Ocena. WBGT aspekty praktyczne. obci¹ enia termicznego pracowników. za pomoc¹ wskaÿnika. Wstêp
|
|
- Tomasz Kurek
- 9 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 obci¹ enia termicznego pracowników za pomoc¹ wskaÿnika Ocena WBGT aspekty praktyczne Podstaw¹ oceny ryzyka w mikroklimacie gor¹cym jest norma PN-EN 27243:2005: Środowiska gor¹ce. Wyznaczanie obci¹ enia termicznego dzia³aj¹cego na cz³owieka podczas pracy, oparte na wskaźniku WBGT. Prawid³owo przeprowadzona ocena obci¹ enia termicznego pracownika, opieraj¹ca siê na postanowieniach tej normy, obejmuje trzy etapy. Etap pierwszy stanowi ogólna ocena warunków pracy, dokonywana na podstawie analizy warunków termicznych środowiska pracy i stopnia jej intensywności, wywiadu z pracownikiem s³u by bhp i pracownikami, a tak e pomiaru parametrów mikroklimatu tego środowiska. Etap drugi obejmuje określenie, ewentualnie pomiar wydatku energetycznego i izolacyjności cieplnej odzie y ochronnej oraz obliczenie wskaźnika WBGT. W trzecim etapie wartośæ obliczonego wskaźnika WBGT jest porównywana z wartościami odniesienia (tzn. dopuszczalnymi) WBGT. W artykule omówiono metodê pomiaru wskaźnika obci¹ enia termicznego WBGT na przyk³adzie pracy piekarza podczas zmiany roboczej oraz przedstawiono aparaturê badawcz¹ i wszystkie parametry, które nale y uwzglêdniæ dokonuj¹c oceny ryzyka zwi¹zanego z prac¹ w mikroklimacie gor¹cym. Thermal load assessment of workers by the WBGT-index practical aspects The main document enabling risk assessment of workers in a hot environment is PN-EN 27243:2005: Ergonomics. Hot environments. Estimation of the heat stress on working man, based on the WBGT-index. According to this standard, risk assessment has 3 stages. First, there is a general assessment of the working environment on the basis of thermal environment parameters and an analysis of the level of working intensity, information collected from OSH services and workers. In the second stage, the metabolic rate and clothing insulation are assessed or measured; this is followed with a calculation of the WBGT-index. In the third stage, the WBGT-index that has been calculated is compared with the reference (limit) value of WBGT. This paper presents a method of calculating the WBGT thermal stress index, exemplified by the work of a baker. It also describes meters, and all the parameters which have to be considered while making a risk assessment of work in a hot microclimate. dr hab. med. IWONA SUDO -SZOPIÑSKA mgr in. ANDRZEJ SOBOLEWSKI mgr in. ANNA CHOJNACKA Centralny Instytut Ochrony Pracy Pañstwowy Instytut Badawczy Wstêp Jednym z czynników warunkuj¹cych efektywn¹ pracê jest komfort cieplny (termiczny) odczuwany przez pracownika [1, 2, 3]. Odczucie komfortu cieplnego ma miejsce w przypadku zrównowa enia ilości ciep³a powstaj¹cego w organizmie, z ilości¹ oddawan¹ do środowiska przez: promieniowanie, konwekcjê, przewodzenie, nieznaczne pocenie i parowanie z uk³adu oddechowego. W takich warunkach ustrój nie jest przeci¹ ony termicznie [4]. Zachwianie równowagi cieplnej powoduje dyskomfort, który jest przyczyn¹ spadku efektywności pracy, jak równie mo e prowadziæ do wielu chorób. Liczne eksperymenty potwierdzi³y, e temperatura środowiska stanowi podstawowy czynnik wp³ywaj¹cy na rodzaj i zakres zmian sprawności cz³owieka w warunkach stresu termicznego [3, 4, 5]. Równie dyskomfort termiczny jak wykaza³y wyniki badañ psychologicznych wykazuje ujemny wp³yw, zw³aszcza na jakośæ pracy. Potwierdzeniem potrzeby zwrócenia baczniejszej uwagi na problematykê dyskomfortu termicznego by³ opublikowany w grudniu 2005 r. dokument Europejskiej Agencji Bezpieczeñstwa i Zdrowia w Pracy pt. Prognoza ekspertów nt. fizycznych czynników ryzyka w środowisku pracy. Podkreślono w nim niedostatek badañ dotycz¹cych wp³ywu dyskomfortu termicznego na ogólne samopoczucie pracownika, na jakośæ pracy i jej bezpieczeñstwo [6]. 16
2 Powszechnie stosowana metoda oceny obci¹ enia pracowników mikroklimatem gor¹cym opiera siê na wskaźniku WBGT. Pomiar dokonywany w czasie 1 godziny jest zgodny z wytycznymi normy PN-EN 27243:2005, obejmuje bowiem czas reprezentatywny dla danego stanowiska pracy, w którym wa one s¹ wartości WBGT w ró nych przedzia³ach czasowych, odzwierciedlaj¹cych zmienne wielkości obci¹ eñ mikroklimatem gor¹cym i ró ne wartości wydatku energetycznego w poszczególnych cyklach pracy na danym stanowisku. Wielkości te zosta³y opracowane na podstawie badañ przeprowadzonych z udzia³em m³odych mê czyzn (np. wartości odniesienia WBGT ustalono w latach 50. na podstawie badañ z udzia³em o³nierzy Marine Corps Recruit Depot Parris Island stacjonuj¹cych w Po³udniowej Karolinie). Nale y wzi¹æ pod uwagê, e przedstawione w normie wartości odniesienia WBGT zosta³y oszacowane dla osoby ubranej w odzie o izolacji termicznej równiej 0,6 clo. Jeśli wiêc izolacyjnośæ stosowanej odzie y ró ni siê znacznie od wartości podanych jako wartości odniesienia (np. odzie nieprzepuszczaj¹ca pary wodnej), bêdzie to wymaga³o obni enia wartości odniesienia WBGT [6]. Jednocześnie, zastosowanie wymagañ zawartych w tej normie zapobiega przekroczeniu temperatury wewnêtrznej organizmu powy ej 38 o C, ale nie gwarantuje zachowania innych kryteriów fizjologicznych, np. odpowiedniej czêstotliwości skurczów serca lub ilości wydzielonego potu. W tym artykule zostanie omówiona metoda pomiaru wskaźnika obci¹ enia termicznego WBGT i jego wartości dopuszczalnych. Warunki komfortu termicznego Obci¹ enie termiczne organizmu zale y od ró nicy miêdzy ciep³em wytwarzanym przez cz³owieka w wyniku pracy fizycznej a ciep³em odbieranym przez otaczaj¹ce go środowisko. W warunkach komfortu termicznego ilośæ ciep³a wytwarzana przez organizm jest równowa ona przez ilośæ ciep³a oddawan¹ do środowiska. Zatrudnienie w warunkach mikroklimatu gor¹cego Najwa niejszymi parametrami wp³ywaj¹cymi na stan równowagi cieplnej s¹, z jednej strony, wydatek energetyczny, tzn. ilośæ ciep³a wytworzona w wyniku przemian metabolicznych, zaś z drugiej opór przewodzenia ciep³a przez odzie, temperatura otaczaj¹cego powietrza, średnia temperatura promieniowania, wzglêdna prêdkośæ przep³ywu powietrza oraz ciśnienie cz¹stkowe pary wodnej w otaczaj¹cym powietrzu [2]. W środowisku gor¹cym, skutkiem zachwiania równowagi spowodowanej utrudnionym oddawaniem ciep³a do środowiska, jest gromadzenie w organizmie nadmiaru ciep³a, co powoduje