Weryfikacja dokumentu

Transkrypt

1 Podpis Nazwisko Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej Weryfikacja dokumentu Nazwa projektu Analiza programu inwestycyjnego w zlewni Sanu (wraz ze zlewnią Wisłoka) Nr umowy 962/OKI/2012 Nazwa dokumentu strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko Data Opis Część opisowa Przygotowany przez Sprawdzony przez Zatwierdzony przez mgr inż. Krzysztof Tejwan inż. Anna Madejowska mgr inż. Tomasz Wilk mgr inż. Federico J. Haro Alarcón mgr inż. Katarzyna Budzianowska mgr inż. Karolina Knor dr inż. Jacek Bonenberg mgr inż. Javier Arbaizar Gonzalez 05/2013 mgr inż. Bartek Henzel mgr inż. Adrian Kordylas mgr inż. Karol Herszfeld 1

2 2

3 Wykaz pojęć i skrótów użytych w opracowaniu: BAT DOŚU GIS GUS GZWP GDOŚ IUNG JCWP JCWPd KE KIP KPZK KSRR KZGW MŚ NFOŚiGW OChK OOŚ OSO Program ISiW Prognoza PK PZPW PEP POIiŚ PWKŚ RDOŚ RDW RZGW SCW SJCWP najlepsze dostępne techniki decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach Główny Inspektor Sanitarny Główny Urząd Statystyczny Główne Zbiorniki Wód Podziemnych Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Instytut Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy w Puławach Jednolite Części Wód Powierzchniowych Jednolite Części Wód Podziemnych Komisja Europejska karta identyfikacyjna przedsięwzięcia Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Ministerstwo Środowiska Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Obszar Chronionego Krajobrazu ocena oddziaływania na środowisko Obszary Specjalnej Ochrony (OSO), cenne dla UE gatunki ptaków, które są zagrożone wyginięciem, szczególnie podatne na zmiany siedlisk oraz gatunki rzadko występujące. Spis gatunków wymagających znajduje się w załączniku I do Dyrektywy Ptasiej Program inwestycyjny w zlewni Sanu (wraz ze zlewnią Wisłoka) Prognoza oddziaływania na środowisko Programu inwestycyjnego w zlewni Sanu (wraz ze zlewnią Wisłoka) Parki Krajobrazowe Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Polityka Ekologiczna Państwa Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Program wodno środowiskowy kraju Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej, tzw. Ramowa Dyrektywa Wodna Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej sztuczna część wód Scalone Jednolite Części Wód Powierzchniowych 3

4 SOOŚ SOO SZCW UE Ustawa OOŚ WIOŚ WFOŚiGW WZMIUW strategiczna ocena oddziaływania na środowisko obszary ustanowione dla ochrony rzadkich i zagrozonych typów siedlisk, wymienione w Dyrektywie Siedliskowej gatunki roślin i zwierząt których siedliska powinny zostać objęte ochroną (załącznik I i II) silnie zmieniona część wód Unia Europejska ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, Dz. U Nr 199 poz wojewódzki inspektorat ochrony środowiska Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych 4

5 Spis treści Wykaz pojęć i skrótów uzytych w opracowaniu: WSTĘP PODSTAWA OPRACOWANIA PROGNOZY PRZEDMIOT I CEL PROGNOZY ZAKRES PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO... 8 PROGRAMU ISiW METODY ZASTOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY KONSULTACJE DOKUMENTU POWIĄZANIA PROGNOZY Z INNYMI DOKUMENTAMI CHARAKTERYSTYKA PROJEKTU DOKUMENTU CEL PROJEKTU PROGRAMU ISiW OPIS OBSZARU OBJĘTEGO OPRACOWANIEM Opis obecnego stanu zabezpieczeń DIAGNOZA ZAGROŻEŃ POWODZIOWYCH NA OBSZARZE JEDNOSTEK CHARAKTERYSTYKA WARIANTÓW PLANOWANYCH ZABEZPIECZEŃ ZAKRES DZIAŁAŃ PODDANYCH PROGNOZIE ISTNIEJĄCE PROBLEMY Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI DOKUMENTU ZGODNOŚĆ Z CELAMI OCHRONY ŚRODOWISKA CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA POWIERZCHNIA ZIEMI Geologia i ukształtowanie powierzchni terenu Osuwiska Gleby i czynniki ich degradacji Cmentarze POWIETRZE I KLIMAT Ocena stanu jakości powietrza WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE Wody powierzchniowe Wody podziemne Ryzyko powodziowe Różnorodność biologiczna obszaru Struktura przyrodnicza siedliska przyrodnicze Flora Fauna Obszary chronione na podstawie przepisów Ustawy o ochronie przyrody Korytarze ekologiczne Obszary Natura LUDZIE

6 8.8 ZABYTKI DOBRA MATERIALNE ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU OCENA POTENCJALNYCH ZMIAN W ŚRODOWISKU W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROJEKTU PLANU PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIA NA WSZYSTKIE KOMPONENTY ŚRODOWISKA W WYNIKU REALIZACJI PROGRAMU ISIW ODDZIAŁYWANIE NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI ODDZIAŁYWANIE NA KRAJOBRAZ ODDZIAŁYWANIE NA POWIETRZE I KLIMAT ODDZIAŁYWANIE NA WODY POWIERZCHNIOWE Oddziaływanie na etapie budowy Oddziaływanie na etapie funkcjonowania ODDZIAŁYWANIE NA WODY PODZIEMNE ODDZIAŁYWANIE NA RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNĄ Oddziaływanie na zwierzęta Oddziaływanie na rośliny Oddziaływanie na obszary Natura ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI I DOBRA MATERIALNE ODDZIAŁYWANIE NA KRAJOBRAZ ODDZIAŁYWANIE NA ZABYTKI ODDZIAŁYWANIE ETAPU LIKWIDACJI OCENA ODDZIAŁYWAŃ SKUMULOWANYCH TRANSGRANICZNE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO PROPOZYCJA ROZWIĄZAŃ MAJĄCYCH NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZENIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO MOGĄCYCH BYĆ REZULTATEM REALIZACJI PROGRAMU, W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOTY OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU KOMPENSACJA NEGATYWNEGO ODDZIAŁYWANIA BUDOWLI HYDROTECHNICZNYCH NA EKOSYSTEM RZECZNY ZASADY WYKONYWANIA PRAC KONSERWACYJNYCH Z UWZGLĘDNIENIEM ASPEKTU OCHRONY ŚRODOWISKA PROPOZYCJE ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH DO ZAWARTYCH W ANALIZOWANYM DOKUMENCIE PROPOZYCJE DOTYCZACE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH MONITORING OBSZARÓW CHRONIONYCH MONITORING REALIZACJI POSZCZEGÓLNYCH ZADAŃ UJĘTYCH W PROGRAMIE ISiW MONITORING KONSEKWENCJI DLA ŚRODOWISKA PROGRAMU ISiW PODSUMOWANIE ORAZ WNIOSKI WYNIKAJĄCE Z PROGNOZY TRUDNOŚCI W OPRACOWANIU PROGNOZY MATERIAŁY I LITERATURA Zadania potencjalnie konfliktowe wobec celów środowiskowych

7 1. WSTĘP 1.1 PODSTAWA OPRACOWANIA PROGNOZY Przedmiotem opracowania jest wykonanie prognozy oddziaływania na środowisko w ramach Etapu III opracowania pn.: Analiza Programu inwestycyjnego w zlewni Sanu (wraz ze zlewnią Wisłoka). Prognoza oddziaływania dokumentów strategicznych na środowisko stosowana jest jako narzędzie identyfikacji potencjalnych oddziaływań na środowisko będących wynikiem realizacji Programu Inwestycyjnego w zlewni Sanu i Wisłoka. Prognoza oddziaływania na środowisko jest podstawowym narzędziem zrównoważonego rozwoju Podstawą opracowania pn.: Analiza programu inwestycyjnego w zlewni Sanu (wraz ze zlewnią Wisłoka), jest umowa nr 962/OKI/2012 zawarta w dniu 21 listopada 2012 r., zawarta pomiędzy REGIONALNYM ZARZĄDEM GOSPODARKI WODNEJ W KRAKOWIE jako Zamawiającym, a Konsorcjum w składzie KV PROJEKTY INŻYNIERYJNE I ARCHITEKTONICZNE SP. Z O.O. i KV CONSULTORES DE INGENIERÍA, PROYECTOS Y OBRAS S.L. jako Wykonawcą. Podstawą prawną sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko jest ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko 1. Obowiązek przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (SOOŚ) skutków realizacji dokumentów strategicznych (np.: koncepcji, polityk, strategii i planów) opracowywanych przez organy administracji nakładają artykuły 46 i 47 niniejszej ustawy. Zakres prognozy określa art. 51 ust 2 oraz art. 52 UOOŚ. Zgodnie z art. 53 UOOŚ, a także zgodnie z treścią pism: Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie (Pismo znak WOOŚ AP-12 z dnia 29 kwietnia 2014 r.) oraz Podkarpackiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Rzeszowie (Pismo znak SNZ RD z dnia 2 kwietnia 2014 r.), 1.2. PRZEDMIOT I CEL PROGNOZY Program inwestycyjny definiuje szereg zadań, których głównym celem jest zabezpieczenie przeciwpowodziowe poprzez zwiększenie zdolności retencyjnych w obrębie zlewni, bądź ograniczenie zasięgu wód powodziowych tak aby nie kolidowały z celami ochrony środowiska Zadania te polegają na sporządzeniu odpowiednich koncepcji zabezpieczenia przeciwpowodziowego oraz wykonaniu inwestycji takich jak: budowa zbiorników retencyjnych, suchych zbiorników przeciwpowodziowych i polderów przeciwpowodziowych, regulacja koryt i odbudowa uregulowanych odcinków rzek, odbudowa i budowa wałów, odbudowa sieci rowów odwadniająco - nawadniających, budowa jazów piętrzących wodę. 1 Tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz z późn. zm. 7

8 Program inwestycyjny w zlewni Sanu wraz ze zlewnią Wisłoka powstał w odpowiedzi na potrzeby ochrony przeciwpowodziowej wskazywanej w szeregu dokumentów, zarówno na poziomie krajowym, jak i niższych szczeblach. Są to m.in. Strategia Gospodarki Wodnej, Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego, Plan Zagospodarowania Województwa Podkarpackiego, W Prognozie uwzględniono wpływ ustaleń Programu ISiW na poszczególne komponenty środowiska, warunki życia ludzi, dziedzictwo kulturowe i dobra materialne ZAKRES PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU ISIW Prognoza oddziaływania na środowisko została sporządzona zgodnie z treścią pism: Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie (Pismo znak WOOŚ AP-12 z dnia 29 kwietnia 2014 r.) oraz Podkarpackiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Rzeszowie (Pismo znak SNZ RD z dnia 2 kwietnia 2014 r.), uzgadniających zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko, wydanych na podstawnie art. 53 Ustawy OOŚ oraz na podstawie art. 51 oraz art. 52 w/w ustawy. Zadaniem prognozy jest wczesna identyfikacja potencjalnych skutków przyrodniczych, społecznych i gospodarczych, realizacji postanowień Programu ISiW oraz na sformułowanie zaleceń ograniczających lub kompensujących niekorzystne skutki podjęcia działań przeciwpowodziowych Ocena oddziaływania na środowisko o charakterze strategicznym powinna uwzględniać relacje planowanych zadań inwestycyjnych ze środowiskiem przyrodniczym oraz relacje ze zrównoważonym rozwojem. Jednym z celów prognozy jest odpowiedź na pytanie, czy i w jakim stopniu ustalenia dokumentu strategicznego sprzyjają zrównoważonemu rozwojowi. Ważne jest, by względy ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju stawiane były na równi z innymi celami i interesami gospodarczymi oraz społecznymi. Podstawowym celem opracowania jest określenie skutków dla środowiska wynikających z realizacji planowanych zadań inwestycyjnych. Prognoza ma również ułatwić identyfikację możliwych do określenia skutków środowiskowych spowodowanych realizacją planowanych zadań inwestycyjnych oraz ocenić, czy zaplanowane w projekcie pn. zadania w dostateczny sposób zabezpieczają przed powstawaniem znaczących konfliktów i zagrożeń w środowisku. Prognoza także określa, analizuje i ocenia istniejący stan środowiska w powiązaniu z tendencjami zmian przy założeniu braku realizacji planowanych zadań. Prognoza ocenia i wskazuje rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko mogących być rezultatem realizacji projektu Programu Inwestycyjnego. Prognoza obejmuje pełny zakres merytoryczny określony w artykułach 51 i 52 Ustawy o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz z późn METODY ZASTOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY 8

9 Przyjęto następujące założenia co do sposobu realizacji niniejszego opracowania: Ocenę stopnia integracji horyzontalnych polityk ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju przeprowadzono w odniesieniu do treści podstawowych strategicznych dokumentów na szczeblu międzynarodowym, unijnym i krajowym. Prognoza została opracowana na podstawie dostępnych, ogólnokrajowych i regionalnych danych dotyczących stanu i ochrony środowiska oraz gospodarki wodnej, danych statystycznych oraz aktualnych map. Prognoza oddziaływania na środowisko Programu ISiW odnosi się do raportów oddziaływania na środowisko wykonywanych dla poszczególnych projektów o ile wystąpiły ku temu przesłanki z art. 59 Ustawy OOŚ, a także powiązana jest z innymi dokumentami wykonywanymi dla potrzeb aktualizacji planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy (MasterPlan dla obszaru dorzecza Wisły, PWŚK, międzynarodowe plany gospodarowania wodami, itp.). Poziom szczegółowości analiz, w tym takich zagadnień jak stan środowiska, specyfika ekosystemów, dobra kultury itp. został dostosowany do zidentyfikowanej skali negatywnych oddziaływań, co oznacza, że poziom szczegółowości jest zróżnicowany i koncentruje się na znaczących oddziaływaniach. Prognoza wskazuje obszary problemowe, w których zarządzanie ryzykiem oraz przyszłe inwestycje winny być poprzedzone stosownymi badaniami. W odniesieniu do zidentyfikowanych sytuacji problemowych zaproponowano sposoby podejścia do ich rozwiązywania zgodnie z polityka ekologiczną Unii Europejskiej oraz krajowa i zgodnie z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi. Do analizy stanu środowiska a także graficznego przedstawienia wyników wykorzystano technikę GIS (System informacji przestrzennej). Podczas oceny wpływu projektu Programu ISiW na poszczególne komponenty środowiska, określono charakter oddziaływania, czas trwania oraz wpływ danego przedsięwzięcia na poszczególne komponenty środowiska: ludzi (w tym jakość życia i zdrowia), różnorodność biologiczną, florę, faunę, wody powierzchniowe, wody podziemne, zasoby naturalne, powietrze, powierzchnie ziemi, krajobraz, klimat oraz zabytki i dobra materialne. Prognoza ocenia skumulowane oddziaływania planowanych przedsięwzięć na obszar zlewni Sanu. Ponadto prognoza wskazuje: - rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru; - rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opisem metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru bądź wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych. Wskazanie napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy, biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru. Wymagania jakim powinna odpowiadać prognoza zostały określone przepisami prawa polskiego- Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 199 poz ze zm.) obowiązuje od 15 listopada 2008 r. i wspólnotowego - Dyrektywa 2001/42/EC w sprawie oceny oddziaływania pewnych planów i programów na środowisko, a także pisma Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie. 9

10 1.5. KONSULTACJE DOKUMENTU o Projekt prognozy, wraz z projektem Programu ISiW, zostaną poddane konsultacjom społecznym zgodnie z obowiązującym prawem. W trakcie tych konsultacji projekt prognozy zostanie udostępniony zainteresowanym stronom, a informacja o terminie i miejscu składania wniosków do dokumentu zostanie podana do publicznej wiadomości. Prowadzenie konsultacji społecznych niniejszego dokumentu wynika z UUIŚ. O konieczności przeprowadzenia konsultacji mówi artykuł 54 ustawy, ust. 1 i 2. Konsultacje prowadzone będą w następujący sposób: podanie do publicznej wiadomości informacji o przystąpieniu do opracowywania projektu dokumentu i jego przedmiocie; o udostepnienie informacji o możliwości zapoznania się z niezbędną dokumentacją sprawy o podanie do publicznej wiadomości informacji o możliwości, sposobie i miejscu składania uwag i wniosków Organ opracowujący Prognozę przyjmie i uwzględni uwagi, wnioski i ustalenia 2. POWIĄZANIA PROGNOZY Z INNYMI DOKUMENTAMI W ramach Prognozy przeanalizowano zgodność dokumentu z aktami prawnymi i dokumentami prawa krajowego i unijnego. Wykonane w ramach Etapu I i II opracowanie pn. Analiza programu inwestycyjnego w zlewni Sanu (wraz ze zlewnią Wisłoka) należy poddać strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko według zapisów Działu IV Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U nr 199 poz z późn. zm.). Przy sporządzeniu prognozy uwzględniane są kluczowe dokumenty unijne m.in. Dyrektywa 2001/42/EC w sprawie oceny oddziaływania pewnych planów i programów na środowisko, Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowiska (tekst jednolity dawnej Dyrektywy Rady 85/337/EWG ze zmianami), Konwencja EKG ONZ o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, podpisana w Aarhus w 1998r. i ratyfikowana przez Polskę w 2001r. Konwencja EKG ONZ o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, podpisana w 1991r. w Espoo i ratyfikowana przez Polskę w 1997r., oraz Protokół Strategiczny do Konwencji z Espoo Dyrektywa Rady 92/43/EWG o ochronie siedlisk przyrodniczych oraz dziko żyjącej fauny i flory z 1992 r. (zmieniona Dyrektywą 97/62/EWG) Dyrektywa Rady 2009/147/WE w sprawie ochrony dzikiego ptactwa Realizacja projektów infrastrukturalnych musi być zgodna z wymaganiami ochrony środowiska stawianymi przez Unię Europejską A także kluczowymi aktami prawa krajowego Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity Dz. U Nr 0, pózn. Zm.) 10

11 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U Nr 0 poz z późn. zm.) Ustawa o ochronie przyrody (Obwieszczenie Marszałka Sejmu RP z dnia 25 sierpnia 2009 r. tekst jednolity, Dz. U. Nr 151 poz z późn. zm.) Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie i udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jednolity Dz. U. 2008, Nr 199, poz z późn. zm.) Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity Dz. U. 2003, Nr 80, poz. 717 z późn. zm.) Ustawę z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (tekst jednolity Dz. U. 2007, Nr 65, poz. 437 z późn. zm.) Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (tekst jednolity Dz. U. 2002, Nr 62, poz. 558 z późn. zm.) W opracowaniu prognozy podstawę stanowią dokumenty strategiczne rozwoju kraju Plan Gospodarowania Wodami (PGW) na obszarze dorzecza Wisły zgodnie z Ramowa Dyrektywą Wodną Program Wodno Środowiskowy Kraju (PWŚK) W załączniku nr 1 przedstawiono charakterystykę kluczowych dokumentów Unii Europejskiej, kraju i województw 3. CHARAKTERYSTYKA PROJEKTU DOKUMENTU 3.1. CEL PROJEKTU PROGRAMU ISiW Zadania planowane w ramach opracowywanego Programu ISiW wynikają z potrzeby zapobiegania lub ograniczaniu zasięgu wód powodziowych, a także przyczyniają się do zapewnienia większej retencji w zlewniach. Ochrona przed powodzią jest jednym z kluczowych celów wpisanych w dokumentach począwszy od szczebla krajowego, aż do lokalnego, takich jak np.: Zasobem informacji na temat planowanych działań inwestycyjnych są: Program ochrony przed powodzią w dorzeczu górnej Wisły zatwierdzony Uchwałą Rady Ministrów Nr 151/2011 z dnia 9 sierpnia 2011 r., Studium ochrony przed powodzią ze względu na ochronę ludzi i mienia województwa podkarpackiego na obszarze zlewni górnej Wisły, opracowane przez Politechnikę Krakowską, a także inne dokumenty o charakterze programów i koncepcji, opracowane przez Podkarpacki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Rzeszowie (PZMiUW), Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych (WZMiUW), Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej (RZGW) oraz burmistrzów i prezydentów miast położonych na obszarze zlewni Sanu i Wisłoka. Wiele zadań proponowanych w Programie ISiW wynika wprost z dokumentów zatwierdzonych wcześniej, dla których (tam, gdzie to było wymagane) przeprowadzona została procedura oceny oddziaływania na środowisko. 11

12 Główną przesłanką realizacji zadań ujętych w Programie ISiW jest ochrona ludzi i mienia (gospodarstw rolnych, budynków, infrastruktury technicznej) przed zniszczeniem spowodowanym wezbraniem wód. Realizacja tego celu wpisuje się w zrównoważony rozwój pod warunkiem zapewnienia właściwej ochrony środowiska przyrodniczego. Opracowywany Program ISiW zawiera szereg zadań, które są dopiero w fazie planowania (nie określono jeszcze parametrów technicznych, ani lokalizacji). Dla części z kolei zadań wydana została decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji inwestycji, w ramach której określone już zostały zasady realizacji inwestycji. Biorąc to pod uwagę należy stwierdzić, że w przypadku zadań, dla których etap decyzyjny nie został jeszcze rozpoczęty lub zakończony należy zapewnić, aby kluczowy priorytet jakim jest ochrona przed powodzią uwzględniał potrzebę ochrony środowiska, a zwłaszcza ekosystemów wodnych i od wód zależnych. Powinno to być zapewnione na etapie procesu inwestycyjnego, zarówno w trakcie planowania, realizacji, jak i funkcjonowania oraz późniejszej likwidacji obiektów. Część zadań ujętych w Programie inwestycyjnym... kwalifikuje się, bądź może się kwalifikować (w zależności od przewidzianego zakresu) do przedsięwzięć mogących potencjalnie oddziaływać na środowisko, wymienionych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U.Nr 213 poz. 1397), dla których konieczne będzie uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. W przypadku przeprowadzenia procedury oceny oddziaływania na środowisko dokonuje się analizy oddziaływań danego zadania na środowisko i wybiera wariant najbardziej korzystny dla środowiska. W razie stwierdzenia możliwości wystąpienia oddziaływań o charakterze negatywnym, istnieje możliwość zastosowania odpowiednich środków zapobiegających lub minimalizujących ten wpływ, zastosowania rozwiązań alternatywnych, a jeśli zachodzą odpowiednie przesłanki przeprowadzenia kompensacji przyrodniczej. W skrajnych przypadkach może dojść do odmówienia ustalenia środowiskowych uwarunkowań realizacji zadania, co oznacza tym samym odstąpienie od realizacji danej inwestycji. Analiza środowiskowa na etapie procesu inwestycyjnego powinna być poprzedzona dokładnym rozpoznaniem wartości przyrodniczych danego terenu i powinna uwzględniać kumulację oddziaływań wynikającą z funkcjonowania innych przedsięwzięć w tej samej zlewni, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu na obszary podlegające ochronie zgodnie z ustawą o ochronie przyrody. Istotne jest również zapewnienie takich rozwiązań, które będą uwzględniały cele określone w szeregu opisanych w niniejszym rozdziale dokumentach, m.in.: właściwe zagospodarowanie stref przybrzeżnych wzdłuż cieków oraz zapewnienie w jak największym stopniu renaturyzacji dolin rzecznych, ochrona siedlisk i gatunków chronionych, ochrona bioróżnorodności, zapewnienie ciągłości ekologicznej, w tym możliwości migracji ichtiofauny. 4. OPIS OBSZARU OBJĘTEGO OPRACOWANIEM Obszar objęty opracowaniem to zlewnia rzeki San i Wisłok. Zlewnie te położone są na obszarze województwa podkarpackiego i lubelskiego. Opracowywany obszar zajmuje ponad 50% powierzchni województwa podkarpackiego (część zachodnia) oraz ok. 9 % województwa lubelskiego (część południowa). Zlewnie rzek San i Wisłok zajmują wspólnie ok. 3,8 % powierzchni kraju. W tabeli przedstawiono podział administracyjny zlewni Sanu wraz z Wisłokiem ze względu na województwa. 12

13 Tabela 1. Podział administracyjny zlewni Sanu wraz z Wisłokiem Województwo Powierzchnia całkowita województwa Powierzchnia województwa znajdująca się w granicach zlewni Sanu (wraz z Wisłokie) [km 2 ] [km 2 ] % Lubelskie , ,2 9,00 Podkarpackie , ,8 53,7 13

14 Rysunek 1 - Podział administracyjny zlewni Sanu wraz z Wisłokiem województwa 14

15 Rysunek 2 - Podział administracyjny zlewni Sanu wraz z Wisłokiem - powiaty 15

16 16

17 Rysunek 3 - Podział administracyjny zlewni Sanu wraz z Wisłokiem gminy Obszar objęty opracowaniem podzielony został na jednostki zadaniowe. Podziału tego dokonano na podstawie listy cieków figurujących w studiach ochrony przeciwpowodziowej opracowanych przez RZGW. Każdej z jednostek zadaniowych w obu zlewniach oddzielnie dla Sanu i Wisłoka przypisany został kod zlewni zadaniowej. Dla zlewni Sanu wyodrębniono zlenie od Z01 do Z43 oraz zlewnię M01, dla Wisłoka Z01 do ZZ12 oraz M01 do M04. Podział przedstawiono na rysunku 4 17

18 Rysunek 4 - Podział zlewni rzeki San na jednostki zadaniowe 18

19 Rysunek 5 - Podział zlewni rzeki Wisłok na jednostki zadaniowe 19

20 ZESTAWIENIE ZLEWNI I POWIERZCHNI L.p. L Nazwa rzeki Zlewnia rzeki San 20 Jednostka zadaniowa Powierzchnia jednostki zadaniowej [km 2 ] 1. San od ujścia Wołosatego bez zbiorników Z ,3 2. Solinka od m. Cisna Wetlina od ujścia Wetlinki Z ,9 3 Olszanica (Olszanka) Z ,5 Wańkowa (Wańkówka) 4. Hoczewka od m. Jabłonki Z , Derbak (Dyrbek) od m. Bezmiechowa Górna Osława Osławica Z 05 25,7 Z Tarnawa 7. Płowiecki Z Sanoczek od m. Sanoczki Z ,8 9. Tyrawka Berezka Pilanka (Dopływ w Tyrawie Wołoskiej) Z ,6 10. P. Witryłów Z 10 58,1 Jabłonka (Stara Rzeka) 11. Magierka Z 11 40,9 12. Baryczka Z 12 57,2 13. Łubieńka (Łubienka) Z 13 19,9 14. Dynówka Z 14 12,2 15. Harta od m. Harta Środkowa Z 15 32,5 Ulanka (Ostrówek) 16. Olszówka (Pawłokoma) Z 16 8,4 17. Dylągowa Z 17 10,1 18. Drohobyczka Z 18 41,1 Śliwnica (Śliwniczanka) 19. Jawornik Z Stupnica (Stopnica) 179,2 Korzenicki od m. Boguszówka Z Kamionka Z 21 22,7 22. Cisowa od m. Cisowa Z Łętownianka Z 23 24,7 24. Dopływ z Prałkowiec (m. Prałkowce) Z 24 8,8 25. Wiar Z ,8 26. Wisznia (do granicy) Z ,8 27. Rada Z 27 90,5 28. Szkło (do granicy) Z ,2

21 29. Łęg Rokitnicki (oraz Rokietnica) Z ,2 30. L.p. Lubaczówka (do granicy) Sołotwa L Nazwa rzeki Z ,1 Jednostka zadaniowa Powierzchnia jednostki zadaniowej [km 2 ] 31. Dopływ spod Sieniawy Z 31 16,2 32. Błotnia Z 32 47,6 33. Złota I od m. Słoboda Mała Z ,9 34. Złota II od m. Wólka Łamana Z 34 87,1 35. Jagódka Z 35 17,8 36. Trzebośnica Z ,7 37. Rudna Z ,8 38. Tanew Z ,9 38. Łada Z ,1 40. Wirowa Z ,9 41. Barcówka Z ,9 42. Bukowa Z ,2 43. Biała Z ,8 44. Kurcianka M 01 5,3 Zlewnia rzeki Wisłok 1 1. Wisłok (od przekroju zaporowego) Z , Pielnica Z , Morwawa Z ,9 4. Lubatówka 4 Olszyny 5 5. Lublica 6 6. Stobnica 7 7. Gwoźnica 8 8. Lubcza 9 9. Strug Czarna Sawa Mleczka 1 Mleczka Wschodnia Mikoska 1 Młynówka Przyrwa Olszyny Ślączka Łętownia Z 04 91,9 Z 05 37,8 Z ,8 Z Z Z ,3 Z ,8 Z 11 84,4 Z ,6 M 01 57,9 M 02 52,4 M 03 5,5 21

22 1 16. Nowosiółka M 04 26,5 22

23 5. Opis obecnego stanu zabezpieczeń 5.1 DIAGNOZA ZAGROŻEŃ POWODZIOWYCH NA OBSZARZE JEDNOSTEK San Z01 Jednostka San Z01 została podzielona na następujące sekcje: sekcja Z01/1: od źródeł do zbiornika Solina-Myczkowce; Sekcja Z 01/1 obejmująca górny fragment zlewni Sanu na odcinku od źródeł do dolnego stanowiska zbiornika Myczkowce charakteryzuje się niewielkim zagrożeniem powodziowym. Łączne straty powodziowe na ok. 80 kilometrowym odcinku Sanu, wraz z rozwiniętą siecią dopływających do niego rzek i potoków, podczas trzech powodzi w latach 2007, 2008 i 2010, nie przekroczyły łącznie jednego miliona złotych pomimo, że na Sanie i jego dopływach brak tutaj systemu zabezpieczenia powodziowego. Te stosunkowo niewielkie straty dotyczyły infrastruktury drogowej, mostowej i zabudowy turystyczno-gospodarczej. Na odcinku tym trudno wskazać zdecydowane słabe punkty istniejącego systemu zabezpieczenia powodziowego. Poza zabudową regulacyjną potoków nie widać potrzeby wykonywania konkretnego systemu zabezpieczenia powodziowego. sekcja Z01/2: od zbiornika Solina-Myczkowce do wschodniej granicy gminy Dynów w powiecie przemyskim; Sekcja Z 01/2 pomimo, że znajduje się tuż poniżej zespołu zbiorników Solina-Myczkowce, mających dużą zdolność redukcji maksymalnych przepływów powodziowych, charakteryzuje się bardzo dużymi stratami powodziowymi. Straty te wykazano w ankietach gminy Sanok na rzece San oraz znacznie mniejsze, lecz powtarzające się straty powodziowe na rzece Kruszelnica. Te słabe punkty mogą wynikać z tego, że San na długości sekcji Z 01/2 zasilają duże dorzecza rzek: z lewej strony: 1.Hoczewka, będąca oddzielną jednostką zadaniową Z04, 2. Osława, Osławica i Tarnawa będące oddzielną jednostką zadaniową Z06 3. Sanoczek będący oddzielną jednostką zadaniową Z 08; z prawej strony: 1.Tyrawka, Berezka i Pilanka stanowiące Zadanie Z 09. Dorzecza te nie są kontrolowane przez zespół zbiorników Solina - Myczkowce. Przy podejmowaniu decyzji odnośnie propozycji określonych działań, mających na celu poprawę warunków przeciwpowodziowych, należy rozpatrywać łącznie wskazane słabe punkty Sanu na sekcji Z01/2 z diagnozami i działaniami na wymienionych powyżej jednostkach zadaniowych. Ponadto należy szczegółowo pod względem technicznym i hydraulicznym przeanalizować powtarzające się zagrożenia powodziowe na rzece Kruszelnica w gminie Dynów. sekcja Z01/3: od wschodniej granicy gminy Dynów w powiecie przemyskim do zachodniej granicy powiatu miejskiego Przemyśl; Na Sekcji Z 01/3 słabym punktem jest San na obszarze gminy Krzywcza, gdzie powódź w 2008 roku spowodowała straty na ponad jeden milion zł, podczas gdy na pozostałych sekcjach Sanu w czasie tej powodzi straty były niewielkie lub w ogóle ich nie stwierdzono. Powodem takiego stanu rzeczy może być dopływ rzeki Stupnicy z Korzenickim zasilający San z prawej strony, analizowany w niniejszym opracowaniu jako odrębna jednostka zadaniowa Z

24 Przy podejmowaniu decyzji odnośnie propozycji określonych działań mających na celu poprawę warunków przeciwpowodziowych, należy rozpatrywać łącznie wskazany słaby punkt Sanu na sekcji Z01/3 z diagnozą i propozycją działań wskazanych na podstawie analizy jednostki zadaniowej Z 20. Ponadto należy szczegółowo pod względem technicznym i hydraulicznym przeanalizować powtarzające się zagrożenia powodziowe na rzece Kamionka i potokach Cygański i Huta. sekcja Z01/4: obszar powiatu miejskiego Przemyśl wraz z jednostką M01Kurcianka; Krótki odcinek Sanu w obszarze powiatu miejskiego Przemyśla charakteryzuje się tym, że zasila go prawostronny potężny dopływ Wiar stanowiący oddzielną jednostkę zadaniową w opracowaniu - Z 25, którego połowa zlewni leży na terytorium Ukrainy. W związku z powyższym może się zdarzyć, że sytuacja powodziowa na tym odcinku Sanu może być w znacznym stopniu kształtowana falą powodziową na Wiarze. Dlatego przy diagnozowaniu sekcji Sanu Z 01/4 i w dalszym etapie prac przy podejmowaniu decyzji odnośnie propozycji określonych działań mających na celu poprawę warunków przeciwpowodziowych, należy rozpatrywać łącznie tą sekcję Sanu z Zadaniem Z 25. Słabych punktów nie przedstawiono ze względu na brak danych dotyczących wielkości strat. sekcja Z01/5: od północno-wschodniego narożnika granicy powiatu miejskiego Przemyśl do południoiwo-zachodniej granicy gminy Leżajsk w powiecie leżajskim (tuż poniżej ujścia Wisłoka); Sekcję Z01/5 z prawej strony zasilają trzy potężne zlewnie rzek stanowiących oddzielne jednostki zadaniowe, tj. Wisznia Z 26, Szkło Z 28 i Lubaczówka Z30. Znaczne części tych zlewni leżą na terytorium Ukrainy, a łączna wielkość ich powierzchni jest bliska wielkości zlewni Sanu zamykającej początkową granicę Sekcji Z 01/5. Dlatego w dalszym etapie prac przy podejmowaniu decyzji odnośnie propozycji określonych działań mających na celu poprawę warunków przeciwpowodziowych, należy rozpatrywać łącznie tą sekcję Sanu z Zadaniami Z 28, Z 28 i Z30. Generalnie łączne straty na Sekcji Z 01/5 oszacowane po powodziach w latach nie są duże. Do słabych punktów zaliczyć tu można San na obszarze gminy Tryńcza i rzekę Wyrwa prawostronny dopływ Sanu poniżej Jarosławia na obszarze gminy Wiązownica. sekcja Z01/6: od południowo-zachodniej granicy gminy Leżajsk w powiecie leżajskim (tuż poniżej ujścia Wisłoka) do południowej granicy gminy Ulanów (powyżej ujścia Tanwi); Sekcja Sanu Z 01/6 ma najwyższe spośród pozostałych sekcji straty powodziowe. Szczególnie dotkliwe były na skutek powodzi w roku 2010 i wyniosły wtedy prawie 14 mln zł. Straty te skoncentrowane były na Sanie w gminach Leżajsk i Kuryłówka w górnej części sekcji oraz na Sanie i rzece Stróżance w gminach Ulanów i Rudnik nad Sanem w dolnej części sekcji. W górnej części Sekcji Z 01/6 San zasilają rzeki Złota I i Złota II stanowiące oddzielne jednostki zadaniowe Z 33 i 3Z4, natomiast w dolnej części Sekcji Z01/6 San zasilają rzeki Rudna i Szkło stanowiące oddzielne jednostki zadaniowe Z37 i Z38. Przy podejmowaniu decyzji odnośnie propozycji określonych działań mających na celu poprawę warunków przeciwpowodziowych, należy rozpatrywać tą sekcję Sanu łącznie z jednostkami zadaniowymi Z33, Z34, Z37 i Z38. Szczególną uwagę należy poświęcić określeniu wpływu rzeki Szkło na wielkość powodzi na Sanie w rejonie Ulanowa, gdyż Szkło jest jednym z największych dopływów Sanu. Słabymi punktami na tej sekcji jest San w obszarze gmin Leżajsk i Kuryłówka oraz Rudnik nad Sanem i Ulanów. sekcja Z01/7: od południowej granicy gminy Ulanów (powyżej ujścia Tanwi) do ujścia Sanu do Wisły. Straty na Sekcji Z 01/7 wystąpiły tylko podczas powodzi w roku 2010 i Straty te są umiarkowane i dotyczą Sanu w gminie Pysznica i w ujściu rzeki Łukawicy w gminie Radomyśl nad Sanem. Oba te odcinki Sanu stanowią słabe punkty na sekcji Z01/7. San na tej sekcji poniżej Stalowej Woli jest obustronnie obwałowany, ale brak jest obwałowań wstecznych na dopływach, co może być przyczyną strat w słabych punktach. 24

