieć, chcąc postawić dobrą diagnozę. Ponadto plakat zawiera szereg przykładów na to, jak zbadać konkretne funkcje związane z mową. Poster presents basic tasks of speech therapist in the conduct of the speech screening. Its purpose is to present the activities which no speech therapist cannot forget, trying to make a good diagnosis. In addition, the poster contains a number of examples of how to investigate specific functions associated with speech. 19. mgr Ewa Kwaśniok Śląskie Centrum Słuchu i Mowy Medincus, Katowice mgr Magdalena Ławecka Śląskie Centrum Słuchu i Mowy Medincus, Katowice Nota o autorach: Mgr Ewa Kwaśniok filolog, surdologopeda, terapeuta wczesnego wspomagania rozwoju. Prowadzi terapię dzieci z zaburzeniami komunikacji językowej oraz rehabilitację słuchu i mowy dla dzieci i dorosłych niedosłyszących i słabosłyszących. Mgr Magdalena Ławecka filolog, logopeda. Prowadzi terapię dzieci i dorosłych z niedosłuchem, z zaburzeniami komunikacji językowej oraz trudnościami artykulacyjnymi i problemami z emisją głosu.

25 Tytuł postera w języku polskim: Mam niedosłuch mam też głos Tytuł postera w języku angielskim: I have a hearing loss I also have a voice Plakat porusza treści dotyczące funkcjonowania osób niedosłyszących w społeczności osób słyszących. Zwraca uwagę na trudności związane z komunikacją oraz odbiorem mowy na drodze słuchowej. Zawiera sugestie/prośby osób niedosłyszących mające na celu uwrażliwienie społeczeństwa na ich potrzeby wynikające z deficytu słuchu. The poster brings up issues concerning the functioning of hearing-impaired in the hearing community. It pays attention to difficulties with communication and speech reception throughout hearing. It includes hearing-impaired suggestions aim at raising awareness among society on their needs emerging from hearing loss. 20. mgr Monika Pakura Instytut Języka Polskiego Wydział Filologiczny Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach Nota o autorze: Absolwentka Uniwersytetu Śląskiego na kierunkach filologia polska oraz logopedia; od roku 2013 doktorantka tejże uczelni. Prowadzi badania nad sprawnością językową i komunikacyjną dzieci romskich. Jej zainteresowania to: zaburzenia płynności mowy, dwujęzyczność, mniejszości etniczne. Obecnie pracuje jako nauczyciel języka polskiego i logopeda. Tytuł postera w języku polskim: Rola logopedy w pracy z uczniami romskimi. Tytuł postera w języku angielskim: The role of speech therapist working with Romani children.

26 Poster dotyczy opieki logopedycznej w szkole podstawowej, do której uczęszczają dzieci romskie w wieku lat. Głównym celem plakatu jest ukazanie form działania, które logopeda może wykorzystać w pracy, a które nie są związane jedynie z poprawną artykulacją głosek. Poster applies to speech therapy care in primary school attended by Roma children aged The main objective of the poster is to present the forms of action that speech therapist can use at work, and which are not related only to the correct articulation of sounds. 21. dr n. hum. Agnieszka Płusajska-Otto Wydział Nauk o Wychowaniu Uniwersytet Łódzki Dr n. hum. Ewa Gacka Katedra Dialektologii Polskiej i Logopedii, Wydział Filologiczny, Uniwersytet Łódzki dr n. ekon. Maciej Szczepańczyk, Katedra Systemów Zarządzania i Innowacji, Wydział Organizacji i Zarządzania, Politechnika Łódzka dr inż. Bartosz Sakowicz Katedra Mikroelektroniki i Technik Informatycznych, Politechnika Łódzka Nota o autorach: Agnieszka Płusajska-Otto dr n. hum,, logopeda, trener emisji głosu. Adiunkt w Pracowni Pedagogiki Specjalnej oraz kierownik Studiów Podyplomowych Logopedia z Emisją Głosu na Wydziale Nauk o Wychowaniu na Uniwersytecie Łódzkim. Autorka wielu publikacji zwłaszcza z zakresu profilaktyki i rehabilitacji zaburzeń głosu. Ewa Gacka - dr n. hum, długoletni logopeda w Instytucie Centrum Matki Polki w Łodzi, wykładowca akademicki. Autorka publikacji z zakresu diagnozy i terapii zaburzeń mowy, konsultant do spraw logopedii we współpracy z Zakładem Medycyny Sadowej AM w Łodzi; członek Polskiego Towarzystwa Logopedycznego. Maciej Szczepańczyk - dr n. ekon. w dziedzinie zarządzania. Absolwent Politechniki Łódzkiej oraz Illinois State University w zakresie zarządzania i finansów. Dyplomowany menedżer projektów badawczo-rozwojowych. Prakademik, łączący wiedzą akademicką z praktyką zarządzania projektami badawczo-rozwojowymi i inwestycyjnymi.