jego obci¹ enie termiczne. Termin mikroklimat gor¹cy odnosi siê do środowiska termicznego pomieszczeñ, w których zgodnie z definicj¹ podawan¹ przez G³ówny Urz¹d Statystyczny temperatura powietrza oraz wzglêdna wilgotnośæ powietrza przekraczaj¹ odpowiednio 30 C i 65%, lub te osoby przebywaj¹ce w pomieszczeniu nara one s¹ na bezpośrednie oddzia³ywanie otwartego źród³a promieniowania cieplnego (piece hutnicze, odlewnicze itp.). Zbierane na postawie tej definicji dane, zamieszczane w corocznych raportach GUS wskazuj¹, i od 2000 roku liczba osób pracuj¹cych w warunkach mikroklimatu gor¹cego systematycznie ulega zmniejszeniu (tab.). Nadal jednak znaczna liczba pracowników jest nara ona na du e obci¹ enie termiczne (tzw. stres termiczny). Mo e ono prowadziæ do odwodnienia, oparzeñ, a nawet hipertermii organizmu, skutkuj¹cej zaburzeniami czynności przewodu pokarmowego, ośrodkowego uk³adu nerwowego, uk³adu sercowo-naczyniowego, czy te objawiaæ siê przykurczami miêśni szkieletowych [5]. Ocena obci¹ enia termicznego Środowisko gor¹ce (określane równie jako dyskomfort gor¹cy ogólny lub warunki stresu cieplnego), dla którego równanie bilansu cieplnego ma wartośæ Warunki pracy w 2004 r. GUS, Warszawa 2005, s. 10 Tabela LICZBA OSÓB ZATRUDNIONYCH W WARUNKACH ZAGRO ENIA MIKROKLIMATEM GOR CYM W POLSCE W LATACH Number of workers employed in hot microclimate in Poland in Lata Liczba zatrudnionych dodatni¹ (nastêpuje akumulacja ciep³a w organizmie), rozci¹ga siê powy ej strefy komfortu cieplnego. Podstaw¹ oceny ryzyka w mikroklimacie gor¹cym jest norma PN-EN 27243:2005: Środowiska gor¹ce. Wyznaczanie obci¹ enia termicznego dzia³aj¹cego na cz³owieka podczas pracy, oparte na wskaźniku WBGT [6]. Prawid³owo przeprowadzona ocena obci¹ enia termicznego pracownika, opieraj¹ca siê na postanowieniach tej normy, obejmuje trzy etapy [5]. Etap I: ogólna ocena warunków termicznych pomieszczenia na podstawie analizy warunków termicznych pracy i stopnia jej intensywności, wywiadu z przedstawicielem s³u by bhp i pracownikami pomiar parametrów mikroklimatu środowiska. Etap II: określenie, ewentualnie pomiar metabolicznej produkcji ciep³a (wydatku energetycznego) określenie, ewentualnie pomiar izolacji cieplnej odzie y ochronnej obliczenie wskaźnika WBGT. Etap III: porównanie obliczonego wskaźnika WBGT z wartościami odniesienia (dopuszczalnymi) WBGT przedstawienie wyniku przeprowadzonej oceny obci¹ enia termicznego na danym stanowisku pracy wraz z ewentualnymi wskazówkami odnośnie do koniecznych modyfikacji zmniejszaj¹cych stres termiczny. Wskaźnik WBGT jest powszechnie stosowany w krajach europejskich do wyznaczania obci¹ eñ termicznych dzia³aj¹cych na cz³owieka w środowisku pracy. S³u y on do oceny średniego wp³ywu oddzia³ywania ciep³a na cz³owieka w okresie reprezentatywnym dla jego pracy, z pominiêciem obci¹ eñ termicznych bliskim strefom komfortu termicznego i wystêpuj¹cych w ci¹gu krótkich (kilkuminutowych) okresów [6]. W okresach, w których wystêpuje krótkotrwa³e (<20 min) obci¹ enie termiczne lub obci¹ enie bliskie strefom komfortu cieplnego, zastosowanie znajduj¹ inne normy, m.in.: PN-EN-08020:1994 Ergonomia. Środowiska gor¹ce. Metoda oznaczania obci¹ enia termicznego w krótkotrwa³ym polu promieniowania podczerwonego (w przypadku pracowników ubranych w aluminizowan¹ odzie ) czy PN-EN 12515:2002 Środowiska gor¹ce. Analityczne określanie i interpretacja stresu cieplnego z wykorzystaniem obliczenia wymaganej ilości potu. 17
3 t g t a t nw Rys. 1. Zestaw czujników do pomiaru WBGT Fig. 1. Sensors for assessing WBGT-index Pomiary i obliczenie wskaźnika WBGT Wskaźnik obci¹ enia termicznego WBGT zosta³ opracowany przez Yaglou oraz Miranda. Termin WBGT pochodzi od nazw czujników wykorzystywanych do wyznaczenia wskaźnika [6], czyli czujnika do pomiaru temperatury wilgotnej naturalnej (Wet Bulb) oraz czujnika do pomiaru temperatury poczernionej kuli (Glob Temperature). Metodê pomiaru wartości WBGT mo na uj¹æ, jak wspomniano wcześniej, w trzy etapy. ETAP I Przy określeniu wartości WBGT wymagane s¹ pomiary: temperatury wilgotnej naturalnej t nw, temperatury poczernionej kuli t g, a w przypadku badañ na zewn¹trz budynku równie temperatury powietrza t a. Wymienione parametry s¹ mierzone za pomoc¹ zestawu czujników przedstawionych na rysunku 1. wówczas, kiedy wystêpuj¹ maksymalne obci¹ enia termiczne, tzn. zazwyczaj latem, w po³owie dnia. Zmierzone wartości podstawiane s¹ do odpowiedniego, w zale ności od miejsca pomiaru, wzoru: w pomieszczeniach lub na zewn¹trz budynku w przypadku braku nas³onecznienia: WBGT = 0,7 t nw + 0,3 t g (1) na zewn¹trz budynków, przy nas³onecznieniu: WBGT = 0,7 t nw + 0,2 t g + 0,1 t a (2) W przypadku środowiska niejednorodnego pomiary wykonuje siê jednocześnie na trzech poziomach reprezentuj¹cych wysokośæ: g³owy, brzucha i kostek nóg pracuj¹cego cz³owieka (rys. 2.), a nastêpnie oblicza siê wartośæ średni¹ wa on¹ WBGT ze wzoru nr 3. (3) Je eli pracownik znajduje siê w pozycji stoj¹cej, pomiary przeprowadzane s¹ na wysokości: 1,7; 1,1 i 0,1 m, licz¹c od pod³o a, je eli zaś wykonuje on pracê w pozycji siedz¹cej, czujniki umieszcza siê na wysokości 1,1; 0,6 i 0,1 m. Pomiary te powinny byæ wykonywane jednocześnie. Istnieje mo liwośæ przeprowadzenia tylko jednego pomiaru, na wysokości brzucha, o ile w poprzednio przeprowadzonym badaniu na danym stanowisku pracy wykazano jednorodnośæ tego środowiska (tj. niejednorodnośæ 5%). W przypadku określonego stanowiska pracy, zarówno parametry fizyczne środowiska, jak i stopieñ obci¹ enia prac¹, tj. intensywnośæ pracy wykonywanej w czasie ca³ej zmiany Rys. 2. Zestaw czujników do pomiaru WBGT w środowisku niejednorodnym Fig. 2. Sensors for assessing of WBGT- index in a non- -uniform environment roboczej, mog¹ ulegaæ zmianom. W takim przypadku nale y wyznaczyæ reprezentatywn¹ wartośæ tych parametrów. Wylicza siê j¹ na podstawie ci¹g³ych w czasie pomiarów określonego parametru (np. temperatury, wydatku energetycznego), a nastêpnie oblicza siê wartośæ średni¹ wa on¹ określonego parametru za pomoc¹ wzoru nr 4. (4) gdzie: p 1, p 2, p n poziom parametru uzyskany w czasie t 1, t 2, t n, t 1 + t t n = 1 h Pomiary ka dego parametru wykonuje siê, zgodnie z norm¹ PN-EN 27243:2005, w czasie 1 godziny, zawieraj¹cej, w zale - ności od zmienności warunków środowiska i intensywności pracy, reprezentatywne dla 18