25 Ponadto przy podejmowaniu decyzji odnośnie propozycji określonych działań mających na celu poprawę warunków przeciwpowodziowych, należy rozpatrywać tą sekcję Sanu łącznie z jednostkami zadaniowymi Z41, Z42 i Z43 obejmującymi odpowiednio znaczące dopływy Barcówka, Bukowa i Biała zasilające San na odcinku Sekcji Z01/7. Tego dodatkowego podziału, jak również włączenia jednostki zadaniowej M01 do jednostki San Z01, dokonano tylko w ramach przeprowadzanej diagnozy. San Z02 Solinka od m. Cisna, Wetlina od ujścia Wetlinki Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki W związku z małą gęstością zabudowań w dolinach cieków należących do zadania Z02, straty powodziowe nie są duże. Lokalnie można wskazać okolice miejscowości Cisna, Wetlina i Bukowiec, jako potencjalnie niebezpieczne, jednak nawet w tych miejscowościach zagrożenie nie jest duże. Nowopowstałe zbiorniki retencyjne nie mają większego wpływu na hydrologię zlewni ze względu na ich małą pojemność. Nie pełnią one zadań przeciwpowodziowych. Analiza zasięgu zalewu wód o prawdopodobieństwie wystąpienia 1% dla Solinki i Wetliny pozwala stwierdzić, że niemalże na całej długości obu cieków woda o takim prawdopodobieństwie mieści się w korycie. Występujące lokalnie rozlania, szczególnie w dolnym biegu Solinki, nie przekraczają 100 m szerokości. San Z03 - Olszanica Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Straty podczas powodzi na obszarze zadania generowane są w dolinach gdzie zabudowa mieszkaniowa oraz infrastruktura drogowa i mostowa koncentruje się przy ciekach. Sytuacja taka ma miejsce na zamodelowanych rzekach Olszanka i Wańkowa, ale również na ciekach niezamodelowanych takich jak Ropienka, Kiniański Potok i Dopływ spod Rudenki zwany również Rudeńskim. Można zatem rozważyć sporządzenie analizy hydrologiczno-hydraulicznej tych cieków w celu uwzględnienia zasięgu zalewów wody o prawdopodobieństwie wystąpienia 1% w planie zagospodarowania terenu, szczególnie dla cieku Rudeński, dla którego generowane straty są znaczne. Na pozostałych ciekach nawet jeśli występują warunki powodziowe, to brak jest obiektów, które należałoby przed powodzią chronić. Cofka od wysokich stanów wód na Sanie nie sięga dalej niż 1 km wzdłuż Olszanki. Zasięg zalewu dla wód o prawdopodobieństwie wystąpienia 1% nie sięga jednak zabudowań w miejscowości Zwierzyń w obrębie niniejszego zadania. San Z04 Hoczewka od m. Jabłonki Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Zabudowa na analizowanym obszarze koncentruje się głównie wzdłuż zamodelowanego cieku Hoczewka. Pozostałe cieki mogą być zagrożone powodzią, jednakże brak infrastruktury wymagającej ochrony nie predysponuje ich do objęcia analizą hydrologiczno-hydrauliczną. Wyjątkiem są cieki Stężniczka i Mchawka w okolicy Baligrodu oraz Dziurdziówka w okolicy Dziurdziowa i Hoczwii. W przypadku dwóch pierwszych zgłaszane były straty związane z powodziami na tych ciekach. W związku z tym zalecane byłoby zwrócenie większej uwagi na te cieki i sporządzenie analizy hydrologiczno-hydrograficznej pozwalającej na dostosowanie planu zagospodarowania terenu do istniejącego zagrożenia lub rozważenie technicznych środków ochrony przed powodzią. Dziurdziówka 25

26 leży na terenach o mniejszym spadku terenu w zlewni i mało prawdopodobnym jest, żeby na tym cieku wystąpiła powódź związana z silnymi opadami. Zbiorniki retencyjne wybudowane po 2009r. ze względu na swoją małą pojemność nie spełniają znaczącej roli w ochronie przeciwpowodziowej. San Z05 Derbak (Dyrbek) od m. Bezmiechowa Góra Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Rzeka Dyrbek odprowadza wody opadowe ze zbocza pasma górskiego na północ od miejscowości Bezmiechowa Górna. W trakcie dużych opadów wody opadowe szybko odprowadzane są do koryta powodując gwałtowne wezbrania. Zabudowa mieszkaniowa koncentruje się wzdłuż tego cieku miejscowość Bezmiechowa Górna, jednakże woda o prawdopodobieństwie wystąpienia 1% mieści się w korycie cieku nie powodując szerokich zalewów. Dopływy rzeki Dyrbek, w tym największe - Glinny Potok i Dopływ pod Stawem, nie były zgłaszane, jako zagrożenie dla ludności. San Z06 - Osława, Osławica, Tarnawa Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Na terenie zadania Z06 w dolinach rzek występują skupiska zabudowy mieszkaniowej, szczególnie w dolnym i środkowym biegu Osławy i Kalniczki (Tarnawy). Zasięg wody o prawdopodobieństwie wystąpienia 1% wchodzi na tereny zabudowy mieszkaniowej i infrastruktury drogowej, co ma również odzwierciedlenie w kosztach strat spowodowanych powodziami w zeszłych latach dla doliny Osławy i Kalniczki. Teren ten oprócz prowadzonych analiz powinien być przedmiotem studiów hydrologiczno-hydraulicznych, stanowiących pomoc w opracowaniu planów zagospodarowania przestrzennego, które nie dopuszczą do zabudowy, zwiększającej zagrożenie powodziowe. Studia takie mogą być źródłem wytycznych do lepszego dostosowania infrastruktury drogowo-mostowej do panujących warunków hydrologiczno-hydraulicznych. Duże zagęszczenie zabudowy, zaobserwować można wzdłuż cieku Młynówka miejscowość Poraż, oraz wzdłuż Dopływu w Czaszynie miejscowość Czaszyn. W obu przypadkach nie raportowano o stratach związanych z powodziami na tych ciekach. Prawdopodobną przyczyną nie zalewania terenów mieszkalnych, jest ukształtowanie terenu charakteryzujące się dużo mniejszymi spadkami, co spowalnia odpływ wód opadowych w stosunku do terenów bardziej górzystych. San Z07 - Płowiecki Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Z ankiet nadesłanych z jednostek samorządowych, wynika, że na terenie jednostki znajdują się dwa cieki, które w przeszłości powodowały straty. Pierwszym z cieków jest potok Płowiecki, ze strony którego w latach 80tych występowały straty na terenie osiedli mieszkaniowych, w budynkach użyteczności publicznej oraz w budynkach gospodarczych. Ze względu na fakt, że zalania występowały 30 lat temu, brak jest danych na temat wysokości strat, jednak z opisu mieszkańców wynika, że były to straty znaczące, a z analizy map ze Studium ochrony przeciwpowodziowej zlewni Sanu i Wisłoka z 2009 roku, wynika że zagrożona jest duża ilość budynków mieszkalnych. Drugim ciekiem powodującym w przeszłości straty jest Potok Dworzyska, nazywany wg MPHP Dopływem spod góry Stróżowskie Łazy. Ciek ten jest prawym dopływem potoku Płowiecki. Z map przekazanych przez UM Sanok, wynika że straty występujące w przeszłości obejmowały odcinek ujściowy cieku. Z analizy terenu wynika, że nie ma możliwości wykonania tam obiektów przeciwpowodziowych ze względu na brak miejsca, a planowanie wysiedlenia nie ma podstaw ekonomiczno-społecznych. W przypadku tego cieku należy zastosować ochronę mobilną. Straty z 26

27 jego strony występowały w latach 80tych i powtórzyły się w 2004 roku. Ze względu na niskie starty w porównaniu do kosztów ochrony tych terenów, ciek nie został przewidziany do modelowania. San Z08 - Sanoczek od m. Sanoczki Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Doliny cieków na obszarze zadania są w dużym stopniu zurbanizowane. Obszary zabudowane rozciągają się nie tylko wzdłuż głównego cieku, ale również wzdłuż jego dopływów. Straty powodziowe zgłoszone zostały dla rzeki Sanoczek, ale również dla cieku Silsko. Ciek ten, jak również rzeka Bukowica, do której Silsko wpływa posiada zabudowę bezpośrednio przylegającą do koryta rzeki. Stworzenie modeli hydraulicznych na tych ciekach pomoże określić obszary zagrożone powodzią oraz wspomoże tworzenie planów zagospodarowania przestrzennego tak, aby nie zwiększać tego zagrożenia. Podobna sytuacja dotyczy rz. Niebieszczanka i rz. Różowy wraz z dopływami. Brak informacji o stratach w zlewniach tych cieków podczas ostatnich powodzi sugeruje jednak, że nie jest to duży problem w tych zlewniach prawdopodobnie dlatego, że zlewnia Silska usytuowana jest w terenie bardziej górzystym, podczas gdy zlewnie Niebieszczanki i Różowego znajdują się w dolinie Sanu. W dolnym biegu Sanoczka znajdują się obszary przemysłowe. Małe, nieprzekraczające 100 tyś., straty podczas powodzi w lipcu 2008r. i w maju 2010r. nie pozwalają sklasyfikować tego zagrożenia jako poważne. San Z09 - Tyrawka, Berezka, Pilanka (Dopływ w Tyrawie Wołoskiej) Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki W Studium ochrony przeciwpowodziowej dla zlewni Sanu i Wisłoka z 2009 roku, zostały już uwzględnione wszystkie cieki, których zasięg strefy zalewowej zagraża mieszkańcom. W niektórych miejscach - szczególnie w środkowym i dolnym biegu Tyrawki - zasięg wody o prawdopodobieństwie wystąpienia 1% obejmuje obszar wysoko zurbanizowany. Wskazane miejsca należy objąć analizą hydrologiczno-hydrauliczną i przewidzieć tam ochronę przeciwpowodziową. Cieki nieobjęte istniejącym modelem hydraulicznym, w dolinach których występuje zabudowa mieszkaniowa, to górny bieg Tyrawki, Tarnawka oraz Dopływ w Rozpuchu. Z analizy ankiet i wywiadu środowiskowego wynika, że brak jest informacji o powodziach historycznych na tych ciekach. Analiza sugeruje, że zagrożenie powodziowe w dolinach wskazanych trzech cieków, nie jest uciążliwe. W dolinach pozostałych cieków zabudowa występuje sporadycznie, wobec czego nie ma na tym terenie obiektów wymagających ochrony przeciwpowodziowej. San Z10 - P. Witryłów, Jabłonka (Stara Rzeka) Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Cieki jednostki Z10 Stara Rzeka i Witryłówka, znajdują się bezpośrednio pod wpływem cofki Sanu. W ostatnich latach wystąpiły na obszarze rozpatrywanego zadania trzy powodzie głównie wzdłuż Starej Rzeki. Prawdopodobnie związane były one również z wysokimi stanami wód w okresie powodzi w Sanie, który bardzo silnie podpiętrzył stany wód na ujściowym odcinku Starej Rzeki. Straty powodziowe na terenie jednostki wystąpiły w lipcu 2005 r., maju 2006 r., sierpniu 2008 r. i ich łączna wysokość wyniosła ok. 5 mln zł. Analiza zasięgu wody Q1% wykazała znaczne obszary narażone na zalanie przy ujściu Starej Rzeki do Sanu tereny miejscowości Krzemienna. Na dalszych odcinkach koryto rzeki jest mocno wcięte. Ponadto na terenie zadania Z10 znajdują się liczne mosty, które być może w przeszłości generowały straty w okresie powodzi. Dlatego wskazanym jest wykonanie studiów hydrologicznohydraulicznych, stanowiących pomoc w opracowaniu planów zagospodarowania przestrzennego, które: nie dopuszczą do zabudowy, zwiększającej zagrożenie powodziowe, 27

28 stanowić będą wytyczne do lepszego dostosowania infrastruktury drogowo-mostowej do panujących warunków hydrologiczno-hydraulicznych. San Z11 - Magierka Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Dolina Magierki jest gęsto zabudowana, a zalew wody o prawdopodobieństwie wystąpienia Q1% obejmuje kilka zabudowań mieszkalnych oraz budynków gospodarczych. Z przeprowadzonej ankietyzacji wynika, że każdego roku ze strony Magierki generowane są duże straty. Dla pozostałych cieków zabudowa w dolinie jest sporadyczna, nie ma więc obiektów wymagających ochrony przeciwpowodziowej. San Z12 - Baryczka Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Dolina Baryczki w bezpośrednim sąsiedztwie koryta jest gęsto zabudowana, z dużą ilością infrastruktury drogowo-mostowej. Zasięg wody o prawdopodobieństwie wystąpienia Q1% pokrywa również tereny zabudowane. Z tego powodu cała dolina powinna zostać objęta analizą hydrologicznohydrauliczną na potrzeby dostosowania planu zagospodarowania terenu oraz dostosowania infrastruktury mostowej do przewidywanych przepływów. Wielkość strat ekstrapolowana na teren gminy Nozdrzec jest znaczna. Na pozostałych ciekach nie ma zagęszczenia zabudowy mieszkaniowej, co sprawia, że, pomimo możliwości wystąpienia na tych ciekach powodzi, nie muszą być one objęte osobnym programem ochrony przeciwpowodziowej. San Z13 - Łubieńka (Łubienka) Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Jako miejsce zagrożone powodzią wskazać można dolny bieg cieku Łubienka od ujścia do km miejscowości Żurawiec i część Łubna. Na tym odcinku w niektórych miejscach woda o prawdopodobieństwie wystąpienia 1% rozlewa się na szerokość do 100 m. Brak informacji o wysokości i strukturze strat nie pozwala ocenić dotkliwości zagrożenia powodziowego. San Z14 - Dynówka Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Zadanie Z14 znajduje się bezpośrednio pod wpływem Sanu. W ostatnich 30 latach wystąpiło na obszarze rozpatrywanego zadania 10 powodzi. Prawdopodobnie związane były one również z wysokimi stanami wód w okresie powodzi w Sanie, który bardzo silnie podpiętrzył stany wód na ujściowym odcinku Dynówki. Straty powodziowe na terenie jednostki wystąpiły w 1980 r., 1996 r., 1998 r., 2001 r., 2006 r., 2008 r., 2009 r., 2010 r., 2011 r. i 2012 r brak danych o rodzaju zalanej infrastruktury i wysokości strat. Analiza zasięgu wody Q=1% nie wykazała znacznych obszarów narażonych na zalanie, oznacza to, że prawdopodobnie na terenie miasta Dynów koryto rzeki jest mocno wcięte. Na terenie miasta znajdują się liczne mosty, które być może w przeszłości generowały straty w okresie powodzi. Dlatego wskazanym jest wykonanie studiów hydrologiczno-hydraulicznych, stanowiących pomoc w opracowaniu planów zagospodarowania przestrzennego, które: nie dopuszczą do zabudowy, zwiększającej zagrożenie powodziowe, stanowić będą wytyczne do lepszego dostosowania infrastruktury drogowo-mostowej do panujących warunków hydrologiczno-hydraulicznych. San Z15 Harta od m. Harta Środkowa, Ulanka (Ostrówek) 28

29 Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Południowo wschodnia część zadania Z15 znajduje się bezpośrednio pod wpływem Sanu. W czasie ostatnich 30 lat, na obszarze rozpatrywanego zadania, wystąpiło 10 powodzi. Prawdopodobnie były one związane z wysokimi stanami wód w okresie powodzi w Sanie, który bardzo silnie podpiętrzył stany wód na ujściowym odcinku Harty i Ostrówka. Analiza zasięgu wody Q=1% nie wykazała znacznych obszarów narażonych na zalanie, oznacza to, że prawdopodobnie na terenie miasta Dynów koryto rzeki jest mocno wcięte. Na terenie miasta znajdują się liczne mosty, które być może w przeszłości generowały straty w okresie powodzi. Dlatego wskazanym jest wykonanie studiów hydrologiczno-hydraulicznych, stanowiących pomoc w opracowaniu planów zagospodarowania przestrzennego, które: nie dopuszczą do zabudowy, zwiększającej zagrożenie powodziowe, stanowić będą wytyczne do lepszego dostosowania infrastruktury drogowo-mostowej do panujących warunków hydrologiczno-hydraulicznych. San Z16 Olszówka (Pawłokoma) Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Zadanie Z16 charakteryzuje się niewielkim zagrożeniem powodziowym. Straty powodziowe na terenie jednostki wystąpiły tylko w 2012 r., jednak brak jest informacji o zagrożonej infrastrukturze i o wielkościach strat. Analiza zasięgu wód powodziowych Q 1% nie wykazała znacznych obszarów zagrożonych zalaniem, oznacza to że prawdopodobnie koryto Olszówki jest mocno wcięte. San Z17 Dylągowa Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Zasięg zalewu wód o prawdopodobieństwie wystąpienia Q1% mieści się w korycie rzeki na całej jej długości. Wpływ stanu wód na Sanie kończy się ok. 500 m od ujścia. W miejscach gdzie woda Q1% jest bliska wylania się z koryta (km oraz 2+800) w obszarze zalewu wód o prawdopodobieństwie Q0,2% nie ma obiektów wymagających ochrony. Dopływ w Roztoce nie jest modelowany, ale wzdłuż jego brzegów nie ma zabudowań wymagających ochrony. Ze wstępnej analizy wynika, że nie występują na tym terenie szczególne zagrożenia. San Z18 Drohobyczka, Śliwnica (Śliwniczanka) Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Jako główną przyczynę powodzi na obszarze jednostki Z18 wymienia się gwałtowne ulewy i nawałnice. Dużą wysokość strat powodziowych można tłumaczyć dużym zagęszczeniem ludności w dolinach wymienionych rzek, a co za tym idzie dużą liczbę obiektów takich jak mosty i kładki. Na prawym brzegu Drohobyczki w od ujścia do ujścia Śliwnicy znajduje się duży obszar zagrożony powodzią związany z cofką od wysokich stanów na Sanie. Na obszarze tym nie ma jednak obiektów zagrożonych zniszczeniem przez powódź. Wskazana byłaby analiza hydrologiczno-hydrauliczna w celu lepszego dostosowania infrastruktury drogowo-mostowej do panujących warunków hydrologiczno-hydraulicznych. San Z19 Jawornik Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Na większości długości cieku Jawornik woda o prawdopodobieństwie wystąpienia Q1% mieści się w korycie. Niewielkie odstępstwa od tej reguły występują w środkowym biegu cieku, gdzie rzeka meandruje w okolicy miejscowości Piątkowa. To miejsce stanowi potencjalnie niebezpieczny obszar pod względem powodzi. 29

30 Drugie miejsce o podwyższonym ryzyku powodziowym znajduje się niedaleko ujścia Jawornika, gdzie zalew od wody o prawdopodobieństwie wystąpienia Q1% nakłada się na obszary zabudowane w miejscowości Iskań. Brak danych o stratach wywołanych przez historyczne powodzie nie pozwala na oszacowanie dotkliwości zagrożenia powodziowego. W dolinach pozostałych cieków w obrębie zadania nie występują obiekty wymagające ochrony przeciwpowodziowej. San Z20 Stupnica (Stopnica), Korzeniecki od M. Boguszówka Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Dolny bieg Stupnicy przepływa przez tereny słabo zagospodarowane, niewymagające ochrony przeciwpowodziowej. Straty u ujścia Stupnicy mogą być spowodowane podpiętrzeniem wody przez wysoki stan na rz. San. Wpływ cofki od Sanu sięga 1 km. Dużo bardziej niebezpiecznym pod względem powodzi terenem jest środkowy bieg Stupnicy oraz Korzenicki, ze względu na duże zagęszczenie zabudowań w bezpośrednim sąsiedztwie koryta rzeki. Wzdłuż pozostałych cieków zagęszczenie zabudowań jest niewielkie, co ogranicza potencjalne straty powodowane powodzią. San Z21 Kamionka Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Znikoma wartość strat raportowana w dolinie Kamionki sugeruje, że zagadnienie powodzi nie jest dużym problemem na tym obszarze. Analiza zasięgu wody o prawdopodobieństwie wystąpienia Q1% wskazuje jednak na możliwe zagrożenie dla budynków w miejscowości Wola Krzywiecka. Wskazana jest analiza hydrologiczno-hydrauliczna na tym obszarze, stanowiąca pomoc w opracowaniu planów zagospodarowania przestrzennego, które nie dopuszczą do zabudowy, zwiększającej zagrożenie powodziowe. Tereny przemysłowe na terenie zadania nie są zagrożone wodami o prawdopodobieństwie Q1%. San Z22 Cisowa od m. Cisowa Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Wpływ stanu wody na Sanie rozciąga się do ok 800 m od ujścia rz. Cisowa. Ze względu na duże zagęszczenie obszarów zamieszkanych w dolinie rzeki Cisowa wskazana jest analiza hydrologicznohydrauliczna na tym obszarze, stanowiąca pomoc w opracowaniu planów zagospodarowania przestrzennego, które nie dopuszczą do zabudowy, zwiększającej zagrożenie powodziowe. Brak danych z gmin dotyczący powodzi sugeruje, że problem ten nie jest dotkliwy na obszarze zadania. San Z23 Łętowianka Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Analizując zalew dla wód o prawdopodobieństwie wystąpienia Q1% dla cieku w niniejszym zadaniu można zauważyć, że niemalże na całej długości przepływ ten mieści się w granicach koryta nie powodując wylania cieku. Wyjątkiem jest tutaj część o dł. 300 m przy ujściu, gdzie wystąpienie cieku z koryta spowodowane jest cofką od wysokiego stanu na Sanie. Analizując dostępne dane obszar zadania można uznać za niewymagający szczegółowej analizy pod względem zagrożenia powodzią. San Z24 Dopływ z Prałkowiec (m. Prałkowce) Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Pomimo, że Dopływ w Prałkowcach jest dopływem Sanu, nie widocznego wpływu stanu odbiornika na stan wody w dopływie. Zasięg zalewu przez wody o prawdopodobieństwie wystąpienia 30

31 Q1% jak również 0,2% ograniczony jest do koryta cieku. Brak również informacji o stratach i występujących powodziach na terenie zadania. W związku z tym nie ma konieczności dogłębnej analizy sytuacji hydrologiczno-hydraulicznej na tym terenie. San Z25 Wiar Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Duże zagęszczenie zabudowy w dolinie Wiaru i na dopływach występuje w dolnym jej biegu. Spośród cieków na terenie analizowanej jednostki, wyróżnić można oprócz Wiaru potok Bonie, Malinowski i Dopływ spod Pacławia. Brak oszacowanej wysokości strat powodziowych na tych ciekach utrudnia wyznaczenie cieków najbardziej niebezpiecznych pod względem powodzi. Dla samego cieku Wiar niebezpieczne miejsca znajdują się w początkowym odcinku cieku, jednak wysokość strat, poniżej 100 tys.zł.,sprawia, że nie jest to teren priorytetowy. Niedaleko ujścia, powyżej 7 km cieku zalew wodą o prawdopodobieństwie wystąpienia Q1% może zagrozić linii kolejowej Przemyśl Malhowice. Obecnie, od 1994 linia jest nieczynna. Ze szczegółowej analizy wynika, że jedynie ciek Wiar wymaga szczegółowego modelowania. San Z26 Wisznia (do granicy) Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki W dolnym biegu Wiszni, na terenie Polski, wody o prawdopodobieństwie wystąpienia Q1% rozlewają się szeroko, miejscami powyżej 5 km. Na obszarze doliny w bezpośrednim sąsiedztwiekoryta cały teren można uznać za zagrożony powstaniem szkód powodziowych. Relatywnie niskie zagęszczenie zabudowy sprawia, że zagrożenie dotyczy głównie użytków rolnych oraz infrastruktury drogowej. Aby ograniczyć straty i zawęzić koryto można rozważyć pociągnięcie systemu obwałowań, podobnie jak po stronie ukraińskiej. Aby ocenić celowość takiego rozwiązania należy skalkulować koszty i oczekiwane zyski w postaci ograniczenia strat. San Z27 Rada Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Na większości długości rzeki Rada przepływ o prawdopodobieństwie wystąpienia Q1% mieści się w korycie rzeki. Tereny gdzie rzeka rozlewa się na tarasy przy takim przepływie stanowią użytki rolne nie powodując konieczności ochrony przed powodzią w tych miejscach. Ze względu na zagospodarowanie terenu osiedlami mieszkaniowymi niebezpiecznymi ciekami mogą okazać się wszystkie dopływy. Ponieważ nie ma informacji o stratach podczas powodzi historycznych, nie można nadać priorytetów dla tych cieków. Biorąc pod uwagę ukształtowanie terenu i gęstość zabudowy do bardziej niebezpiecznych pod względem powodziowym cieków zaliczyć można Dopływ spod Ujkowic oraz Dopływ w Trójczycach. San Z28 Szkło do granicy Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Jako główną przyczynę powodzi na Szkle PCZK w Lubaczowie określił wiosenne roztopy. Zlewnia o małym spadku, z terenami podmokłymi nie sprzyja szybkiemu odprowadzeniu wód roztopowych. Małe zagęszczenie ludności wzdłuż doliny rzeki Szkło sprawia, że straty na tej rzece nie są znaczne. Tereny przemysłowe w miejscowości Charytany chronione są nieudokumentowanym wałem przeciwpowodziowym. Większe straty powodują powodzie na ciekach Laszkowski oraz Grodzisko. Oba te cieki kwalifikowałyby się do analizy hydrologiczno-hydraulicznej ze względu na wysokość strat, jednak są to zniszczenia infrastruktury lokalnej, co nie należy do zakresu przedmiotowej analizy. 31

32 Na pozostałych ciekach zabudowa dolin cieków jest znikoma, w związku z czym nie ma konieczności ich analizy pod względem działań przeciwpowodziowych. Wpływ zbiorników małej retencji, na które wydano pozwolenia wodnoprawne jest pomijalny w obrębie całej zlewni ze względu na ich małą pojemność. Nie mają one zadania przeciwpowodziowego. San Z29 Łęg Rokietnicki oraz Rokietnica Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Ciek Łęg Rokitnicki w środkowej części powoduje niewielkie straty. Można z tego wnioskować, że regulacja Łęgu Rokietnickiego spełnia swoją rolę. U ujścia tego cieku powtarzają się straty w infrastrukturze mostowej, co sugeruje potrzebę dostosowania geometrii mostów do spodziewanych warunków powodziowych, a nie odbudowywanie obiektów, które nie spełniają ww. wymogów. Drugim miejscem zagrożonym powodzią na Łęgu Rokietnickim są okolice Rokitnicy. Dolina w tym miejscu jest zabudowana i jest podatna na zalanie podczas powodzi związanych z deszczami nawalnymi, w związku ze zbieraniem opadów ze zlewni z północnych zboczy Podgórza Dynowskiego. Ze względu na zabudowanie doliny i wysokość strat podczas historycznych powodzi, jako miejsce potencjalnie niebezpieczne pod względem powodzi wskazać można ciek Dopływ w Rudołowicach. Zgodnie z otrzymanymi ankietami, ciek nosi nazwę Roźwienica-Rudołowice. W podobnej sytuacji, jak Dopływ w Rudołowicach, znajdują się cieki Białka i Dopływ spod Tuligłowów, jednak w ich dolinach zagęszczenie zabudowy jest mniejsze oraz brak jest strat raportowanych z powodzi historycznych. Straty generował również Dopływ w Chłopicach jednak ze względu na strukturę strat (użytki zielone) i ich wielkość nie jest to teren, którym trzeba objąć szczególnym działaniami poprawiającymi ochronę przeciwpowodziową. San Z30 Lubaczówka i Sołotwa Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Na obszarze analizowanego zadania przeważają powodzie o charakterze roztopowym. Zlewnia z małymi spadkami o dolinie podmokłej, z korytem nieustalonym i podzielonym na ramiona nie sprzyja szybkiemu odprowadzaniu wód roztopowych. Największe straty generują główne rzeki zadania Lubaczówka i Sołotwa. Zasięgi zalewów wód powodziowych o prawdopodobieństwie wystąpienia 1% rozciągają się w niektórych miejscach do 1 km dla obu rzek. Uporządkowanie koryt tych cieków może usprawnić odprowadzenie wód roztopowych z tego obszaru, redukując zagrożenie podtopieniami. Występowanie w dolnym biegu Lubaczówki obszarów chronionych Natura 2000 może utrudnić jednak ingerencję w przebieg koryta. Wpływ pozostałych cieków na bezpieczeństwo pod względem powodzi jest niewielki, a straty nie przekraczają 100 tyś. zł. San Z31 Dopływ spod Sieniawy Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Zadanie Z31 znajduje się bezpośrednio pod wpływem Sanu. W czasie ostatnich 30 lat, pięciokrotnie wystąpiło zjawisko powodzi, a w trakcie procesu ankietyzacji uzyskane zostały dane dotyczące wysokości strat od 2010 roku. Prawdopodobnie powodzie te, związane były m.in. z wysokimi stanami wód w okresie powodzi w Sanie, który bardzo silnie podpiętrzył stany wód na ujściowym odcinku Dopływu spod Sieniawy. Straty powodziowe na terenie jednostki wystąpiły w 1980 r., 1987 r., 2010 r., 2011 r. i 2012 r były to straty głównie w użytkach rolnych, drogach oraz budynkach gospodarczych. Na dalszych etapach projektu wydaje się celowym rozpatrzenie konieczności wykonania obustronnych obwałowań Dopływu spod Sieniawy (na odcinku od ujścia do miasta Sieniawa) oraz prawostronnych obwałowań Sanu w rejonie ujścia Dopływu spod Sieniawy, (pomimo że San znajduje się w jednostce Z01). Ponadto wskazanym jest wykonanie studiów hydrologiczno-hydraulicznych, stanowiących pomoc w opracowaniu planów zagospodarowania przestrzennego, które: 32

33 - nie dopuszczą do zabudowy, zwiększającej zagrożenie powodziowe, - stanowić będą wytyczne do lepszego dostosowania infrastruktury drogowo-mostowej do panujących warunków hydrologiczno-hydraulicznych. San Z32 Błotnia Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Rzeka Błotnia wpływa do Sanu, jednakże wpływ wysokiej wody na Sanie kończy się wraz z końcem terasu zalewowego Sanu. Jako przyczynę powodzi na rzeki Błotni w ankietach wymienione jest zwężenie przekroju koryta niedaleko ujścia Błotni do Sanu w okolicach miejscowości Wierzawice. Rzeka Przyrwa biegnie w większości na terasie zalewowym Sanu i wpada do Błotni na prawym jej brzegu niedaleko ujścia Błotni do Sanu. Teras jest zalewany wodą o prawdopodobieństwie wystąpienia 1% przez San, jednakże na obszarach tych nie występują żadne obiekty wymagające ochrony przed powodzią. Straty powodziowe zlokalizowane są głównie w korycie rzeki Błotni i Radyjówki. Zasięg wody o prawdopodobieństwie 1% w najszerszym miejscu nie przekracza 70 m. Głównym składnikiem kosztów powodzi jest zniszczenie infrastruktury drogowej i mostów na Błotni. Wskazanym jest zatem wykonanie studiów hydrologiczno-hydraulicznych, stanowiących wytyczne do lepszego dostosowania infrastruktury drogowo-mostowej do panujących warunków hydrologicznohydraulicznych na rzece Błotni. San Z33 Złota I od m. Słoboda Mała Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki W związku z małą koncentracją obszarów zabudowanych na badanym obszarze straty w infrastrukturze i budynkach w obszarze zadania Z33 są niewielkie. Obszarem o większym zagospodarowaniu terenu jest teren u ujścia Złotej miejscowość Kuryłówka. Teren ten jest jednak w większym stopniu pod wpływem wysokiej wody na Sanie. Na Złotej na tym terenie obecna jest cofka od Sanu. Ochrona tego terenu związana jest zatem bardziej z gospodarką przeciwpowodziową na Sanie. San Z34 Złota II od m. Wólka Łamana Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Zadanie Z34 znajduje się bezpośrednio pod wpływem Sanu. W ostatnich latach wystąpiła na obszarze rozpatrywanego zadania jedna powódź. Prawdopodobnie związana była ona z wysokimi stanami wód w okresie powodzi w Sanie, który bardzo silnie podpiętrzył stany wód na ujściowym odcinku Złotej II. Na dalszych etapach projektu wydaje się celowym rozpatrzenie konieczności wykonania obustronnych obwałowań Złotej II (na odcinku od ujścia do miejscowości Kulno) oraz prawostronnych obwałowań Sanu w rejonie ujścia Złotej II (pomimo że San znajduje się w jednostce Z01). Ponadto wskazanym jest wykonanie studiów hydrologiczno-hydraulicznych, stanowiących pomoc w opracowaniu planów zagospodarowania przestrzennego, które: nie dopuszczą do zabudowy, zwiększającej zagrożenie powodziowe, stanowić będą wytyczne do lepszego dostosowania infrastruktury drogowo-mostowej do panujących warunków hydrologiczno-hydraulicznych. San Z35 Jagódka Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Jedynym ciekiem na terenie zadania jest Jagódka. Główną przyczyną powodzi na tym cieku jest podpiętrzenie cieku przez wysoki stan wody na Sanie. Zasięg cofki dochodzi do 5 km na głównej odnodze cieku, aż do rozdziału na dwa koryta. Teren nad obiema odnogami można zdiagnozować 33

34 jako potencjalnie niebezpieczny pod względem powodzi, jednakże niezwiązany z powodzią na Jagódce, a na Sanie. San Z36 Trzebośnica Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Ciekiem powodującym największe straty w obrębie zadania jest Trzebośnica, która generuje straty przy powodzi na całej swojej długości. Cała dolina Trzebośnicy stanowi zatem teren narażony na zalanie podczas powodzi, który należy objąć analizą hydrologiczno-hydrauliczną w celu dostosowania infrastruktury mostowej i drogowej do przewidywanych powodzi. Ze względu na zagęszczenie zabudowy oraz kwotę powodowanych strat za teren niebezpieczny pod względem powodzi należy uznać ciek Tartakówka (Tarlaka) wraz z Dopływem w Brzózie Królewskiej. Ukształtowanie terenu (większe spadki) może powodować nagłe wezbrania podczas opadów nawalnych. Straty na tych rzekach raportowane są zarówno w infrastrukturze mostowej i drogowej jak i w gospodarstwach rolnych. Analiza hydrologiczno-hydrauliczna wykazała, że źródłem problemu nie są bezpośrednio cieki, a deszcze nawalne, co oznacza że infrastruktura przeciwpowodziowa nie ochroniłaby tych terenów. Pozostałe wskazane cieki nie generują bezpośrednich strat. San Z37 Rudna Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Rzeka Rudna wpływa do Sanu, jednakże wpływ wysokiej wody na Sanie kończy się na jazie usytuowanym w km Powodzie na pozostałym obszarze są skutkiem odpływu opadów z górnej części zlewni. Na straty powodziowe na terenie jednostki składają się głównie zniszczenia użytków rolnych, dróg i mostów, w dużo mniejszym stopniu budynki użyteczności publicznej i mieszkalne. Zasięg wody o prawdopodobieństwie wystąpienia Q1% wychodzi poza granice zadania w dolnym biegu Rudnej, wchodząc na obszar zadania Z01. Należałoby w tym miejscu przesunąć granicę pomiędzy zadaniami Z01 i Z37 w kierunku rzeki Stróżanki. W tym miejscu zasięg zalewu sięga 2 km od osi rzeki na obu brzegach, jednakże większość terenu jest zalesiona, bez zabudowy i z niewielką ilością użytków rolnych. Nie ma więc konieczności zastosowania szczególnych środków zapobiegających powodzi. Straty raportowane wzdłuż rzeki Głęboka oraz górnego biegu Rudnej związane są z zagospodarowaniem terenu wzdłuż rzek w gm. Jeżowe. Wskazanym jest zatem wykonanie studiów hydrologiczno-hydraulicznych, stanowiących pomoc w opracowaniu planów zagospodarowania przestrzennego, które nie dopuszczą do zabudowy, zwiększającej zagrożenie powodziowe. Studia takie mogą być źródłem wytycznych do lepszego dostosowania infrastruktury drogowo-mostowej do panujących warunków hydrologiczno-hydraulicznych (zniszczenie mostu w gm. Rudnik nad Sanem podczas powodzi w 2010). Rzeka Głęboka generuje relatywnie wysokie straty głównie w użytkach rolnych, spowodowane prawdopodobnie zalaniem wodami powodziowymi. Może to być przyczynkiem do uwzględnienia tego cieku w numerycznych modelach przepływu. San Z38 Tanew Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Główną rzeką obszaru jest rzeka Tanew. Niemalże na całym obszarze zadania, poza górnym biegiem na Roztoczu i granicy Równiny Biłgorajskiej, Tanew płynie w szerokim korycie, poza kotytem występują użytki rolne (główny składnik strat wymieniany tam, gdzie Tanew uznawany jest za rzekę stwarzającą zagrożenie powodziowe). Zasięg zalewu wody o prawdopodobieństwie wystąpienia Q1% nie przecina obszarów zabudowanych. Wpływ wysokiej wody na rzece San sięga ok. 5 km Tanwi. 34

35 Rzeki Kurzynka i Borowina, mimo, że na ich brzegach znajdują się obszary zabudowane, nie stanowią dużego zagrożenia powodziowego, ze względu na fakt, że zlewnie tych rzek położone są na równinie, na terenach o małym spadku. Na terenie tych podzlewni wystąpienie powodzi spowodowanych opadami jest mało prawdopodobne. Zagrożenie mogą stwarzać rzeki Łazowna, Złota Nitka z dopływami, Mucha i Lubienia z Pasternakiem. Potwierdzeniem takiego stanu rzeczy jest informacja o stratach związanych z powodziami dla tych cieków. Inne cieki na terenie zadania mogą powodować lokalnie duże wezbrania, jednak brak zabudowy w dolinie sprawia, że nie są one priorytetem jeśli chodzi o ochronę przeciwpowodziową. San Z39 Łada Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Ponieważ większość skupisk zabudowań i infrastruktury koncentruje się w dolinie Łady, większość strat na obszarze zadania występuje na tym terenie. Jako potencjalnie najbardziej narażone na zniszczenia spowodowane powodzią zidentyfikować można teren miasta i gminy Biłgoraj z ciekami Łada, Czarna Łada i Osa. Na terenie miasta Biłgoraj zasięg zalewu wód o prawdopodobieństwie wystąpienia 1% wchodzi na tereny zabudowane oraz na tereny przemysłowe. Poniżej miasta Biłgoraj Łada rozlewa się przy ww. przepływie na szerokość ok 1 km, głównie na użytki rolne, nieobjęte ochroną przeciwpowodziową. Drugim obszarem, zidentyfikowanym jako zagrożony pod względem powodzi jest górny bieg Łady w gminie Chrzanów. Również na tamtym terenie woda o prawdopodobieństwie wystąpienia 1% nie mieści się w głównym korycie Łady. Zagrożone podtopieniami są miejscowości Chrzanów, Malinie oraz Zagrody. Występują tam cyklicznie podtopienia generujące straty w infrastrukturze drogowej. Cieki Dopływ ze Smólska Dużego, Stok oraz Dopływ w Koralówce nie stanowią większego zagrożenia w kontekście zadania Z39 ze względu na małą koncentrację zabudowań, wielkość cieku oraz ukształtowanie terenu niesprzyjające szybkiemu spływowi wód z deszczy nawalnych. San Z40 Wirowa Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Ze względu na zagospodarowanie doliny rzeki obszarami zabudowanymi analizę hydrologiczno-hydrauliczną należy przeprowadzić na ciekach Wirowa, Nitka i Jasienica. Analiza powinna uwzględniać zalecenia do planu zagospodarowania terenu mające na celu uniemożliwienie zwiększenia ryzyka powodziowego dla obszarów zamieszkanych, jak również propozycję ew. technicznych bądź nietechnicznych środków przeciwpowodziowych. Ze względu na zagęszczenie zabudowy i wielkość zgłoszonych strat priorytetowym ciekiem do takiej analizy jest ciek Nitka. San Z41 Barcówka Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Rzeka Barcówka wypływa z Równiny Tarnobrzeskiej. Płaska zlewnia, w znacznej części podmokła, utrudnia odpływ wód. Obszar zalewu wód o prawdopodobieństwie Q1% obejmuje również tereny zabudowane. Zbiornik małej retencji Nisko-Podwolina ma pełnić zadanie m. in. ochrony przeciwpowodziowej jednakże jego mała pojemność powodziowa (65 tyś m 3 ) w stosunku do objętości fali powodziowej o prawdopodobieństwie Q1% w tym przekroju (kulminacja ok. 35 m 3 /s, przepływ 30 m 3 /s utrzymujący się powyżej 1 doby), stawia pod znakiem zapytania znaczenie tego zbiornika w zabezpieczeniu dolnego biegu rzeki przed wielkimi wodami. Większe znaczenie może mieć planowany wał opaskowy odcinający od wody tereny zamieszkałe. Możliwość wylania Barcówki oraz Jelni na terenach zabudowanych w Nisku stanowi tereny potencjalnie niebezpieczne pod względem ochrony przeciwpowodziowej. 35