4 danego stanowiska cykle pracy, z których ka dy obejmuje fazê pracy i odpoczynku (przy za³o eniu, e pracownik odpoczywa w tych samych warunkach, w jakich pracuje).postêpowanie takie jest zgodne z definicj¹ NDN, poniewa pozwala na określenie reprezentatywnego obci¹ enia mikroklimatem, którego oddzia³ywanie na pracownika w ci¹gu 8-godzinnego na dobê i przeciêtnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w kodeksie pracy, przez okres aktywności zawodowej nie powinno spowodowaæ ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przysz³ych pokoleñ. Dla przyk³adu, na rysunku 3. zilustrowano zmiennośæ parametru p (w tym przypadku WBGT) w czasie ca³ej zmiany roboczej pracy piekarza. Na podstawie wywiadu z piekarzem, dokonano podzia³u wykonywanej przez niego pracy w ci¹gu zmiany roboczej na trzy reprezentatywne cykle: cykl 1. w pewnej odleg³ości od pieca (temp. WBGT ok. 18 o C) cykl 2. przy piecu (temp. WBGT ok. 28 o C) cykl 3. w pomieszczeniu s¹siaduj¹cym z piecem (temp. WBGT ok. 22 o C). Pomiaru WBGT w odniesieniu do ka - dego z cyklu dokonano w czasie 20 minut, niezbêdnym ze wzglêdu na bezw³adnośæ czujnika do uzyskania wyniku z poczernionej kuli. Na rysunku 3. lini¹ ci¹g³¹ zaznaczono zmiennośæ obliczonej wartości WBGT w czasie trzech przedstawionych cykli pracy, natomiast lini¹ przerywan¹ oznaczono wartośæ średni¹ wa on¹ WBGT odnosz¹c¹ siê do skumulowanego czasu równego 1 h. ETAP II W celu wyznaczenia obci¹ enia termicznego za pomoc¹ wskaźnika WBGT (tj. wartości odniesienia WBGT, etap III), nale y w dalszej kolejności oszacowaæ wartośæ metabolizmu, czyli wydatku energetycznego ponoszonego przez przyk³adowego piekarza w ka dym analizowanym cyklu pracy. Wielkośæ ta informuje o produkcji ciep³a w organizmie pracownika podczas wykonywania pracy o określonym stopniu intensywności. W normie PN-EN 27243:2005 zosta³y określone w formie tabeli poszczególne klasy intensywności pracy wraz z odpowiadaj¹cymi im wartościami metabolizmu (W/m 2 oraz W). Wykorzystuj¹c te wartości i dane z wywiadu z piekarzem, poszczególnym cyklom jego pracy przyporz¹dkowano odpowiednie wartości poziomu metabolizmu (rys. 4.). Kolejna tabela w normie PN-EN 27243:2005 zawiera wartości odniesienia WBGT, przyporz¹dkowane do określonych klas metabolizmu. Do wyboru wartości odniesienia WBGT niezbêdna jest dodatkowo informacja o zaaklimatyzowaniu lub braku aklimatyzacji danego pracownika do pracy w gor¹cu oraz o odczuwaniu lub nieodczuwaniu przep³ywu powietrza przez pracownika na stanowisku pracy. Fakt aklimatyzacji ma istotne znaczenie w odniesieniu do przyjmowanej wartości odniesienia WBGT, powoduje bowiem zwiêkszenie wartości dopuszczalnych WBGT (rys. 5.): o 1 o C dla pracowników wykonuj¹cych lekk¹ pracê (spoczynek i swobodna pozycja siedz¹ca lub pozycja stoj¹ca) o 2 o C dla osób pracuj¹cych z umiarkowanym natê eniem (d³ugotrwa³a praca d³oni¹ i ramieniem, pchanie lub ci¹gniêcie lekkich wózków lub taczek) i a o 3 5 o C dla pracowników wykonuj¹cych bardzo intensywn¹ pracê. Dla wartości metabolizmu, ustalonych na podstawie wizji lokalnej lub wywiadu z przedstawicielem s³u by bhp lub pracownikiem, albo zmierzonych bezpośrednio na stanowisku pracy za pomoc¹ specjalistycznej aparatury, w normie PN-EN określono dopuszczalne wartości odniesienia WBGT, a wiêc takie, na które mog¹ byæ nara one prawie wszystkie osoby bez adnych szkodliwych skutków, pod warunkiem, e nie wykazywa³y one uprzednio adnych objawów chorobowych. Jak wynika z hipotetycznej sytuacji, stanowi¹cej model do rozwa añ w przedstawionym przyk³adzie, piekarz wcale nie pracuje z najwiêksz¹ intensywności¹ w warunkach najwiêkszego obci¹ enia termicznego; najwiêkszy wydatek energetyczny ponosi on w trzecim analizowanym cyklu, przy jednocześnie najni szej temperaturze WBGT, zaś najwiêksze obci¹ enie termiczne wystêpuje w cyklu drugim, w którym nie pracuje on z du ¹ intensywności¹ (rys. 3. i 4.). ETAP III W ostatnim etapie analizy, obliczona (ze wzorów 1., 2., 3. lub 4.) średnia wa ona wartośæ WBGT na stanowisku pracy jest porównywana z odpowiedni¹ dla danego wydatku energetycznego wartości¹ odniesienia WBGT [1, 6]. Ma to na celu określenie, czy zmierzona na danym stanowisku pracy wartośæ WBGT Rys. 3. Wykres zmienności wskaźnika WBGT podczas przyk³adowej godziny pracy piekarza Fig. 3. WBGT- index changes during a sample hour of a baker s work Rys. 4. Wykres zmienności poziomu metabolizmu podczas przyk³adowej godziny pracy piekarza Fig. 4. Metabolism rate changes during a sample hour of a baker s work Rys. 5. Wykres zmienności wskaźnika WBGT w zale ności od tempa metabolizmu, obecności lub braku aklimatyzacji i odczuwalnego b¹dź nie ruchu powietrza w pomieszczeniu Fig. 5. WBGT-index changes in relation to metabolism rate, lack or presence of acclimatisation and perceptible air movement 19
5 (etap I), w odniesieniu do konkretnej osoby pracuj¹cej z określon¹ intensywności¹ (wydatkiem energetycznym, etap II), mieści siê w bezpiecznym przedziale, tj. zapewniaj¹cym wartości NDN poni ej dopuszczalnych, czy te wartośæ ta przekracza dopuszczaln¹ wartośæ WBGT. W przypadku przekroczenia wartości dopuszczalnych konieczne jest zastosowanie odpowiednich dzia³añ w celu zmniejszenia obci¹ enia. W takiej sytuacji równie wa ne jak aklimatyzacja pracowników jest zapewnienie odpowiedniego cyklu praca odpoczynek, co mo e pozwoliæ na istotne obni enie wartości WBGT. Podane w normie PN-EN 27243:2005 krzywe wartości odniesienia wskaźnika WBGT, ustalone dla ró nych cykli praca odpoczynek, mog¹ u³atwiæ odpowiedni¹ reorganizacjê pracy. Dokument ten dodatkowo określa rozwi¹zania maj¹ce na celu zmniejszenie obci¹ enia termicznego na stanowisku pracy. W praktyce, mo e odbywaæ siê to przez zastosowanie procesów produkcyjnych emituj¹cych mniejsze ilości ciep³a, instalacjê podwieszonych, wentylowanych stropów oraz maszyn i urz¹dzeñ, które nie pogarszaj¹ parametrów środowiska powietrznego i nie stanowi¹ źróde³ emisji ciep³a, automatyzacjê procesów technologicznych, izolowanie urz¹dzeñ bêd¹cych źród³ami ciep³a (umieszczanie ich w oddzielnych pomieszczeniach lub na zewn¹trz), ch³odzenie, ekranowanie (ekrany wodne, os³ony z materia³ów izolacyjnych lub ch³odz¹cych, z p³yt aluminiowych lub metalowych z foli¹ aluminiow¹, szk³a absorpcyjnego), ekranowanie z wymiennikami ciep³a (ch³odzenie wewnêtrzne ekranu powietrzem lub wod¹), miejscow¹ wentylacjê nawiewn¹ lub klimatyzacjê. W pomieszczeniach, w których nie ma mo liwości zastosowania takich środków technicznych, stosuje siê zmniejszenie czasu ekspozycji pracowników na dzia³anie ciep³a, odpowiedni¹ odzie ochronn¹, odzie wentylowan¹ lub sch³adzan¹, stwarza mo liwości odpoczynku w klimatyzowanych pomieszczeniach. W czasie zmiany roboczej pracownicy musz¹ mieæ zagwarantowane napoje. Uzupe³nianie p³ynów zapobiega odwodnieniu organizmu, groźnemu dla uk³adu kr¹ enia. Podsumowanie WBGT jest wskaźnikiem ³atwym do zastosowania na stanowisku pracy i umo liwia szybk¹ ocenê obci¹ enia mikroklimatem gor¹cym. Niew¹tpliwie dok³adniejszym wskaźnikiem obci¹ enia mikroklimatem gor¹cym bêdzie obliczenie niezbêdnej ilości potu na podstawie równania bilansu wymiany ciep³a miêdzy cz³owiekiem a środowiskiem [8], czy np. postêpowanie wg normy PN-EN ISO 15265:2005 (U) [9] przedstawiaj¹cej 3-stopniow¹ strategiê dotycz¹c¹ oceny i interpretacji ryzyka dyskomfortu lub zaburzeñ fizjologicznych wystêpuj¹cych w określonych warunkach termicznych środowiska. Nale y mieæ tylko nadziejê, e potrzeba zapewnienia komfor- tu termicznego przestanie byæ postrzegana w kategoriach luksusu, a przysz³e dzia³ania w obszarze bhp bêd¹ koncentrowa³y siê na tym tak przecie znanym od lat czynniku fizycznym w równym stopniu, jak nad nowymi zagro eniami pojawiaj¹cymi siê w środowisku pracy. PIŚMIENNICTWO [1] PN-ISO 7730:2006 (U) Ergonomia. Środowisko termicznie umiarkowane. Analityczne wyznaczanie i interpretacja komfortu termicznego z zastosowaniem obliczania wskaźników PMV i PPD oraz kryteriów lokalnego komfortu termicznego [2] Fanger P.O. Komfort cieplny. Wyd. Arkady, Warszawa 1974 [3] ANSI/ASHRAE Thermal Environmental Conditions for Human Occupancy [4] Koradecka D. Bezpieczeñstwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 1999 [5] Marsza³ek A., So³tyñski K. Cz³owiek w warunkach obci¹ enia termicznego. CIOP, Warszawa 2001 [6] PN-EN 27243:2005 Środowiska gor¹ce. Wyznaczenie obci¹ enia termicznego dzia³aj¹cego na cz³owieka podczas pracy, oparte na wskaźniku WBGT [7] Kostyrko K., obzowski A. Klimat. Pomiar i regulacja. Agencja Wydawnicza PAK, Warszawa 2002 [8] PN-EN ISO 7933:2005 (U) Ergonomia środowiska termicznego Analityczne wyznaczanie i interpretacja stresu cieplnego z wykorzystaniem obliczeñ przewidywanego obci¹ enia termicznego [9] PN-EN ISO 15265:2005 (U) Ergonomia środowiska termicznego Strategia oceny ryzyka w celu zapobiegania stresowi lub braku komfortu pracy w warunkach cieplnych Publikacja opracowana na podstawie wyników uzyskanych w ramach II etapu programu wieloletniego pn. Dostosowywanie warunków pracy w Polsce do standardów Unii Europejskiej dofinansowywanego w latach w zakresie zadañ s³u b pañstwowych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Spo³ecznej. G³ówny koordynator: Centralny Instytut Ochrony Pracy Pañstwowy Instytut Badawczy W kwartalniku Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy w numerze 3(49) 2006 opublikowano: artyku³ Porównanie kryteriów oceny zagro enia i wartości granicznych ekspozycji na promieniowanie laserowe obowi¹zuj¹cych w Polsce oraz w dyrektywie 2006/25/EU dokumentacje nastêpuj¹cych substancji chemicznych: 2-cyjanoakrylanu metylu, 2-(dibutyloamino)etanolu, 3-(2,3-epoksypropoksy)propenu, 2-fenoksyetanolu, glinu metalicznego, 2,2-bis(4-hydroksyfenylo)propanu py³y, mrówczanu metylu, parafiny sta³ej dymy oraz tiuramu py³y. Warunki prenumeraty: Zamówienia na prenumeratê roczn¹ lub na pojedyncze numery prosimy kierowaæ do Centralnego Instytutu Ochrony Pracy Pañstwowego Instytutu Badawczego ul. Czerniakowska 16, Warszawa; tel , ; fax: ; kancel@ciop.pl Cena 1 egz. w 2006 r. wynosi 18,- z³. Przedp³at nie przyjmujemy.
Zagro enia fizyczne. Zagro enia termiczne. wysoka temperatura ogieñ zimno
Zagro enia, przy których jest wymagane stosowanie œrodków ochrony indywidualnej (1) Zagro enia fizyczne Zagro enia fizyczne Zał. Nr 2 do rozporządzenia MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych
Rys. 1. Stanowisko pomiarowe do pomiaru parametrów mikroklimatu w pomieszczeniu
Ćwiczenie Nr 3 Temat: BADANIE MIKROKLIMATU W POMIESZCZENIACH Celem ćwiczenia jest zapoznanie studentów z zagadnieniami dotyczącymi badania mikroklimatu w pomieszczeniach za pomocą wskaźników PMV, PPD.
Mikroklimat. dr inż. Magdalena Młynarczyk. Pracownia Obciążeń Termicznych Zakład Ergonomii.
Mikroklimat dr inż. Magdalena Młynarczyk Pracownia Obciążeń Termicznych Zakład Ergonomii e-mail: m.mlynarczyk@ciop.pl Centralny Instytut Pracy Państwowy Instytut Badawczy Podział środowisk cieplnych Wskaźnik
Wykłady z przedmiotu Bezpieczeństwo Pracy i Ergonomia
Wykłady z przedmiotu Bezpieczeństwo Pracy i Ergonomia SEMESTR I Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Katedra Górnictwa Podziemnego Pracownia Bezpieczeństwa Pracy i Ergonomii w Górnictwie Kraków 2015 Wykłady
PROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO. w Urzędzie Gminy Mściwojów
I. Postanowienia ogólne 1.Cel PROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO w Urzędzie Gminy Mściwojów Przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego ma na celu: Załącznik A Zarządzenia oceny ryzyka zawodowego monitorowanie
na terenie wiertni gazu ³upkowego za pomoc¹ map rozk³adu poziomu
Centralny Instytut Ochrony Pracy na terenie wiertni gazu ³upkowego za pomoc¹ map rozk³adu poziomu W ostatnich latach w Polsce prowadzi siê prace poszukiwawczo-rozpoznawcze zwi¹za- z punktu widzenia ekspozycji
Elektryczne ogrzewanie podłogowe fakty i mity
Elektryczne ogrzewanie podłogowe fakty i mity Ogrzewanie podłogowe staje się coraz bardziej docenianym systemem podnoszącym komfort użytkowników mieszkań, apartamentów i domów jednorodzinnych. Niestety
gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10)
5.5. Wyznaczanie zer wielomianów 79 gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10) gdzie stopieñ wielomianu p 1(x) jest mniejszy lub równy n, przy
Wymiana ciep³a pomiêdzy organizmem cz³owieka a otoczeniem
Komfort termiczny jest, obok m.in. jakości powietrza wewnêtrznego, poziomu ha³asu, czy np. wystroju wnêtrza, istotnym elementem pozytywnego odbioru otaczaj¹cego środowiska. Z uwagi na stale wyd³u aj¹cy
CZUJNIKI TEMPERATURY Dane techniczne
CZUJNIKI TEMPERATURY Dane techniczne Str. 1 typ T1001 2000mm 45mm 6mm Czujnik ogólnego przeznaczenia wykonany z giêtkiego przewodu igielitowego. Os³ona elementu pomiarowego zosta³a wykonana ze stali nierdzewnej.