36 San Z42 Bukowa Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Obwałowania znajdujące się na obszarze zadania nie spełniają swojego zadania, gdyż poziom wody zarówno dla prawdopodobieństwa Q1% jak i dla Q0,2% przelewa się przez koronę wałów. Z drugiej strony wały te nie stanowią ochrony budynków czy też ludności nie ma potrzeby ich podwyższania. Bukowa ma charakter rzeki nizinnej piaszczysto-gliniastej. Jedyny obszar, dla którego zasięg zalewu wody o prawdopodobieństwie wystąpienia Q1% wchodzi na obszary zabudowane znajduje się u ujścia rzeki do Sanu w okolicy miejscowości Wrzosowa. Znajduje to potwierdzenie w ankietach dot. strat spowodowanych powodzią, gdzie straty na Bukowej występują w gminie Pysznica, u ujścia rzeki. Straty generuje również ciek Gilówka dopływ Bukowej w dolnym jej biegu. Wzdłuż cieku nie ma osiedli mieszkaniowych dlatego też głównym składnikiem strat są szkody w użytkach rolnych, co nie jest w zakresie opracowania. San Z43 Biała Diagnoza zagrożeń powodziowych na obszarze jednostki Główną rzeką zadania jest rzeka Biała. Nad jej brzegami, w górnym biegu, znajdują się miejscowości Ruda i Janów Lubelski. W granicach oddziaływania pozostałych cieków zabudowa mieszkaniowa pojawia się sporadycznie, a same rzeki przepływają przez tereny zalesione, nie stwarzając zagrożenia dla użytków rolnych. W związku z tym nie ma potrzeby analizy hydrologicznohydraulicznej dla dopływów Białej. Analiza zasięgu zalewu przez wody o prawdopodobieństwie wystąpienia Q1% pokazuje, że w dolnym biegu Białej jej wody rozlewaj się na znacznym obszarze, zalewając użytki rolne oraz lasy. Szerokość zalewu sięga w niektórych miejscach 1 km. Również na obszarach zamieszkałych odnaleźć można miejsca, na których woda zalewa tereny osiedli mieszkaniowych miejscowość Rudna, co znajduje potwierdzenie w informacjach archiwalnych o szkodach na tym terenie. Brak informacji o szacowanych kosztach nie pozwala zdecydować o podjęciu technicznych lub nietechnicznych środków ochrony przed powodzią dla tych terenów. Przy przepływie o prawdopodobieństwie wystąpienia 1% niektóre mosty (np. w km 1+109) zaczynają pracować jak jazy. Podpiętrza to dodatkowo wodę oraz stwarza zagrożenie zniszczenia obiektu mostowego. Należałoby zatem przeprowadzić analizę hydrologiczno-hydrauliczną dla Białej, aby dostosować w przyszłości obiekty mostowe do przepuszczania wody o określonym prawdopodobieństwie bez ryzyka zniszczenia. Wsłok M01-Mikośka, Młynówka, Przyrwa W północnej części Rzeszowa, poniżej zbiornika Rzeszów, do Wisłoka wpadają trzy dopływy przepływające przez miasto - Mikośka i Przyrwa z lewej strony i Malawka z prawej, stanowiące Zadanie M01, a które włączone zostały do jednostki zadaniowej Wisłok Z01. Na rzece Mikośka w obrębie miasta istnieje szesnaście mostów i pięć stopni wodnych (progów), a jej odcinek ujściowy biegnący w poprzek zabudowy miejskiej robi wrażenie cieku skanalizowanego. Straty wykazane dla analizowanego rejonu niemożliwe są do wydzielenia dla jednostki zadaniowej Wisłok M01, więc pozostały w zestawieniu dla jednostki zadaniowej Wisłok Z01. Wsłok M02-Olszyny, Ślączka Na etapie pierwotnej diagnozy przeprowadzanej na podstawie danych dotyczących strat powodziowych wykazanych przez lokalne samorządy, jednostka zadaniowa Wisłok M02 została podzielona i przyporządkowana do dwóch większych jednostek w celu oszacowania strat. Rzeka Ślączka przyporządkowana została do jednostki zadaniowej Wisłok Z01, zaś rzeka Olszyny do jednostki zadaniowej Wisłok Z04. Z uzyskanych danych dotyczących strat nie ma możliwości wyszczególnienia strat dla tych rzek. W jednostce zadaniowej M02 nie ma żadnych urządzeń 36

37 hydrotechnicznych Analiza zlewni pokazuje, że zasięg strefy zalewowej Q1% wynosi 0,281 km2.w strefie zalewowej znajduje się 11 budynków mieszkalnych dla Q1%<0,5 m, 5 budynków mieszkalnych dla Q1% >0,5 m, 7 budynków gospodarczych i 2 bud przemysłowych dla Q1%<0,5 m oraz 0,268 km2 użytków rolnych Wsłok M03-Łętownia Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że Łętownia będzie wylewać na prawym brzegu od KM do ujścia. Jednakże głębokość zalewy nie będzie przewyższać 0.5m, ponieważ woda będzie swobodnie spływać w kierunku Wisłoka, nie gromadząc się.diagnoza zagrożeń w zlewni M03 przedstawia się następująco. Powierzchnia strefy zalewowej Q1% wynosi o, 187 km2. Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m-52, liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m, liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m, powierzchnia użytków rolnych 0,107 km2. Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1%<0,5m wynosi 208 Wsłok M04-Nowosiółka Na etapie diagnozy aktualnego stanu ochrony przeciwpowodziowej, jednostka zadaniowa Wisłok M04 z rzeką Nowosiółka włączona została do jednostki zadaniowej Wisłok Z12. Było to spowodowane brakiem możliwości wyszczególnienia strat wskazywanych dla samej tylko rzeki Nowosiółka. Powierzchnia strefy zalewowej Q1% wynosi 0,178 km2, powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% -0,019 km2, powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1%- 0,157 km2, liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% < 0,5 m- 13 szt, Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% > 0,5 m-7 szt, liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% < 0,5 m-2 szt, liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% < 0,5 m-8 szt, jeden budynek użyteczności publicznej w strefieq1%,0,5 m. Liczba zagrożonych mieszkańców dla strefy poniżej 0,5 m 47 oraz dla strefy powyżej 0,5 m 25 Wsłok Z01-Wisłok Doliny cieków na obszarze jednostki zadaniowej Wisłok Z01 są w dużym stopniu zurbanizowane. Obszary zabudowane rozciągają się nie tylko wzdłuż głównego cieku, ale również wzdłuż jego dopływów. Straty powodziowe zgłoszone zostały dla rzeki Sanoczek, ale również dla cieku Silsko. Ciek ten, jak również rzeka Bukowica, do której Silsko wpływa posiada zabudowę bezpośrednio przylegającą do koryta rzeki. Stworzenie modeli hydraulicznych na tych ciekach pomoże określić obszary zagrożone powodzią oraz wspomoże tworzenie planów zagospodarowania przestrzennego tak, aby nie zwiększać tego zagrożenia. Podobna sytuacja dotyczy rz. Niebieszczanka i rz. Różowy wraz z dopływami. Brak informacji o stratach w zlewniach tych cieków podczas ostatnich powodzi sugeruje jednak, że nie jest to duży problem w tych zlewniach prawdopodobnie dlatego, że zlewnia Silska usytuowana jest w terenie bardziej górzystym, podczas gdy zlewnie Niebieszczanki i Różowego znajdują się w dolinie Sanu. W dolnym biegu Sanoczka znajdują się obszary przemysłowe. Małe, nieprzekraczające 100 tyś., straty podczas powodzi w lipcu 2008r. i w maju 2010r. nie pozwalają sklasyfikować tego zagrożenia jako poważne Wsłok Z02-Pielnica, Mętny Rozważenia wymaga ochrona przeciwpowodziowa miejscowości Zarszyn. Wynika to z informacji z ankiet jak również z analizy zasięgu wody Q=1% - na terenie Zarszyna w zasięgu tej wody znajduje się wiele budynków mieszkalnych. 37

38 Na terenie jednostki zadaniowej Wisłok Z02 konieczna wydaje się modernizacja istniejących już obwałowań oraz wskazane jest wykonanie studiów hydrologiczno-hydraulicznych, stanowiących pomoc w opracowaniu planów zagospodarowania przestrzennego, które: - nie dopuszczą do zabudowy, zwiększającej zagrożenie powodziowe, - stanowić będą wytyczne do lepszego dostosowania infrastruktury drogowo-mostowej do panujących warunków hydrologiczno-hydraulicznych. Wsłok Z03-Morwawa Jednostka zadaniowa Wisłok Z03 charakteryzuje się średnim zagrożeniem powodziowym. Straty powodziowe na terenie jednostki w ostatnich latach wystąpiły w 2008 r. i 2010 r., wzdłuż Morwawy i jej lewostronnego dopływu Klimkówki wyniosły łącznie 50 tys zł (2008 r.) i 265 tys. zł (2010 r.). Straty te były prawdopodobnie związane z awariami istniejących obwałowań. Te stosunkowo niewielkie straty dotyczyły głównie start w obwałowaniach i infrastrukturze drogowej. Na terenie jednostki zadaniowej Wisłok Z03 konieczna wydaje się modernizacja istniejących już obwałowań oraz wskazane jest wykonanie studiów hydrologiczno-hydraulicznych, stanowiących pomoc w opracowaniu planów zagospodarowania przestrzennego, które: - nie dopuszczą do zabudowy, zwiększającej zagrożenie powodziowe, - stanowić będą wytyczne do lepszego dostosowania infrastruktury drogowo-mostowej do panujących warunków hydrologiczno-hydraulicznych. Wsłok Z04-Lubatówka Jednostki zadaniowe Wisłok Z04 i Wisłok M02 rozpatrywane były wspólnie ze względu na ich bezpośredni związek zlewniowy. Jednostka zadaniowa Wisłok Z04 wraz z południową częścią jednostki zadaniowej Wisłok M02 charakteryzuje się średnim zagrożeniem powodziowym. Straty powodziowe na terenie tych jednostek w ostatnich latach wystąpiły w 2004 r., 2006 r., 2010 r. i 2011r., głównie na terenie miasta Krosna wzdłuż cieku Lubatówka i na terenie miasta i gminy Iwonicz Zdrój wzdłuż cieku Iwoniczanka. Straty na terenie miasta Krosna mogły być spowodowane również podpiętrzeniem Lubatówki na ujściowym odcinku wodami Wisłoka. Na terenie jednostki zadaniowej Wisłok Z04 konieczna wydaje się modernizacja istniejących już obwałowań przeciwpowodziowych oraz wskazane jest wykonanie studiów hydrologiczno-hydraulicznych, stanowiących pomoc w opracowaniu planów zagospodarowania przestrzennego, które: nie dopuszczą do zabudowy zwiększającej zagrożenie powodziowe, stanowić będą wytyczne do lepszego dostosowania infrastruktury drogowo-mostowej do panujących warunków hydrologiczno-hydraulicznych. Ponadto na dalszych etapach niniejszego projektu wydaje się celowe wykonanie obliczeń hydrologicznych i hydraulicznych dla cieku Iwoniczanka będącego dopływem Lubatówki na odcinku od miasta Iwonicz Zdrój do ujścia. Dodatkowy model pozwoli ocenić, czy potencjalne straty na tym terenie obejmują tylko mosty i infrastrukturę drogową czy również budynki mieszkalne. Wsłok Z05-Lublica Ze względu na brak cieków dodatkowych oraz obiektów mających istotny wpływ na kształtowanie się zasięgu strefy zalewowej, powstałych na obszarze jednostki po opracowaniu z 2009 r. pn. Studium ochrony przeciwpowodziowej dla zlewni Sanu i Wisłoka obowiązuje baza obiektów opracowana w tym Studium. Powierzchnia strefy zalewowej Q1% wynosi 0,353 km2, powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1%- 0,007, km2, powierzchnia użytków rolnych- 0,307 km2, liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% < 0,5 m- 5 szt, poniżej 0,5 1 szt, liczba zagrożonych budynków gospodarczych,poniżej 0,5-3 szt, powyżej 0,5 4 szt. Łączna liczba zagrożonych mieszkańców 22 osoby. Wisłok Z06- Stobnica, Rosielna, Golcówka, Dopływ z Orzechówki, Pietrykówka 38

39 Jednostka zadaniowa Wisłok Z06 charakteryzuje się niewielkim zagrożeniem powodziowym pomimo braku zabezpieczenia przeciwpowodziowego. Straty powodziowe na terenie jednostki występowały bardzo często, ale były stosunkowo niewielkie i były wywołane przez Stobnicę i jej liczne dopływy. Na terenie jednostki zadaniowej Wisłok Z06 nie widać potrzeby wykonywania kosztownego systemu zabezpieczenia powodziowego. Celowe wydaje się rozważenie zastosowania lokalnych zabezpieczeń przeciwpowodziowych (systemy mobilne) na terenie: miasta i gminy Strzyżów, miasta i gminy Brzozów, gminy Dydnia oraz gminy Rosielna.Powierzchnia strefy zalewowej Q1% w omawianej jednostce wynosi km2. Zagrożenia poszczególnych elementów jednostki: 247 budynki mieszkalne zagrożone wodą powyżej 0,5 m; 303 budynki gospodarcze zagrożone wodą powyżej 0,5 m 7 budynków przemysłowych zagrożonych wodą powyżej 0,5 m 41 budynki użyteczności publicznej zagrożony wodą powyżej 0,5 m. Wisłok Z07- Gwoźnica Obszar jednostki zadaniowej Wisłok Z07 należy administracyjnie głównie do gminy Niebylec w powiecie rzeszowskim. Niewielkie fragmenty znajdują się na terenie gminy Czudec (na północy). Na obszarze jednostki brak jest obiektów ochrony przeciwpowodziowej. Jednostka zadaniowa Z07 ma charakter rolniczy (użytki rolne zajmują ok. 62% powierzchni). Zabudowa mieszkaniowa koncentruje się głównie wzdłuż rzeki Gwoźnicy na całej jej długości (miejscowości: Wyżne, Połomia, Baryczka, Małówka, Niebylec, Konieczkowa) oraz jej dopływów. Tylko niewielka część zabudowy, silnie rozproszona znajduje się w innych częściach zadania 07.Powierzchnia strefy zalewowej dla Q1% to 0,379 km2. W tym : - 2 budynki mieszkalne zagrożone wodą powyżej 0,5 m; - 1 budynek gospodarczy zagrożony wodą powyżej 0,5 m - 0 budynków przemysłowych zagrożonych wodą powyżej 0,5 m - 1 budynek użyteczności publicznej zagrożony wodą powyżej 0,5 m. Wisłok Z08-Lubcza Zadanie Wisłok Z08 znajdujące się w zachodniej części zlewni Wisłoka charakteryzuje się niewielkim zagrożeniem powodziowym. Straty powodziowe na terenie jednostki wystąpiły ostatnio w 2009 i 2010 r. (brak danych wzdłuż jakich cieków). Straty łącznie wyniosły około dwa miliony złotych pomimo, że na Lubczy wały przeciwpowodziowe znajdują się jedynie na jej ujściowym odcinku. Na pozostałym odcinku Lubczy oraz jej dopływach brak jest systemu zabezpieczenia powodziowego. Te straty dotyczyły głównie infrastruktury drogowej, przepustów i mostów co wskazuje, że istniejące mosty i przepusty mają zbyt małe światła i wymagają przebudowy. Powierzchnia strefy zalewowej Q1% wynosi km2. Ilość pozostałych zagrożonych elementów zlewni wynosi - 1 budynek mieszkalne zagrożone wodą powyżej 0,5 m; - 6 budynków gospodarczych zagrożonych wodą powyżej 0,5 m - 0 budynków przemysłowych zagrożonych wodą powyżej 0,5 m - 0 budynków użyteczności publicznej zagrożonych wodą powyżej 0,5 m. Wisłok Z09-Strug Jednostka zadaniowa Wisłok Z09 znajduje się w centralnej i wschodniej części zlewni Wisłoka. Charakteryzuje się ono średnim zagrożeniem powodziowym. Straty powodziowe na terenie jednostki występowały w przeszłości często, jednak brak jest dostatecznych informacji o ich wielkości. Można 39

40 przypuszczać, że straty występowały głównie w uprawach rolnych i infrastrukturze drogowej i mostach. Jedynym zabezpieczeniem przeciwpowodziowym na terenie Z09 jest prawostronny wał na terenie miasta Tyczyn Na pozostałym odcinku cieku Strug oraz jego dopływach brak jest systemu zabezpieczenia powodziowego. Straty wywołane w przeszłości na terenie gminy Błażowa przez rzeką Piątkową i Kąkolówkę głównie dotyczyły infrastruktury mostowej co wskazuje, że istniejące mosty i przepusty mają zbyt małe światła i wymagają przebudowy. Na terenie zadania Z09 wstępnie zdiagnozowano, że potrzeby najprawdopodobniej tereny miasta Rzeszów, na ujściowym odcinku rzeki Strug, będą wymagały systemu zabezpieczenia powodziowego. Wisłok Z10-Czarna Zadanie Wisłok Z10 charakteryzuje się niewielkim zagrożeniem powodziowym. Straty powodziowe na terenie jednostki wystąpiły ostatnio w 2010 r. (wzdłuż cieku Czarna i Szlachcianka). Straty łącznie wyniosły około 46 tys. złotych pomimo, że na Czarnej (Mrowli) oraz jej dopływach brak jest systemu zabezpieczenia powodziowego. Na terenie zadania Z10 wstępnie zdiagnozowano, że nie widać potrzeby wykonywania systemu zabezpieczenia powodziowego, wskazanym jest natomiast wykonanie studiów hydrologiczno-hydraulicznych, stanowiących pomoc w opracowaniu planów zagospodarowania przestrzennego ze względu na rozbudowę mieszkalną wzdłuż koryta rzeki. Wisłok Z11-Sawa Podzlewnia znajduje się w centralnej części zlewni Wisłoka. Prawie cała jej powierzchnia znajduje się na terenie miasta i gminy Łańcut. Ponadto niewielkie fragmenty podzlewni znajdują się na terenie gmin: Markowa (na południu), Białobrzegi i Czarna (na północy) oraz Krasne (na zachodzie). Na obszarze zadania brak jest obiektów ochrony przeciwpowodziowej (wały, zbiorniki). Jednostka zadaniowa pokryta jest głownie użytkami rolnymi (ok. 77%). Zabudowa mieszkaniowa koncentruje się głównie wzdłuż rzeki Sawa na całej jej długości (miejscowości: Zakrzacze, Dębina, Głuchów, Łańcut, Wysoka, Albigowa, Handziówka) oraz jej dopływów: Dopływu w Głuchowie, Granicznego Potoku. Tylko niewielka część zabudowy, silnie rozproszona znajduje się w innych częściach zadania Wisłok Z11. Zgodnie z informacjami dotyczącymi strat na terenie jednostki, tylko gmina Białobrzegi zgłaszała występujące w przeszłości straty spowodowane powodzią. Wisłok Z12-Mleczka, Mleczka Wschodnia, Markówka, Dopływ z Chorzowa, Węgierka Zadanie Wisłok Z12 charakteryzuje się zróżnicowanym zagrożeniem powodziowym. Straty powodziowe spowodowane przez rzekę Markówkę na terenie gmin Markowa i Gać w 2010 r. przekroczyły 2 mln zł. Również duże straty zanotowano na terenie gminy Roźwienica: w 2009 r. (ok. 5,5 mln zł), 2010 r. (ok. 5 mln zł), 2011 r. (ok. 3,7 mln zł). Straty zanotowano wzdłuż kilku cieków i były to straty głównie w infrastrukturze drogowej i mostów. Świadczy to że szczególną uwagę należy zwrócić na obliczanie świateł mostów i przepustów na etapie projektów modernizacji obiektów mostowych i drogowych. Również na terenie gminy Przeworsk w roku 2010 starty spowodowane przez Mleczkę wyniosły ok. 1,7 mln zł. I były one w infrastrukturze drogowej i mostowej. Na terenie gminy Zarzecze w 2010 r. zanotowano straty w wysokości ok. 0,4 mln zł. Straty spowodowane zostały przez: Mleczkę, Mleczkę Wschodnią, Serwatówkę, Rączynę, Dopływ z Ciaszacina, Dopływ z Rożniatowa, Dopływ z Siennowa. Straty w budynkach mieszkalnych (12 szt.) oraz użytkach rolnych (210 ha). Straty w 2012 r. wywołane przez Mleczkę na terenie tej samej gminy wyniosły ok. 0,2 mln zł. Mimo, że straty te były stosunkowo niewielkie rozważenia wymaga zastosowanie zabezpieczenia mobilnego ochrony przeciwpowodziowej na terenie gminy. Ponadto wskazanym jest natomiast wykonanie studiów hydrologiczno-hydraulicznych, stanowiących pomoc w opracowaniu planów zagospodarowania przestrzennego, które: - nie dopuszczą do zabudowy, zwiększającej zagrożenie powodziowe, 40

41 - stanowić będą wytyczne do lepszego dostosowania infrastruktury drogowo-mostowej do panujących warunków hydrologiczno-hydraulicznych CHARAKTERYSTYKA WARIANTÓW PLANOWANYCH ZABEZPIECZEŃ San Z01 Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń Wariant WI jest to wariant W0 poszerzony o planowane na analizowanym terenie plany inwestycyjne. Podstawowym działaniem zamodelowanym w ramach wariantu WI jest budowa zbiornika Niewistka na Sanie (pozycja 38. Na liście inwestycji). Dane na temat lokalizacji i parametrów zbiornika uzyskano z dokumentu Ocena zasadności budowy planowanego zbiornika wodnego Niewistka na rzece San w zakresie ochorny przeciwpowodziowej, opracowanego przez firmę Brain w 2010 roku, oraz na podstawie wewnętrznych informacji otrzymanych od RZGW Kraków. W ramach wariantu WI zmieniono warunki brzegowe na dopływach, gdzie wariant WI znacząco zmienił przepływy. Warunki brzegowe zmieniono proporcjonalnie do zmiany przepływu na ujściu dopływu pomiędzy wariantem W0, a wariantem WI w danej zlewni. Wariant WIIA, jest to pierwszy wariant autorski i w przypadku przedmiotowej zlewni nie przewiduje żadnego rozwiązania indywidualnego dla jednostki Z01. Rzeka San jest traktowana indywidualnie i warianty autorskie rozpatrywane są przy uwzględnieniu wybranych wariantów dla poszczególnych jednostek zadaniowej w całym zadaniu - jest to wariant P. Jednocześnie ze względu na brak zagrożeń ze strony rzeki Kamionki, nie zostało przewidziane żadne rozwiązanie techniczne na cieku Kamionka. Na terenie jednostki w omawianym wariancie nie są przewidziane żadne działania dodatkowe, prócz wysiedleń i wykupów. Wariant WP jest w to kompilacja wszystkich wariantów, które zostały wybrane dla poszczególnych jednostek zadaniowych, bazujący na wariancie W0 dla jednostki zadaniowej San Z01. Na terenie zlewni Sanu w wariancie WP przewidziane są liczne działania techniczne oraz przeniesienia i wykupy zgodnie z wybranymi wariantami w pozostałych jednostkach zadaniowych. Poniżej została zamieszczona lista wszystkich inwestycji przeciwpowodziowych według tego wariantu. Wariant WP+ jest rozszerzeniem wariantu WP o zbiorniki o charakterze przeciwpowodziowym. Celem wprowadzenia zbiorników może być zarówno poprawa sytuacji powodziowej w obrębie zlewni Z01, jak również pozytywne oddziaływanie na odbiornik analizowanej rzeki tj. na Wisłę. Zbiorniki w tym wariancie można zlokalizować zarówno w zlewni Z01 jak również na dopływach. Najbardziej skuteczne ze względu na redukcję szczytu fali na ujściu są zbiorniki zlokalizowane na cieku, w odróżnieniu od zbiorników zlokalizowanych na dopływach. W związku z tym poszukiwano 41

42 możliwej lokalizacji zbiornika na długości Sanu, poniżej istniejącego zespołu zbiorników Solina- Myczkowce. Wariant WP++, jest to wariant WP+ uzupełniony o obwałowania dla budynków, których nie udało się ochronić w ramach wariantu WP+. W wariancie WP++ ochronę przeciwpowodziową zaprojektowano tak, aby ochronić budynki mieszkalne, przemysłowe i użyteczności publicznej. Dla budynków gospodarczych i mieszkalnych pozostających w strefie zalewowej Q1% po wprowadzeniu działań przewidzianych w wariancie WP++, przewidziano koszty związane z ich wysiedleniem i wykupem. Dla budynków mieszkalnych znajdujących się w strefie o głębokości do 0,5 m przewidziano koszty indywidualnego ich zabezpieczenia. Tab.2 Zestawienie efektów działań dla zlewni Sanu w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu W0, WP, WP+ i WP++ WARIANT W0 WP WP+ WP++ Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] 620, , , ,846 Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] 1,855 1,694 1,415 1,402 Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] 10,283 7,338 6,409 5,930 Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] 1,614 1,179 0,787 0,688 Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] 501, , , ,286 Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba budynków mieszkalnych do wysiedlenia w obszarze projektowanego zbiornika Liczba budynków gospodarczych do przeniesienia w obszarze projektowanego zbiornika Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m Koszt realizacji wariantu WP++ ( wariant uzupełniony o zabezpieczenia przeciwpowodziowe dla budynków) wynosi 759,822 mln zł, w tym koszt działań technicznych wynosi 466,882 mln zł. San Z02 Solinka od m. Cisna, Wetlina od ujścia Wetlinki Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń 42

43 W przypadku omawianej jednostki, istnieje do tej pory jedna inwestycja przewidziana do realizacji w zlewni San Z02 na rzece Solinka: Wykonanie lokalnych ubezpieczeń na rzece Solinka w km w m. Dołżyca, gm. Cisna, pow. Leski, woj. podkarpackie dla której projekt wykonawczy został zrealizowany w 2012 roku. Po zapoznaniu się z dostępną dokumentacji można stwierdzić, że ww. inwestycja nie będzie miała wpływu na zasięg strefy zalewowej wskazanej rzeki. W ramach analizy jednostki zadaniowej Z02 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 3 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z02 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* WIIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. 43

44 Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 - brak nowych inwestycji, Wariant WI - brak planowanych inwestycji Wariant WIIA - obwałowania + wysiedlenia Wariant WIIB - wysiedlenia - koszt 0,000 mln zł, - koszt 2,853 mln zł, - koszt 3,319 mln zł. San Z03 - Olszanica Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z03 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą przenieść. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite przeniesienie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Preferowanym jest wariant WIIA obwałowania. Tabela 4 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z03 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m

45 WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantów: WIIA, WIIB i WIIC: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do przeniesienia ludności i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1% Wariant W0 - brak nowych inwestycji, Wariant WI - brak planowanych inwestycji - koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA - obwałowania - koszt 4,080 mln zł, Wariant WIIB - przeniesienia - koszt 19,451 mln zł. San Z04 Hoczewka od m. Jabłonki Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z04 w zlewni Sanu przewidziany został jeden wariant autorski, ze względu na zagrożenie ludności wodą poniżej 0,5m. Zgodnie z metodyką przyjętą dla programu, budynki w strefie zalewu wodą poniżej 0,5 m przewidziane są do ochrony metodami mobilnymi. Tabela 5 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z04 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m

46 WARIANT W 0 W I W IIA* Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do przeniesienia ludności i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1% Wariant W0 - brak nowych inwestycji, Wariant WI - brak planowanych inwestycji - koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA - ochrona mobilna - koszt 4,080 mln zł. San Z05 Derbak (Dyrbek) od m. Bezmiechowa Góra Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z05 w zlewni Sanu przewidziany został jeden wariant autorski, w związku z brakiem strat w budownictwie mieszkalnym. Wariant autorski przewiduje jedynie wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 6 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z05 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m

47 WARIANT W 0 W I W IIA* Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do przeniesienia ludności i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1% Wariant W0 - brak nowych inwestycji, Wariant WI - brak planowanych inwestycji Wariant WIIA - przeniesienia - koszt 0,000 mln zł, - koszt 0,283 mln zł. San Z06 - Osława, Osławica, Tarnawa Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń Na terenie jednostki planowane są do tej pory następujące działania majace charakter przeciwpowodziowy: Wykonanie ubezpieczeń na Potoku Osławica w km w m. Komańcza, gm. Komańcza, pow. sanocki, woj. podkarpackie. Po zapoznaniu się z dostępną dokumentacji można stwierdzić, że ww. inwestycja nie będzie miała wpływu na zasięg strefy zalewowej wskazanej rzeki. W obszarze jednostki zadaniowej zaproponowane zostały dwa warianty autorskie, przewidujące rozwiązania techniczne Wariant WIIA, (pierwszy autorski) wariant ochrony przeciwpowodziowej w zlewni przewiduje się wybudowanie suchego zbiornika retencyjnego znajdującego się na Osławie. Budowlami uzupełniającymi będą wały przeciwpowodziowe. Na Osławicy i Tarnawie zaproponowano jedynie wały przeciwpowodziowe, dlatego dla tych rzek wariant WIIA jest tożsamy z wariantem WIIB. W wariancie WIIA ochronę przeciwpowodziową zaprojektowano tak, aby ochronić budynki mieszkalne, przemysłowe i użyteczności publicznej. Dla budynków gospodarczych i mieszkalnych pozostających w strefie zalewowej Q1% po wprowadzeniu działań przewidzianych w wariancie WIIA, przewidziano koszty związane z ich wysiedleniem i wykupem. Dla budynków znajdujących się w strefie o głębokości do 0,5 m przewidziano koszty indywidualnego ich zabezpieczenia. Wariant WIIB w przypadku analizowanej jednostki zadaniowej drugi wariant autorski również przewiduje rozwiązanie techniczne. Porównując warianty WIIA i WIIB widać, że tereny które w poprzednim wariancie chronione były za pomocą suchego zbiornika, w tym przypadku będą chronione przez wały przeciwpowodziowe. 47

48 Na podstawie opracowania Zastosowanie analizy wielokryterialnej do wyboru preferowanego wariantu ochrony przeciwpowodziowej w zlewni wykorzystywane w analizach planistycznych regionu wodnego górnej Wisły przeprowadzono analizę wielokryterialną porównującą zaproponowane warianty między sobą oraz z stanem istniejącym wariant W0. Otrzymane wyniki pokazały, że wariantem preferowanym w tej jednostce zadaniowej jest wariant WIIA, jednak należy pamiętać, że analiza nie zawiera wyceny przesiedleć mieszkańców których nie chronimy metodami technicznymi. W tym przypadku Inwestor będzie musiał przesiedlić 513 osób albo wykona preferowany wariant WIIA i będzie musiał przesiedlić 99 osób. Tabela 7 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z06 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* W IIC* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba budynków mieszkalnych do wysiedlenia w obszarze projektowanego zbiornika Liczba budynków gospodarczych do przeniesienia w obszarze projektowanego zbiornika Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantów: WIIA, WIIB i WIIC: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1% 48

49 Wariant W0 - brak nowych inwestycji, Wariant WI - brak planowanych inwestycji - koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA - suchy zbiornik + obwałowania + wysiedlenia Wariant WIIB - obwałowania + wysiedlenia Wariant WIIC - wysiedlenia - koszt 46,731 mln zł, - koszt 35,469 mln zł, - koszt 54,038 mln zł. San Z07 - Płowiecki Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń Na terenie analizowanej jednostki zadaniowej brak dotychczasowych planowanych działań inwestycyjnych. W obszarze jednostki zadaniowej zaproponowane zostały dwa warianty autorskie, przewidujące rozwiązania techniczne Wariant IIA - pierwszy autorski wariant ochrony przeciwpowodziowej w zlewni - w ramach tego wariantu, w analizowanej jednostce zadaniowej przewiduje wybudowanie suchego zbiornika retencyjnego znajdującego się na potoku Płowiecki. Budowlami uzupełniającymi będą wały przeciwpowodziowe. W wariancie WIIA ochronę przeciwpowodziową zaprojektowano tak, aby ochronić budynki mieszkalne, przemysłowe i użyteczności publicznej. Dla budynków gospodarczych i mieszkalnych pozostających w strefie zalewowej Q1% po wprowadzeniu działań przewidzianych w wariancie WIIA, przewidziano koszty związane z ich wysiedleniem i wykupem. Dla budynków znajdujących się w strefie o głębokości do 0,5 m przewidziano koszty indywidualnego ich zabezpieczenia. Wariant WIIB jest drugim wariantem autorskim, który zgodnie z założeniami może przewidywać wykonanie inwestycji technicznych mających na celu ochronę ludności albo działania nietechniczne jak wysiedlenia. W przypadku analizowanej jednostki zadaniowej drugi wariant autorski również przewiduje rozwiązanie techniczne. Porównując warianty WIIA i WIIB widać, że tereny które w poprzednim wariancie chronione były za pomocą suchego zbiornika, w tym przypadku będą chronione przez wały przeciwpowodziowe. Na podstawie opracowania Zastosowanie analizy wielokryterialnej do wyboru preferowanego wariantu ochrony przeciwpowodziowej w zlewni wykorzystywane w analizach planistycznych regionu wodnego górnej Wisły przeprowadzono analizę wielokryterialną porównującą zaproponowane warianty między sobą oraz z stanem istniejącym wariant W0. Otrzymane wyniki pokazały, że technicznym wariantem preferowanym w tej jednostce zadaniowej jest wariant WIIA, jednak należy pamiętać, że analiza nie zawiera wyceny przesiedleć mieszkańców których nie chronimy metodami technicznymi. W tym przypadku Inwestor będzie musiał przesiedlić 28 osób albo wykona preferowany wariant WIIA i nie będzie musiał przesiedlić nikogo. Tabela 8 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z07 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* W IIC* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2]

50 WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* W IIC* Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba budynków mieszkalnych do wysiedlenia w obszarze projektowanego zbiornika Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantów: WIIA, WIIB i WIIC: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1% Wariant W0 - brak nowych inwestycji, Wariant WI - brak planowanych inwestycji - koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA - suchy zbiornik + wysiedlenia - koszt 1,673 mln zł, Wariant WIIB - obwałowania + wysiedlenia - koszt 1,579 mln zł, Wariant WIIC - wysiedlenia - koszt 1,570 mln zł. San Z08 - Sanoczek od m. Sanoczki Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń 50

51 Tabela 9 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z08 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* W IIC* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba budynków mieszkalnych do wysiedlenia w obszarze projektowanego zbiornika Liczba budynków gospodarczych do przeniesienia w obszarze projektowanego zbiornika Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantów WIIA, WIIB i WIIC: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1% Wariant W0 - brak nowych inwestycji, Wariant WI - brak planowanych inwestycji - koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA - suchy zbiornik + obwałowania + przeniesienia - koszt 26,874 mln zł, Wariant WIIB - obwałowania + przeniesienia - koszt 16,139 mln zł. 51

52 San Z09 - Tyrawka, Berezka, Pilanka (Dopływ w Tyrawie Wołoskiej) Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W obszarze jednostki zadaniowej zaproponowane zostały dwa warianty autorskie, przewidujące rozwiązania techniczne. Wariant IIA jest to pierwszy autorski wariant ochrony przeciwpowodziowej w zlewni i przewiduje wybudowanie dwóch suchych zbiorników retencyjnych znajdujących się na rzece Tyrawka. Budowlami uzupełniającymi będą wały przeciwpowodziowe. W wariancie WIIA ochronę przeciwpowodziową zaprojektowano tak, aby ochronić budynki mieszkalne, przemysłowe i użyteczności publicznej. Dla budynków gospodarczych i mieszkalnych pozostających w strefie zalewowej Q1% po wprowadzeniu działań przewidzianych w wariancie WIIA, przewidziano koszty związane z ich wysiedleniem i wykupem. Dla budynków znajdujących się w strefie o głębokości do 0,5 m przewidziano koszty indywidualnego ich zabezpieczenia. Wariant WIIB jest drugim wariantem autorskim, który zgodnie z założeniami może przewidywać wykonanie inwestycji technicznych mających na celu ochronę ludności albo działania nietechniczne jak wysiedlenia. W przypadku analizowanej jednostki zadaniowej drugi wariant autorski również przewiduje rozwiązanie techniczne. Porównując warianty WIIA i WIIB widać, że tereny które w poprzednim wariancie chronione były za pomocą suchego zbiornika, w tym przypadku będą chronione przez wały przeciwpowodziowe. Na podstawie opracowania Zastosowanie analizy wielokryterialnej do wyboru preferowanego wariantu ochrony przeciwpowodziowej w zlewni wykorzystywane w analizach planistycznych regionu wodnego górnej Wisły przeprowadzono analizę wielokryterialną porównującą zaproponowane warianty między sobą oraz z stanem istniejącym wariant W0. Otrzymane wyniki pokazały, że wariantem preferowanym w tej jednostce zadaniowej jest wariant WIIA, jednak należy pamiętać, że analiza nie zawiera wyceny przesiedleć mieszkańców których nie chronimy metodami technicznymi. W tym przypadku Inwestor będzie musiał przesiedlić 55 osób albo wykona preferowany wariant WIIB i będzie musiał przesiedlić 7 osób. Tabela 10 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z09 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* W IIC* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m

53 WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* W IIC* Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba budynków gospodarczych do przeniesienia w obszarze projektowanego zbiornika Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantów: WIIA, WIIB i WIIC: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1% Wariant W0 - brak nowych inwestycji, Wariant WI - brak planowanych inwestycji - koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA - suchy zbiornik + przeniesienia - koszt 29,816 mln zł, Wariant WIIB - obwałowania + przeniesienia - koszt 9,139 mln zł. San Z10 - P. Witryłów, Jabłonka (Stara Rzeka) Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z12 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 11 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z12 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km 2 ] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km 2 ] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km 2 ]

54 WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1% Wariant W0 - brak nowych inwestycji, Wariant WI - brak planowanych inwestycji - koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA - obwałowania - koszt 11,072 mln zł, Wariant WIIB - przeniesienia - koszt 12,253 mln zł. San Z11 - Magierka Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń Tabela 12 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z11 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2]

55 WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantów: WIIA, WIIB i WIIC: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1% Wariant W0 - brak nowych inwestycji, Wariant WI - brak planowanych inwestycji - koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA - obwałowania - koszt 0,851 mln zł, Wariant WIIB - przeniesienia - koszt 1,168 mln zł. San Z12 - Baryczka Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń Tabela 13 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z12 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2]

56 Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1% Wariant W0 - brak nowych inwestycji, Wariant WI - brak planowanych inwestycji - koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA - obwałowania - koszt 3,547 mln zł, Wariant WIIB - przeniesienia - koszt 4,295 mln zł. San Z13 - Łubieńka (Łubienka) Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń Tabela 14 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z13 w zasięgu strefy zalewowqej Q1% wg wariantu WARIANT 0 W I W IIA W Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m

57 WARIANT 0 W I W IIA W Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu: WIIA: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1% Wariant W0 - brak nowych inwestycji, Wariant WI - brak planowanych inwestycji - koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA - przeniesienia - koszt 3,547 mln zł. San Z14 - Dynówka Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z14 w zlewni Sanu przewidziany został jeden wariant autorski, w związku z brakiem strat w budownictwie mieszkalnym. Wariant autorski przewiduje jedynie wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 15 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z14 w zasięgu strefy zalewowqej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2]

58 WARIANT W 0 W I W IIA Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu: WIIA: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1% Wariant W0 - brak nowych inwestycji, Wariant WI - brak planowanych inwestycji - koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA - przeniesienia - koszt 0,503 mln zł. San Z15 Harta od m. Harta Środkowa, Ulanka (Ostrówek) Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z15 w zlewni Sanu przewidziany został jeden wariant autorski, w związku z brakiem strat w budownictwie mieszkalnym. Wariant autorski przewiduje jedynie wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 16 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z15 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2]

59 WARIANT W 0 W I W IIA* Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1% Wariant W0 - brak nowych inwestycji, Wariant WI - brak planowanych inwestycji - koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA - przeniesienia - koszt 0,045 mln zł. San Z16 Olszówka (Pawłokoma) Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z16 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. 59

60 Tabela 17 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z16 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1% Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA obwałowania koszt 2,392 mln zł, Wariant WIIB wysiedlenia koszt 3,128 mln zł. San Z17 Dylągowa Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z17 w zlewni Sanu przewidziany został jeden wariant autorski, w związku z brakiem strat w budownictwie mieszkalnym. Wariant autorski przewiduje jedynie wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. 60

61 Tabela 18 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z17 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1% Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA wysiedlenia koszt 0,085 mln zł. San Z18 Drohobyczka, Śliwnica (Śliwniczanka) Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z18 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana 61

62 została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 19 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z18 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1% Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA obwałowania koszt 1,708 mln zł, Wariant WIIB wysiedlenia koszt 6,485 mln zł. San Z19 Jawornik 62

63 Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z19 w zlewni Sanu przewidziane zostały trzy warianty autorskie. Dwa z nich obejmowały inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność. W przypadku wszystkich wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Ostatni wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 20 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z19 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT 0 W I W IIA* W IIB* W Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantów: WIIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1% Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł Wariant WIIA obwałowania koszt 1,708 mln zł Wariant WIIB wysiedlenia koszt 6,485 mln zł. 63

64 San Z20 Stupnica (Stopnica), Korzeniecki od M. Boguszówka Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z20 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 21 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z20 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia., Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, 64

65 Wariant WIIA obwałowania koszt 21,832 mln zł, Wariant WIIB wysiedlenia koszt 26,800 mln zł. San Z21 Kamionka Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z21 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 1 Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z21 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1% 65

66 Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA obwałowania koszt 6,538 mln zł, Wariant WIIB wysiedlenia koszt 11,018 mln zł. San Z22 Cisowa od m. Cisowa Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z22 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 23 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z22 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantów: WIIA, WIIB i WIIC: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, 66

67 mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1% Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA obwałowania koszt 1,022 mln zł, Wariant WIIB wysiedlenia koszt 1,205 mln zł. San Z23 Łętowianka Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z23 w zlewni Sanu przewidziany został jeden wariant autorski, w związku z brakiem strat w budownictwie mieszkalnym. Tabela 24 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z23 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. 67

68 Koszty poszczególnych wariantów dla Q1% Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA wysiedlenia koszt 0,000 mln zł. San Z24 Dopływ z Prałkowiec (m. Prałkowce) Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z24 w zlewni Sanu przewidziany został jeden wariant autorski, w związku z brakiem strat w budownictwie mieszkalnym. Tabela 25 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z24 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: 68

69 Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA wysiedlenia koszt 0,063 mln zł. San Z25 Wiar Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z25 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Ostatni wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 2 Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z25 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych bydynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych bydynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Zmienić na: Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Zmienić na: Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0, Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantów: WIIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, 69

70 budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA obwałowania + wysiedlenia koszt 16,172 mln zł, Wariant WIIB - wysiedlenia - koszt 50,798 mln zł. San Z26 Wisznia (do granicy) Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z26 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 27 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z26 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m

71 UWAGA: W przypadku wariantów: WIIA, WIIB i WIIC: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA obwałowania koszt 13,151 mln zł, Wariant WIIB wysiedlenia koszt 22,588 mln zł. San Z27 Rada Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z27 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 28 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z27 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m

72 WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA obwałowania koszt 3,200 mln zł, Wariant WIB wysiedlenia koszt 4,073 mln zł. San Z28 Szkło do granicy Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z28 w zlewni Sanu przewidziane zostały trzy warianty autorskie. Dwa z nich obejmowały inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność. W przypadku wszystkich wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Ostatni wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 29 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z28 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* W IIC* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych bydynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m

73 WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* W IIC* Liczba zagrożonych bydynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Zmienić na: Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Zmienić na: Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 Liczba budynków mieszkalnych do wysiedlenia w obszarze projektowanego zbiornika Liczba budynków gospodarczych do przeniesienia w obszarze projektowanego zbiornika Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantów: WIIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI planowany zbiornik koszt 12,600 mln zł, Wariant WIIA suchy zbiornik + obwałowania + wysiedlenia koszt 13,260 mln zł, Wariant WIIB obwałowania + wysiedlenia koszt mln zł, Wariant WIIC wysiedlenia koszt 6,408 mln zł. San Z29 Łęg Rokietnicki oraz Rokietnica Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z29 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w większości zabudowę mieszkalną i ludność. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. 73

74 Tabela 30 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z29 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA, WIIB i WIIC: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA obwałowania koszt 37,553mln zł, Wariant WIIB wysiedlenia koszt 57,203 mln zł. San Z30 Lubaczówka i Sołotwa Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z30 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmuje inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub 74

75 zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Ostatni wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 31 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z30 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba budynków mieszkalnych do wysiedlenia w obszarze projektowanego zbiornika Liczba budynków gospodarczych do przeniesienia w obszarze projektowanego zbiornika Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantów: WIIA, i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł Wariant WIIA suchy zbiornik + obwałowania + wysiedlenia koszt 20,063 mln zł Wariant WIIB wysiedlenia koszt 67,525 mln zł. 75

76 San Z31 Dopływ spod Sieniawy Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z31 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 32 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z31 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantów: WIIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, 76

77 Wariant WIIA obwałowania koszt 0,418 mln zł, Wariant WIIB wysiedlenia koszt 0,795 mln zł. San Z32 Błotnia Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z32 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 33 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z32 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantów: WIIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. 77

78 Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA obwałowania koszt 1,099 mln zł, Wariant WIIB wysiedlenia koszt 1,373 mln zł. San Z33 Złota I od m. Słoboda Mała Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z33 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 34 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z33 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantów: WIIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, 78

79 budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA obwałowania koszt 8,291 mln zł, Wariant WIIB wysiedlenia koszt 13,338 mln zł. San Z34 Złota II od m. Wólka Łamana Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z34 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 3 Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z34 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m

80 WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszt y poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA obwałowania koszt 3,475 mln zł, Wariant WIIB wysiedlenia koszt 2,435 mln zł. San Z35 Jagódka Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z35 w zlewni Sanu przewidziane zostały cztery warianty autorskie. Dwa z nich obejmowały inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność. W przypadku wszystkich wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Wariant WIIB w stosunku do WIIA różni się brakiem jednego bulwaru, który ze względu na założenia analizy (ochrona budynków mieszkalnych narażonych na zalewy o głębokości powyżej 0,5m) nie jest konieczny, ale w przypadku niewielkich kosztów jego wybudowanie byłoby wskazane. Niniejsza analiza ma pozwolić na analizę kosztów. Ostatni wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 36 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z35 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* WIIC Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m

81 WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* WIIC Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantów: WIIA, WIIB i WIIC: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA obwałowania koszt 3,198 mln zł, Wariant WIIB obwałowania+bulwar -- koszt 2,443 mln zł, Wariant WIIC wysiedlenia koszt 3,670 mln zł. San Z36 Trzebośnica Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z36 w zlewni Sanu przewidziane zostały trzy warianty autorskie. Dwa z nich obejmowały inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność. W przypadku wszystkich wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Ostatni wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 37 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z36 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2]

82 WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantów: WIIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA obwałowania + wysiedlenia koszt 16,533 mln zł, Wariant WIIB wysiedlenia koszt 7,975 mln zł. San Z37 Rudna Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z37 w zlewni Sanu przewidziany został jeden wariant autorski, ze względu na zagrożenie ludności wodą poniżej 0,5m. Zgodnie z metodyką przyjętą dla programu, budynki w strefie zalewu wodą poniżej 0,5 m przewidziane są do ochrony metodami mobilnymi. Tabela 38 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z37 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2]

83 WARIANT W 0 W I W IIA* Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA ochrona mobilna koszt 2,955 mln zł. San Z38 Tanew W ramach analizy jednostki zadaniowej San Z39 przewidziane zostały trzy warianty autorskie. Dwa pierwsze warianty autorskie obejmują inwestycje techniczne chroniące zabudowę mieszkalną i ludność. Trzeci wariant autorski przewiduje całkowite przeniesienie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. W przypadku wszystkich trzech wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą przenieść. Tabela Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki zadaniowej San Z39 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* W IIC* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] 9,491 10,198 9,688 10,111 9,491 Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] 0,030 0,028 0,017 0,030 0,030 83

84 WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* W IIC* Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m 0,220 0,221 0,132 0,220 0,220 0,030 0,028 0,037 0,030 0,030 9,970 8,488 7,537 9,970 9, Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA, WIIB i WIIC: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do przeniesienia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Przewidywane są następujące koszty Wariant W0 brak nowych inwestycji, 84

85 Wariant WI brak planowanych inwestycji Wariant WIIA obwałowania koszt 15,250 mln zł Wariant WIIB suchy zbiornik + obwałowania koszt 52,684 mln zł Wariant WIIC przeniesienia - koszt 14,148 mln zł San Z39 Łada Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z39 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 40 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z39 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m

86 WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA obwałowania koszt 15,291 mln zł, Wariant WIIB wysiedlenia koszt 10,855 mln zł. San Z40 Wirowa Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z40 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 41 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z40 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2]

87 WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA obwałowania + wysiedlenia koszt mln zł, Wariant WIIB wysiedlenia koszt mln zł. San Z41 Barcówka 87

88 Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z41 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie techniczny ze zbiornikiem suchym i obwałowaniem oraz nietechniczny przewidujący jedynie przeniesienia oraz ochrone mobilną. Zgodnie z metodyką przyjętą dla programu, budynki w strefie zalewu wodą poniżej 0,5 m przewidziane są do ochrony metodami mobilnymi. Tabela 42 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z41 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* W IIC* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba budynków mieszkalnych do wysiedlenia w obszarze projektowanego zbiornika Liczba budynków gospodarczych do przeniesienia w obszarze projektowanego zbiornika Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m

89 Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* W IIC* UWAGA: W przypadku wariantów WIIA, WIIB i WIIC: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA zbiornik suchy + obwałowania + przeniesienia koszt 36,855 mln zł, Wariant WIIB - obwałowania + przeniesienia - koszt 69,678 mln zł, Wariant WIIC - przeniesienia - koszt 68,313 mln zł. San Z42 Bukowa Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z16 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 43 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z42 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA W IIB Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m

90 WARIANT W 0 W I W IIA W IIB Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA obwałowania+ wysiedlenia koszt 14,088 mln zł, Wariant WIIB wysiedlenia koszt 30,333 mln zł. San Z43 Biała Warianty rozpatrywanych zabezpieczeń W ramach analizy jednostki zadaniowej Z43 w zlewni Sanu przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą wysiedlić. 90

91 Drugi wariant autorski przewiduje całkowite wysiedlenie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 44 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z43 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, 91

92 budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do wysiedlenia i wykupu lub przeniesienia, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji koszt 0,000 mln zł, Wariant WIIA obwałowania koszt 0,507 mln zł, Wariant WIIB wysiedlenia koszt 0,140 mln zł. ZLEWNIA WISŁOKA Wsłok M01-Mikośka, Młynówka, Przyrwa W ramach jednostki zadaniowej M01 przewidziany został wariant WI polegający na poszerzeniu wariantu istniejącego o następujące inwestycje Modernizacja koryta potoku Młynówka w km na terenie miasta Rzeszów i miejscowości Krasne Malawa PZMiUW 7,400; Krasne, Etap II - Przyrwa - zabezpieczenie przed powodzią terenów zlokalizowanych w zlewni potoku Przyrwa na terenie miasta Rzeszowa (projekt realizowany wspólnie z UM Rzeszowa). oraz 2 warianty autorskie. Wariantem preferowanym w jednostce zadaniowej Wisłok M02 jest wariant WIIA, który przewiduje wykonanie wałów przeciwpowodziowych oraz przeniesienia i ochronę mobilną. Szacowany koszt realizacji wariantu wynosi 0,189 mln zł, w tym koszt działań technicznych wynosi 0,074 mln zł. Lokalizacje inwestycji: 1) Budowa lewego wału na rzece Młynówka w km Wariant WIIB drugi wariant autorski Przeprowadzona w ramach wariantu WIIB analiza możliwości innych rozwiązań ponad te zaproponowane w pierwszym wariancie autorskim WIIA przewiduje całkowite przeniesienie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Zestawienie wyników dla wszystkich wariantów jednostki zadaniowej Wisłok M01 Poniżej w ujęciu tabelarycznym przedstawione są wyniki analizy wszystkich wariantów inwestycyjnych przeprowadzone w ramach obecnego opracowania pn. Analiza programu inwestycyjnego w zlewni Sanu (wraz ze zlewnią Wisłoka) dla jednostki zadaniowej Wisłok M01. Tabela 45 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki zadaniowej Wisłok M01 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* WIIB 92

93 WARIANT W 0 W I W IIA* WIIB Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu: WIIA: 1) budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, 2) budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do przeniesienia lub wykupu, 3) mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. 93

94 Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI inwestycje niewystarczające Wariant WIIA przeniesienia koszt 0,189 mln zł Wariant WIIA przeniesienia koszt 0,628 mln zł Wsłok M02-Olszyny, Ślączka W ramach analizy jednostki zadaniowej Wisłok M02 przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą przenieść. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite przeniesienie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 46 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki zadaniowej Wisłok M02 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] ,215 Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] , , ,000 Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] ,204 Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m

95 WARIANT W 0 W I W IIA* Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantów: WIIA, WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do przeniesienia lub wykupu, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 Wariant WI brak nowych inwestycji, brak planowanych inwestycji Wariant WIIA obwałowania + przeniesienia ludności koszt 0,455 mln zł Wariant WIIB przeniesienia ludności koszt 2,133 mln zł Wsłok M03-Łętownia W ramach analizy jednostki zadaniowej Z05 w zlewni Sanu przewidziany został jeden nietechniczny wariant autorski, w związku z brakiem strat w budownictwie mieszkalnym. Wariant autorski przewiduje jedynie wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 47 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki zadaniowej Wisłok M03 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2]

96 WARIANT W 0 W I W IIA* Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu: WIIA: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do przeniesienia lub wykupu, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: - Wariant W0 brak nowych inwestycji, - Wariant WI brak planowanych inwestycji -Wariant WIIA ochrona mobilna koszt 1,088 mln zł Wsłok M04-Nowosiółka W ramach analizy jednostki zadaniowej Wisłok M04 w zlewni Sanu przewidziany został jeden nietechniczny wariant autorski, w związku z brakiem strat w budownictwie mieszkalnym od rzek w tej jednostce. Wariant autorski przewiduje wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. 96

97 Tabela 48 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki zadaniowej Wisłok M04 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] 0,178 0,178 0,178 Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] 0,000 0,000 0,000 0,019 0,019 0,019 0,000 0,000 0,000 Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] 0,157 0,157 0,157 Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu: WIIA budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do przeniesienia lu wykupu, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. 97

98 Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji Wariant WIIB ochrona mobilna koszt 3,325 mln zł* Wsłok Z01-Wisłok W ramach analizy jednostki zadaniowej Wisłok Z01 przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą przenieść. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite przeniesienie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 49 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z01 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] 47,474 38,216 47,897 47,474 Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m 0,145 0,135 0,150 0,145 0,664 0,561 0,659 0,664 0,104 0,080 0,104 0,104 37,268 28,778 37,702 37, Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m

99 WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu W IIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do przeniesienia lub wykupu, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Koszty poszczególnych wariantów dla Q1%: Wariant 0 brak nowych inwestycji, Wariant I Rudawka Rymanowska Wariant IIA obwałowania koszt 45,625 mln zł Wariant IIB przeniesienia ludności koszt 43,265 mln zł Wsłok Z02-Pielnica, Mętny W ramach analizy jednostki zadaniowej Wisłok Z02 przewidziane zostały trzy warianty autorskie. Dwa pierwsze warianty autorskie WIIA i WIIB obejmują inwestycje techniczne chroniące zabudowę mieszkalną i ludność. Trzeci wariant autorski WIIC przewiduje całkowite przeniesienie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. W przypadku wszystkich trzech wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą przenieść. INWENTARYZACJA UŻYTKOWANIA TERENU I OBIEKTÓW KUBATUROWYCH ORAZ INFRASTRUKTURY LINIOWEJ W STREFACH ZALEWOWYCH DLA POSZCZEGÓLNYCH WARIANTÓW ANALIZ Tabela 50 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z02 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* W IIC* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] ,568 1,

100 WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* W IIC* Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m ,003 0, ,116 0, ,000 0, ,439 0, Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba budynków mieszkalnych do przeniesienia ludności w obszarze projektowanego zbiornika Liczba budynków gospodarczych do przeniesienia w obszarze projektowanego zbiornika Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantów: W IIA, W IIB i W IIC: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, 100

101 budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do przeniesienia lub wykupu, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Przyjęto następujące koszty poszczególnych wariantów: Wariant 0 brak nowych inwestycji, Wariant I brak planowanych inwestycji Wariant IIA zbiornik + obwałowania + przeniesienia ludności koszt 21,772 mln zł Wariant IIB obwałowania+ przeniesienia ludności koszt 16,834 mln zł Wariant IIC przeniesienia ludnosci koszt 55,403 mln zł Wsłok Z03-Morwawa W ramach analizy jednostki zadaniowej Wisłok Z03 przewidziane zostały dwa warianty autorskie WIIA i WIIB. Wariant WIIA obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m, wariant WIIB przewiduje całkowite przeniesienie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a je zamieszkującą przenieść. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite przeniesienie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 51 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z03 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m

102 WARIANT W 0 W I W IIA* Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu W IIA: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do przeniesienia lub wykupu, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Przyjęto następujące koszty poszczególnych wariantów: Wariant 0 brak nowych inwestycji, Wariant I brak planowanych inwestycji Wariant IIA ochrona mobilna i przeniesienia koszt mln zł Wsłok Z04-Lubatówka W ramach analizy jednostki zadaniowej Wisłok Z04 przewidziane zostały dwa warianty autorskie WIIA i WIIB. Wariant WIIA obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m, wariant WIIB przewiduje całkowite przeniesienie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a je zamieszkującą przenieść. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite przeniesienie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 52 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki zadaniowej Wisłok Z04 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] , Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] , , ,

103 WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m , Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu WIIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do przeniesienia lub wykupu, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Przyjęto następujące koszty poszczególnych wariantów: - Wariant W0 brak nowych inwestycji, - Wariant WI brak planowanych inwestycji - Wariant WIIA obwałowania koszt 4,975 mln zł - Wariant WIIB przeniesienia ludności koszt 7,353 mln zł Wsłok Z05-Lublica Na terenie jednostki zadaniowej Wisłok Z05 nie zaplanowano żadnych działań przeciwpowodziowych dla wariantu WI. Pierwszym wariantem autorskim i zarazem wariantem preferowanym w analizowanej jednostce zadaniowej Wisłok Z05 jest wariant WIIA, który przewiduje 103

104 przeniesienia i wykupy budynków zagrożonych wodą powyżej 0,5 m. Koszt realizacji wariantu wynosi 0,708 mln zł. Drugi wariant autorski ze względu na wyniki wariantu WIIA nie został przeprowadzony. Tabela 53 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z05 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu W IIA: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, 104

105 budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do przeniesienia lub wykupu, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Planowane koszty dla poszczególnych wariantów Wariant 0 brak nowych inwestycji, Wariant I brak planowanych inwestycji Wariant IIA przeniesienia ludności koszt 0,708 mln zł Wisłok Z06- Stobnica, Rosielna, Golcówka, Dopływ z Orzechówki, Pietrykówka Pierwszym wariantem autorskim i zarazem wariantem preferowanym w analizowanej jednostce zadaniowej Wisłok Z06 jest wariant WIIA. Analiza wyników z wariantu WI wykazała, że proponowane tam rozwiązania są skuteczne. Jednocześnie należy zaznaczyć, że uzyskanie satysfakcjonujących rezultatów jest możliwe tylko przy wykonaniu wszystkich zaplanowanych inwestycji. Poddano również analizie możliwość agregacji kilku małych zbiorników w jeden większy, jednak nie udało się znaleźć korzystnej lokalizacji dla tego typu propozycji. W związku z tym, w wariancie WIIA pozostawiono wszystkie rozwiązania z WI, uzupełnione o wały przeciwpowodziowe. Wariant WIIB opierał się o założenie, ze planowane działania będą opierać się wyłącznie o budowę wałów przeciwpowodziowych i jest to wariant droższy niż WIIA, natomiast wariant WIIC proponuje przeniesienie ludności z zagrożonych terenów Poniżej zestawienie rozpatrywanych wariantółw Tabela 54 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z06 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* W IIIC* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] 13,189 11,762 11,785 10,408 13,189 Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m 0,192 0,133 0,126 0,111 0,192 0,965 0,701 0,678 0,364 0,965 0,094 0,084 0,084 0,017 0,094 9,897 8,865 8,934 7,942 9, Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m

106 WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* W IIIC* Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba budynków mieszkalnych do wysiedlenia w obszarze projektowanego zbiornika Liczba budynków gospodarczych do przeniesienia w obszarze projektowanego zbiornika Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu W IIA i WIIB:i WIIC budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do przeniesienia lub wykupu, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Planowane koszty dla poszczególnych wariantów - Wariant W0 brak nowych inwestycji, - Wariant WI zbiorniki - Wariant WIIA zbiorniki + obwałowania + przeniesienia ludności koszt 85,726 mln zł - Wariant WIIB obwałowania + przeniesienia ludności koszt 79,193 mln zł - Wariant WIIC przeniesienia - koszt 117,538 mln zł Wisłok Z07 Gwoźnica W ramach analizy jednostki zadaniowej Wisłok Z07 przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i 106

107 które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą przenieść. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite przeniesienie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 55 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z21 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] , Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] , Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] , Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] , Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] , Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m 2 2 Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m 6 6 Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m 1 1 Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m 1 1 Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m 0 0 Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m 0 0 Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu W IIA i WIIB: 107

108 budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do przeniesienia lub wykupu, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Planowane koszty dla poszczególnych wariantów - Wariant W0 brak nowych inwestycji, - Wariant WI brak planowanych inwestycji - Wariant WIIA obwałowania koszt 1,326 mln zł - Wariant WIIB przeniesienia ludności koszt 0,918 mln zł Wisłok Z08 Lubcza Na terenie jednostki zadaniowej Wisłok Z08 zaplanowano działania o charakterze ochrony przeciwpowodziowej, z których znaczenie do celów opracowania ma jedna planowana inwestycja, z której wybrano działania mające znaczący wpływ na przebieg powodzi tj. sugerowane przebudowy obiektów mostowych i przepustów oraz wprowadzenie suchych zbiorników przeciwpowodziowych na dwóch dopływach Lubczej: Dopływie z Babiej Góry i Nosówce.. Pierwszym wariantem autorskim i zarazem wariantem preferowanym w analizowanej jednostce zadaniowej Wisłok Z08 jest wariant WIIA, który przewiduje przeniesienia i wykupy budynków zagrożonych wodą powyżej 0,5 m. Koszt realizacji wariantu wynosi 0,910 mln zł. Ze względu na wyniki analizy pierwszego wariantu autorskiego WIIA, o którym mowa powyżej drugi wariant autorski nie został przeprowadzony Tabela 56 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z08 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m

109 WARIANT W 0 W I W IIA* Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu W IIA: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do przeniesienia lub wykupu, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Planowane koszty dla poszczególnych wariantów - Wariant 0 brak nowych inwestycji, - Wariant I brak planowanych inwestycji - Wariant IIA obwałowania koszt 0,910 mln zł Wisłok Z09-Strug W ramach analizy jednostki zadaniowej Z09 w zlewni Sanu przewidziany został jeden wariant autorski. Wariant autorski WIIA przewiduje całkowite przeniesienie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 57 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z09 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2]

110 WARIANT W 0 W I W IIA* Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu W IIA - budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, - budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do przeniesienia lub wykupu, - mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Przyjęto następujące koszty poszczególnych wariantów: Wariant 0 brak nowych inwestycji, Wariant I brak planowanych inwestycji Wariant IIA brak planowanych inwestycji koszt 0,033 mln zł Wisłok Z10-Czarna 110

111 W ramach analizy jednostki zadaniowej Wisłok Z10 przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą przenieść. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite przeniesienie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 58 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z10 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] , Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m , , , , Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m

112 WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu W IIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do przeniesienia lub wykupu, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Planowane koszty dla poszczególnych wariantów Wariant W0 brak nowych inwestycji, Wariant WI brak planowanych inwestycji Wariant WIIA obwałowania koszt 8,468 mln zł Wariant WIIB przeniesienia ludności koszt 17,305 mln zł Wisłok Z11-Sawa W ramach analizy jednostki zadaniowej Wisłok Z11 przewidziane zostały dwa warianty autorskie. Jeden z nich obejmował inwestycje techniczne chroniące w całości zabudowę mieszkalną i ludność przed zalewami wodą powyżej 0,5 m. W przypadku obu wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą przenieść. Drugi wariant autorski przewiduje całkowite przeniesienie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. Tabela 59 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z21 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2]

113 WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu W IIA i WIIB: budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do przeniesienia lubwykupu, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Przyjęto następujące koszty poszczególnych wariantów: - Wariant W0 brak nowych inwestycji, - Wariant WI brak planowanych inwestycji - Wariant WIIA obwałowania koszt 9,266 mln zł - Wariant WIIB przeniesienia ludności koszt 3,955 mln zł Wisłok Z12-Mleczka, Mleczka Wschodnia, Markówka, Dopływ z Chorzowa, Węgierka W ramach analizy jednostki zadaniowej Wisłok Z12 przewidziane zostały trzy warianty autorskie. Dwa pierwsze warianty autorskie obejmują inwestycje techniczne chroniące zabudowę mieszkalną i ludność. Trzeci wariant autorski przewiduje całkowite przeniesienie ludności oraz wykupy nieruchomości znajdujących się w strefie zalewowej Q1%, bez projektowania działań inżynierskich. W przypadku wszystkich trzech wariantów autorskich wskazana została liczba budynków w poszczególnych kategoriach, które pozostały na terenie strefy zalewowej i które należy wykupić lub 113

114 zabezpieczyć indywidualnie (w zależności od głębokości zalewu wodą Q1%), a ludność je zamieszkującą przenieść. Tabela 60 - Porównanie efektów dla każdego z wariantów dla jednostki Z12 w zasięgu strefy zalewowej Q1% wg wariantu WARIANT W 0 W I W IIA* W IIB* WIIC* Powierzchnia strefy zalewowej Q1% [km2] 16,479 8,972 17,227 18,204 16,479 Powierzchnia terenów komunikacyjnych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia osiedli mieszkaniowych w strefie Q1% [km2] Powierzchnia terenów przemysłowych w strefie Q1% [km2] 0,078 0,043 0,079 0,078 0,078 0,477 0,392 0,429 0,467 0,477 0,053 0,007 0,060 0,053 0,053 Powierzchnia użytków rolnych w strefie Q1% [km2] 14,910 7,998 15,698 16,619 14,910 Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków mieszkalnych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków gospodarczych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków przemysłowych w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych budynków użyteczności publicznej w strefie Q1% [szt.] > 0,5 m Liczba budynków mieszkalnych do przeniesienia ludności w obszarze projektowanego zbiornika Liczba budynków gospodarczych do przeniesienia w obszarze projektowanego zbiornika Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] < 0,5 m Liczba zagrożonych mieszkańców w strefie zalewowej Q1% [szt.] > 0,5 m UWAGA: W przypadku wariantu W IIA i WIIB: i WIIC

115 budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości < 0,5 m przeznaczone są do indywidualnego zabezpieczenia, budynki znajdujące się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m przeznaczone są do przeniesienia lub wykupu, mieszkańcy znajdujący się w strefie zalewowej Q1% o głębokości > 0,5 m planowani są do przesiedlenia. Przyjęto następujące koszty poszczególnych wariantów: - Wariant 0 brak nowych inwestycji, - Wariant I zbiornik Zarzecze - Wariant IIA zbiornik + obwałowania + przeniesienia ludności koszt 30,388 mln zł - Wariant IIB obwałowania + przeniesienia ludności koszt 46,314 mln zł - Wariant IIC - przeniesienia ludności - koszt mln zł 5.3 ZAKRES DZIAŁAŃ PODDANYCH PROGNOZIE W ramach opracowania Programu ISiW, który jest przedmiotem niniejszej Prognozy, znajdują się zadania inwestycyjne przewidziane do realizacji przez jednostki takie jak: Podkarpacki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Rzeszowie, Zarząd Melioracji w Lublinie, Regionalny Zarząd Gospodarki AWodnej. Są to zadania mające na celu ochronę przed powodzią oraz poprawę stosunków wodnych w zlewni. W Tabeli w załączniku nr 2 przedstawiono szczegółowe zestawienie planowanych w Programie zadań inwestycyjnych. 6. ISTNIEJĄCE PROBLEMY Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI DOKUMENTU Najistotniejszymi problemami ochrony środowiska istotnymi z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu są zagrożenia jakości wód powierzchniowych i podziemnych pochodzące z terenów zurbanizowanych, z użytków rolnych, terenów przemysłowych oraz ograniczenia wynikające z występowania na terenie objętym Programem ISiW form ochrony przyrody określonych ustawą o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004r. (Dz.U. 2004, Nr 92, poz. 880 z późniejszymi zmianami). Jako najważniejsze z celów ochrony przyrody w/w ustawa definiuje: o utrzymywanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów, o zachowanie różnorodności biologicznej, o zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów, wraz z ich siedliskami, o ochrona walorów krajobrazowych. Wskazane powyżej cele powinny być realizowane przez politykę ekologiczną państwa oraz przez obejmowanie zasobów, tworów i składników przyrody formami ochrony przyrody. Zgodnie z art. 6 Ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004r. obszarami prawnie chronionymi w Polsce są: o parki narodowe, o rezerwaty przyrody, o parki krajobrazowe, o obszary chronionego krajobrazu, o obszary Natura 2000, o pomniki przyrody, 115

116 o o o o stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów. Obszar objęty Programem ISiW, cenny pod względem przyrodniczo-krajobrazowym, objęty jest licznymi formami ochrony przyrody i krajobrazu w formie: parków narodowych (2 szt.), rezerwatów przyrody (83 szt.), parków krajobrazowych (10 szt.), obszarów chronionego krajobrazu (13 szt.), obszarów Natura 2000 (45 szt.), pomników przyrody (ok.1042 szt.), stanowisk dokumentacyjnych (27 szt.), użytków ekologicznych (365 szt.) oraz zespołów przyrodniczo-krajobrazowych (9 szt.). W związku z tym szereg zadań planowanych do realizacji będzie zlokalizowana w obrębie lub w bliskim sąsiedztwie obszarów chronionych różnej rangi. Na terenach ustanowionych jako rezerwaty przyrody wprowadzone są zakazy w celu ochrony wartościowych przyrodniczo obszarów, m.in.: o o o zakaz budowy lub przebudowy obiektów budowlanych i urządzeń technicznych, z wyjątkiem obiektów i urządzeń służących celom rezerwatu przyrody, zakaz zmiany stosunków wodnych, regulacji rzek i potoków, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody, zakaz wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu. Na terenach ustanowionych jako parki krajobrazowe wprowadzone są zakazy w celu ochrony wartościowych przyrodniczo obszarów, m.in.: o o o o o o zakaz realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, zakaz likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej lub zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych, zakaz wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub budową, odbudową, utrzymaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych, zakaz dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody lub racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej, zakaz likwidowania, zasypywania i przekształcania zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych. Wyżej wymienione zakazy nie obowiązują, jeżeli planowane zadania wynikają z zadań zawartych w planie ochronnym parku. Nie dotyczą również realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których nie jest obowiązkowe opracowanie raportu oddziaływania na środowisko i przeprowadzona dla tych przedsięwzięć procedura oceny oddziaływania na środowisko określona w ustawie z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach i oddziaływaniu na środowisko, nie wykazała niekorzystnego wpływu na przyrodę w parku krajobrazowym. 116

117 o o o o o o Na terenach ustanowionych jako obszary chronionego krajobrazu wprowadzone są zakazy w celu ochrony wartościowych przyrodniczo obszarów, m.in.: zakaz realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, zakaz likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych, zakaz wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych, zakaz dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka, zakaz likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych, lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej. Wprowadzone zakazy nie obowiązują, gdy inwestycja jest inwestycją celu publicznego. o Na terenach ustanowionych jako obszary Natura 2000 wprowadzone są zakazy podejmowania działań mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na te obszary, w tym w szczególności: o pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000 lub o wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, lub o pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska może odstąpić od w/w zakazów jedynie w przypadku nadrzędnego interesu publicznego, jeżeli przemawiają za tym wymogi o charakterze społecznym i gospodarczym oraz wobec braku rozwiązań alternatywnych oraz przy zapewnieniu wykonania kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura Planowane na Obszarze Natura 2000 przedsięwzięcia, które mogą znacząco oddziaływać, a które nie są bezpośrednio związane z ochroną tego Obszaru oraz nie są wymienione w planach ochrony tego Obszaru, wymagają przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko na zasadach określonych w ustawie z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2008, Nr 199, Poz z późn. zm.). Ponadto zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody na obszarach Natura 2000 nie podlegają ograniczeniu działalność związana z utrzymaniem urządzeń i obiektów służących bezpieczeństwu przeciwpowodziowemu oraz działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka, a także amatorski połów ryb, jeżeli nie oddziaływują znacząco negatywnie na cele ochrony obszaru Natura

118 o o o o Na terenach ustanowionych jako pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe wprowadzone są zakazy w celu ochrony wartościowych przyrodniczo obszarów, m.in.: wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym albo budową, odbudową, utrzymywaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych, dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej, likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych. Powyższe zakazy nie obowiązują, gdy prace ziemne związane są z zabezpieczeniami przeciwpowodziowymi lub przeciwsztormowymi oraz gdy zmiany stosunków wodnych nie dotyczą ochrony przyrody oraz racjonalnego prowadzenia gospodarki rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej. Poniżej przedstawiono zestawienie analizowanych zadań w stosunku do poszczególnych form ochrony przyrody wraz z podaniem odległości. 7. ZGODNOŚĆ Z CELAMI OCHRONY ŚRODOWISKA Wykonane w ramach Etapu I i II opracowanie pn. Analiza programu inwestycyjnego w zlewni Sanu (wraz ze zlewnią Wisłoka) należy poddać według zapisów Działu IV Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U nr 199 poz z późn. zm.). Przy sporządzeniu prognozy uwzględniane są kluczowe dokumenty unijne m.in. Dyrektywa 2001/42/EC w sprawie oceny oddziaływania pewnych planów i programów na środowisko, Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowiska (tekst jednolity dawnej Dyrektywy Rady 85/337/EWG ze zmianami), Konwencja EKG ONZ o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, podpisana w Aarhus w 1998r. i ratyfikowana przez Polskę w 2001r. Konwencja EKG ONZ o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, podpisana w 1991r. w Espoo i ratyfikowana przez Polskę w 1997r., oraz Protokół Strategiczny do Konwencji z Espoo Dyrektywa Rady 92/43/EWG o ochronie siedlisk przyrodniczych oraz dziko żyjącej fauny i flory z 1992 r. (zmieniona Dyrektywą 97/62/EWG) Dyrektywa Rady 2009/147/WE w sprawie ochrony dzikiego ptactwa Realizacja projektów infrastrukturalnych musi być zgodna z wymaganiami ochrony środowiska stawianymi przez Unię Europejską A także kluczowymi aktami prawa krajowego Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity Dz. U Nr 0, pózn. Zm.) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U Nr 0 poz z późn. zm.) Ustawa o ochronie przyrody (Obwieszczenie Marszałka Sejmu RP z dnia 25 sierpnia 2009 r. tekst jednolity, Dz. U. Nr 151 poz z późn. zm.) Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie i udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jednolity Dz. U. 2008, Nr 199, poz z późn. zm.) Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity Dz. U. 2003, Nr 80, poz. 717 z późn. zm.) 118