Gruntowy wymiennik ciepła PROVENT- GEO
Gruntowy wymiennik ciepła PROVENT- GEO Bezprzeponowy Płytowy Gruntowy Wymiennik Ciepła PROVENT-GEO to unikatowe, oryginalne rozwiązanie umożliwiające pozyskanie zawartego gruncie chłodu latem oraz ciepła
Mikroklimat. Mikroklimat gorący
Mikroklimat Środowisko termiczne, warunki cieplne miejsca pracy człowieka. Należy zapewnić pracownikowi komfort cieplny - warunki człowiek ubrany stosownie do rodzaju i warunków pracy nie odczuwa chłodu
Weryfikacja metody oceny warunków mikroklimatu opartej na wskaźniku dyskomfortu cieplnego przy użyciu obliczeń przewidywanego obciążenia termicznego
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 18, nr 1, marzec 216, s. 55-62 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Weryfikacja metody oceny warunków mikroklimatu opartej na wskaźniku dyskomfortu cieplnego przy
Gra yna Œwiderska BIOZ. w budownictwie. poradnik
Gra yna Œwiderska BIOZ w budownictwie poradnik Warszawa 2008 Copyright by Gra yna Œwiderska i Oficyna Wydawnicza POLCEN Sp. z o.o. Warszawa 2008 Autorzy Gra yna Œwiderska autor g³ówny W³adys³aw Korzeniewski
DZIA 4. POWIETRZE I INNE GAZY
DZIA 4. POWIETRZE I INNE GAZY 1./4 Zapisz nazwy wa niejszych sk³adników powietrza, porz¹dkuj¹c je wed³ug ich malej¹cej zawartoœci w powietrzu:...... 2./4 Wymieñ trzy wa ne zastosowania tlenu: 3./4 Oblicz,
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1)
Dz.U.05.73.645 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. z dnia 28 kwietnia 2005 r.) Na podstawie
1. MONITOR. a) UNIKAJ! b) WYSOKOŚĆ LINII OCZU
Temat: Organizacja obszaru roboczego podczas pracy przy komputerze. 1. MONITOR a) UNIKAJ! - umieszczania monitora z boku, jeżeli patrzysz na monitor częściej niż na papierowe dokumenty - dostosowywania
Rys Mo liwe postacie funkcji w metodzie regula falsi
5.3. Regula falsi i metoda siecznych 73 Rys. 5.1. Mo liwe postacie funkcji w metodzie regula falsi Rys. 5.2. Przypadek f (x), f (x) > w metodzie regula falsi 74 V. Równania nieliniowe i uk³ady równañ liniowych
INSTRUKCJA BHP PRZY RECZNYCH PRACACH TRANSPORTOWYCH DLA PRACOWNIKÓW KUCHENKI ODDZIAŁOWEJ.
INSTRUKCJA BHP PRZY RECZNYCH PRACACH TRANSPORTOWYCH DLA PRACOWNIKÓW KUCHENKI ODDZIAŁOWEJ. I. UWAGI OGÓLNE. 1. Dostarczanie posiłków, ich przechowywanie i dystrybucja musza odbywać się w warunkach zapewniających
POMIAR STRUMIENIA PRZEP YWU METOD ZWÊ KOW - KRYZA.
POMIAR STRUMIENIA PRZEP YWU METOD ZWÊ KOW - KRYZA. Do pomiaru strumienia przep³ywu w rurach metod¹ zwê kow¹ u ywa siê trzech typów zwê ek pomiarowych. S¹ to kryzy, dysze oraz zwê ki Venturiego. (rysunek
ENETOSH Standard kompetencji dla instruktorów i trenerów ds. bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
ENETOSH Standard kompetencji dla instruktorów i trenerów ds. bezpieczeństwa i ochrony zdrowia Pole kompetencji Bezpieczeństwo i higiena pracy Level: 6 Credit: Umiejętności Wiedza 1 Stawia pytania odnośnie
3.2 Warunki meteorologiczne
Fundacja ARMAAG Raport 1999 3.2 Warunki meteorologiczne Pomiary podstawowych elementów meteorologicznych prowadzono we wszystkich stacjach lokalnych sieci ARMAAG, równolegle z pomiarami stê eñ substancji
Promocja i identyfikacja wizualna projektów współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Promocja i identyfikacja wizualna projektów współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Białystok, 19 grudzień 2012 r. Seminarium współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach
NOWOŚCI Z ZAKRESU SYSTEMU SWR
System rur i kształtek wentylacyjnych SYSTEM KOMINUS SYSTEM RUR I KSZTAŁTEK WENTYLACYJNYCH SYSTEM KOMINUS SYSTEM RUR I KSZTAŁTEK WENTYLACYJNYCH IZOLOWANYCH IZOLACJA 30 MM SYSTEM KOMINUS CHARAKTERYSTYKA
ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ÂRODOWISKA 1) z dnia 19 listopada 2008 r.
Dziennik Ustaw Nr 215 11878 Poz. 1366 1366 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ÂRODOWISKA 1) z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w zwiàzku z eksploatacjà instalacji lub urzàdzenia
KOMPAKTOWE REKUPERATORY CIEP A
KOMPAKTOWE REKUPERATORY CIEP A KOMPAKTOWE REKUPERATORY CIEP A ZW 1. ZASTOSOWANIE REKUPERATORA ZW Rekuperator kompaktowy ZW to urz¹dzenie nawiewno-wywiewne umo liwiaj¹ce mechaniczn¹ wentylacje powietrzem
Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym
Z PRAC INSTYTUTÓW Jadwiga Zarębska Warszawa, CODN Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym 2000 2001 Ö I. Powszechność nauczania języków obcych w różnych typach szkół Dane przedstawione w
SPIS TREŚCI do e-booka pt. Metody badań czynników szkodliwych w środowisku pracy
SPIS TREŚCI do e-booka pt. Metody badań czynników szkodliwych w środowisku pracy Autor Andrzej Uzarczyk 1. Nadzór nad wyposażeniem pomiarowo-badawczym... 11 1.1. Kontrola metrologiczna wyposażenia pomiarowego...
Materiały szkoleniowe
Materiały szkoleniowe Projekt I.N.05 Opracowanie modelu obciążenia cieplnego organizmu człowieka przebywającego w warunkach środowiskowych odpowiadających głęboko położonym oddziałom kopalni węgla i miedzi.
PL 211524 B1. FAKRO PP SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Nowy Sącz, PL 29.10.2007 BUP 22/07 31.05.2012 WUP 05/12. WACŁAW MAJOCH, Nowy Sącz, PL
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 211524 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 379508 (51) Int.Cl. E06B 7/14 (2006.01) E04D 13/03 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)
Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin. Dominika Sowa
Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin Dominika Sowa Szczecin, 8 maj 2014 Program prezentacji: 1. Definicja substancji i mieszanin chemicznych wg Ustawy o substancjach chemicznych
Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstw z branży 42
Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstw z branży 42 Anna Salata 0 1. Zaproponowanie strategii zarządzania środkami pieniężnymi. Celem zarządzania środkami pieniężnymi jest wyznaczenie
KOMFORT CIEPLNY. Prof. nzw. dr hab. inż. Tomasz Wiśniewski. Plan wystąpienia
KOMFORT CIEPLNY Prof. nzw. dr hab. inż. Tomasz Wiśniewski Plan wystąpienia Definicja komfortu cieplnego, Czynniki mające wpływ na komfort cieplny, Parametry stosowane do opisu ilościowego komfortu cieplnego,
Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: 2016-06-30/02:29:36. Wpływ promieni słonecznych na zdrowie człowieka
Wpływ promieni słonecznych na zdrowie człowieka Światło słoneczne jest niezbędne do trwania życia na Ziemi. Dostarcza energii do fotosyntezy roślinom co pomaga w wytwarzaniu tlenu niezbędnego do życia.