119 Ustawę z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (tekst jednolity Dz. U. 2007, Nr 65, poz. 437 z późn. zm.) Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (tekst jednolity Dz. U. 2002, Nr 62, poz. 558 z późn. zm.) W opracowaniu prognozy podstawę stanowią dokumenty strategiczne rozwoju kraju Plan Gospodarowania Wodami (PGW) na obszarze dorzecza Wisły zgodnie z Ramowa Dyrektywą Wodną Program Wodno Środowiskowy Kraju (PWŚK) Celem sporządzenia prognozy jest przewidywanie potencjalnych zagrożeń środowiskowych na etapie planowania inwestycji oraz skali tych zagrożeń, a w ich wyniku przeciwdziałanie tym zagrożeniom lub ich ograniczanie oraz minimalizowanie negatywnych skutków realizacji planowanej inwestycji. Prognoza oddziaływania na środowisko uwzględnia 1. wpływ (bezpośredni i pośredni) przedsięwzięcia na środowisko, w tym na: stan powietrza, wód oraz gruntów (środowisko naturalne), stan przyrody fauny i flory (środowisko przyrodnicze), zdrowie i warunki życia ludzi, dobra materialne, zabytki kultury (środowisko społeczne) oraz wzajemne powiązania pomiędzy nimi, jak i na dostępność do złóż kopalin; 2. możliwości i sposoby zapobiegania i zmniejszania negatywnego oddziaływania na środowisko; 3. niezbędny zakres monitoringu, który w przypadku przedsięwzięć bardziej uciążliwych umożliwi określenie rzeczywistych (nie tylko planowanych) oddziaływań na środowisko już w trakcie realizacji, a co z tym związane pozwoli na ewentualną zmianę przyjętych środków łagodzących negatywne oddziaływania na środowisko. Prognoza oddziałyania na środowisko jest dokumentem na podstawie którego organ wydaje decyzje. Pismem z dnia Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Rzeszowie określił wymogi jakim powinna odpowiadać prognoza. Prognoza oddziaływania na środowisko będzie odnosić się do wszystkich wariantów działań inwestycyjnych, określonych na etapie projektu. Prognoza ta będzie zawierać następujące elementy: informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, streszczenie w języku niespecjalistycznym, określony, przeanalizowany i oceniony istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu oraz stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, 119

120 wskazanie na istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności - obszarów podlegających ochronie, ocenę w jaki sposób w dokumencie zostały uwzględnione istotne, z jego punktu widzenia, cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, ocenę przewidywanych, znaczących oddziaływań na obszary NATURA 2000, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, propozycję rozwiązań mających na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, analizę rozwiązań alternatywnych do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru. Analizę oddziaływanie na środowisko, w tym na: -różnorodność biologiczną, -ludzi, -zwierzęta, -rośliny, -wodę, -powietrze, -powierzchnię ziemi, -krajobraz, -klimat, -zasoby naturalne, -dobra materialne, -zabytki oraz ocenę powiązań pomiędzy nimi. Powyższy zakres prognozy oddziaływania na środowisko należy uzgodnić z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska. Po uzyskaniu uzgodnienia, dalsze działania dla wszystkich wariantów działań inwestycyjnych, określonych na etapie projektu należy prowadzić zgodnie z uzgodnionym/skorygowanym przez RDOŚ zakresem. Opracowaną w ramach Etapu III prognozę oddziaływania na środowisko Wykonawca złoży do RDOŚ (zwany dalej Organem) celem 8. CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA 8.1. POWIERZCHNIA ZIEMI 120

121 8.1.1 Geologia i ukształtowanie powierzchni terenu Zlewnie rzek San i Wisłok charakteryzują się urozmaiconą budową i historią geologiczną. Obszar omawianych zlewni znajduje się na terenie następujących krain geograficznych Polski: Karpaty, Kotliny podkarpackie, Wyżyny. Rysunek 6 - Zlewnia rzeki San i Wisłok na tle krain geograficznych Polski [źródło: 121

122 Różnorodność utworów geologicznych sprawia, że charakter zlewni nie jest jednolity pod względem hydrogeologicznym i charakteryzuje się zmiennymi warunkami zalegania wód podziemnych 1. Obszar Karpat Rzeka San przez pierwsze 55 kilometrów jest rzeką graniczną, a między Siankami i Sokolikami Górskimi oddziela Bieszczady Wschodnie od Bieszczadów Zachodnich. Bieszczady Zachodnie są częścią Beskidów Wschodnich, położoną miedzy Przełęczą Łupkowską i doliną Osławy a Przełęczą Użocką i źródłami Sanu na Ukrainie. Zbudowane są z fliszu, tworzącego tzw. fałdy dukielskie, składające się m.in. z piaskowców odpornych na denudację, budujących równoległe grzbiety górskie. Stoki pasm są strome (25-50 stopni nachylenia), oddzielone obniżeniami o różnej szerokości. Doliny są młode, głęboko wcięte, rozcinające wały górskie głębokimi wciosami na ciągi wąskich grzbietów. Wraz ze wzrostem wysokości grzbietów ku południowemu-wschodowi od 900 do 1300 m n.p.m., podnoszą się również dna dolin od 400 do 700 m n.p.m. Rzeka w źródłowych odcinkach płynie przeważnie równolegle do struktur. Przełomowe doliny konsekwentnych dopływów Sanu (Osławy, Hoczewki, Solinki, Wetliny, Wołosatego) rozcinają pasma górskie do wysokości m, łącząc ze sobą strefy subsekwentnych obniżeń, a sieć ich dopływów rozczłonkowuje niektóre pasma na rzędy równoległych grzbietów monoklinalnych. Północną granicę Bieszczadów tworzy wyraźny próg o wysokościach m. Układ pasm górskich jest odbiciem litologii i tektoniki podłoża. Występują tu następujące poziomy zrównań: śródgórski ( m n.p.m., fragmentarycznie), podgórski ( m n.p.m.) i dolinny ( m n.p.m.), o charakterze dobrze zachowanej 100-metrowej terasy. W nią wcięta jest meandrowa rynna Sanu, w której występują terasy o wysokościach: 50 m, 20 m, 6-10 m z cienkimi pokrywami żwirów. Koryta rzek wycięte są w litej skale. 2. Obszar Kotlin Podkarpackich Poniżej Sokolik Górskich do okolicy Leska dolina rzeki San oddziela Bieszczady Zachodnie od Gór Sanocko-Turczyńskich. Góry Sanocko-Turczańskie rozciągają się w brzeżnej części Beskidów Wschodnich, miedzy dolinami Sanu i Stryja. Grzbiety górskie maja tu regularny, równoległy układ i wzrastającą wysokość w kierunku południowo wschodnim. W północnej części grzbiety górskie przechodzą w Pogórze Przemyskie; a ich granicą jest równoleżnikowa dolina Wiaru. Góry mają rzeźbę pogórską o stokach wypukło-wklęsłych, nad którymi wznoszą się odizolowane twardzielcowe pasma. Pasma te mają układ rusztowy, poprzedzielane są kratową siecią rzeczną z licznymi poprzecznymi przełomami. Występują tu niewielkie fragmenty poziomów zrównań: podgórskiego i dolinnego ( m n.p.m.). Obszar budują stromo ustawione skały jednostki śląskiej. Nad doliną rzeki San wznosi się szerokie pasmo Gór Słonnych. San ma niższą bazę erozyjną, co powoduje, że boczne doliny są często zawieszone. Doliny meandrowe Sanu, Solinki i in. wcięte są zakolowo w poziom o wysokości 100 m. W dolinach tych zachowały się poziomy teras o wysokościach: 75 m, m, m, 6-12 m oraz 2-4 m. Wszystkie terasy, oprócz najniższej i 6-12 metrowej w dolinie Sanu, mają cokoły skalne nadbudowane żwirami rzecznymi. Strome ustawienie skał i piaszczysto- pylaste pokrywy na stokach nie sprzyjają rozwojowi osuwisk, natomiast częstym procesem w strefie warstw krośnieńskich jest sufozja, szczególnie na terenach wyłączonych spod upraw. Doliny są współcześnie tektonicznie pogłębiane, o czym świadczą liczne odcinki skalne w korytach, z systemami progów berd. Pomiędzy okolicami Leska i Sanoka dolina Sanu jest dolina graniczną miedzy Pogórzem Bukowskim a Górami Sanocko Turczańskimi. Pogórze rozcięte jest przez rzekę Wisłok i jej dopływy na kilka części poprzecznych i podłużnych, osiągających wysokości ok. 400 m n.p.m. i więcej. Na 122

123 granicy Pogórza Bukowskiego i Beskidu Niskiego występują źródła wód mineralnych (zlokalizowane sa tu uzdrowiska Iwonicz-Zdrój i Rymanów-Zdrój). Od Sanoka do miejscowości Dobra rzeka San oddziela Góry Sanocko-Turczańskie od Pogórza Dynowskiego. Pogórze Dynowskie rozciąga się miedzy dolinami Wisłoka i Sanu, od północy graniczy z Pradoliną Podkarpacką, a od południa z Kotlina Jasielsko-Sanocką i Pogórzem Bukowskim. Część północna to wyrównana, monotonna powierzchnia wyżynna, osiągająca wysokości m n.p.m. Szerokie, wyrównane garby oddzielone są dolinami do głębokości m. Dolne odcinki dolin mają płaskie dna i zbocza wypukło-wklęsłe o nachyleniu , natomiast odcinki górne są V- kształtne a ich zbocza są wypukłe. W południowo zachodniej części Pogórza występują znaczne wzniesienia zbudowane z odpornych piaskowców ciężkowickich. Znaczna część Pogórza Dynowskiego zbudowana jest ze stromo ustawionych fałd płaszczowiny skolskiej, składających się z dość odpornych warstw inoceramowych. Poziom pogórski zrównania ( m), ponad który wznoszą się nieliczne ostańce, pagórki i twardzielcowe grzbiety ( m), rozcięty jest dendryczną siecią dolin, przeważnie nienawiązujących do struktury. Poziom dolinny rozwinięty jest w postaci teras w poprzecznych dolinach i małych kotlinkach o wysokościach względnych m. W dolinkach rzek występują terasy o wysokościach: m, m (okryta płaszczem deluwiów lessopodobnych), 4-8 m i 1-3 m (zbudowane z osadów pylasto-piaszczystych). Lądolód na Pogórzu Dynowskim dotarł po pasmo Brzezin, do Kotliny Strzyżowskiej, po okolice Błażowej-Jawornika i po Wapowce. Śladem jego działalności są osady sandrowe i spoczywająca na nich morena w dolinkach i kotlinkach. W obrębie Pogórza występują liczne osuwiska typu skalno-zwietrzelinowego, występujące na progu Pogórza (na warstwach inoceramowych) oraz na pstrych łupkach i warstwach menilitowych, które charakteryzują ten obszar. Pomiedzy miejscowościami Dobra i Przemyśl, dolina Sanu oddziela Pogórze Dynowskie na północnym zachodzie od Pogórza Przemyskiego (na południowym wschodzie). Od południa Pogórze Przemyskie graniczy poprzez dolinę Wiaru z Górami Sanocko-Turczańskimi. Granicę północą i północno- wschodnią tworzy dolina Sanu. Pogórze zbudowane jest z warstw fliszu płaszczowiny skolskiej. Wysokości garbów pogórskich wzrastają w kierunku południowo - wschodnim od 400 do 500 m n.p.m., nabierając wyglądu gór rusztowych (którymi są Góry Sanocko-Turczyńskie). 3. Obszar Wyżyn W Przemyślu San opuszcza Karpaty i wpływa do Kotliny Sandomierskiej, płynąc w obrębie mezoregionu zwanego Doliną Dolnego Sanu aż do swojego ujścia do Wisły poniżej Sandomierza. Odcinek ten jest szeroka bruzdą erozyjną o długości ponad 130 km, szerokości ok. 10 km i powierzchni ok km 2. Między ujściem Wiaru i Wisłoka (Przemyślem a Medyką) występują kotlinowe rozszerzenia doliny do 15 km. Dolina wypełniona jest aluwiami Sanu, jej erozyjne dno znajduje się ok m poniżej dna współczesnego. W dnie występują też terasy akumulacyjne o wysokości do 20 m. Na terasach nad zalewowych znajdują się miejscami wydmy. Reginy fizycznogeograficzne Polski dzielimy na: Megaregiony, Prowincje, Podprowincje, Makroregiony i Mezoregiony (najbardziej szczegółowy podział Polski na regiony fizycznogeograficzne). Na Rysunku?? przedstawiono zlewnię rzeki San i Wisłok na tle Mezoregionów Polski. 123

124 124

125 Rysunek 7 - Zlewnia rzeki San i Wisłok na tle mapy regionów fizycznogeograficznych Polski [źródło: 125

126 Rysunek 8 - Zlewnia rzeki San i Wisłok na tle mapy ukształtowania terenu Polski [źródło: Regiony_Kondrackiego-hipsometria.png] 126

127 Osuwiska Osuwiskiem nazywa się zjawisko nagłego przemieszczenie się mas ziemnych a także powierzchniowej zwietrzeliny i mas skalnych podłoża spowodowane siłami przyrody lub działalnością człowieka i polega na osuwaniu się materiału skalnego i/lub zwietrzelinowego po pewnej powierzchni ziemi. Osuwiska są szczególnie częste w obszarach o sprzyjającej im budowie geologicznej, gdzie warstwy skał przepuszczalnych i nieprzepuszczalnych występują naprzemiennie. Do zjawisk wywołujących osuwisko należą: Wzrost wilgotności gruntu na skutek występowania długotrwałych opadami lub roztopów; Podcięcie stoku przez erozję, np. W dolinie rzecznej lub przez człowieka, np. Przy budowie drogi; Nadmierne obciążenie stoku, np. Przez budownictwo; Wibracje związane np. Z pracami ziemnymi, ruchem samochodowym, eksplozjami; Trzęsienia ziemi. Osuwiska są jednym z zagrożeń naturalnych, występujących powszechnie na obszarze objętym Programem ISiW. Istnienie osuwisk na tym terenie związane jest z warunkami ukształtowania powierzchni terenu oraz budową geologiczną. Większość zjawisk osuwiskowych występuje w połudnowej części obszaru zlewni Sanu wraz z Wisłokiem (na obszarze wschodnich Karpat fliszowych, zbudowanych z utworów piaskowcowo łupkowych, mających naturalne predyspozycje, sprzyjające powstawaniu powierzchniowych ruchów masowych). Ruchy masowe powstają w wyniku utraty stabilności zbocza pod wpływem działania czynników zewnętrznych: naturalnych (intensywne i długotrwałe opady, ekstremalne zjawiska powodziowe) i antropogenicznych (naruszenie stabilności zboczy poprzez niewłaściwe zagospodarowanie). Przeprowadzona na zlecenie Wojewody Podkarpackiego Analiza zjawisk osuwiskowych na terenie województwa podkarpackiego po powodzi w 2001 r., wykazała istnienie 2658 osuwisk na obszarze Podkarpacia. Część spośród zidentyfikowanych osuwisk to formy aktywne, część nieczynne, ale stanowiące potencjalne zagrożenie z uwagi na możliwość uruchomienia np. przy zmianie warunków wodnych (długotrwałe opady). Aktywne osuwiska na obszarze objętym Programem ISiW występują przede wszystkim w paśmie pogórzy, w szczególności na Pogórzu Strzyżowskim oraz na Pogórzu Przemyskim. W 2001 r. najwieksza ilość zjawisk odnotowana została w gminach: Dubiecko (13), Krzywcza (10), Bircza (8), Niebylec (10). Dużą aktywność osuwisk obserwuje się także w obszarze Beskidu Niskiego i Bieszczadów, w gminach: Dukla (10), Lutowiska (14), Sanok (14). Powierzchniowo największe aktywne osuwiska w 2001 r. stwierdzono na terenie gminy Łańcut i Lubenia. Obszar osuwiskowy zlokalizowany jest również w pobliżu Krzeszowa na terasach utworzonych przez rzekę San. Na terenie pogórskiej i górskiej części obszaru istnieją liczne, duże i małe obszary starych, nieaktywnych osuwisk. które w sprzyjających warunkach, np. po długotrwałych opadach atmosferycznych, osuwiska te mogą się uaktywnić. Ponadto w dolinach rzek lub w bezpośrednim sąsiedztwie zbiorników wodnych (Solina, Myczkowce), występują zjawiska powierzchniowych ruchów masowych, związane z erozją rzek i abrazją. Powierzchniowe ruchy masowe występują cyklicznie i najintensywniej w trakcie mokrych lat, charakteryzujących się kilku, kilkudziesięciodniowymi opadami rozlewnymi, obejmującymi duże powierzchnie. Zjawiska takie odnotowano w miesiącu lipcu, w latach 1903, 1934, 1970, 1997 i Prawdopodobieństwo wystąpienia osuwisk można określić jedynie statystycznie. Nie ma możliwości dokładnego określenia miejsca, czasu i natężenia zachodzenia ruchów masowych. W wyniku powodzi w maju i w czerwcu 2010 r., osuwiska w województwie podkarpackim zagrazały ponad 240 budynkom i kilkunastu mostom. Najwięcej zagrożonych obiektów stwierdzono na obszarach powiatów: jasielskiego, strzyzowskiego (145 budynków) i rzeszowskiego (23 budynki). 127

128 Lp. Powiat Liczba osuwisk Liczba obszarów predysponowanych do występowania osuwisk Szacunkowa powierzchnia objeta ruchami masowymi [km 2 ] Województwo podkarpackie (tereny pozakarpackie): 1. Kolbuszowski 12 5 do Niżański 42 9 do Rzeszowski 0 7 do Stalowowolski 1 11 do Tarnobrzeski 6 3 do 10 Województwo lubelskie: 6. Biłgorajski Janowski Tabela 4 Obszary występowania osuwisk w zlewni Sanu wraz z Wisłokiem 128

129 Mapa nr 9 - Osuwiska na terenie województwa podkarpackiego. Opracowanie- Podkarpackie Biuro Planowania Przestrzennego 129

130 Rejonem Polski najbardziej narażonym na występowanie ruchów masowych są Karpaty, co wynika z charakteru ich rzeźby terenu (wysokie i stromo nachylone zbocza dolin), fliszowa budowa geologiczna (naprzemianległe warstwy wodoprzepuszczalnych piaskowców i słabo przepuszczalnych łupków, iłowców i margli), obecność miąższych pokryw zwietrzelinowych podatnych na procesy osuwiskowe oraz budowa tektoniczna (ułożenie skał, spękania, uskoki). W Karpatach, które zajmują zaledwie około 6% powierzchni całego kraju, rozpoznano i udokumentowano około 23 tys. osuwisk, co stanowi około 95% wszystkich zarejestrowanych osuwisk w Polsce. Również południowa część zlewni Sanu wraz z Wisłokiem znajdująca się w obszarze Karpat jest terenem narażonym na osuwiska co obrazuje rysunek. Zapobieganie negatywnym skutkom występowania ruchów masowych, polega przede wszystkim na racjonalnym planowaniu przestrzennym, w oparciu o wiarygodne dane dotyczące osuwisk. Najistotniejszym działaniem jest wykluczenie terenów osuwiskowych spod jakichkolwiek inwestycji oraz prowadzenie działań zabezpieczających stoki (np. odwadnianie, zalesianie). Przykładem wspomagania przeciwdziałania negatywnym skutkom osuwisk jest np. projekt System Osłony Przeciwosuwiskowej (SOPO) Gleby i czynniki ich degradacji Zróżnicowanie gleb na terenie objętym Programem ISiW jest doś znaczne. Kotlina Sandomierska znajduje się w części zlewni w której występują gleby mało urodzajne, bielice i gleby brunatne. Z kolei na południu omawianego obszaru dominują gleby brunatne kwaśne, a na południowych i południowo wschodnich krańcach występują gleby słabo wykształcone kwarcowo krzemowe skaliste Według ogólnej oceny uwzględniającej klasyfikację bonitacyjną, gleby w zlewni Sanu wraz ze zlewnią Wisłoka należą do ubogich. Zlewnia rzeki San wraz z Wisłokiem w większości pokryta jest glebami zaliczanymi do kompleksów żytnich z dużym udziałem kompleksu żytniego bardzo dobrego. W południowej części przeważają gleby kompleksu zbożowego górskiego, gleby kompleksu owsiano ziemniaczanego i owsiano pastewnego górskiego. Północna część zlewni i pasma pogórzy zajmują gleby zaliczane do kompleksu pszennego bardzo dobrego i dobrego. 130

131 Rysunek 10 - Bonitacja gleb w zlewni Sanu wraz z Wisłokiem 131

132 Cmentarze Wymagania, jakie muszą spełniać cmentarze i usytuowanie terenu cmentarza oraz sposób ustalania powierzchni cmentarza określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 marca 2008 r. w sprawie wymagań, jakie muszą spełniać cmentarze, groby i inne miejsca pochówku zwłok i szczątków. (Dz. U. 2008, Nr 48, poz. 284). Ponadto w Rozporządzeniu tym określono rodzaj powierzchni grzebalnych i wymagania, jakim musi odpowiadać ich zagospodarowanie, a także wymagania, jakim muszą odpowiadać groby oraz inne miejsca pochówku zwłok i szczątków. Zgodnie z Rozporządzeniem usytuowanie terenu cmentarza powinno wykluczać możliwość wywierania szkodliwego wpływu na środowisko, w szczególności powinno spełniać wymagania wskazane w przepisach określających, jakie tereny pod względem sanitarnym są odpowiednie na cmentarze. W granicach zlewni Sanu wraz z Wisłokiem położonych jest 553 cmentarze aktualnie użytkowane, czy też zabytkowe. Zlewnia Liczba cmentarzy Województwo podkarpackie zlewnia rzeki San 290 zlewnia rzeki Wisłok 207 Województwo lubelskie zlewnia rzeki San 56 RAZEM 553 Tabela 5 - Zestawienie liczby cmentarzy w poszczególnych zlewniach z uwzglenieniem województw 132

133 Rysunek 11 - Rozmieszczenie cmentarzy na terenie zlewni Sanu wraz z Wisłokiem 133

134 POWIETRZE I KLIMAT Charakterystyka klimatu Polska podzielona jest na 28 rejonów klimatycznych (Rysunek???, zarys klimatu Polski Alojzego Wosia). W granicach zlewni Sanu wraz z Wisłokiem występują następujące regiony klimatyczne: 22 rejon Sanodomierski, 27 - rejon Tarnowsko-Rzeszowski, 28 rejon Zachodnio-Przemyski, a także rejony górskie. Rysunek 12 - Rejony klimatyczne Polski mapa uproszczona [ Lp. Rejon klimatyczny Numer rejonu Słonecznie lub małe zachmurzenie średnie zachmurzenie mniejsze lub równe 20% Pochmurnie średnie zachmurzenie % Duże zachmurzenie średnie zachmurzenie większe równe 80% 1. Sandomierski (22) 22 53,1 196,9 114,3 2. Tarnowsko-Rzeszowski (27) 27 45,7 197,3 121,5 134

135 3. Zachodnio-Przemyski (28) 28 53,3 198,1 113,1 Tabela 6 - Frekwencja poszczególnych typów zachmurzenia w rejonach klimatycznych na terenie zlewni Sanu wraz z Wisłokiem [na podstawie danych ze strony Rysunek 13 - Zlewnia Sanu i Wisłoka na tle mapy opadu normalnego Polski [źródło: Polska_opad_roczny.pn 135

136 Rysunek 9 - Zlewnia rzeki San i Wisłok na tle regionów klimatycznych Polski [źródło: 136

137 Ocena stanu jakości powietrza W odniesieniu do oceny jakości powietrza w Polsce obowiązują następujące akty prawne: ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2001, Nr 62,poz. 627, z późn. zm.); rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2008, Nr 47, poz. 281); rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2008 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. 2008, Nr 52, poz. 310). Głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza na terenie objętym Prognozą jest emisja antropogeniczna. Najpowszechniej występującymi w powietrzu zanieczyszczeniami są gazy i pyły pochodzące z procesów energetycznego spalania paliw. Są one emitowane przede wszystkim w sezonie zimowym i pochodzą głównie z indywidualnych systemów grzewczych, w których stosowane są najczęściej paliwa stałe. Najwięcej zanieczyszczeń gazowych w 2012 r. wprowadzonych zostało do powietrza na terenie powiatu stalowowolskiego oraz miasta Rzeszów, a zanieczyszczeń pyłowych na terenie powiatu stalowowolskiego, ropczycko-sędziszowskiego, jasielskiego oraz miasta Rzeszowa. W zakresie jakości powietrza problem stanowi wysoki poziom zanieczyszczenia pyłem PM10 oraz benzo(a)pirenem w kilku największych miastach (Rzeszów, Przemyśl, Jarosław, Krosno, Jasło, Sanok i Nisko). Dodatkowo na obszarach tych miast odnotowano wysokie zanieczyszczenie pyłem PM2,5. Zanieczyszczenie pyłem i benzo(a)pirenem jest wyższe w okresie grzewczym niż w okresie letnim. Strefy jakości powietrza objęte niniejszą Prognozą z uszczegółowieniem powiatów wchodzących w skład danej strefy. Województwo Podkarpackie 1. Strefa Miasto Rzeszów 2. Strefa Miasto Przemyśl 3. Strefa Tarnobrzesko Leżajska: Powiat Stalowowolski, Powiat Niżański, Powiat Leżajski. 4. Strefa Jarosławsko Lubaczowska: Powiat Przeworski, Powiat Jarosławski, Powiat Lubaczowski. 5. Strefa Przemysko Bieszczadzka: Powiat Przemyski, Powiat Leski, Powiat Bieszczadzki. 6. Strefa Jasielska: Powiat Jasielski. 7. Strefa Rzeszowsko Łańcucka: Powiat Kolbuszowski, Powiat Łańcucki, Powiat Rzeszowski, Powiat Strzyżowski, Powiat Brzozowski. 8. Strefa Krośnieńsko Sanocka: Powiat Grodzki Krośnieński, Powiat Krośnieński, Powiat Sanocki. 9. Strefa Mielecko Dębicka: Powiat Ropczycko-sędziszowski. Województwo Lubelskie 1. Strefa biłgorajsko-zamojska: Powiat Janowski, Powiat Biłgorajski, Powiat Tomaszowski, Powiat Zamojski. 137

138 8.2. WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE Wody powierzchniowe Regiony wodne są to, wg polskiego prawa wodnego, części obszaru dorzeczy, które zostały wyodrębnione na podstawie kryterium hydrograficznego na potrzeby zarządzania zasobami wodnymi. W Polsce wyznaczonych jest 21 regionów wodnych. Zlewnia rzeki San wraz z Wisłokiem w całości położna jest w obrębie regionu wodnego Górnej Wisły Podział na Jednolite Części Wód Powierzchniowych (JCWP) i Scalone Jednolite Części Wód Powierzchniowych (SCW) Jednolite Części Wód (JCW) są to, wg prawa polskiego i zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną, podstawowe jednostki gospodarki wodnej. Dzielą się one na Jednolite Części Wód Powierzchniowych (JCWP) i Jednolite Części Wód Podziemnych (JCWPd). Ze względów technicznofunkcjonalnych, JCWP i ich zlewnie bywają łączone w Scalone Jednolite Części Wód Powierzchniowych (SCWP). Agregacja taka obejmuje JCW o podobnych warunkach i funkcjach, także z różnych kategorii (np. jeziora i cieki, przy czym JCWP z tak odmiennych kategorii jak wody przybrzeżne i wody rzeczne nie są łączone). Zlewnia rzeki San wraz z Wisłokiem w granicach Polski obejmuje 246 jednolitych części wód dla których wyznaczono 11 typów cieków. Z tej liczby w wyniku przeprowadzonego procesu agregacji otrzymano 44 scalone części wód powierzchniowych. Lp. Typ cieków Kod 1. Typ nieokreślony 0 Krajobraz wyżynny 2. Potok wyżynny węglanowy z substratem drobnoziarnistym na lessach 6 i lessopodobnych 3. Potok wyżynny węglanowy z substratem gruboziarnistym 7 4. Mała rzeka wyżynna węglanowa 9 5. Potok fliszowy Mała rzeka fliszowa Średnia rzeka wyżynna wschodnia 15 Krajobraz nizinny 8. Potok nizinny lessowo gliniasty Potok nizinny piaszczysty Rzeka nizinna piaszczysto gliniasta Wielka rzeka nizinna 21 Tabela 7 Typy cieków w zlewni Sanu wraz z Wisłokiem 138

139 Rysunek 10 - Jednolite Części Wód Powierzchniowych w zlewni Sanu wraz z Wisłokiem 139

140 Hydrografia i hydrologia Obszar Dorzecza Wisły dzieli się na następujące regiony wodne: region Małej Wisły, region Górnej Wisły, region Środkowej Wisły oraz region Dolnej Wisły. Część zlewni rzeki San i rzeki Wisłok, znajdująca się na terenie Polski, w całości leży w regionie wodnym Górnej Wisły Rzeka San Rzeka San jest największym karpackim dopływem Wisły, jej długość wynosi 443,4 km, powierzchnia zlewni to km 2. W granicach Polski znajduje się ponad 85% zlewni ( km 2 ), a 15% na terytorium Ukrainy (2 471 km 2 ). 80% powierzchni zlewni Sanu leży w województwie podkarpackim, a niewielki fragment w województwie lubelskim (5%). Źródła Sanu mieszczą się w Bieszczadach Zachodnich, na terytorium Ukrainy, na wysokości około 950 m n.p.m., na południowo wschodnich stokach Pinaszkowego w Bieszczadach Zachodnich, w pobliżu miejscowości Sianki. Do kilometra 388,2 San jest rzeką graniczną. Źródłowa część zlewni to górzyste tereny Bieszczadów pokryte lasami, praktycznie niezamieszkałe lub z nieliczną zabudową. Dopływy Sanu prowadzą wody z Bieszczadów Lesistych, Gór Sanocko-Turczańskich, Pogórzy i Kotliny Sandomierskiej, a także z Roztocza i Wyżyny Lubelskiej. W dolinie Sanu i Solinki położone są dwa zbiorniki zaporowe: Solina i Myczkowce. W tej części zlewni utworzono Bieszczadzki Park Narodowy, Ciśniańsko-Wetliński Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Doliny Sanu, Park Krajobrazowy Gór Słonnych i Park Krajobrazowy Pogórza Przemyskiego. Dolina Sanu od ujścia Wołosatego do ujścia Solinki stanowi granicę morfologiczną między Bieszczadami Zachodnimi a Pogórzem Przemyskim. San opuszcza Kotlinę Sanocką poniżej ujścia Sanoczka i wpływa na obszar Pogórza Dynowskiego, a następnie przepływa przez Kotlinę Sandomierską. W środkowej części zlewni dno doliny Sanu jest podmokłe, występuje gęsta sieć starorzeczy, liczne rowy melioracyjne, podmokłe łąki. Ta część zlewni Sanu, w części północno-wschodniej, należy do Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej oraz do Południoworoztoczańskiego Parku Krajobrazowego. Fragment dolnej części zlewni należy do Parku Krajobrazowego Lasy Janowskie. W dolnym biegu rzeka na znacznym odcinku jest obwałowana. Rzeka uchodzi do Wisły w km 279,7. Rzeka San podzielona jest na 5 typów abiotycznych: na odcinku od źródeł do potoku Wołosaty ma charakter fliszowego (typ 12), od Wołosatego do Zbiornika Solina jest małą rzeką fliszową (typ 14), na odcinku od Zbiornika Myczkowce do rzeki Wiar płynie jako średnia rzeka wyżynna wschodnia (typ 15), następnie od rzeki Wiar do Wisłoka ma cechy rzeki nizinnej piaszczysto gliniastej (typ 19), natomiast odcinek Sanu od rzeki Wisłok do ujścia do Wisły ma charakter wielkiej rzeki nizinnej (typ 21). Różnica wysokości między źródłem i ujściem Sanu wynosi 722 m. Bieg rzeki podzielić można na 3 odcinki: górski (od źródeł rzeki do ujścia Osławy w Zagórzu), podgórski (od ujścia Osławy w Zagórzu do ujścia Wiaru w Przemyślu) oraz nizinny (od ujścia Wiaru do połączenia Sanu z Wisłą). Odcinek górski i podgórski mają łączną długość 283,5 km, powierzchnię zlewni 4504,0 km 2 i spadek 2,36. San płynie tu głęboką, wyciętą we fliszu doliną. W odcinku nizinnym (dolnym) San ma długość 140

141 159,9 km, powierzchnie zlewni 12357,3 km 2 i spadek 0,33. Poniżej ujścia Wisłoka dolina Sanu ma średnią szerokość w granicach 6-8 km. Występują w niej liczne starorzecza i podmokłe łąki. W dolnym biegu koryto Sanu jest odcinkowo obwałowane. San uchodzi do Wisły na północny wschód od Sandomierza, w pobliżu Dąbrówki Pniewskiej, w km 279,7. Głównymi lewostronnymi dopływami Sanu są: Wołosaty, Solinka, Hoczewka, Osława, Sanoczek, Łęg Rokietnicki, Wisłok, Trzebośnica, Rudnia i Barcówka. Największym wśród nich jest rzeka Wisłok (21% zlewni Sanu). Południową granicą lewostronnej zlewni Sanu jest granica państwowa ze Słowacją i Ukrainą. Obszar prawostronnej zlewni przecina od wschodu granica państwowa z Ukrainą. Do głównych prawostronnych dopływów Sanu należą: Czarny, Olszanka, Tyrawka, Stupnica, Wiar, Wisznia, Szkło, Lubaczówka, Złota, Tanew i Bukowa, a największe z nich to Lubaczówka i Tanew. Obszary źródłowe Wiszni, Szkła i Lubaczówki znajdują się po stronie ukraińskiej. Znaczna część powierzchni zlewni Sanu to tereny o dużych walorach przyrodniczych i krajobrazowych objęte ochroną prawną, m.in. Bieszczadzki Park Narodowy oraz 8 parków krajobrazowych. Znajdują się tutaj obszary należące do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000: obszary specjalnej ochrony ptaków Bieszczady, Pogórze Przemyskie oraz fragmenty Lasów Janowskich i Puszczy Solskiej, a także specjalny obszar ochrony siedlisk Bieszczady. W granicach zlewni Sanu (z wyłączeniem zlewni Wisłoka) położone są następujące miasta: Lesko, Zagórz, Sanok, Dynów, Przemyśl, Radymno, Jarosław, Lubaczów, Oleszyce, Cieszanów, Leżajsk, Sokołów Małopolski, Nowa Sarzyna, Rudnik nad Sanem, Ulanów, Nisko i Stalowa Wola. Wody Sanu wykorzystywane są zarówno do celów komunalnych jak i przemysłowych. Rzeka jest źródłem zaopatrzenia w wodę pitną mieszkańców dużych miast w regionie Sanoka, Przemyśla i Jarosławia. 141

142 142

143 Rysunek nr 15 - Zlewnia Sanu 143

144 Charakterystyka głównych dopływów rzeki San: Rzeka Wiar Rzeka Wiar jest prawobrzeżnym dopływem Sanu do którego uchodzi w km Długość Wiaru wynosi 70.4 km, a powierzchnia zlewni rzeki to km 2. Źródłowa i środkowa część zlewni leży w obrębie Pogórza Przemyskiego, dolna w południowo wschodniej części Kotliny Sandomierskiej. W pobliżu miejscowości Sierakośce rzeka przecina granicę Państwa z Ukrainą. Po stronie ukraińskiej płynie na długości około 11 km wzdłuż granicy w kierunku północnym, następnie zawraca w kierunku północno zachodnim i powraca na stronę polską w rejonie miejscowości Stanisławczyk. Prawie 50% zlewni rzeki znajduje się na terenie Ukrainy. Górna część zlewni stanowią głównie tereny leśne i rolnicze. Rzeka ma tutaj charakter potoku fliszowego (typ 12). W dolnym biegu rzeka płynie przez obszary zabudowane. Wiar na odcinku od potoku Sopotnik do ujścia do Sanu płynie jako mała rzeka wyżynna węglanowa (typ 9). Rzeka Wisznia Rzeka Wisznia jest prawobrzeżnym dopływem Sanu o długości 98 km i powierzchni zlewni km 2. Jest to rzeka transgraniczną. Źródła rzeki położone są na Roztoczu, na terytorium Ukrainy, natomiast w Polsce znajduje się dolny bieg rzeki o długości ok. 15 km oraz prawie 14% powierzchni zlewni. Rzeka Wisznia przepływająca przez terytorium Polski ma charakter rzeki nizinnej piaszczysto gliniastej (typ 19). Główne źródła zanieczyszczenia wód Wiszni znajdują się po stronie ukraińskiej. Są to ścieki z terenów miejskich i zabudowań wiejskich i z przejścia granicznego w Szegini. Rzeka Szkło Rzeka Szkło to transgraniczna rzeka płynąca przez obszar województwa podkarpackiego. Długość rzeki to 70 km, a powierzchnia zlewni to km 2. Rzeka Szkło wypływa na Roztoczu, po stronie ukraińskiej. W Polsce znajduje się dolny odcinek rzeki o długości około 34 km. Rzeka przepływająca przez obszar Polski posiada cechy rzeki nizinnej piaszczysto gliniastej (typ 19). Rzeka ta uchodzi do Sanu w km Dolina rzeki jest podmokła, występują tu liczne starorzecza. Rzeka Lubaczówka Rzeka Lubaczówka jest jednym z największych prawobrzeżnych dopływów Sanu, uchodzi do niego w km Wypływa na terytorium Ukrainy. Długość rzeki wynosi 88.2 km, z czego górny odcinek o długości ponad 20 km, znajduje się po stronie ukraińskiej. Rzeka Lubaczówka po stronie polskiej jest rzeką nizinną piaszczysto gliniastą (typ 19). Znaczna część zlewni położona jest w obrębie Płaskowyżu Tarnogrodzkiego. Dolina Lubaczówki jest podmokła, w wielu miejscach zabagniona, liczne są starorzecza i rowy melioracyjne. Zlewnia ma charakter rolniczy ze znacznym udziałem lasów. W zlewni rzeki położone są miasta: Lubaczów i Oleszyce. Głównym źródłem zanieczyszczenia wód Lubaczówki są ścieki komunalne i przemysłowe z terenów Lubaczowa. Rzeka Trzebośnica 144

145 Rzeka Trzebośnica o długości 35.3 km to lewobrzeżny dopływ Sanu, do którego uchodzi w km Źródła rzeki znajdują się na Płaskowyżu Kolbuszowskim. Rzeka w górnym i środkowym biegu przepływa przez tereny rolnicze z niewielkimi kompleksami leśnymi. Na odcinku od źródeł do potoku Krzywy, ma ona charakter potoku nizinnego piaszczystego (typ 17), natomiast na odcinku od Krzywego do ujścia jest rzeką nizinną piaszczysto gliniastą (typ 19). W dolnym biegu odwadnia obszary przemysłowo rolnicze. W zlewni Trzebośnicy położone są miasta: Sokołów Małopolski i Nowa Sarzyna. Głównym źródłem zanieczyszczenia wód są ścieki z terenu Sokołowa Małopolskiego. Rzeka Tanew Rzeka Tanew to największym prawobrzeżnym dopływem Sanu, do którego uchodzi w km 45.8 poniżej Ulanowa. Długość rzeki to 113 km, a powierzchnia zlewni 2339 km 2. Tanew płynie z Roztocza Wschodniego do Kotliny Sandomierskiej przez tereny województwa podkarpackiego i lubelskiego. W granicach województwa podkarpackiego znajduje się odcinek źródłowy oraz odcinek ujściowy. Górna część zlewni to w znacznym stopniu zalesione obszary ochrony przyrodniczej: Południowo Roztoczański Park Krajobrazowy i Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej. Rzeka na odcinku od źródeł do Potoku Łosienickiego ma charakter potoku wyżynnego węglanowego z substratem gruboziarnistym (typ 7), natomiast na dalszym odcinku płynie jako rzeka nizinna piaszczysto gliniasta (typ 19). W dolnym biegu rzeka płynie na pograniczu regionów: Równiny Biłgorajskiej na północy i Płaskowyżu Tarnogrodzkiego od południa. Dolina rzeki jest rozległa, bagnista lub częściowo piaszczysta, pokryta łąkami. Są to tereny z rozproszoną zabudową, bez większych ośrodków miejskich. Na terenie zlewni brak jest przemysłowych źródeł zanieczyszczeń. W województwie podkarpackim Tanew jest bezpośrednim odbiornikiem ścieków z biologicznych oczyszczalni w Harasiukach oraz ścieków z Przedsiębiorstwa Ceramiki Budowlanej Sp. z o.o. w Harasiukach. Ścieki z mniejszych biologicznych oczyszczalni ścieków, m.in. w Cieszanowie, Nowym Siole, Rudzie Różanieckiej i Starym Dzikowie, wprowadzane są do zlewni Wirowej lewobrzeżnego dopływu Tanwi. Rzeka Bukowa Rzeka Bukowa jest prawobrzeżnym dopływem Sanu o długości 54.2 km i powierzchni zlewni km 2. Rzeka przepływa przez tereny województwa lubelskiego i podkarpackiego. Uchodzi do Sanu w km W województwie podkarpackim znajduje się dolny odcinek rzeki o długości około 19 km. Bukowa na odcinku od źródeł do potoku Rakowa (obszar województwa lubelskiego), jest potokiem nizinnym piaszczystym (typ 17), natomiast na dalszym odcinku ma charakter rzeki nizinnej piaszczysto gliniastej (typ 19). Na terenie zlewni brak jest dużych komunalnych i przemysłowych źródeł zanieczyszczeń. Do zlewni Bukowej wprowadzane są ścieki z biologicznych oczyszczalni w Jarocinie i Jastkowicach Rzeka Wisłok Rzeka Wisłok jest największym lewobrzeżnym dopływem Sanu. Jej długość to 204,9 km a powierzchnia zlewni zajmuje 3528,2 km 2, co stanowi 21% obszaru zlewni Sanu. Źródła rzeki Wisłok znajdują się w Beskidzie Niskim, przy granicy ze Słowacją (wypływa ze stoków Kanasiówki na wysokości 823 m n.p.m). Odcinek górski rzeki zamknięty jest zaporą i zbiornikiem wodnym Besko, zlokalizowanym na 172,8 km rzeki w miejscowości Sieniawa. Zbiornik Besko ma na celu zaopatrywanie ludności pobliskich miejscowości w wodę, wyrównanie przepływów na rzece oraz 145

146 ochronę przeciwpowodziową. Dalej Wisłok płynie przez Kotlinę Jasielsko Krośnieńską, Pogórze Strzyżowskie i Dynowskie oraz Podgórze Rzeszowskie. W okolicy Rzeszowa Wisłok wpływa do Pradoliny Podkarpackiej, którą wyróżnia gęsta sieć wodna i rozległe obszary podmokłych łąk, pociętych siecią rowów melioracyjnych. W Rzeszowie, w wyniku spiętrzenia wód Wisłoka, utworzony został zbiornik wodny. Od Rzeszowa rzeka płynie przez szerokie, płaskie obniżenie i uchodzi do Sanu w km 90,5 w pobliżu miejscowości Dębno koło Leżajska. W górnym biegu Wisłok przepływa przez zalesione górzyste tereny, natomiast środkowa i dolna część zlewni to głównie obszary o charakterze przemysłowo rolniczym. Znaczna część zlewni objęta jest ochroną prawną w ramach Jaśliskiego Parku Krajobrazowego i Czarnorzecko Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego. Rzeka Wisłok została podzielona na 4 typy abiotyczne: na odcinku od źródeł do zbiornika Besko, Wisłok jest potokiem Fliszowym (typ 12), od zbiornika Besko do Stobnicy ma charakter małej rzeki fliszowej (typ 14), na odcinku od Stobnicy do zbiornika Rzeszów, płynie jako mała rzeka wyżynna wschodnia (typ 15), natomiast od zbiornika Rzeszów do ujścia, jest rzeką nizinną piaszczysto gliniastą (typ 19). W zlewni Wisłoka położone są miasta: Rymanów, Iwonicz Zdrój, Krosno, Brzozów, Strzyżów, Błażowa, Tyczyn, Rzeszów, Głogów Małopolski, Łańcut, Kańczuga i Przeworsk. Główne dopływy Wisłoka to: Pielnica, Morwawa, Lubatówka, Stobnica, Strug, Czarna, Sawa i Mleczka. Wody rzeki Wisłok ujmowane są do celów komunalnych i przemysłowych, miedzy innymi dla miasta Rzeszowa i miasta Krosna. 146

147 147

148 Rysunek nr 16 - Zlewnia rzeki Wisłok Charakterystyka głównych dopływów rzeki Wisłok: Rzeka Morwawa Rzeka Morwawa wypływa w Beskidzie Niskim, jest lewobrzeżnym dopływem Wisłoka, do którego uchodzi w km Długość cieku wynosi 27.9 km, powierzchnia zlewni rzeki zajmuje km 2. Morwawa ma charakter potoku fliszowego (typ 12), w górnym biegu przepływa przez tereny zalesione, o charakterze turystyczno uzdrowiskowym i w niewielkim stopniu rolniczym. Środkowy i dolny bieg rzeki odwadnia obszary o charakterze rolniczo przemysłowym. W zlewni potoku położone jest miasto Rymanów. Głównymi punktowymi źródłami zanieczyszczenia wód Morwawy są biologiczne oczyszczalnie ścieków w Rymanowie i w Haczowie. Rzeka Stobnica Rzeka Stobnica zlewnia położona jest na Pogórzu Dynowskim. Rzeka jest prawobrzeżnym dopływem Wisłoka o długości 46.5 km i powierzchni zlewni km 2. Uchodzi do Wisłoka w km 95.4 w rejonie Strzyżowa. Stobnica przepływa przez tereny o charakterze rolniczym z rozproszona zabudowa mieszkaniową, o niewielkim zalesieniu. Rzeka Stobnica na odcinku od źródeł do potoku Łądzierz, płynie jako potok fliszowy (typ 12), natomiast na dalszym odcinku ma charakter małej rzeki fliszowej (typ 14). Główną miejscowością w zlewni jest miasto Brzozów. Na jakość wód decydujący wpływ mają ścieki z komunalnych biologicznych oczyszczalni w Brzozowie, Grabownicy Starzeńskiej i Bliznem, ścieki z biologicznej oczyszczalni Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Jasienicy Rosielnej oraz spływy powierzchniowe z obszarów wykorzystywanych rolniczo. Rzeka Mleczka Długość rzeki Mleczki to 43.2 km, natomiast powierzchnia jej zlewni zajmuje km 2. Źródła rzeki biorą swój początek na Pogórzu Dynowskim, rzeka płynie przez Pogórze Rzeszowskie i w dolnym biegu wpływa na obszar Pradoliny Podkarpackiej. Uchodzi do Wisłoka w km 14.4 w rejonie Gniewczyny. Rzeka Mleczka na odcinku od źródeł do potoku Łopuszka ma charakter potoku fliszowego (typ 12), natomiast na dalszym odcinku płynie jako rzeka nizinna piaszczysto gliniasta (typ 19). Zlewnia Mleczki jest obszarem intensywnej erozji gleb. Są to przeważnie tereny rolnicze, o niewielkim stopniu zalesienia. W zlewni Mleczki położone są miasta: Kańczuga i Przeworsk. Głównymi punktowymi źródłami zanieczyszczenia wód Mleczki są ścieki z biologicznych oczyszczalni ścieków w Przeworsku i Kańczudze. Do dopływów Mleczki odprowadzane są ścieki z biologicznych oczyszczalni położonych na terenach wiejskich, m. in. w Pruchniku, Woli Roźwienieckiej, Zarzeczu i Mikulicach. Tabela 8 - Przepływy charakterystyczne dla głównych rzek w zlewni Sanu w wybranych profilach wodowskazowych Nazwa rzeki oraz nazwa wodowskazu okres obserwacji Przepływy charakterystyczne [m 3 /s] WWQ SWQ SSQ SNQ NNQ 148

149 San, Dwernik (gm. Lutowiska) San, Zatwarnica (gm. Lutowiska) San, Lesko (gm. Lesko) San, Olchowce (gm. Sanok) San, Dynów San, Przemyśl San, Jarosław San, Rzuchów (gm. Leżajsk) San, Nisko San, Radomyśl (gm. Radomyśl n/sanem) Wołosaty, Stuposiany (gm. Lutowiska) Solinka, Terka (gm. Solina) Hoczewka, Hoczew (gm. Lesko) Osława, Zagórz (gm. Zagórz) , Stupnica, Brzuska Wiar, Rybotycze (gm. Fredropol) Wisznia, Nienowice (gm. Radymno) Lubaczówka, Zapałów (gm. Wiązownica) Wisłok, Krosno Wisłok, Żarnowa (gm. Strzyżów) Wisłok, Rzeszów Wisłok, Tryńcza (gm. Tryńcza) Mleczka Zachodnia, Kańczuga Mleczka, Gorliczyna Trzebośnica, Sarzyna (gm. Nowa Sarzyna) Tanew, Osuchy Tanew, Harasiuki (gm. Harasiuki) Bukowa, Ruda Jastowska Objaśnienia: WWQ największy przepływ z wielolecia SWQ średnia z największych przepływów rocznych (WQ) z wielolecia SSQ średnia z przepływów średnich rocznych (SQ) z wielolecia SNQ średnia z najmniejszych przepływów rocznych (NQ) z wielolecia NNQ najmniejszy przepływ z wielolecia Zbiorniki retencyjne: Zespół zbiorników Solina - Myczkowce 149

150 Zespół zbiorników Solina Myczkowce administracyjnie położony jest na terenie gminy Solina, Czarna i Olszanica, w powiecie leskim i bieszczadzkim, w województwie podkarpackim. Zbiornik Solina powstał w wyniku przegrodzenia rzeki San zaporą w kilometrażu Zbiornik Myczkowce został utworzony w wyniku przegrodzenia rzeki San zaporą ziemną w Myczkowcach na kilometrażu rzeki San. Zespół zbiorników Solina Myczkowce nazywany Zespołem Elektrowni Wodnych Solina Myczkowce jest administrowany przez Zespól Elektrowni Wodnych (ZEW) Solina Myczkowce S.A. Administratorem odcinka rzeki San, na którym zlokalizowane są obiekty Zespołu Elektrowni Wodnych Solina Myczkowce, jest Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej. Zespół zbiorników Solina Myczkowce tworzą dwa stopnie wodne: Stopień wodny Solina (przy stopniu wodnym znajduje się EW Solina), Stopień wodny Myczkowce (przy stopniu wodnym znajduje się EW Myczkowce MEW Myczkowce), Zespół zbiorników Solina Myczkowce ma za zadanie: retencjonowanie wody rzeki San; wykorzystanie energetyczne retencjonowanej wodę, spiętrzonej w profilach zaporowych Solina i Myczkowce; ochrona przed powodzią terenów doliny rzeki San poniżej zbiorników; wyrównywanie wieloletnich przepływów minimalnych i dzięki zwiększeniu przepływów w okresach niżówkowych zapewnienie zmniejszenia stężeń zanieczyszczeń w rzece San poniżej przekroju Myczkowce; zaopatrzenie w wodę do celów komunalnych i przemysłowych; zapewnienie terenów wykorzystywanych rekreacyjnie. Zbiornik wodny Besko Zbiornik wodny Besko administracyjnie położony jest na terenie gminy Rymanów, w powiecie krośnieńskim, w województwie podkarpackim. Zapora czołowa zbiornika znajduje się w mieście Sieniawa w kilometrażu rzeki Wisłok. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej jest w imieniu Skarbu Państwa administratorem Zbiornika Wodnego Besko. Długość zbiornika wynosi ok. 5,0 km a szerokość m. Podstawowe zadania zbiornika wodnego Besko to: zapewnienie bezpośredniego poboru wody ze zbiornika na potrzeby komunalnego wodociągu grupowego Sieniawa Rymanów Iwonicz Zdrój Krosno Brzozów, wyrównanie przepływów w rzece Wisłok poniżej zapory w celu zapewnienia przepływu nienaruszalnego, ochrona przed powodzią doliny rzeki Wisłok poniżej zapory Besko, zapewnienie wody na potrzeby produkcji narybku oraz hodowli ryb, zapewnienie wody dla celów energetycznych. Stopień wodny Rzeszów Stopień Wodny Rzeszów został zbudowany w 1973 r. w celu zapewnienia prawidłowej eksploatacji ujęć wody dla mieszkańców Rzeszowa a także dla celów rekreacyjnych. Dolina rzeki została przegrodzona zaporą ziemną w kilometrażu rzeki Wisłok. Woda zalała tereny m.in. 150

151 dawnych żwirowni i piaskowni. Jaz ruchomy usytuowany jest centralnie w zaporze ziemnej. W strefie cofkowej zbiornika przy lewym jego brzegu znajduje się ujęcie wody dla: MPWiK Sp. Z o.o. Rzeszów, FENICE POLAND Sp. z o.o. Bielsko Biała. Stopień Wodny Rzeszów administracyjnie położony jest w mieście Rzeszów w województwie podkarpackim. Zbiornik przystopniowy wraz ze stopniem wodnym zlokalizowane są na działkach stanowiących w zdecydowanej większości własność Skarbu Państwa (administrowane głównie przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej ). Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie jest w imieniu Skarbu Państwa administratorem i eksploatatorem stopnia wodnego i zbiornika przystopniowego na rzece Wisłok zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 czerwca 2006 r. w sprawie przebiegu granic obszarów dorzeczy i regionów wodnych Dz.U Do podstawowych zadań stopnia wodnego Rzeszów należą: zapewnienie bezpośredniego poboru wody ze zbiornika: o dla celów komunalnych na potrzeby MPWiK w Rzeszowie, o dla celów technologicznych na potrzeby WSK PZL Rzeszów, możliwość wykorzystania zbiornika do celów rekreacyjno sportowych, energetyczne wykorzystanie piętrzenia w Małej Elektrowni Wodnej (MEW) przy stopniu wodnym, zapewnienie przez zaporę zbiornika komunikacji (przeprawa mostowa) Ocena morfologiczna stanu rzek i potoków Podstawą eksperckiej oceny stanu morfologicznego JCWP objętych opracowaniem była funkcjonalność (drożność) korytarzy ekologicznych, takich jak rzeki i potoki. Ważnym elementem oceny była też zmiana reżimu hydrologicznego pod wpływem czynników antropogennych. Dla identyfikacji silnie zmienionych części wód (SZCW) wykorzystano wskaźniki morfologiczne m x obliczone dla każdej wydzielonej JCWP. Wskaźniki te wykorzystano wcześniej w pracach związanych z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej w Polsce. Charakterystyka wskaźników morfologicznych m x jest nastepująca: Wskaźnik m 1 - określający łączną długość obwałowania cieków w Jednolitej Części Wód, odniesioną do sumarycznej długości brzegów (podwójna długość cieków) cieków występujących w ocenianej JCWP. Wskaźnik m 2 - określający sumaryczną wysokość zinwentaryzowanych budowli poprzecznych na ciekach występujących w JCWP odniesioną do sumarycznych spadów cieków z uwzględnieniem długości cieków w JCWP. Wskaźnik m 4 - określający sumaryczną długość uregulowanych odcinków brzegu lewego i prawego oraz dna koryta w Jednolitej Części Wód, odniesioną do sumarycznej długości brzegów (podwójna długość cieków) cieków występujących w ocenianej JCWP. Wskaźnik m 5 określający stopień zmeliorowania terenów zalewowych. Wskaźnik m 6 określający moc i ilość turbin w obiektach małej energetyki. 151

152 Na rysunkach przedstawiono JCWP, w kórych przekroczone zostały wskaźniki morfologiczne mx. Dla żadnej ze wszystkich wydzielonych JCWP w analizowanych zlewniach nie zostały przekroczone wskaźniki morfologiczne m1, m5 i m6. W wyniku przeprowadzonej procedury w obrębie zlewni Sanu wraz ze zlewnią rzeki Wisłok wyznaczono następujące grupy części wód powierzchniowych: Jednolite Części Wód zatwierdzone jako silnie zmienione, Jednolite Części Wód zatwierdzone jako sztuczne, Jednolite Części Wód zatwierdzone jako naturalne. W tabeli przedstawiono zestawienie wyników oceny morfologicznej stanu JCWP w zlewni Sanu wraz z Wisłokiem. Tabela 9 - Zestawienie wyników oceny morfologicznej dla JCWP w zlewni San wraz z Wisłokiem Lp. Jednolita Część Wód Powierzchniowych (JCWP) Liczba JCWP w analizowanej zlewni 1. Naturalna JCWP Silnie zmieniona JCWP Sztuczna JCWP 2 4. RAZEM

153 153

154 Rysunek nr 17 - JCWP z przekroczona wartością wskaźnika morfologicznego m 2 (zlewnia Sanu i Wisłoka) Rysunek nr 18 - JCWP z przekroczona wartością wskaźnika morfologicznego m 3 (zlewnia Sanu i Wisłoka) 154

155 155

156 Rysunek 11 JCWP z przekroczona wartością wskaźnika morfologicznego m 4 (zlewnia Sanu i Wisłoka) 156

157 Rysunek nr 20 - Ostateczna ocena stanu JCWP w zlewni Sanu wraz z Wisłokiem 157

158 Ocena jakości wód powierzchniowych zlewni Sanu wraz z Wisłokiem Oceny jakości wód powierzchniowych dokonuje się na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. 2008, Nr 162, poz. 1008). Rozporządzenie to określa : 1. Sposób klasyfikacji: elementów fizykochemicznych, biologicznych i hydromorfologicznych, stanu ekologicznego JCWP w poszczególnych kategoriach wód, potencjału ekologicznego sztucznie i silnie zmienionych JCWP, stanu chemicznego JCWP; 2. Sposobu interpretacji wyników badań wskaźników jakości; 3. Sposobu oceny stanu jednolitych części wód powierzchniowych; 4. Sposobu prezentacji wyników klasyfikacji: stanu ekologicznego JCWP, potencjału ekologicznego sztucznych i silnie zmienionych JCWP, stanu chemicznego JCWP; 5. Częstotliwość dokonywania: klasyfikacji poszczególnych elementów, klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego JCWP. Oceny jakości wód powierzchniowych w JCWP dokonuje się poprzez porównanie wyników klasyfikacji stanu ekologicznego, bądź w przypadku silnie zmienionych JCWP potencjału ekologicznego z wynikami klasyfikacji stanu chemicznego. O ocenie decyduje gorszy wynik z pośród obu stanów. 158

159 159

160 Rysunek nr 21 - Ocena stanu JCWP w zlewni Sanu wraz z Wisłokiem 160

161 Stan ekologiczny Stan ekologiczny JCWP ocenia się w oparciu o wyniki badań wskaźników jakości wód wchodzących w skład elementów biologicznych, fizykochemicznych i hydromorfologicznych, w punkcie pomiarowym zlokalizowanym na zamknięciu lub najbliżej zamknięcia JCWP, nadając jej jedną z 5 klas czystości wód: Klasa I - bardzo dobry stan ekologiczny, Klasa II - dobry stan ekologiczny, Klasa III - umiarkowany stan ekologiczny, Klasa IV - słaby stan ekologiczny, Klasa V - zły stan ekologiczny. Zakwalifikowanie, do jednej z pięciu klas jakości wód, wskaźników należących do elementów biologicznych dokonuje się poprzez porównanie wartości wskaźnika z wartościami granicznymi określonymi w załącznikach 1 4 rozporządzenia, uwzględniających kategorie wód. Wynikiem oceny jest klasa jaką przyporządkowano temu elementowi biologicznemu, któremu nadano najmniej korzystną z klas. Klasę jakości parametrów wchodzących w skład elementów fizykochemicznych określa się porównując najgorszą jego wartość lub wartość pertencyla 90 (dla wskaźników mierzonych 12 lub więcej razy w roku), z wartościami granicznymi określonymi dla klas I II w zał. 1 4 rozporządzenia oraz (dla wskaźników z grupy substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i nie syntetycznych) z wartościami granicznymi dla stanu ekologicznego dobrego i wyższego niż dobry, zawartymi w zał. 5 rozporządzenia. Potencjał ekologiczny Potencjał ekologiczny klasyfikuje się uwzględniając elementy fizykochemiczne, biologiczne i hydromorfologiczne, stosowane w klasyfikacji stanu ekologicznego tej kategorii naturalnych wód powierzchniowych, która najbardziej przypomina JCWP sztuczną lub silnie zmienioną. Klasyfikacja polega na nadaniu JCWP sztucznej lub silnie zmienionej jednej z 5 klas potencjału ekologicznego, przy czym: Klasa I-II - dobry i wyższy niż dobry potencjał ekologiczny, Klasa III - umiarkowany potencjał ekologiczny, Klasa IV - słaby potencjał ekologiczny, Klasa V - zły potencjał ekologiczny. W Tabeli 66 zestawiono wyniki oceny stanu/potencjału ekologicznego JCWP w zlewni rzeki San i rzeki Wisłok. Ocenę stanu/potencjału ekologicznego JCWP analizowanych zlewni przedstawiono również na Rysunku. Lp. Stan/potencjał ekologiczny jednolitej Części Wód Powierzchniowych (JCWP) Liczba JCWP w analizowanej zlewni Stan zły 2 2 Stan słaby 69 3 Stan umiarkowany 35 4 Stan dobry

162 Stan dobry i powyżej dobrego 39 Stan bardzo dobry 2 RAZEM 246 Tabela 10 - Zestawienie wyników oceny stanu/potencjału ekologicznego w zlewni Sanu wraz z Wisłokiem 162

163 Rysuneknr 22 - Ocena stanu/ potencjału ekologicznego JCWP w zlewni Sanu wraz z Wisłokiem Stan chemiczny 163

164 Na podstawie analizy wyników pomiarów substancji priorytetowych oraz innych zanieczyszczających z punktu pomiarowego danej JCWP dokonuje się klasyfikacji stanu chemicznego. Podstawą oceny tego stanu jest porównanie średnich lub maksymalnych stężeń z prób w danym roku z wartościami granicznymi dla poszczególnych substancji, określonymi w załączniku nr 8 do rozporządzenia. W przypadku gdy, w jednej Jednolitej Części Wód ustanowiono więcej niż jeden punkt klasyfikacji stanu chemicznego JCWP ustala się na podstawie najgorszego wyniku klasyfikacji stanu chemicznego wód powierzchniowych spośród wyników wyznaczonych dla każdego punktu pomiarowo kontrolnego. JCWP osiąga stan chemiczny dobry jeżeli badana jest z wymaganą przepisami częstotliwością i zakresem, a stężenia badanych substancji nie przekraczają wartości granicznych oraz jeżeli są spełnione warunki dla obszarów chronionych, określonych odrębnymi przepisami. Klasyfikacji stanu chemicznego wód powierzchniowych dokonuje się dwustopniowo jako: Dobry stan chemiczny, Nieosiągający dobrego stanu chemicznego. W przpadku zlewni rzeki San wraz z Wisłokiem, procentowy udział jednolitych części wód w poszczególnych kategoriach zagrożenia przedstawia się następująco: Jednolite części wód niezagrożone %, Jednolite części wód potencjalnie zagrożone - 9.6%, Jednolite części wód zagrożone %. Biorąc pod uwagę wymagania RDW, w monitorowaniu stanu wód i ich ocenie należy zwrócić szczególną uwagę na presje jakie występują w danej zlewni. W zlewni Sanu i Wisłoka presje wywierane są zarówno poprzez zrzuty ścieków komunalnych i przemysłowych, jak również poprzez znaczące pobory wód do celów komunalnych i przemysłowych. Zlewnia rzeki San wraz z Wisłokiem obciążona jest największym ładunkiem zanieczyszczeń zarówno pochodzenia komunalnego jak i przemysłowego spośród wszystkich zlewni województwa podkarpackiego. Duży udział w emisji tych zanieczyszczeń mają ścieki przemysłowe z miast: Sanok, Przemyśl, Leżajsk i Stalowa Wola. Na rysunku zaprezentowano wyniki oceny stanu chemicznego JCWP w zlewni Sanu wraz z Wisłokiem. Wynika z nich, że stan chemiczny JCWP tylko w 3 przypadkach klasyfikuje się jako nieosiągający dobrego. W pozostałych przypadkach JCWP ich stan chemiczny klasyfikuje się jako dobry. Wyniki klasyfikacji stanu wód w scalonych w jednolitych częściach wód rzecznych w 2012 przedstawiono w załączniku nr 3 164

165 Rysunek nr 23 - Ocena stanu chemicznego JCWP w zlewni Sanu i Wisłoka 165

166 8.3 WODY PODZIEMNE Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP) Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP) są to naturalne zbiornik wodne znajdujący się pod powierzchnią ziemi i gromadzące wody podziemne, które spełniają szczególne kryteria ilościowe i jakościowe. GZWP mają strategiczne znaczenie w gospodarce wodnej kraju. W tabeli 67 zamieszczono charakterystykę hydrogeologiczną Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) znajdujących się w zlewni Sanu wraz z Wisłokiem. Na Rysunku??? przedstawiono GZWP na terenie kraju wraz z zaznaczonymi zlewniami rzeki San i rzeki Wisłok Tabela 67 Nr GZWP Nazwa zbiornika Typ zbiornika Wiek utworów Region Hydrogo -logiczny wodonośnych Powierzchn ia GZWP [km 2 ] Śr. głębokoć ujęć [m] Szac. zasoby dysp. [tys.m 3 /d] Moduł zasobów dysp. [l/s.km 2 ] Subregion Karpat zewnętrznych (fliszowych) 430 Dolina rzeki San porowy Q D MK Zbiornik warstw Krosno (Bieszczad) szczelinowoporowy Pg F MK Dolina rzeki Wisłok Dolina rzeki Wisłoka Zbiornia Dębica-Stalowa Wola-Rzeszów Dolina kopalna Biłgoraj- Lubaczów Dolina Przemyśl porowy Q D MK porowy Q D MK Subregion Zapadliska przedkarpackiego porowy Q DK Ppk porowy Q K Ppk porowy Q D Ppk Niecka lubelska (Chełm- Zamość) szczelinowo- - porowy K 2 NL Niecka lubelska (Lublin) szczelinowo- -porowy K 2 NL Objasnienia: Kolumna 4: Q D-zbiornik czwartorzędowy dolin, Q K-zbiornik czwartorzędowy dolin kopalnych, Pg p,pg-k p,k p-zbiorniki we fliszu karpackim (paleogeński, paelogeńsko-kredowy, kredowy), Pg-T 2-zbiornik paleogeńsko-triasowyn (trias środkowy), K 2-zbiornik górnokredowy), J 3-zbiornik górnojurajski; 166

167 Kolumna 5: Region hydrogeologiczny: prowincja górsko-wyżynna: MK-masyw karpacki; NL-niecka lubelska; Ppk-pasmo przedkarpackie zbiorników czwartorzędowych Rysunek nr 24 - Zlewnia Sanu i Wisłoka na tle Głównych Zbiorników Wód Podziemnych w Polsce [ 167

168 Charakterystyka geologiczna i hydrogeologiczna Jednolitych Części Wód Podziemnych w zlewni Sanu wraz z Wisłokiem została przedstawiona w załączniku nr OCENA STANU WÓD PODZIEMNYCH Dyrektywa 2006/118/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem ich stanu stwierdza, że wody podziemne stanowią najbardziej wrażliwe ale i największe zasoby słodkiej wody w obszarze Unii Europejskiej. W związku z tym wody te wymagają ochrony. Ochrona ta dotyczy zarówno zasobów wodnych wykorzystywanych obecnie (do zaopatrzenia w wodę do spożycia) jak również tych zasobów, które zamierza się wykorzystać do tego celu w przyszłości. Główne cele środowiskowe JCWPd zawiera art. 4 Ramowej Dyrektywy Wodnej i są to: Ograniczenie dopływu zanieczyszczeń oraz poprawa i przywracanie do dobrego stanu, Uwzględnienie obszarów chronionych [zał. Iv, art. 7 wody wykorzystywane do poboru wody do spożycia]. Cele środowiskowe ustala się w odniesieniu do istniejącej sytuacji związanej z: Obecnym wpływem istotnych presji na wody podziemne (zwłaszcza zagrożenia, oddziaływaniem obszarowych ognisk zanieczyszczenia); Oceną stanu wód podziemnych (ilościowego i chemicznego); Prognozą rozwoju presji na następne lata. Podczas analizy presji i wpływów zanieczyszczeń antropogenicznych przyjęto za nadrzędny warunek, definicje dobrego stanu wód podziemnych (RDW). Z dobrym stanem wód podziemnych mamy doczynienia wtedy, gdy zarówno stan ilościowy jak i chemiczny są, co najmniej dobre. Stan chemiczny wód podziemnych Ocena klasy jakości wód całego obszaru JCWPd przeprowadzona została na podstawie zakresu wskaźników określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z 2004 r., posługując się wartościami zagregowanymi. Stan chemiczny JCWPd określono wg zasady: wody o klasach od I-III zaliczono do wód o stanie dobrym, natomiast wody o klasach IV-V zaliczono do wód o stanie słabym. Dla JCWPd, w obrębie których nie występował żaden punkt badawczy, nie było możliwości określenia klasy stanu chemicznego tych wód. W tych przypadkach zastosowano zasadę wiarygodności informacji, która nakazuje zaklasyfikowanie danej JCWPd do stanu słabego. RDW i Dyrektywy 2006/118/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem ich stanu precyzuje, że stan chemiczny JCWPd może być dobry (pod pewnymi warunkami), mimo klasyfikacji jakości wód jako złej. W tabeli przedstawione zostały wynik oceny stanu chemicznego wód podziemnych w punktach badawczych Jednolitych Części Wód Podziemnych (JWCPd). 168

169 Tabela 68 - Wyniki oceny stanu chemicznego wód podziemnych w punktach badawczych JCWPd Liczba Stan Lp. Nr JCWPd punktów monitoringu chemiczny JCWPd diagnostycznego DOBRY DOBRY DOBRY DOBRY DOBRY DOBRY DOBRY Stan ilościowy wód podziemnych Oceny stanu ilościowego JCWPd dokonano głównie w trybie ustalenia eksperckiego, popartego analogiami do szczegółowo rozpoznanych sytuacji w rejonach objętych wieloletnim monitoringiem zarówno czynnika presji jak i skutków jego oddziaływania na dynamikę wód podziemnych, a w konsekwencji na stan ekosystemów zależnych od wód podziemnych oraz stan chemiczny wód podziemnych oraz warunki zaopatrzenia ludności w wodę. Presje jakie wywołuje skoncentrowany pobor wód podziemnych (zwłaszacza na potrzeby aglomeracji miejsko - przemysłowych) były uwzględniane w ocenie stanu ilościowego JCWPd, gdy zasięg ich oddziaływania obejmuje znaczącą część JCWPd. Dla ograniczenia obszaru prowadzenia monitoringu stanu ilościowego wód podziemnych w uzasadnionych przypadkach wydzielone zostały subczęści wód podziemnych. Dzieje się tak zwałaszcza, gdy stan wód podziemnych przekłada się na szkodliwe zmiany w ekosystemach wodnych i lądowych zależnych od wód podziemnych (uwzględniano zmiany chronionych siedlisk i ostoi, udokumentowane wynikami lokalnego monitoringu wód podziemnych oraz wód powierzchniowych). W tabeli przedstawiono wyniki oceny stanu ilościowego JCWPd w 2005r. (zgodnie z RDW oraz Dyrektywą 2006/118/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem ich stanu). Tabela 69 - Wyniki oceny stanu ilościowego Jednolitych Części Wód Podziemnych (JCWPd) w 2005 r. Lp. Nr JCWPd Liczba punktów Stan monitoringu ilościowy JCWPd diagnostycznego DOBRY DOBRY DOBRY DOBRY DOBRY DOBRY DOBRY Ocena stanu jakości wód podziemnych 169

170 Ocenę jakości wód podziemnych wykonuje się na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. 2008, Nr 143, poz.896). Klasyfikacja JCWPd obejmuje ocenę ich stan jakościowego i ilościowego. Klasyfikacji jakości wód podziemnych dokonuje się na podstawie przeprowadzonych badań monitoringowych poddając ocenie elementy fizykochemiczne - graniczne stężenia poszczególnych substancji zawarte w załączniku do rozporządzenia. Klasyfikacja tych elementów dzieli wody na pięć następujących klas ich jakości: Klasa I - wody bardzo dobrej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są kształtowane tylko poprzez procesy naturalne i bez wpływu działalności człowieka; Klasa II - wody dobrej jakości, w których wartości niektórych elementów fizykochemicznych są kształtowane wyłącznie w efekcie naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych i nie ma wpływu działalności człowieka albo jest to wpływ bardzo słaby; Klasa III - wody zadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych lub słabego wpływu działalności człowieka; Klasa IV - wody niezadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych oraz wyraźnego wpływu działalności człowieka; Klasa V - wody złej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych potwierdzają znaczący wpływ działalności człowieka. Na podstawie ww. klasyfikacji ocenia się stan chemiczny wód. Wyróżniamy wody o stanie chemicznym: 1. Dobrym klasy I, II, III; 2. Słabym klasy IV, V. Tabela 70 - Ogólna ocena stanu JCWPd zlewni Sanu i Wisłoka Lp. Nr JCWPd Liczba punktów Ogólna monitoringu ocena stanu JCWPd diagnostycznego DOBRY DOBRY DOBRY DOBRY DOBRY DOBRY DOBRY Ryzyko powodziowe 170

171 Ze względu na zasięg i częstotliwość występowania oraz konsekwencje dla ludzi i gospodarki, powodzie są najistotniejszą klęską żywiołową występującą w Polsce. Przykładowo w powodzi w roku 1997 zginęły 52 osoby, kilkadziesiąt uznano za zaginione, a ewakuować trzeba było aż ok osób. Zniszczonych zostało ok budynków, co w konsekwencji pozbawiło mieszkań ok osób..ponadto na terenach objętych powodzią występuje niebezpieczeństwo zatruć, a nawet epidemii Wstępna ocena ryzyka powodziowego (WORP) jest pierwszym z czterech dokumentów planistycznych wymaganych Dyrektywą 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dyrektywa Powodziowa). Celem tego dokumentu jest wyznaczenie obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi (obszarów, na których istnieje znaczące ryzyko powodziowe lub na których wystąpienie dużego ryzyka jest prawdopodobne). WORP wykonuje się w oparciu o dostępne lub łatwe do uzyskania informacje. Zgodnie z art. 88 c ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr. 239 poz. 2019, z późn. zm) za przygotowanie dokumentu WORP odpowiedzialny jest Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej. Wstępna ocena ryzyka powodziowego została opracowana w ramach projektu Informatyczny System Ochrony Kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami (ISOK) finansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Projekt realizowany jest przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - PIB (IMGW) w konsorcjum z Krajowym Zarządem Gospodarki Wodnej (KZGW), Głównym Urzędem Geodezji i Kartografii (GUGiK), Rządowym Centrum Bezpieczeństwa (RCB) oraz Instytutem Łączności. Wstępna ocena ryzyka powodziowego została wykonana przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej PIB - Centra Modelowania Powodziowego w Gdyni,, w Poznaniu, we Wrocławiu, w konsultacji z Krajowym Zarządem Gospodarki Wodnej. W ramach WORP zostały zidentyfikowane znaczące powodzie historyczne, jak również powodzie, które mogą wystąpić w przyszłości (tzw. powodzie prawdopodobne), które stanowiły podstawę do wyznaczenia obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi. Dla obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi, wskazanych we wstępnej ocenie ryzyka powodziowego zostały wykonane mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego. Obszary wyznaczone we Wstępnej ocenie ryzyka powodziowego nie stanowią podstawy do planowania przestrzennego. Celem WORP nie jest wyznaczenie precyzyjnego zasięgu obszarów zagrożonych powodzią, lecz wstępne ich zidentyfikowanie, w celu wyselekcjonowania rzek, które stwarzają zagrożenie powodziowe. Dla rzek wskazanych we Wstępnej ocenie ryzyka powodziowego zostanie wykonane matematyczne modelowanie hydrauliczne, w wyniku którego wyznaczone zostaną precyzyjne obszary, przedstawione na mapach zagrożenia powodziowego. Dopiero te obszary będą podstawą do prowadzenia polityki przestrzennej na obszarach zagrożenia powodziowego. Zgodnie z art. 88d ust. 2 ustawy Prawo wodne granice przedstawione na mapach zagrożenia powodziowego będą uwzględniane w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, planie zagospodarowania przestrzennego województwa, miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego lub decyzji o warunkach zabudowy. 171