Rozdział I Przepisy ogólne : Rozdział II
Załącznik Nr 3 do Regulaminu Pracy Zespołu Szkół Nr 2 im. Stanisława Konarskiego w Bochni Zatrudnienie młodocianych Na podstawie Art. 190-206 ustawy z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy Dz. U. Nr 21, poz.
TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp
TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp 1. Informacja o pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy oraz o pracownikach wyznaczonych do wykonywania działań w zakresie
Badania biegłości przez porównania międzylaboratoryjne z zakresu oceny środowisk cieplnych na stanowiskach pracy
Badania przez porównania międzylaboratoryjne z zakresu oceny środowisk cieplnych na stanowiskach pracy Organizator Cel porównań międzylaboratoryjnych Uczestnicy badań Termin realizacji Badań Miejsce badań
TEMPERATURA EKWIWALENTNA I OPERATYWNA W OCENIE ŚRODOWISKA WNĘTRZ
Budownictwo Anna Lis TEMPERATURA EKWIWALENTNA I OPERATYWNA W OCENIE ŚRODOWISKA WNĘTRZ Wprowadzenie Otoczenie, w jakim człowiek przebywa, powinno pozwalać na osiąganie stanu zadowolenia z warunków, które
BEZPIECZE STWO PRACY Z LASERAMI
BEZPIECZE STWO PRACY Z LASERAMI Szkodliwe dzia anie promieniowania laserowego dotyczy oczu oraz skóry cz owieka, przy czym najbardziej zagro one s oczy. Ze wzgl du na kierunkowo wi zki zagro enie promieniowaniem
Szkolenie wstępne InstruktaŜ stanowiskowy ELEKTRYK. opracowanie: Henryk Batarowski pod red. Bogdana Rączkowskiego
Szkolenie wstępne InstruktaŜ stanowiskowy ELEKTRYK opracowanie: Henryk Batarowski pod red. Bogdana Rączkowskiego Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie
WZORU UŻYTKOWEGO EGZEMPLARZ ARCHIWALNY. d2)opis OCHRONNY. (19) PL (n)62894. Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa, PL
RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej d2)opis OCHRONNY WZORU UŻYTKOWEGO (21) Numer zgłoszenia: 112772 (22) Data zgłoszenia: 29.11.2001 EGZEMPLARZ ARCHIWALNY (19) PL (n)62894 (13)
Temat: Funkcje. Własności ogólne. A n n a R a j f u r a, M a t e m a t y k a s e m e s t r 1, W S Z i M w S o c h a c z e w i e 1
Temat: Funkcje. Własności ogólne A n n a R a j f u r a, M a t e m a t y k a s e m e s t r 1, W S Z i M w S o c h a c z e w i e 1 Kody kolorów: pojęcie zwraca uwagę * materiał nieobowiązkowy A n n a R a
Dynamika wzrostu cen nośników energetycznych
AKTUALIZACJA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA MIASTA KATOWICE Część 13 Dynamika wzrostu cen nośników energetycznych W 880.13 2/24 SPIS TREŚCI 13.1
INSTYTUCJE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI WARSZAWA, LIPIEC 2000
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAÑSKIEJ
4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA 4.1. Ocena jakoœci powietrza w odniesieniu do norm dyspozycyjnych O jakoœci powietrza na danym obszarze decyduje œredni poziom stê eñ zanieczyszczeñ w okresie doby, sezonu, roku.
SZKOLENIE PRACOWNIKÓW NARAśONYCH NA SZKODLIWE CZYNNIKI CHEMICZNE. Szkolenia bhp w firmie szkolenie pracowników naraŝonych na czynniki szkodliwe 27
SZKOLENIE PRACOWNIKÓW NARAśONYCH NA SZKODLIWE CZYNNIKI CHEMICZNE Szkolenia bhp w firmie szkolenie pracowników naraŝonych na czynniki szkodliwe 27 Informowanie pracowników Pracodawca ma obowiązek poinformowania
ZASADY WYPEŁNIANIA ANKIETY 2. ZATRUDNIENIE NA CZĘŚĆ ETATU LUB PRZEZ CZĘŚĆ OKRESU OCENY
ZASADY WYPEŁNIANIA ANKIETY 1. ZMIANA GRUPY PRACOWNIKÓW LUB AWANS W przypadku zatrudnienia w danej grupie pracowników (naukowo-dydaktyczni, dydaktyczni, naukowi) przez okres poniżej 1 roku nie dokonuje
ENETOSH Standard kompetencji dla instruktorów i trenerów ds. bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
ENETOSH Standard kompetencji dla instruktorów i trenerów ds. bezpieczeństwa i ochrony zdrowia Pole kompetencji Bezpieczeństwo i higiena Level: 6 Credit: Ocena nie Stawia pytania odnośnie wcześniejszych
Obci¹ enie cieplne pracowników w gor¹cym środowisku pracy i sposoby jego redukcji
dr in. GRA YNA BARTKOWIAK dr ANNA MARSZA EK mgr in. ANNA D BROWSKA Centralny Instytut Ochrony Pracy Pañstwowy Instytut Badawczy Obci¹ enie cieplne pracowników w gor¹cym środowisku pracy i sposoby jego
SPRZĄTACZKA pracownik gospodarczy
Szkolenie wstępne InstruktaŜ stanowiskowy SPRZĄTACZKA pracownik gospodarczy pod red. Bogdana Rączkowskiego Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia
tel/fax 018 443 82 13 lub 018 443 74 19 NIP 7343246017 Regon 120493751
Zespół Placówek Kształcenia Zawodowego 33-300 Nowy Sącz ul. Zamenhoffa 1 tel/fax 018 443 82 13 lub 018 443 74 19 http://zpkz.nowysacz.pl e-mail biuro@ckp-ns.edu.pl NIP 7343246017 Regon 120493751 Wskazówki
Dr inż. Andrzej Tatarek. Siłownie cieplne
Dr inż. Andrzej Tatarek Siłownie cieplne 1 Wykład 3 Sposoby podwyższania sprawności elektrowni 2 Zwiększenie sprawności Metody zwiększenia sprawności elektrowni: 1. podnoszenie temperatury i ciśnienia
WYZNACZANIE PRZYSPIESZENIA ZIEMSKIEGO ZA POMOCĄ WAHADŁA REWERSYJNEGO I MATEMATYCZNEGO
Nr ćwiczenia: 101 Prowadzący: Data 21.10.2009 Sprawozdanie z laboratorium Imię i nazwisko: Wydział: Joanna Skotarczyk Informatyki i Zarządzania Semestr: III Grupa: I5.1 Nr lab.: 1 Przygotowanie: Wykonanie:
Metody oceny oddziaływania mikroklimatu zimnego na organizm człowieka
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2009, nr 1(59), s. 195 201 dr inż. ANNA BOGDAN Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 Metody oceny oddziaływania
DWP. NOWOή: Dysza wentylacji po arowej
NOWOŒÆ: Dysza wentylacji po arowej DWP Aprobata Techniczna AT-15-550/2007 SMAY Sp. z o.o. / ul. Ciep³ownicza 29 / 1-587 Kraków tel. +48 12 78 18 80 / fax. +48 12 78 18 88 / e-mail: info@smay.eu Przeznaczenie
INSTRUKCJA MONTAśU. Tunelu rozsączającego (PP) 300 litrów
INSTRUKCJA MONTAśU Tunelu rozsączającego (PP) 300 litrów 1. CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU Tunel rozsączający 300 l został specjalnie zaprojektowany do zastosowań w systemach rozsączania i częściowego retencjonowania
PRAWA ZACHOWANIA. Podstawowe terminy. Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc
PRAWA ZACHOWANIA Podstawowe terminy Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc a) si wewn trznych - si dzia aj cych na dane cia o ze strony innych
Egzamin dyplomowy pytania
Egzamin dyplomowy pytania 1. Równania ruchu punktu. Równanie ruchu bryły sztywnej. Stopnie swobody. 2. Tarcie. Rodzaje tarcia. Prawa fizyki dotyczące tarcia. 3. Praca. Energia: mechaniczna, elektryczna,
Objaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2011-2017
Załącznik Nr 2 do uchwały Nr V/33/11 Rady Gminy Wilczyn z dnia 21 lutego 2011 r. w sprawie uchwalenia Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2011-2017 Objaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej
SEP - Stowarzyszenie Elektryków Polskich - Oddział Olsztyński w Olsztynie - WykazPrzepisyNormy-9 sobota, 29 września 2012 00:00
IX. Instalacje elektryczne dla obiektów tymczasowych 1. Ustawa z dnia 07 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Obwieszczenie Marszałka Sejmu RP z dnia 17 sierpnia 2006 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu
LABORATORIUM TECHNOLOGII NAPRAW WERYFIKACJA TULEJI CYLINDROWYCH SILNIKA SPALINOWEGO
LABORATORIUM TECHNOLOGII NAPRAW WERYFIKACJA TULEJI CYLINDROWYCH SILNIKA SPALINOWEGO 2 1. Cel ćwiczenia : Dokonać pomiaru zuŝycia tulei cylindrowej (cylindra) W wyniku opanowania treści ćwiczenia student
Poznań, 03 lutego 2015 r. DO-III.272.1.2015
Poznań, 03 lutego 2015 r. DO-III.272.1.2015 Zapytanie ofertowe pn.: Opracowanie wzorów dokumentów elektronicznych (e-usług), przeznaczonych do umieszczenia na platformie epuap w ramach projektu e-um: elektronizacja
ZASADY OŚWIETLANIA ZASADA FIZJOLOGICZNA ZASADA EKONOMICZNA ZASADA ESTETYCZNA PODSTAWOWE ZASADY OŚWIETLENIA KULTURA BEZPIECZEŃSTWA
PODSTAWOWE ZASADY OŚWIETLENIA ZASADY OŚWIETLANIA ZASADA FIZJOLOGICZNA ZASADA EKONOMICZNA ZASADA ESTETYCZNA Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 24 Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł III Foliogram 25
(wymiar macierzy trójk¹tnej jest równy liczbie elementów na g³ównej przek¹tnej). Z twierdzen 1 > 0. Zatem dla zale noœci
56 Za³ó my, e twierdzenie jest prawdziwe dla macierzy dodatnio okreœlonej stopnia n 1. Macierz A dodatnio okreœlon¹ stopnia n mo na zapisaæ w postaci n 1 gdzie A n 1 oznacza macierz dodatnio okreœlon¹
Problemy w realizacji umów o dofinansowanie SPO WKP 2.3, 2.2.1, Dzia anie 4.4 PO IG
2009 Problemy w realizacji umów o dofinansowanie SPO WKP 2.3, 2.2.1, Dzia anie 4.4 PO IG Jakub Moskal Warszawa, 30 czerwca 2009 r. Kontrola realizacji wska ników produktu Wska niki produktu musz zosta
INSTRUKCJA MONTAŻU SYSTEMU OGRZEWANIA PODŁOGOWEGO T 2 RED
INSTRUKCJA MONTAŻU SYSTEMU OGRZEWANIA PODŁOGOWEGO T 2 RED Samoregulujące przewody grzejne T 2 Red można układać w cienkiej warstwą wypełniającej na istniejącym podłożu. Podłożem takim może być drewno,
CENTRALE WENTYLACYJNE NAWIEWNO WYWIEWNE Z ODZYSKIEM CIEPŁA ORAZ WILGOCI
CENTRALE WENTYLACYJNE NAWIEWNO WYWIEWNE Z ODZYSKIEM CIEPŁA ORAZ WILGOCI DOKUMENTACJA TECHNICZNO RUCHOWA B3B-WX 20, B3B-WX 30, B3B-WX 40, B3B-WX 60 http://www.hakom.pl SPIS TREŚCI 1. CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA.
Promieniowanie podczerwone
Promieniowanie podczerwone Charakterystyka czynnika Dla okreêlenia promieni podczerwonych cz sto u ywa si skrótu angielskiego terminu Infra Red IR. Promieniowaniem podczerwonym nazywamy promieniowanie
z dnia 6 lutego 2009 r.
Pieczęć podłuŝna o treści Burmistrz Lądka Zdroju ZARZĄDZENIE NR 19 /09 Burmistrza Lądka Zdroju z dnia 6 lutego 2009 r. w sprawie ustalenia programu przeprowadzania szkoleń pracowników Urzędu Miasta i Gminy
Steelmate - System wspomagaj¹cy parkowanie z oœmioma czujnikami
Steelmate - System wspomagaj¹cy parkowanie z oœmioma czujnikami Cechy: Kolorowy i intuicyjny wyœwietlacz LCD Czujnik wysokiej jakoœci Inteligentne rozpoznawanie przeszkód Przedni i tylni system wykrywania
Ankieta dotycz ca klimatu bezpiecze stwa pracy w krajach nordyckich
NOSACQ-50- Polish Ankieta dotycz ca klimatu pracy w krajach nordyckich Celem tej ankiety jest zapoznanie z Twoimi pogl dami na temat Tego miejsca pracy. Twoje odpowiedzi zostan komputerowo przetworzone
Seria OKW1. zabezpieczaj cy przed zabrudzeniem Ch odnica mo e by ustawiana przed albo za wentylatorem.
CH ODNICE WODNE Seria Seria 1 Przy pr dko ci powietrza wi kszej ni 2,5 m/sek proponuje si ustawia skraplacz, (zamawia si go oddzielnie), od tej strony, z której wychodzi powietrze z ch odnicy. B dzie on
MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 520 PROCEDURY ANALITYCZNE SPIS TREŒCI
MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 520 PROCEDURY ANALITYCZNE (Stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r. i póÿniej) Wprowadzenie
Wyznaczanie współczynnika sprężystości sprężyn i ich układów
Ćwiczenie 63 Wyznaczanie współczynnika sprężystości sprężyn i ich układów 63.1. Zasada ćwiczenia W ćwiczeniu określa się współczynnik sprężystości pojedynczych sprężyn i ich układów, mierząc wydłużenie
REGULAMIN ZADANIA KONKURENCJI CASE STUDY V OGOLNOPOLSKIEGO KONKURSU BEST EGINEERING COMPETITION 2011
REGULAMIN ZADANIA KONKURENCJI CASE STUDY V OGOLNOPOLSKIEGO KONKURSU BEST EGINEERING COMPETITION 2011 Cel zadania: Zaplanować 20-letni plan rozwoju energetyki elektrycznej w Polsce uwzględniając obecny
Akcesoria: OT10070 By-pass ró nicy ciœnieñ do rozdzielaczy modu³owych OT Izolacja do rozdzielaczy modu³owych do 8 obwodów OT Izolacja do r
Rozdzielacze EU produkt europejski modu³owe wyprodukowane we W³oszech modu³owa budowa rozdzielaczy umo liwia dowoln¹ konfiguracjê produktu w zale noœci od sytuacji w miejscu prac instalacyjnych ³¹czenie
2.Prawo zachowania masy
2.Prawo zachowania masy Zdefiniujmy najpierw pewne podstawowe pojęcia: Układ - obszar przestrzeni o określonych granicach Ośrodek ciągły - obszar przestrzeni którego rozmiary charakterystyczne są wystarczająco
Instrukcja użytkowania DRIVER. Programator z przewodem sterowniczym. DRIVER 610 lub 620-1 lub 2 strefy DRIVER
Instrukcja użytkowania DRIVER Programator z przewodem sterowniczym 6050425 6050426 DRIVER 610 lub 620-1 lub 2 strefy DRIVER Opis Urządzenie pozwala na programowanie temperatury komfortowej oraz ekonomicznej
SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI XXXII BADAŃ BIEGŁOŚCI I BADAŃ PORÓWNAWCZYCH HAŁASU W ŚRODOWISKU Warszawa 17 18 kwiecień 2012r.
SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI XXXII BADAŃ BIEGŁOŚCI I BADAŃ PORÓWNAWCZYCH HAŁASU W ŚRODOWISKU Warszawa 17 18 kwiecień 2012r. 1. CEL I ZAKRES BADAŃ Organizatorem badań biegłości i badań porównawczych przeprowadzonych
VRRK. Regulatory przep³ywu CAV
Regulatory przep³ywu CAV VRRK SMAY Sp. z o.o. / ul. Ciep³ownicza 29 / 1-587 Kraków tel. +48 12 680 20 80 / fax. +48 12 680 20 89 / e-mail: info@smay.eu Przeznaczenie Regulator sta³ego przep³ywu powietrza
. Wiceprzewodniczący
Uchwała Nr 542/LVI/2014 Rady Miasta Ostrołęki z dnia 30 stycznia 2014 r. w sprawie przyjęcia Wieloletniego Programu Osłonowego w zakresie pomocy społecznej Pomoc w zakresie dożywiania w mieście Ostrołęka
Ergonomia. Ergonomia stanowiska pracy
Ergonomia Ergonomia stanowiska pracy Definicja ergonomii Istnieje wiele definicji ergonomii jednak wspólnym elementem wszystkich jest człowiek i maszyna. Najprościej ergonomię możemy określić jako dostosowanie
Ćwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale"
Ćwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale" Opracowane w ramach projektu: "Wirtualne Laboratoria Fizyczne nowoczesną metodą nauczania realizowanego przez Warszawską Wyższą Szkołę Informatyki. Zakres ćwiczenia:
TYP D [mm] B [mm] H [mm] L [mm] C [mm] A [mm] G Typ filtra GWO-160-III-1/2 GWO-200-III-1/2 GWO-250-III-3/4 GWO-315-III-3/4 GWO-400-III-3/4
WYMIENNIKI GLIKOL-POWIETRZE DO GRUNTOWEGO WYMIENNIKA CIEP A TYP GWO Zastosowanie: Wstêpne ogrzewanie powietrza wentylacyjnego zim¹ powietrza w okresie letnim Wspó³praca z gruntowym glikolowym wymiennikiem
4. Ocena i interpretacja wyników pomiarów elementów materialnego środowiska pracy
4. Ocena i interpretacja wyników pomiarów elementów materialnego środowiska pracy Ocena mikroklimatu wymaga uwzględnienia kompleksowego wpływu elementów środowiska, decydujących o możliwości funkcjonowania
Plan gospodarki niskoemisyjnej dla miasta Mielca
Plan gospodarki niskoemisyjnej dla miasta Mielca PO CO MIASTU MIELEC PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ? Pozwala na inwentaryzację emisji (różne od stężenie) gazów cieplarnianych, głównie CO2, innych substancji
NAPRAWDÊ DOBRA DECYZJA
KARTA SERWISOWA NAPRAWDÊ DOBRA DECYZJA Gratulujemy! Dokonali Pañstwo œwietnego wyboru: nowoczesne drewniane okna s¹ ekologiczne, a tak e optymalne pod wzglêdem ekonomicznym. Nale ¹ do najwa niejszych elementów
Stan prawny na dzieñ 1 paÿdziernika 2015 r. Oficyna Wydawnicza
Stan prawny na dzieñ 1 paÿdziernika 2015 r. Oficyna Wydawnicza Warszawa 2015 Copyright by Oficyna Wydawnicza POLCEN Sp. z o.o. Warszawa 2015 Autor Gra yna widerska Redaktor naczelny Ryszard Sobolewski
Powiatowy Urząd Pracy w Trzebnicy. w powiecie trzebnickim w 2008 roku Absolwenci w powiecie trzebnickim
Powiatowy Urząd Pracy w Trzebnicy Załącznik do Monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie trzebnickim w 2008 roku Absolwenci w powiecie trzebnickim Trzebnica, wrzesień 2009 Opracowanie:
Nasady kominowe. Nasady kominowe. Łukasz Darłak
Nasady kominowe Łukasz Darłak wentylacja grawitacyjna i odprowadzenie spalin najczęstsze problemy problem braku właściwego ciągu kominowego w przewodach spalinowych powstawanie ciągu wstecznego problem
1. UWAGI OGÓLNE 2. PRZED ROZPOCZĘCIEM PRACY:
1. UWAGI OGÓLNE Do samodzielnej pracy przy na stanowisku sprzątaczki może przystąpić pracownik który uzyskał dopuszczenie do pracy przez bezpośredniego przełożonego oraz: posiada ważne przeszkolenie BHP
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
e-kadry.com.pl Ewa Drzewiecka Telepraca InfoBiznes
e-kadry.com.pl Ewa Drzewiecka Telepraca Beck InfoBiznes www.beckinfobiznes.pl Telepraca wydanie 1. ISBN 978-83-255-0050-4 Autor: Ewa Drzewiecka Redakcja: Joanna Tyszkiewicz Wydawnictwo C.H. Beck Ul. Gen.
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO SCOPE OF ACCREDITATION FOR TESTING LABORATORY Nr/No AB 967
PCA ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO SCOPE OF ACCREDITATION FOR TESTING LABORATORY Nr/No AB 967 Zakres akredytacji Nr AB 967 Scope of accreditation No AB 967 wydany przez / issued by POLSKIE
Opinia geotechniczna, projekt geotechniczny
1.1. Opinia geotechniczna Opinia geotechniczna, projekt geotechniczny Kategori geotechniczn ustalono na podstawie Rozporz dzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia
TYP D [mm] B [mm] H [mm] L [mm] C [mm] A [mm] G Typ filtra GWO-160-III-1/2 GWO-200-III-1/2 GWO-250-III-3/4 GWO-315-III-3/4 GWO-400-III-3/4
WYMIENNIKI GLIKOL-POWIETRZE DO GRUNTOWEGO WYMIENNIKA CIEP A TYP GWO Zastosowanie: Wstêpne ogrzewanie powietrza wentylacyjnego zim¹ powietrza w okresie letnim Wspó³praca z gruntowym glikolowym wymiennikiem
PRAWA AUTORSKIE ZASTRZEŻONE. Kraków, listopad 2010 r
Projekt ochrony przeciwhałasowej i ochrony przed drganiami i wibracjami Małopolskiego entrum Biotechnologii Kampusu 0 lecia Odnowienia Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie przy ulicy Gronostajowej 7.
Urządzenie do odprowadzania spalin
Urządzenie do odprowadzania spalin Nr. Art. 158930 INSTRUKCJA OBSŁUGI Informacje wstępne: Po otrzymaniu urządzenia należy sprawdzić czy opakowanie jest w stanie nienaruszonym. Jeśli po dostarczeniu produktu
Strategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach 2015-2020+
Strategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach 2015-2020+ Projekt: wersja β do konsultacji społecznych Opracowanie: Zarząd Dróg i Transportu w Łodzi Ul. Piotrkowska 175 90-447 Łódź Spis treści
PREFABRYKOWANE STUDNIE OPUSZCZANE Z ŻELBETU ŚREDNICACH NOMINALNYCH DN1500, DN2000, DN2500, DN3200 wg EN 1917 i DIN V 4034-1
PREFABRYKOWANE STUDNIE OPUSZCZANE Z ŻELBETU ŚREDNICACH NOMINALNYCH DN1500, DN2000, DN2500, DN3200 wg EN 1917 i DIN V 4034-1 DO UKŁADANIA RUROCIĄGÓW TECHNIKAMI BEZWYKOPOWYMI 1. Rodzaje konstrukcji 1.1.