172 Rysunek nr 25 - Zlewnia Sanu i Wisłoka na tle mapy obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodziowe [źródło: Różnorodność biologiczna obszaru Struktura przyrodnicza siedliska przyrodnicze Zlewnia Sanu wraz z Wisłokiem charakteryzuje się znacznym zróżnicowanie siedlisk przyrodniczych. Pod względem przyrodniczym najlepiej rozpoznanymi terenami są obszary południowe, wschodnie i północne zlewni. Znaczaca część terenów omawianych zlewni została objęta ochroną w postaci parków narodowych, parków krajobrazowych, rezerwatów przyrody, obszarów chronionego krajobrazu. Wyznaczone są tu także obszary Natura 2000, tj. Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO) i Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (SOO). Ponad 50% powierzchni zlewni Sanu i Wisłoka zostało objęte ochroną na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, w ramach której utworzono przestrzenne formy ochrony przyrody. Siedliska przyrodnicze występujące na terenie zlewni Sanu i Wisłoka chronione na mocy Dyrektywy Siedliskowej wyszczególniono w załączniku nr 5 172

173 8.4.1 Flora Szata roślinna na terenie zlewni Sanu i Wisłoka odznacza się wielkim bogactwem i różnorodnością. Na terenie zlewni wystepują niemal wszystkie gatunki chronionych grzybów, porostów, paprotników, widlaków czy roślin naczyniowych. Na różnorodność gatunkową roślinności wpływa jego zróżnicowanie fizjograficzne. Roztocze jest terenem o bogactwie florystycznym, na którym występują rośliny południowo wschodnie kłokoczka południowa (Staphylea pinnata), północne zimoziół północny(linnaea borealis) oraz górskie, które charakterystyczne są dla terenów o zimniejszym klimacie, takie jak: widłak wroniec (Lycopodium selago). Na Pogórzu wykształciły się zbiorowiska kserotermiczne, a z gatunków chronionych występują tutaj m. in. barwinek pospolity (Vinca minor) i bluszcz pospolity (Hedera helix). W Bieszczadach występują, jedyne w Polsce, połoninowe, wschodniokarpackie zbiorowiska roślinne: bliźniaczyska, borowczyska, traworośla, ziołorośla, zarośla jarzębinowe z paproci, zespoły pastwiskowe, kwieciste łąki połoninowe. W obrębie Kotliny Sandomierskiej znajdują się zbiorowiska pól uprawnych, a także zbiorowiska łąkowe, torfowe, bagienne i wodne. Na terenie zlewni lasy rozmieszczone są nierównomiernie. Najbogatszą i najbardziej zróżnicowaną szata rośliną charakteryzuje się górzysta, południowa i południowo wschodnia część zlewni. W Bieszczadach występują następujące piętra roślinności: Piętro pogórza - sięga do ok. 500 m n.p.m., występują tu wielogatunkowe lasy liściaste z przewagą dębu, lipy i grądu; Piętro regla dolnego sięga do ok m n.p.m., spotkać można tu lasy bukowo jodłowe, bukowo jaworowe, jaworowe, olszowe i świerkowo jodłowe; Piętro połoniny - rozciąga się powyżej 1200 m n.p.m. i porośnięte jest przez niskie krzewy i murawy, można znaleźć tu także zarośla olchy kosej. Gatunkami, które przeważają na tym terenie zlewni są buk i jodła. Lasy jodłowe i mieszane występują głównie w terenach niżej położonych, zaś wyższe partie porośnięte są wyłącznie lasami bukowymi. Rejon Beskidu Niskiego porośnięty jest lasami mieszanymi jodłowo bukowymi, w których można spotkać także jawor, jesion, brzozę i wiąz. Występują tu także skupiska cisów i modrzewia. W terenach wyżej położonych występuje w głównej mierze lasy bukowe. Na obszarze Kotliny Sandomierskiej przeważające są bory sosnowe. Spotyka się tam również dość często lasy mieszane i liściaste, w których przeważają gatunki takie jak: sosna, jodła, świerk, modrzew, a z drzew liściastych: buk, dąb, brzoza oraz garb. Na Pogórzu Przemyskim zachowały się duże kompleksy leśne. W szczytowych partiach wzniesień występują głównie lasy mieszane bukowo jodłowe, w terenach niżej położonych najczęściej spotykanymi gatunkami są: dąb, grab, brzoza i sosna, a w wyższych częściach buk, jodła oraz świerk. Osobliwa jest szata roślinna na terenie Roztocza, gdzie obok dorodnych bukowo jodłowych lasów, przypominających karpackie i obfitujących w rzadkie gatunki górskie, na nasłonecznionych zboczach spotykamy ciepłolubne murawy ze storczykami i barwnymi kwiatami, które przywędrowały tu z ukraińskich stepów, w bagnistych zagłębieniach natomiast znajdujemy będące reliktami polodowcowymi rośliny torfowiskowe, pochodzące z północnej tundry Rośliny chronione 173

174 Na terenie zlewni Sanu i Wisłoka występują rośliny chronione i rzadkie. Co najmniej 60 gatunków roślin występujących na terenie Podkarpacia wpisanych jest do Polskiej Czerwonej Księgi roślin, a 12 z nich ma tutaj swoje naturalne środowiska, m. in. szachownica kostkowata (Fritillaria meleagris), chaber Kotschyego (Centaurea kotschyana), ostrożeń siedmiogrodzki (Cirsium decussatum), różanecznik żółty (Rhododendron luteum), turzyca dacka (Carex dacica), turzyca skalna (Carex rupestris), tojad wiechowaty (Aconitum degenii). Występuje tu około 200 gatunków roślin chronionych prawem polskim, z których przeważająca większość objęta jest ochroną ścisłą.. Lp. Nazwa Siedliska przyrodnicze z jakimi jest związany gatunek Sierpowiec błyszczący, Haczykowiec błyszczący (Drepanocladus vernicosus) 7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchchzeri- Caricetea), 7210 Torfowiska nakredowe (Cladietum marisci, Caricetum buxbaumii, Schoenetum nigricantis), 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk. 2. *4070 Dzwonek piłkowany, dzwonek lancetowaty (Campanula serrata) występuje w Bieszczadach BdPN 4060 Wysokogórskie borówczyska bażynowe (Empetro-Vaccinietum), Bieszczadzkie murawy bliźniczkowe, Zachodniokarpackie murawy bliźniczkowe, Ziłorośla subalpejskie i reglowe Dzwonecznik wonny (Adrenophora lillifolia) 9110 Ciepłolubna dąbrowa Obuwik pospolity (Cypripediium calceolus) 6210 Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea), 9130 Żyzne buczyny (Dentario glandulose- Fagenion, Galio odorati-fagenion), 9150 Ciepłolubne buczyny storczykowe (Cephalanthero-Fagenion), Grąd subkontynentalny lasy liściaste o bogatej strukturze, 9110 Ciepłolubna dąbrowa Różanecznik żółty (Azalia pontyjska) (Rhododendron Siedliska nie znalazły się w załącznikach Dyrektywy luteum) Rzepik szczeciniasty (Agrimonia pilosa) rośnie w okolicach Ustrzyk, Wołosatego BdPN Siedliskowej Grąd subkontynentalny lasy liściaste o bogatej strukturze Starodub łąkowy (Ostericum palustre) 6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, Torfowiska zasadowe Polski południowej (z wyłączeniem gór) i części środkowej Ponikło kraińskie (Eleocharis carniolica) występuje m.in. na południe od miejscowości Moszczaniec w Beskidzie Niskim, nieopodal rezerwatu Źródliska Jasiołki, w miejscowości Czerniawka w powiecie jarosławskim Brzegi lub osuszane dna oligotroficznych lub mezotroficznych zbiorników wód stojących, z roślinnością z klas Littorelletea uniflorae Obuwik pospolity (Cypripedium calceolus) 6210 Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea), 9130 Żyzne buczyny (Dentario glandulose- Fagenion, Galio odorati-fagenion), 9150 Ciepłolubne buczyny storczykowe (Cephalanthero-Fagenion), Grąd subkontynentalny lasy liściaste o bogatej strukturze, 9110 Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion) Tocja alpejska, karpacka (Tozzia alpina) BdPN Ziołorośla subalpejskie i reglowe, 91E0-6 Nadrzeczna olszyna górska (Alnetum incanae), 91E0-7 Bagienna olszyna górska (Caltho laetae- Alnetum). Tabela 71 - Gatunki roślin występujące na terenie zlewni objętych Programem ISiW, chronione na mocy Dyrektywy Siedliskowej na podstawie Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 podręcznik metodyczny, 2004 r Fauna Teren objęty niniejszą Prognozą charakteryzuje się bogactwem przyrodniczym fauny i flory. Największą różnorodnością gatunkową fauny charakteryzują się Bieszczady, Beskid Niski, a także rejon pogórzy. Występują tam gatunki puszczańskiei drapieżniki. Najcenniejsze z nich to m.in.: żubr 174

175 (Bison bonasus), niedźwiedź brunatny (Ursus arctos), wilk (Canis lapus), ryś (Felis lynx). Na terenie zlewni Sanu rozmnaża się ok. 60 gatunków kręgowców, które ujęte są w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Najliczniej występującymi populacjami bezkręgowców są: niepylak mnemozyna (Parnassius mnemosyne), nadobnica alpejska (Rosalia alpina), modliszka zwyczajna (Mantis religiosa). Na omawianym terenie występuje kilkanaście schronień, zimowisk nietoperzy liczących po kilkadziesiąt sztuk. Najcenniejsze z nich zostały objęte ochroną w ramach obszarów Natura Awifaunę reprezentują takie gatunki, jak: skowronek (Alauda arvensis), zięba (Fringilla coelebs), szczygieł (Carduelis carduelis), trznadel (Emberiza citrinella), gil (Pyrrhula pyrrhula), gawron (Corvus frugilegus), kawka (Coloeus monedula), sroka (Pica pica), kukułka (Cuculus canorus). Doliny rzek, zwłaszcza Sanu, są szlakami migracyjnymi wielu gatunków zwierząt, a także szlakami przelotów ptaków. Przejściowo można zauważyć tu gatunki południowe, tj.: kaczka hełmiasta (Netta rufina) oraz północne kwokacz (Tringa nebularia), brodziec śniady (Tringa erythropus), gęś białoczelna (Anser albifrons). Największa kolonia bociana białego w zlewni Sanu znajduje się w miejscowości Stubno. Na terenie objętym Programem ISiW występuje około 70 gatunków ssaków chronionych polskim prawem. Bardzo cennymi, chronionymi gatunkami gadów i płazów, są m.in.: wąż eskulapa (Zamenis longissimus), gniewosz plamisty (Coronella austriaca), salamandra plamista (Salamandra salamandra), żaba dalmatyńska (Rana dalmatina). Na terenie objętym Programem ISiW występuje około 70 gatunków ssaków chronionych polskim prawem. Gatunki ssaków, które objęte są ochroną ścisłą, to: gacek szary (Plecotus austriacus), gacek wielkouch (Plecotus auritus), gronostaj (Mustela erminea), jeż wschodni (Erinaceus concolor), karlik malutki (Pipistrellus pipistrellus), karlik większy (Pipistrellus nathusii), mroczek posrebrzany (Vespertilio murinus), mroczek późny (Esptesicus serotinus), nocek Bechsteina (Myotis bechsteini), nocek Brandta (Myotis brandtii), nocek duży (Myotis myotis), nocek Natterera (Myotis nattereri), orzesznica (Muscardinus avellanarius), popielica (Glis glis), ryjówka aksamitna (Sorex araneus), ryjówka malutka (Sorex minutus), rzęsorek rzeczek (Neomys fodiens), rzęsorek mniejszy (Neomys anomalus), smużka leśna (Sicista betulina), zębiełek białawy (Crocidura leucodon), zębiełek karliczek (Crocidura suaveolens). Wiele gatunków na Podkarpaciu objętych jest ochroną częściową, niektóre z nich, to: mysz zaroślowa (Apodemus sylvaticus), mopek (Barbastella barbastellus), kret (Talpa europaea) i inne. Na terenie objętym Programem ISiW znajdują się również gatunki zwierząt chronione prawem międzynarodowym Dyrektywą Siedliskową. Przykłady gatunków z poszczególnych grup przedstawiono poniżej: Bezkręgowce: 1032 skójka gruboskorupowa (Unio crassus), 1081 pływak szerokobrzeżek (Dytiscus latissimus), 1083 jelonek rogacz (Lucanus cervus), 1087 nadobnica alpejska (Rosalia alpina), 1084 pachnica dębowa (Osmoderma eremita), 4026 zagłębek bruzdkowany (Rhysodes sulcatus), 1787 biegacz urozmaicony (Carabus variolosus), 1060 czerwończyk nieparek (Lycaena dispar), Płazy i gady: 1166 traszka grzebieniasta (Triturus cristatus), 1193 kumak górski (Bombina variegata), 2001 traszka karpacka (Triturus montandoni), 1188 kumak nizinny (Bombina bombina), Ryby: 1101 jesiotr bałtycki (Acipenser oxyrhynchus oxyrhynchus), 1106 łosoś (Salmo salar), 1134 różanka (Rhodeus sericeus), 2503 brzanka (Barbus peloponnesius), 1163 głowacz białopłetwy (Cottus gobio), 1096 minóg strumieniowy (Lampetra planeri), Ptaki: A429 dzięcioł białoszyi (Dendrocopos syriacus), A338 gąsiorek (Lanius collurio), A321 muchołówka białoszyja (Ficedula albicollis), A241 dzięcioł trójpalczasty (Picoides tridactylus), A236 dzięcioł czarny (Dryocopus martius), A229 zimorodek (Alcedo atthis), A224 lelek (Caprimulgus europaeus), A215 puchacz (Bubo bubo), A220 puszczyk uralski (Strix uralensis), 175

176 A127 żuraw (Grus grus), A091 orzeł przedni (Aquila chrysaetos), A075 bielik (Haliaeetus albicilla), A030 bocian czarny (Ciconia nigra), A031 bocian biały (Ciconia ciconia), A217 sóweczka (Glaucidium passerinum), A197 rybitwa czarna (Chlidonias niger), A089 orlik krzykliwy (Aquila pomarina), A307 jarzębatka (Sylvia nisoria), A122 derkacz (Crex crex), A028 czapla siwa (Ardea cinerea), A195 rybitwa biłoczelna (Sterna albifrons), Ssaki: 1303 podkowiec mały (Rhinolophus hipposideros), 1321 nocek orzęsiony (Myotis emarginatus), 1361 ryś euroazjatycki (Lynx lynx), 1363 żbik (Felis sylvestris), 1355 wydra (Lutra Lutra), *1352 wilk (Canis lapus)12, 1337 bóbr europejski (Castor fiber), *1354 niedźwiedź brunatny (Ursus arctos), *2647 żubr (Bison bonasus). Ponieważ niniejsza Prognoza ISiW odnosi się w dużej mierze do planowanych inwestycji hydrotechnicznych mających wpływ na jakość i stan wód, dlatego poniżej omówiono bardziej szczegółowo faunę wodną zlewni Sanu Fauna wodna Wartość przyrodnicza fauny wodnej Bieszczadów Wartość przyrodnicza fauny wodnej Bieszczadów oceniana jest bardzo wysoko. Wśród opisanych tu taksonów znaleziono co najmniej 27 endemitów i 11 gatunków, których występowanie w Polsce znane jest tylko w rejonie Bieszczadów. Na szczególną uwagę zasługują potoki i rzeki Bieszczad, których cechą wyjatkową jest dobrze zachowana ciągłość zgrupowań bezkręgowców. W bieszczadzkich ciekach wraz z biegiem potoków, idąc od ich źródeł, następują stopniowe zmiany w faunie wodnej. Taka sytuacja ma miejsce tylko w naturalnych lub nieznacznie zmienionych przez człowieka potokach. Większość gatunków endemicznych występuje w najwyżej położonych odcinkach potoków, głównie na terenie BdPN. W dolnych fragmentach cieków, na terenie Parków Krajobrazowych liczne są gatunki znajdujące się na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Wśród bezkręgowców najwięcej rzadkich gatunków można znaleźć wśród chruścików Trichoptera, jętek Ephemeroptera i widelnic Plecoptera. Liczba gatunków ryb w omawianym obszarze jest niezbyt duża (ok. 20 gatunków), przy czym w górnych odcinkach potoków na terenie BdPN maksymalnie stwierdzono 10 gatunków. Większość z nich wykazuje wyraźne tendencje do migracji, typowych dla wielu europejskich gatunków ryb rzecznych. W górnych odcinkach potoków występują głowacz pręgopłetwy Cottus poecilopus (gatunek chroniony) i pstrąg potokowy Salmo trutta m. fario. W niższych odcinkach pojawiają się stopniowo pozostałe typowe dla karpackich dopływów Wisły gatunki, w tym gatunki chronione, m.in. strzelba potokowa Phoxinus phoxinus, śliz Barbatula barbatula i piekielnica Alburnoides bipunctatus. Ichtiofauna potoków bieszczadzkich nie odbiega swoim składem od zlewni innych karpackich dopływów Wisły, chociaż zaobserwowano niekorzystne zmiany w rybostanie związane przede wszystkim z powstaniem zbiornika solińskiego. W sumie, tak jak w wielu rzekach przegrodzonych zaporami, większe zmiany w składzie gatunkowym ichtiofauny obserwuje się poniżej tamy. Powyżej tamy doszło przede wszystkim do zaniku ryb wędrownych, co wynika z braku możliwości pokonania przegrody. W przypadku zbiornika solińskiego zarówno główny zbiornik zaporowy, jak i znajdujący się poniżej zbiornik wyrównawczy w Myczkowcach nie posiadają urządzeń umożliwiających wędrówki ryb. Ichtiofauna środkowego Sanu Środkowy San wg klasyfikacji Starmacha zaliczono do krainy brzany. W szybko płynących, kamienistych odcinkach Sanu dominowały Barbus barbus, świnka Chondrostoma nasus i kleń Leuciscus cephalus. Występował tu także głowacz białopłetwy Cottus gobio, piekielnica Alburnoides bipunctatus, a czasem pstrąg potokowy Salmo trutta m. fario. W nieco wolniej płynących fragmentach obok klenia spotykano ukleję Alburnus alburnus, certę Vimba vimba, płoć Rutilus rutilus, szczupaka Esox Lucius, a w głębszych miejscach leszcza Abramis 176

177 brama, węgorza Anguilla anguilla, a nawet suma Silurus glanis. W płytkich żwirowo piaszczystych miejscach obok kiełba Gobio gobio, występował śliz Barbatula barbatula i różanka Rhodeus sericeus. Większość z tych gatunków nadal jest spotykana, jednak proporcje między nimi uległy znaczącym zmianom. Przede wszystkim wyraźnie spadł udział gatunków przewodnich: brzany i świnki. Środkowy San to także miejsce bytowania dwóch gatunków kiełbi: kiełbia białopłetwego Gobio albipinnatus i kiełbia Kesslera G. kessleri. Do tej pory oba gatunki rejestrowane były w Polsce rzadko, przy czym kiełb Kesslera stwierdzany był tylko w zlewni Sanu. W rzece Wiar, prawobrzeżnym dopływie Sanu, najliczniej występują: pstrąg potokowy, lipień, brzanka, świnka, kleń, a dodatkowo strzelba potokowa, śliz, piekielnica i miętus. W Lubaczówce, prawobrzeżnym dopływie Sanu, bytują kleń, jelec, świnka oraz szczupak i okoń. Rzekę Tanew największy prawobrzeżny dopływ Sanu zamieszkują 34 autochtoniiczne gatunki ryb. Na odcinku od źródeł do wsi Borowiec dominującym gatunkiem jest pstrąg potokowy. Towarzyszą mu lipień, głowacz białopłetwy, śliz, piekielnica, miętus, ciernik, kiełb, okoń, piskorz, płoć, ukleja i szczupak. Poniżej Borowca najliczniej spotykane są: płoć, jelec i jaź, a skład gatunkowy ichtiofauny wzbogacają: boleń, brzana, certa, jazgarz, karas, kleń, koza, krąp, leszcz, lin, różanka, słonecznica, świnka i wzdręga. W rzece Bukowa prawobrzeżnym dopływie Sanu występują pstrąg potokowy, lipień i kleń. Uzupełnieniem składu ichtiofauny są: jelec, śliz, kiełb, ukleja, miętus, okoń i piekielnica. W prawobrzeżnych dopływach Sanu, spośród gatunków objętych ochrona gatunkową występują: minóg strumieniowy, głowacz pręgopłetwy, głowacz białopłetwy, śliz, różanka, piekielnica i koza. W rzece Solinka, lewobrzeżnym dopływie Sanu, dominuje pstrąg potokowy. Dodatkowo występują głowacz pręgopłetwy, głowacz białopłetwy, strzelba potokowa, śliz, kleń, ukleja, jelec, brzanka, świnka, okoń, piekielnica i troć jeziorowa. Osława, lewobrzeżny dopływ Sanu, jest zdominowana przez klenia. Licznie występuje tu także pstrąg potokowy i lipień, a dodatkowo brzana, świnka, certa, płoć, jelec i brzanka. Wisłok jest największym lewobrzeżnym dopływem Sanu. W górnej części rzeki, powyżej zbiornika Besko poza pstrągiem potokowym, ślizem, piekielnicą i głowaczem pręgopłetwym, pojawiają się gatunki charakterystyczne dla wód stagnujących pochodzące ze zbiornika. W środkowej i dolnej części Wisłoka występuje 26 gatunków ryb. Najliczniej reprezentowane są: ukleja, świnka, płoć, kleń, brzana, okoń i leszcz. W Stobnicy, kolejnym prawobrzeżnym dopływie Wisłoka, bytują 23 gatunki ryb. Najliczniej występują: kleń, kiełb krótkowąsy, ukleja, płoć, śliz, świnka, jelec, pstrąg potokowy i brzana. Mleczka jest prawobrzeżnym dopływem Wisłoka. W górnym biegu rzeki i jej dopływach występuje pstrąg potokowy, głowacz i strzelba potokowa, a w środkowym i dolnym biegu rzeki kleń, płoć, okoń oraz koza. W prawobrzeżnych dopływach Sanu, spośród gatunków objętych ochroną gatunkową występują: minóg strumieniowy, głowacz pręgopłetwy, głowacz białopłetwy, śliz, różanka, piekielnica oraz koza. Charakterystyka ryb jednośrodowiskowych Termin ryby jednośrodowiskowe określa gatunki, których cały cykl życiowy odbywa się w wodach słodkich. Gatunki te ze względu na długość odbywania wędrówek podzielić można na gatunki daleko wędrujące czyli potadromiczne i gatunki blisko wędrujące. Gatunki daleko wędrujące np. świnka czy brzana podejmują w śródlądowych wodach płynących wędrówki na odległości sięgające nawet 300 km. Gatunki blisko wędrujące przemieszczają się na odległości nie przekraczające kilku kilometrów. Znakomitym przykładem gatunku blisko wędrującego jest głowacz białopłetwy. 177

178 Młodociane stadia wiekowe tego gatunku, w miarę rozwoju osobniczego, przemieszczaj się z odcinków potoków o niezbyt silnym prądzie wody i piaszczysto żwirowym podłożu do odcinków o silnym prądzie wody i twardym, kamienistym dnie. Z kolei dorosłe osobniki, tego prowadzącego nocny tryb życia gatunku, stale wędrują pomiędzy nocnymi miejscami żerowania i dziennymi miejscami odpoczynku. W tabeli poniżej zestawiono jednośrodowiskowe gatunki ryb występujące w wodach zlewni Sanu z podziałem na gatunki daleko wędrujące i blisko wędrujące. Wśród zestawionych powyżej czterdziestu jeden jednośrodowiskowych gatunków ryb stwierdzono występowanie 17 gatunków daleko wędrujących i 24 gatunki blisko wędrujących. W obrębie jednośrodowiskowych gatunków wyróżniono: 2 gatunki zagrożone, 5 gatunków narażonych, 10 gatunków bliskich zagrożenia, 21 gatunków najmniejszej troski oraz 2 gatunki introdukowane. Nazwa polska Nazwa łacińska Kategorie zagrożeń RYBY DALEKO WĘDRUJĄCE - POTADROMICZNE pstrąg potokowy Salmo truttam. fario Linnnaeus, 1758 LC troć jeziorowa Salmo truttam. lacustris Linnaeus, 1958 I (CE) lipień Thymallus thymallus Linnaeus, 1758 NT Głowacica (ochrona ex situ) Hucho hucho Linnaeus, 1758 I (CE) szczupak Esox lucius Linnaeus, 1758 LC boleń Aspius aspius Linnaeus, 1758 LC brzana Barbus barbus Linnaeus, 1758 VU świnka Chondrostoma nasus Linnaeus, 1758 VU kleń Leuciscus cephalus Linnaeus, 1758 LC Jaź Leuciscus idus Linnaeus, 1758 LC ukleja Albumus albumus Linnaeus, 1758 LC płoć Rutilus rutilus Linnaeus, 1758 LC leszcz Abramis brama Linnaeus, 1758 LC okoń Perca fluviatilis Linnaeus, 1758 LC miętus Lota lota Linnaeus, 1758 VU minóg ukraiński Eudontomyzon mariae (Berg, 1931) VU minóg strumieniowy Lampetra planeri (Bloch, 1784) NT RYBY BLISKO WĘDRUJĄCE głowacz białopłetwy Cottus gobio Linnaeus, 1758 VU głowacz pręgopłetwy Cottus poecilopus Heckel, 1840 NT strzebla potokowa Phoxinus phoxinus Linnaeus, 1758 LC brzanka karpacka Barbus cyclolepis (Heckel, 1837) DD brzanka Barbus peloponnesius Valenciennes, 1842 NT kiełb białopłetwy Gobio albipinnatus Lukasch, 1933 NT kiełb Kesslera Gobio kessleri Dybowski, 1862 NT 178

179 kiełb krótkowąsy Gobio gobio Linnaeus, 1758 LC Śliz Barbatula barbatula Linnaeus, 1758 LC jelec Leuciscus leuciscus Linnaeus, 1758 LC piekielnica Albumoides bipundatus (Bloch, 1872) EN koza Cobitis taenia Linnaeus, 1758 NT koza złotawa Sabanejewia aurata (Filippi, 1865) EN różanka Rhodeus sericeus (Pallas, 1776) NT piskorz Misgurnus fossilis Linnaeus, 1758 NT wzdręga Scardinius erythrophthalmus Linnaeus, 1758 LC słonecznica Leucaspius delineatus (Heckel, 1843) LC krąp Blicca bjoerkna Linnaeus, 1758 LC Lin Tinca tinca Linnaeus, 1758 LC karaś pospolity Carassius carassius Linnaeus, 1758 LC ciernik Gasterosteus aculeatus Linnaeus, 1758 LC sandacz Stizostedion lucioperca Linnaeus, 1758 LC jazgarz Gymnocephalusb cernua Linnaeus, 1758 LC sum europejski Silurus glanis Linnaeus, 1758 NT Tabela 72 - Jednośrodowiskowe gatunki ryb występujące w wodach powierzchniowych zlewni Sanu Objasnienia: Kategorie zagrożeń gatunków wg Polskiej Czerwonej Księgi (wg Witkowski i in. 1999): CE krytycznie zagrożony; EN zagrożony; VU narażony; NT bliski zagrożenia; LC najmniejszej troski; DD brak danych; I gatunek introdukowany. Charakterystyka ryb dwuśrodowiskowych Ryby dwuśrodowiskowe czyli diadromiczne dzieli się na gatunki anadromiczne rozradzające się w wodach śródlądowych a żerujące i dojrzewające w wodach morskich oraz gatunki katadromiczne rozradzające się w wodach morskich a żerujące i dojrzewające w wodach śródlądowych. Przedstawicielami ryb anadromicznych w zlewni Sanu są lub były w przeszłości minóg rzeczny, jesiotr bałtycki, łosoś atlantycki, troć wędrowna i cetra, a ryb katadromicznych węgorz. Nazwa polska Nazwa łacińska Minóg rzeczny Lampetra fluviatilis Linnaeus, 1758 Jesiotr bałtycki Acipenser oxyrinchus (Mitchill, 1815) Łosoś atlantycki Salmo salar Linnaeus, 1758 Kategorie zagrożeń DD (EX) EX CD 179

180 Troć wędrowna Salmo truttam. trutta Linnaeus, 1758 Certa Vimba vimba Linnaeus, 1758 Węgorz Anguilla anguilla Linnaeus, 1758 CD VU CD Tabela 73 - Dwuśrodowiskowe gatunki ryb występujące w wodach powierzchniowych zlewni Sanu Objasnienia: Kategorie zagrożeń gatunków wg Polskiej Czerwonej Księgi (wg Witkowski i in. 1999): EX wymarły; VU narażony; CD zależny od ochrony; DD- brak danych Obszary chronione na podstawie przepisów Ustawy o ochronie przyrody. Rysunek nr 26 - Obszary chronione w województwie podkarpackim (źródło: Zespół Karpackich Parków Krajobrazowych w Krośnie) 180

181 Na terenie objętym Programem ISiW wyróżnionych jest 157 form ochrony przyrody (oprócz stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych, zespołów przyrodniczo-krajobrazowych i pomników przyrody) w tym 2 Parki Narodowe i 10 Parków Krajobrazowych Formy ochrony przyrody Ilość obszarów na terenie zlewni Sanu wraz z Wisłokiem Park Narodowy 2 Park Krajobrazowy 10 Rezerwat Przyrody 83 Formy ochrony przyrody Ilość obszarów na terenie zlewni Sanu wraz z Wisłokiem Obszar Chronionego Krajobrazu 13 Obszar Natura SOO 37 Obszar Natura OSO 8 Projektowane Obszar Natura obszary mające znaczenie dla Wspólnoty (OSO/SOO) 4 Stanowiska dokumentacyjne 27 Użytki ekologiczne 365 Zespół przyrodniczo- krajobrazowy 9 Pomniki przyrody 1042 Tabela 11 - Zestawienie ilości poszczególnych form ochrony przyrody w zlewni Sanu wraz z Wisłokiem PARKI NARODOWE Na obszarze zlewni Sanu wraz z Wisłokiem znajdują się 2 Parki Narodowe: Bieszczadzki Park Narodowy Roztoczański Park Narodowy Zajmują one na terenie omawianych zlewni łączną powierzchnię ok. 290 km PARKI KRAJOBRAZOWE Parki krajobrazowe są to tereny chronione ze względu na szczególną wartość przyrodniczą, kulturową, historyczną lub krajobrazową. Na obszarze zlewni Sanu wraz z Wisłokiem położonych jest 10 parków krajobrazowych. Zajmują one na terenie omawianych zlewni łączną powierzchnię ok km 2. Krasnobrodzki Park Krajobrazowy Park Krajobrazowy Lasy Janowskie Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej Południoworoztoczański Park Krajobrazowy Park Krajobrazowy Gór Słonnych Park Krajobrazowy Pogórza Przemyskiego 181

182 Jaśliski Park Krajobrazowy Ciśniańsko-Wetliński Park Krajobrazowy Park Krajobrazowy Doliny Sanu Czarnorzecko-Strzeżowski Park Krajobrazowy 182

183 Rysunek nr 27 - Parki Narodowe i Parki Krajobrazowe w zlewni Sanu i Wisłoka REZERWATY PRZYRODY Rezerwat przyrody w brzmieniu Ustawy o ochronie przyrody z 2004 r.: obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi. 183

184 Tabela 12 - Zestawienie Rezerwatów Przyrody na terenie zlewni Sanu wraz z Wisłokiem Lp. Rezerwat Przyrody Powierzchnia Rezerwatu [ha] Lokalizacja 1. Szklarnia 287,48 zlewnia Sanu 2. Lasy Janowskie 289,9 zlewnia Sanu 3. Nad Tanwią 54,2 zlewnia Sanu 4. Czartowe Pole 80,13 zlewnia Sanu 5. Nowiny 3,84 zlewnia Sanu 6. Kacze Błota 167,92 zlewnia Sanu 7. Imielty ług 817,1 zlewnia Sanu 8. Kamień nad Rzepedzią 90,83 zlewnia Sanu i Wisłoka 9. Kozigarb 33,31 zlewnia Sanu 10. Debry 7,75 zlewnia Sanu 11. Obary 82,57 zlewnia Sanu 12. Szum 18,21 zlewnia Sanu 13. Zarośle 54,32 zlewnia Sanu 14. Zakole 5,15 zlewnia Sanu 15. Krywe 490,77 zlewnia Sanu 16. Olszyna Łęgowa w Kalnicy 14,4 zlewnia Sanu 17. Śnieżyca wiosenna w Dwerniczku 4,94 zlewnia Sanu 18. Hulskie im Stefana Myczkowskiego 191,05 zlewnia Sanu 19. Gołoborze 12,47 zlewnia Sanu 20. Cisy na Górze Jawor 3,68 zlewnia Sanu 21. Woronikówka 14,8 zlewnia Sanu 22. Olsza Kosa w Stężnicy 1,78 zlewnia Sanu 23. Przełom Osławy pod Duszatynem 322,06 zlewnia Sanu 24. Sine Wiry 453,08 zlewnia Sanu 25. Bukowy Las 86,08 zlewnia Sanu 26. Lupa 4,12 zlewnia Sanu 27. Wydrze 15,04 zlewnia Sanu 28. Suchy Łuk 9,9 zlewnia Sanu 29. Las Klasztorny 40,37 zlewnia Sanu 30. Brzyska Wola 155,06 zlewnia Sanu 31. Sołokija 6,5 zlewnia Sanu 32. Jedlina 67,17 zlewnia Sanu 33. Kamienne 8,24 zlewnia Sanu 34. Moczary 12,42 zlewnia Sanu 35. Broduszurki 25,67 zlewnia Sanu 36. Mójka 288,73 zlewnia Sanu i Wisłoka 37. Szachownica w Krównikach 17,25 zlewnia Sanu 38. Szachownica Kostkowata w Stubnie 14,06 zlewnia Sanu 39. Starzawa zlewnia Sanu 40. Kopystanka 188,89 zlewnia Sanu 41. Przełom Hołubli 46,26 zlewnia Sanu 42. Leoncina 8,6 zlewnia Sanu 43. Brzoza Czarna w Reczpolu 2,52 zlewnia Sanu 184

185 44. Skarpa Jaksmanicka 1,97 zlewnia Sanu 45. Winna Góra 0,1 zlewnia Sanu 46. Jamy 1,66 zlewnia Sanu Lp. Rezerwat Przyrody Powierzchnia Rezerwatu [ha] Lokalizacja 47. Krępak 136,99 zlewnia Sanu 48. Źródliska Jasiołki 506,68 zlewnia Sanu i Wisłoka 49. Bobry w Uhercach 27,2 zlewnia Sanu 50. Dyrbek 130,18 zlewnia Sanu 51. Góra Sobień 5,01 zlewnia Sanu 52. Przełom Sanu pod Grodziskiem 100,59 zlewnia Sanu 53. Nad Jeziorem Myczkowieckim 164,26 zlewnia Sanu 54. Przełom Osławy Pod Mokrem 132,35 zlewnia Sanu 55. Grąd w Średniej Wsi 58,67 zlewnia Sanu 56. Buczyna w Wańkowej 98,5 zlewnia Sanu 57. Koziniec 28,68 zlewnia Sanu 58. Polanki 184,53 zlewnia Sanu 59. Reberce 190,27 zlewnia Sanu 60. Cisy w Serednicy 14,2 zlewnia Sanu 61. Chwaniów 354,76 zlewnia Sanu 62. Na Opalonym 216,98 zlewnia Sanu 63. Turnica 149,82 zlewnia Sanu 64. Kołacznia 0,1 zlewnia Sanu 65. Źródła Tanwi 189,83 zlewnia Sanu 66. Nad Trzciańcem 178,93 zlewnia Sanu 67. Zwiezło 0,82 zlewnia Sanu 68. Kalwaria Pacławska 173,26 zlewnia Sanu 69. Łęka 377,05 zlewnia Sanu 70. Jastkowice 45,65 zlewnia Sanu 71. Cisy w Malinówce 4,47 zlewnia Wisłoka 72. Zabłocie 447,61 zlewnia Wisłoka 73. Bór 363,93 zlewnia Wisłoka 74. Zmysłówka 2,56 zlewnia Wisłoka 75. Prządki 13,24 zlewnia Wisłoka 76. Wielki Las 87,89 zlewnia Wisłoka 77. Góra Chełm 154,08 zlewnia Wisłoka 78. Kretówki 95,88 zlewnia Wisłoka 79. Husówka 72,18 zlewnia Wisłoka 80. Herby 145,63 zlewnia Wisłoka 81. Wilcze 340,8 zlewnia Wisłoka 82. Bukowica 292,53 zlewnia Wisłoka 83. Lisia Góra 7,79 zlewnia Wisłoka 185

186 OBSZARY CHRONIONEGO KRAJOBRAZU Według polskiej Ustawy o ochronie przyrody z 2004 r. obszar chronionego krajobrazu to teren charakteryzujący się szczególnymi wartościami krajobrazowymi. Ekosystemy występujące na tych obszarach mogą się różnić, natomiast działalność gospodarcza człowieka jest ograniczona tylko w niewielkim stopniu, z wyjątkiem przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, takich jak zmiana stosunków wodnych, czy trwałe zniekształcenie krajobrazu spowodowanego pracami ziemnymi. Na obszarze zlewni Sanu występuje 13 obszarów chronionego krajobrazu, Lp. Obszar Chronionego Krajobrazu Powierzchnia obszaru w zlewni Sanu wraz z Lokalizacja Wisłokiem [km 2 ] 1. Hyżnieńsko-Gwoźnicki 242 zlewnia Sanu i Wisłoka 2. Kuryłowski 143,39 zlewnia Sanu 3. Brzóźniański 119,45 zlewnia Sanu i Wisłoka 4. Przemysko-Dynowski 483,86 zlewnia Sanu i Wisłoka 5. Roztoczański 389,6 zlewnia Sanu 6. Sieniawski 512,66 zlewnia Sanu i Wisłoka 7. Sokołowsko-Wilczowolski 21,24 zlewnia Sanu 8. Wschodniobeskidzki 879,9 zlewnia Sanu i Wisłoka 9. Zmysłowski 60,89 zlewnia Sanu i Wisłoka 10. Beskidu Niskiego 567,93 zlewnia Sanu i Wisłoka 11. Czarnorzecki 101,73 zlewnia Wisłoka 12. Mielecko-Kolbuszowsko-Głogowski 50,58 zlewnia Wisłoka 13. Strzyżowsko-Sędziszowski 91,22 zlewnia Wisłoka Tabela 13 - Zestawienie Obszarów Chronionego Krajobrazu na terenie zlewni Sanu i Wisłoka 186

187 Rysunek nr 28 - Rezerwaty Przyrody i Obszary Chronionego Krajobrazu na tle Parków Narodowych i Parków Krajobrazowych w zlewni Sanu i Wisłoka STANOWISKA DOKUMENTACYJNE Stanowiskami dokumentacyjnymi są niewyodrębniające się na powierzchni lub możliwe do wyodrębnienia, ważne pod względem naukowym i dydaktycznym, miejsca występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub tworów mineralnych, jaskinie lub schroniska podskalne wraz z namuliskami oraz fragmenty eksploatowanych lub nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych Tą formą ochrony objęte są miejsca występowania formacji geologicznych, nagromadzenia 187

188 skamieniałości lub tworów mineralnych, ważne pod względem naukowym i dydaktycznym oraz miejsca występowania kopalnych szczątków roślin lub zwierząt. W województwie podkarpackim w 2012 roku liczba stanowisk dokumentacyjnych w woj. podkarpackim wynosiła 28 Wykaz stanowisk dokumentacyjnych w załączniku nr UŻYTKI EKOLOGICZNE Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt, i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania Wykaz użytków ekologicznych w załączniku nr ZESPOŁY PRZYRODNICZO KRAJOBRAZOWE W brzmieniu Ustawy o ochronie przyrody z 2004 roku: "Zespołami przyrodniczo-krajobrazowymi są fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widokowe i estetyczne." Zespół przyrodniczo-krajobrazowy wyznacza się w celu ochrony wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego, dla zachowania jego wartości przyrodniczych, kulturowych i estetycznych. Działalność na terenach objętych tą formą ochrony uwarunkowana jest opracowaniem dla nich planu zagospodarowania przestrzennego, który uwzględni postulaty przyrodników i historyków. Wykaz zespołów przyrodniczo krajobrazowych w załączniku nr POMNIKI PRZYRODY W brzmieniu Ustawy o ochronie przyrody z 2004 roku: Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody ożywionej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczającej się indywidualnymi cechami wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie. Do pomników przyrody ożywionej należą: pojedyncze krzewy, drzewa i grupy drzew odznaczające się sędziwym wiekiem, wielkością, niezwykłymi kształtami lub innymi cechami, a także zabytkowe aleje drzew. Natomiast do pomników przyrody nieożywionej należą: największe głazy narzutowe, tzw. eratyki oraz interesujące formy powierzchni ziemi np. źródła, wodospady, jary, skałki, wywierzyska, przełomy rzeczne, jaskinie, odkrywki itp. 188

189 Wykaz pomników przyrody w załączniku nr KORYTARZE EKOLOGICZNE Korytarze ekologiczne są to sieci (ciągi dzikiej roślinności, zadarnione pasy wzdłuż dróg i cieków wodnych, a także nie uprawiane obrzeża pól połączone innymi pasami roślinności), które umożliwiają przemieszczanie się różnorodnych gatunków, zarówno roślin jak i zwierząt, między odizolowanymi siedliskami oraz swobodną wymianę genów między populacjami. Korytarze ekologiczne zapewniają także możliwość formowania się lokalnej szaty roślinnej. Korytarze są również swoistymi rezerwatemi, w którch mogą żyć i rozmnażać się dzikie zwierzęta z dala od osad ludzkich. Korytarze wspomagają zatem minimalizację śmiertelności wśród dzikich zwierząt oraz straty wyrządzone człowiekowi przez niektóre z nich. Korytarze ekologiczne umożliwiają nie tylko migracje i wędrówki wielu gatunków, ale także regenerację wielu organizmów np. po zniszczeniach spowodowanych przez człowieka czy po kataklizmach. Najważniejszymi korytarzami ekologicznymi są doliny rzek wraz z rzekami. Rzeki tworzą szlaki komunikacyjne dla roślin i zwierząt (z nurtem czy wzdłuż rzek różnorodne gatunki roślin i zwierząt mogą przemieszczać się na wiele kilometrów zarówno w górę, jak i w dół rzeki). Rzeka, jako korytarz ekologiczny, oprócz możliwości przemieszczania się daje roślinom i zwierzętom możliwość schronienia się, rozmnażania się i pożywienie. W odniesieniu do różnych gatunków, korytarz ekologiczny nie zawsze oznacza to samo. Na przykład dla ryb korytarzem ekologicznym jest tylko rzeka, z różnorodnym korytem i prądem wodnym, a już dla ptaków wodnych pojęcie korytarza ekologicznego obejmuje, poza rzeką, także brzegi, zadrzewienia, stawy służące im jako miejsce odpoczynku czy żerowania. Rzeki, jako korytarze ekologiczne pełnią podstawową funkcję w utrzymaniu bioróżnorodności. Zapobiegają one szybkiemu wymieraniu wielu gatunków roślin i zwięrząt. Pozbawienie doliny rzecznej korytarza ekologicznego oznacza drastyczny spadek różnorodności biologicznej. Funkcja rzeki jako korytarza ekologicznego ściśle związana jest z utrzymaniem ciągłości rzeki. Można powiedzieć, że ekologiczna ciągłość rzek i ich dolin to warunki dla swobodnego i bezpiecznego przemieszczania się organizmów wodnych w górę i w dół rzeki. Przerwanie tej ciągłości może znacząco zaburzyć procesy życiowe niektórych organizmów wodnych. Najbardziej wrażliwe na skutki przerwania ciągłości ekologicznej rzek są gatunki minogów i ryb dwuśrodowiskowych. Gatunki te odbywają wędrówki tarłowe na odległość setek, a czasem nawet tysięcy kilometrów. Na skutek odcięcie drogi czy przez budowle piętrzące wodę organizmy te, w okresie tarła nie mogą przemieszczać się do miejsc, gdzie wydają potomstwo, co prowadzi do wyginięcia całych gatunków ryb dwuśrodowiskowych. Rzeka San stanowi jeden z podstawowych korytarzy ekologicznych na obszarze działania RZGW. Korytarz ten ma olbrzymie znaczenie dla lokalnej przyrody, fauny i flory szaty roślinnej i krajobrazu. Korytarz doliny Sanu umożliwia migrację gatunków górskich w obszary nizinne i na odwrót nizinnych w wyższe partie terenu. Dzięki migracji i wędrówce gatunków następuje przenikanie się elementów karpackich z nizinnymi i północnych z południowymi. San czyli największy karpacki dopływ Wisły (długość przekracza 440 km), odznacza się wysokimi walorami przyrodniczymi oraz wysokim poziomem różnorodności biologicznej. Migracje i przemieszczanie się gatunków w korytarzu ekologicznym Sanu, a także formowanie się fauny i flory odbywa się również w systemie mniejszych korytarzy dopływów Sanu. Migracje odbywające się wzdłuż korytarza ekologicznego Sanu, najlepiej zbadane są dla ptaków i ryb. Korytarz ekologiczny doliny Sanu umożliwia migrację: 189

190 Gatunków górskich w niższe położenia (np. Tojad mołdawski) i nizinnych w wyższe (np. Brzęczka, derkacz, przepiórka) - migracja elementów fauny i flory karpackiej i nizin przedgórskich; Gatunków północnych (np. Dziwonia) i południowo wschodnich (np. Dzięcioł syryjski). Na rysunku przedstawiona została Krajowa Sieć Ekologiczna ECONET-POLSKA z zaznaczonym obszarem zlewni rzeki San wraz z Wisłokiem. Zgodnie z definicją podaną przez Autorów koncepcji Krajowa sieć ekologiczna ECONET-POLSKA jest wielkoprzestrzennym systemem obszarów węzłowych najlepiej zachowanych pod względem przyrodniczym i reprezentatywnych dla różnych regionów przyrodniczych kraju, wzajemnie ze sobą powiązanych korytarzami ekologicznymi, które zapewniają ciągłość więzi przyrodniczych w obrębie tego systemu. Sieć ta składa się zatem z obszarów węzłowych i łączących je korytarzy ekologicznych, wyznaczonych na podstawie takich kryteriów, jak naturalność, różnorodność, reprezentatywność, rzadkość i wielkość. Sieć ECONET-POLSKA nie posiada umocowania prawnego, jest jednak traktowana jako pewna wytyczna dla polityki przestrzennej kraju. Rysunek nr 29 - Zlewnia Sanu i Wisłoka na tle krajowa sieć ekologiczna ECONET [źródło: 190

191 Na rysunku przedstawiona została sieć korytarzy ekologicznych w Polsce z zaznaczonym obszarem zlewni rzeki San wraz z Wisłokiem. Przez obszar objęty Programem ISiW przebiegają następujące korytarze ekologiczne: Południowo- centralny korytarz ekologiczny, Południowy korytarz ekologiczny, Karpacki korytarz ekologiczny, Oraz główne korytarze ekologiczne. Rysunek nr 30 - Zlewnia Sanu i Wisłoka na tel korytarzy ekologicznych w kraju [źródło: Źródło: Jędrzejewski W. (red.), Zwierzęta a drogi. Metoda ograniczania negatywnego wpływu dróg na populacje dzikich zwierząt, Zakład Badania Ssaków Polskiej Akademii Nauk, Białowieża 2006] 8.6 Obszary Natura 2000 Sieć obszarów Natura 2000 jest to program ochrony zasobów przyrodniczych wdrażany przez państwa członkowskie Unii Europejskiej. Jest to narzędzie zrównoważonego rozwoju, minimalizujące zagrożenia jakie niesie ze sobą postęp cywilizacji, który wiąże się z intensywnym przekształcaniem ekosystemów. Program Sieć obszarów Natura 2000 ma na celu ochronę, zachowanie oraz 191

192 odtwarzanie najcenniejszych, rzadkich siedlisk przyrodniczych oraz gatunków zwierząt i roślin, a co za tym idzie zapewnienie człowiekowi dobrych warunków życia i rozwoju. 192

193 Rysunek nr 31 - Obszary Natura 2000 na terenie zlewni Sanu i Wisłoka 193

194 Sieć obszarów Natura 2000 obejmuje: Obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) Specjalne obszary ochrony siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt (z wyjątkiem ptaków) (SOO), Obszary mające znaczenie dla Wspólnoty (projektowane specjalne obszary ochrony siedlisk). Sieć obszarów Natura 2000 łączy w sobie cechy obszarowej formy ochrony przyrody jak również ochrony gatunkowej. Ochronie podlegają tylko konkretne siedliska przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt ze względu na które obszar został powołany, a nie cały obszar w swoich granicach. Cele obszarów Natura 2000: zachowanie i utrzymanie właściwego stanu ochrony gatunku* lub siedliska przyrodniczego*, zachowanie integralności obszaru, czyli spójności czynników strukturalnych i funkcjonalnych, które warunkują trwanie populacji gatunków i siedlisk przyrodniczych, zachowanie spójność sieci - powiązania między obszarami i ich roli jako korytarzy ekologicznych umożliwiających migrację roślin i zwierząt. Każde przedsięwzięcie, działanie, które może znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, a które nie jest bezpośrednio związane z ochroną obszaru, lub nie wynika z tej ochrony, wymaga przeprowadzenia odpowiedniej oceny oddziaływania na podstawie ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz ze zm.). Obszary Natura 2000 w zlewni Sanu wraz z Wisłokiem: 1. Bieszczady (PLC180001) OSO + SOO (na mocy Dyrektywy Ptasiej i Siedliskowej) Obszar wyznaczony Rozporządzeniem Ministra Środowiska jako obszar specjalnej ochrony ptaków oraz zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej jako specjalny obszar ochrony siedlisk (obszary nakładają się na siebie - ta sama powierzchnia, ten sam kod obszaru). Opis przyrodniczy: Obszar ten zajmuje powierzchnię ,5 ha i obejmuje obszar Bieszczad Zachodnich. Leży na wysokości m n.p.m. Góry o charakterystycznych równoległych grzbietach o kierunku NW-SE rozciętych rozległymi obniżeniami dolin rzecznych, gdzie od 50 lat zachodzą procesy sukcesji. Różnice wysokości pomiędzy dnem dolin a szczytami wahają się od 300 do 600 m. Najwyższe szczyty Bieszczad to Tarnica (1346 m n.p.m.), Halicz (1333 m n.p.m.) i Krzemień (1335 m n.p.m.). Szczytowe partie gór, powyżej 1000 m n.p.m. porastają unikatowe w Polsce połoniny, z łanami śmiałka darniowego i borówczyskami (6% powierzchni ostoi). Poniżej połonin rozciągają się lasy reglowe. Na terenie ostoi stwierdzono występowanie 23 typów siedlisk cennych dla ochrony przyrody w UE - wśród nich endemiczne. Największą powierzchnię zajmują buczyny żyzne i kwaśne oraz jaworzyny i łąki użytkowane ekstensywnie i zbiorowiska połonin. W ostoi występuje bogata flora roślin naczyniowych (1100 gatunków) z 7 endemitami wschodniokarpackimi, np. najliczniejsza w Polsce populacja dzwonka piłkowanego i tocji karpackiej, a także wyjątkowo bogata bryoflora (ok gatunków mchów) choć jeszcze nie dokładnie zbadana. 194

195 2. Beskid Niski (PLB180002) OSO (na mocy Dyrektywy Ptasiej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Ostoja obejmuje największe zwarte partie lasów Roztocza Wschodniego, na pograniczu polsko-ukraińskim, zajmując powierzchnię ha. Ma on duże znaczenie w wymiarze historycznym. W obszarze zlokalizowanych jest wiele bunkrów z czasu okupacji. Cała ostoja znajduje się w granicach Południoworoztoczańskiego Parku Krajobrazowego. Cała ostoja znajduje się w granicach ostoi ptasiej PLB Roztocze i Południoworoztoczańskiego Parku Krajobrazowego Łukawiec (PLH180024) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar wyznaczony Rozporządzeniem Ministra Środowiska Obszar zajmuje powierzchnie ,6 ha i znajduje się w górach położonych w miejscu zwężenia i największego obniżenia łuku karpackiego. Ich wysokość nie przekracza 1000 m n.p.m. Roślinność układa się w dwa piętra: piętro pogórza - zajęte głównie przez pola uprawne, łąki, a tylko na niewielkich powierzchniach przez lasy grądowe - piętro regla dolnego porośnięte buczyną i nasadzeniami świerkowymi. Występuje co najmniej 40 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 18 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Beskid Niski charakteryzuje się największą w Polsce, i prawdopodobnie w całej Unii Europejskiej, liczebnością orlika krzykliwego i puszczyka uralskiego 3. Góry Słone (PLB180003) OSO (na mocy Dyrektywy Ptasiej) Obszar wyznaczony Rozporządzeniem Ministra Środowiska Obszar położony jest w rejonie podkarpackim, w granicach Parku Krajobrazowego Gór Słonnych i zajmuje powierzchnie 55036,9 ha. Ostoja obejmuje główne pasmo Gór Słonnych z najwyższym szczytem Słonnym (671 m n.p.m.) oraz grzbiet Chwaniów. Łącznie zidentyfikowano 12 typów siedlisk chronionych dyrektywą siedliskową. Stwierdzono tu występowanie co najmniej 28 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej. Jest to obszar lęgowy m.in. orła przedniego, puszczyka uralskiego, orlika krzykliwego. Przepływająca przez obszar rzeka Strwiąż jest ostoją minoga ukraińskiego, a wśród bezkręgowców odnotowano wiele gatunków endemicznych (lokalnych) - głównie wijów, chrząszczy i ślimaków. Ponadto góry te charakteryzują się bogactwem roślin naczyniowych - około 900 gatunków. Wśród nich liczne są gatunki rzadkie i prawnie chronione. 4. Pogórze Przemyskie (PLB180001) OSO (na mocy Dyrektywy Ptasiej) Obszar wyznaczony Rozporządzeniem Ministra Środowiska Obszar ten obejmuje najbardziej wysunięte na zachód fragmenty pogórza Karpat Wschodnich i zajmuje powierzchnię 65366,3 ha. Są to fragmenty Pogórza Przemyskiego i Pogórza Dynowskiego. Pogórze Przemyskie jest najsłabiej zaludnionym i najlepiej zachowanym przyrodniczo fragmentem polskich pogórzy. 195

196 Obszar ten stanowi cenną ostoję ptaków - występuje tu co najmniej 29 gatunków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, wśród których dość liczne populacje bociana białego, derkacza, dzięcioła czarnego, gąsiorka, muchołówkę białoszyją. Teren ten zasiedlają również ptaki z Polskiej Czerwonej Księgi, takie jak: bączek, dzięcioł białogrzbiety, orlik krzykliwy, orzeł przedni, puchacz, puszczyk uralski 5. Roztocze (PLB060012) OSO (na mocy Dyrektywy Ptasiej) Obszar wyznaczony Rozporządzeniem Ministra Środowiska Obszar o powierzchni ,3 ha obejmuje Lasy Zwierzyniecko-Kosobudzkie oraz całe Roztocze Środkowe i Południowe. Znaczna część lasów ma charakter zbliżony do naturalnego. Dominują bory sosnowe, ale też spory udział mają mieszane bory jodłowe i buczyna karpacka. Sieć wód powierzchniowych jest dość uboga. W ostoi występuje co najmniej 40 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 15 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). 6. Puszcza Solska (PLB060008) OSO (na mocy Dyrektywy Ptasiej) Obszar wyznaczony Rozporządzeniem Ministra Środowiska Obszar o powierzchni 79349,1 ha to rozległy kompleks leśny położony w strefie kontaktu Roztocza i Kotliny Sandomierskiej, przecięty licznymi dolinami rzecznymi. Przełamujące się przez Krawędź Roztocza rzeki tworzą systemy niewielkich wodospadów, zwanych szumami, o dużej atrakcyjności krajobrazowej. Jest to jedyny w Polsce, wyraźnie zaznaczony w rzeźbie terenu, fragment granicy geologicznej między fałdową Europą Zachodnią, a płytową Wschodnią. Ostoja ptasia o randze europejskiej E 74. Występują co najmniej 34 gatunki ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 14 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Bardzo ważna w skali regionu ostoja puszczańskiej fauny kręgowców, z licznymi zagrożonymi i rzadkimi gatunkami; jedyne znane w Polsce stanowisko pluskwiaka Nobis major (Anaptus major). 7. Lasy Janowskie (PLB060005) OSO (na mocy Dyrektywy Ptasiej) Obszar wyznaczony Rozporządzeniem Ministra Środowiska Obszar obejmuje rozległy i zwarty kompleks leśny (powierzchnia ha), stanowiący północno-zachodnią część Puszczy Solskiej oraz enklawę leśną "Rozwadów" dla ochrony głuszca (położoną na południe od głównego kompleksu). Obszary bezodpływowe lub okresowo przepływowe zajęte są przez torfowiska wysokie lub przejściowe, z których część zamieniono jeszcze w ubiegłym stuleciu w stawy rybne (ok. 150 sztuk - każdy po ha). Istnieje kilka kompleksów takich stawów w różnym stopniu zarośniętych roślinnością, a w ich otoczeniu częste są torfowiska albo kontrastujące siedliskowo wydmy piaszczyste porośnięte borami sosnowymi i mieszanymi. 8. Puszcza Sandomierska (PLB180005) - OSO (na mocy Dyrektywy Ptasiej) Obszar położony jest w południowo-wschodniej części Polski w widłach Wisły i Sanu, zajmuje on powierzchnię ,6 ha. Obejmuje znaczną część jednego z większych leśnych kompleksów w Polsce ciągnącego się południkowo na terenie Kotliny Sandomierskiej pomiędzy Tarnobrzegiem i 196

197 Stalową Wolą na północy i Rzeszowem na południu. Rzeka Łęg wraz z dopływami Przywrą i Zyzogą zachowały w znacznej części swój naturalny charakter. W rejonie Budy Stalowskiej znajduje się duży kompleks znaturalizowanych stawów rybnych. Obszar stanowi bardzo cenną ostoję wielu gatunków ptaków. Stwierdzono tu występowanie 43 gatunków ptaków z zał. I Dyrektywy Ptasiej. 9. Dolina Dolnego Sanu (PL143) OSO (na mocy Dyrektywy Ptasiej) Obszar proponowany przez organizacje pozarządowe w ramach listy IBA Ostoja o powierzchni ha obejmuje dolinę rzeczną o długości ok. 90 km z licznymi starorzeczami i fragmentami lasów łęgowych. Teren stanowi ważne miejsce gniazdowania derkacza, dzięcioła białoszyjego, przepiórki, a regionalnie także błotniaka łąkowego i rybitwy białoczelnej. Do obydwu stron doliny na większości jej obszaru przylegają dwa duże kompleksy leśne: Puszcza Sandomierska i Lasy Janowskie. W całej ostoi występują starorzecza, jednakże najlepiej zachowały się ich fragmenty w ujściowym odcinku doliny poniżej Stalowej Woli. 10. Lasy Sieniawskie (PL152) OSO (na mocy Dyrektywy Ptasiej) Obszar proponowany przez organizacje pozarządowe w ramach listy IBA Duża ostoja o powierzchni ha, obejmująca zwarty kompleks leśny. Dominują w niej lasy z przewagą sosny i dębu, występuje także mozaika śródleśnych łąk, stawów rybnych i pól. Obszar jest jednym z najważniejszych w skali kraju lęgowisk dla: bociana samego, trzmielojada, gadożera, orlika krzykliwego, derkacza, dzięcioła zielonosiwego, dzięcioła białoszyjego, muchołówki białoszyjej. Zwarte lasy pokrywają 60% powierzchni ostoi, zaś dalszych 20% to kompleksy izolowane, porozcinane dolinami rzek lub ciągami zabudowy. 11. Rzeka San Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Ostoja położona jest na Płaskowyżu Tarnogrodzkim, we wschodniej części Kotliny Sandomierskiej. Obszar o powierzchni 1374,8 ha położony jest na wysokości m n.p.m. obejmuje odcinek środkowego Sanu, dużej podgórskiej rzeki o naturalnych brzegach i słabo przekształconym korycie pomiędzy Sanokiem i Jarosławiem. W Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej wymieniono występujące tu cenne siedlisko - nizinne i podgórskie rzeki. Z gatunków wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej stwierdzono tu występowanie wielu gatunków ryb 12. Ostoja Przemyska (PLH180012) SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar zajmuje powierzchnie 39656,8 ha i znajduje się w południowo-wschodniej Polsce, na terenie Pogórza Przemyskiego i w niewielkiej części na Pogórzu Dynowskim (Pogórza Karpat 197

198 Wschodnich). Brzegi naturalnie meandrujących rzek porastają priorytetowe dla UE łęgi. W dolinie Wiaru, w okolicach Rybotycz i Makowej występują murawy. Na terenie ostoi występuje 6 typów siedlisk ważnych dla UE. Obszar stanowi ważną ostoję fauny puszczańskiej z dużymi drapieżnikamistwierdzono tu w sumie 56 gatunków zwierząt cennych z europejskiego punktu widzenia, w tym 13 gatunków ptaków. Wśród bezkręgowców szczególnie cenne są gatunki związane ze starymi drzewostanami dębowymi i bukowymi: jelonek rogacz, pachnica dębowa i kozioróg dębosz. Teren ten charakteryzuje się również bogatą florą roślin naczyniowych (900 gatunków), w tym wielu gatunków zagrożonych, chronionych i rzadkich. 13. Dorzecze Górnego Sanu (PLH180021) SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar o powierzchni 1578,7 ha obejmuje rzekę San na odcinku od zapory zbiornika Myczkowce do Sanoka, wraz z dopływami. W rzece San stwierdzono 31 gatunków ryb należących do dziewięciu rodzin, w tym pięć gatunków ryb objętych ochroną gatunkową. W górnej części planowanej ostoi do ujścia Osławy dominują lipień i pstrąg potokowy. W Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej wymieniono występujące tu cenne siedliska: pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków, lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe. Z gatunków wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej stwierdzono tu występowanie wielu gatunków ryb. 14. Dolina Dolnej Tanwi (PLH060097) SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar o powierzchni 8518 ha leży na wysokości m n.p.m. i obejmuje dolinę Tanwi, od miejsca gdzie wypływa z Puszczy Solskiej aż do jej ujścia do Sanu. Występuje tu aż 18 cennych siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej i 26 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej. Stwierdzono tu także występowanie zwierząt wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej: 4 gatunków ssaków, 3 gatunki płazów i gadów, 3 gatunki ryb i 4 gatunki bezkręgowców oraz 1 gatunek rośliny (starodub łąkowy, blisko południowej granicy swego zasięgu w Polsce). 15. Uroczyska Lasów Janowskich (PLH060031) SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar o powierzchni 345,44 km 2 leży na wysokości m n.p.m. i obejmuje fragment Lasów Janowskich rosnących na zwydmionej równinie piaszczystej. Obszary bezodpływowe wypełnione są torfowiskami wysokimi lub przejściowymi z kompleksami starych (z ubiegłego stulecia), w różnym stopniu zarośniętych stawów rybnych. Na terenie ostoi występują dwadzieścia trzy typy siedlisk z Zał. I. Najcenniejsze są: zbiorowiska borów bagiennych, torfowisk oraz borów jodłowych. 198

199 Występują tu również cenne łęgi olszowe, murawy napiaskowe i wrzosowiska, śródleśne łąki oraz ekstensywnie użytkowane stawy hodowlane- bogata ostoja płazów, gadów, ptaków, ssaków i roślin. Obszar jest istotną ostoją flory i fauny. Stwierdzono tu występowanie 18 gatunków zwierząt i 3 gatunki roślin z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, 16. Uroczyska Puszczy Solskiej (PLH060034) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Rozległy obszar (powierzchnia 346,71 km 2 ), będący częścią Kotliny Sandomierskiej oraz niewielkich fragmentów strefy krawędziowej Roztocza - obejmujący cenne siedliska przyrodnicze, występujące w dużych płatach (bory bagienne i torfowiska) lub małych płatach, ale w dużym skupieniu (torfowiska, zbiorniki naturalne), wśród lasów sosnowych. Głównym walorem ostoi są dobrze zachowane rozległe bory bagienne a także płaty i smugi torfowisk wysokich oraz przejściowych. Wyróżnikiem tego obszaru są też martwe wydmy 17. Bory Bagienne nad Bukową (PLH180048) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar położony jest w południowo-środkowej części Równiny Biłgorajskiej (Kotlina Sandomierska). Podłoże stanowią piaski, a w bezodpływowych zagłębieniach torfy. W przeważającej części teren pokryty jest zwartym płaszczem lasów. Bory Bagienne nad Bukową zajmują powierzchnię 532,2 ha. 18. Sztolnie w Senderkach (PLH060020) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Ostoja obejmuje sztolnie pozostałe po eksploatacji piaskowców do wyrobu kamieni młyńskich w Nadleśnictwie Zwierzyniec. Sztolnie leżą na dnie zadrzewionych wąwozów wcinających się w pola. Obszar zajmuje 80,6 ha. Jest to jedna z najciekawszych kolonii zimowych nietoperzy na Lubelszczyźnie. Zimuje tu 9 gatunków nietoperzy, z tego 4 umieszczono w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej. 19. Minokąt (PLH060089) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Ostoja położona jest na Roztoczu Wschodnim w obrębie obniżenia znajdującego się pomiędzy wzgórzami kredowymi i zajmuje powierzchnie 177,9 ha.. Występuj tu eutroficzne zbiorniki wodne z licznymi skupiskami zalotki większej Leucorinia pectoralis. Występują dobrze zachowane torfowiska wysokie oraz torfowiska przejściowe z okalającymi borami bagiennymi oraz jodła na siedlisku grądu - grąd subkontynentalny, 20. Horyniec (PLH180017) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) 199

200 Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar mieści się na pograniczu Płaskowyżu Tarnogrodzkiego, a wyżyny Roztocza Wschodniego w wąskiej dolinie Kotliny Sandomierskiej otwierającej się ku zachodowi i zajmuje powierzchnie ha. W obszarze stwierdzono siedlisko przyrodnicze z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej oraz 6 gatunków zwierząt z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. W obszarze znajduje się kolonia rozrodcza nocka dużego oraz zimowiska nocka dużego, nocka łydkowłosego oraz mopka. Obszar obejmuje również żerowisko nietoperzy. Zgodnie z Kryteriami wyboru schronień nietoperzy do ochrony w ramach polskiej części sieci Natura 2000, obiekt uzyskał 19 punktów. Występuje na tym terenie także populacja wilków 21. Uroczyska Roztocza Wschodniego (PLH060093) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Ostoja obejmuje największe zwarte partie lasów Roztocza Wschodniego, na pograniczu polsko-ukraińskim, zajmując powierzchnię ha. Ma on duże znaczenie w wymiarze historycznym. W obszarze zlokalizowanych jest wiele bunkrów z czasu okupacji. Cała ostoja znajduje się w granicach Południoworoztoczańskiego Parku Krajobrazowego. Cała ostoja znajduje się w granicach ostoi ptasiej PLB Roztocze i Południoworoztoczańskiego Parku Krajobrazowego 22. Łukawiec (PLH180024) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar o charakterze leśno-łąkowym (powierzchnia 2270,2 ha), a ponadto wzdłuż cieków wodnych i w wilgotnych zagłębieniach spotyka się kilka rodzajów łęgów oraz, na terenach otwartych, zbiorowiska torfowisk niskich i przejściowych. Na 12,25 ha lasu Nadleśnictwa Lubaczów utworzono w 2004 r. rezerwat florystyczny "Moczary", chroniący głównie bogate stanowisko czosnku siatkowatego Allium victorialis, występujące w runie dobrze zachowanego, wielogatunkowego grądu. Rezerwat ten w całości wchodzi w skład obszaru. Najcenniejszym gatunkiem spotykanym na obszarze ostoi jest umieszczone w Załączniku IIb Dyrektywy Siedliskowej (kod 1898) ponikło kraińskie. Ostoja obejmuje kilkadziesiąt hektarów łąk, w tym miejscami dobrze zachowane łąki trzęślicowe z szeregiem cennych gatunków roślin i motyli. Wśród stwierdzonych dotychczas na terenie ostoi gatunków roślin, 12 zamieszczonych jest na krajowej czerwonej liście, spośród pozostałych 18 podlega w Polsce ochronie gatunkowej. 23. Lasy Leżajskie (PLH180047) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar "Lasy Leżajskie" położony jest pod względem geobotanicznym w Okręgu Puszczy Sandomierskiej, stanowiącym część rozległej Krainy Kotliny Sandomierskiej. Zajmuje on powierzchnie 2656,4 ha. Okręg Puszczy Sandomierskiej, ze względu na zróżnicowanie geomorfologiczne, fitosocjologiczne i florystyczne, podzielono na dwa Podokręgi: Niżański i Płaskowyżu Kolbuszowskiego. ). Obszar "Lasy Leżajskie" położony jest w Podokręgu Płaskowyżu Kolbuszowskiego, we wschodniej jego części, najbardziej bogatej pod względem florystycznym. W granicach Podokręgu Kolbuszowskiego występują zarówno żyzne lasy liściaste, w tym grądy, buczyny i łęgi oraz olszowe lasy bagienne, jak również zbiorowiska acydofilnych sośnin i borów mieszanych. 200

201 24. Kołacznia (PLH180006) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar obejmuje niewielkie, piaszczyste wzniesienie pokryte rzadkim drzewostanem sosnowym, z obniżeniem porośniętym na obrzeżach olszyną. Obszar obejmuje Rezerwat przyrody Kołacznia (0,1 ha; 1957). Jest to jedyne istniejące w Polsce stanowisko różanecznika żółtego (Rhododendron luteum), oddalone o kilkaset kilometrów od pozostałych stanowisk w Europie. 25. Starodub w Pełkiniach (PLH180050) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar usytuowany jest koło Jarosławia (powierzchnia 547,8 ha), na granicy Pradoliny Podkarpackiej i Doliny Dolnego Sanu. Tworzy go zwarty kompleks łąk położonych pomiędzy miejscowościami Pełkinie, Ujezna, Jagiełła i Rozbórz. 26. Fort Salis Soglio (PLH180008) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Fort I Salis Soglio jest jednym z najbardziej monumentalnych obiektów Twierdzy Przemyśl. Zgodnie z Kryteriami wyboru schronień nietoperzy do ochrony w ramach polskiej części sieci Natura 2000, obiekt uzyskał 16 punktów, co daje podstawy do włączenia go do sieci Natura Góry Słonne (PLH180013) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar obejmuje fragment Gór Słonnych, z najwyższym szczytem Słonnym (671 m n p m.). Osobliwością jest występowanie licznych słonych źródeł, dającym początek blisko 80 potokom o wodzie słonawej. Na terenie obszaru występuje dwupiętrowy układ leśnych zbiorowisk. W pasie pogórzy (do 500 m n p m) występują głównie leśne zbiorowiska grądowe w odmianie wschodniokarpackiej. W reglu dolnym dominują lasy bukowe i bukowo-jodłowe. Zaludnienie obszaru jest niewielkie, osady koncentrują się głównie w dolinach. Wśród lasów znajdują się enklawy pól uprawnych i dawnych pastwisk, gdzie prowadzona była gospodarka pasterska. 28. Kościół w Dydni (PLH180034) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar obejmuje kościół pw. Św. Michała Archanioła i św. Anny wraz z obszarem o bardzo dużej aktywności żerowiskowej nietoperzy (powierzchnia 198 ha). Zgodnie z Kryteriami wyboru schronień nietoperzy do ochrony w ramach polskiej części sieci Natura 2000, obiekt uzyskał 19 punktów, co daje podstawy do włączenia go do sieci Natura W ostoi znajduje się największa znana na Podkarpaciu kolonia rozrodcza nocka dużego. 29. Sanisko w Bykowcach (PLH180045) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej 201

202 Obszar znajduje się w dolinie Sanu, w bliskim sąsiedztwie ujścia Osławy do Sanu i zajmuje powierzchnię 79,8 ha. Celem ochrony w obszarze jest zachowanie mozaiki siedliskowej charakterystycznej dla zarastających starorzeczy z pasem zbiorowisk łęgowych, fragmentami olsów, ziołorośli i szuwarów, otoczonych łąkami o różnym stopniu uwilgocenia. Na stosunkowo małym obszarze zidentyfikowano łącznie 5 typów siedlisk z I Załącznika Dyrektywy Siedliskowej. Obszar ważny z punktu widzenia występowania licznych gatunków płazów, w tym traszki grzebieniastej, ssaków i bezkręgowców (liczna populacja pijawki lekarskiej). Największe znaczenie przyrodnicze mają starorzecza i drobne zbiorniki wodne z roślinnością ze związku Potamion (kod ) z kilkoma gatunkami rdestnic i innymi, licznymi gatunkami wodnymi. W części rzybrzeżnej występują zróżnicowane zespoły szuwarowe, w tym szuwary wielkoturzycowe i właściwe. Szuwary zajmują również najwilgotniejszą część torfowiska "Ług". Ostoja "Sanisko w Bykowcach" stanowi ważne uzupełnienie systemu ostoi siedliskowych obejmujących dolinę Sanu (SOOS: "Dorzecze Górnego Sanu", "Rzeka San") i pasma Gór Sanocko- Turczańskich ( SOOS "Góry Słonne") oraz ostoi ptasich (OSOP "Góry Słonne"). 30. Ostoja Jaśliska (PLH180014) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar obejmuje górne dorzecze Jasiołki i źródliska Wisłoka we wschodniej części Beskidu Niskiego, Obszar zajmuje powierzchnie 29252,2 ha. Na Górze Cergowej występują liczne jaskinie. Większą część obszaru pokrywają lasy o wysokim stopniu naturalności zbiorowisk roślinnych. Dominują żyzne buczyny karpackie. Tereny otwarte to głównie dawne pastwiska i łąki, na których zaprzestano w ostatniej dekadzie użytkowania. Bogata jest sieć rzeczna, liczne źródliska i wysięki wody, wokół których formują się młaki. 31. Rymanów (PLH180016) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar leży na wysokości m n.p.m. i obejmuje zalesione (81% powierzchni obszaru) pasmo górskie z uzdrowiskiem Rymanów Zdrój. Obszar zajmuje powierzchnię 5241 ha. Na strychach kościołów: w Rymanowie Zdroju pw. św. Stanisława biskupa męczennika i w Sieniawie pw. MB Częstochowskiej bytują kolonie rozrodcze nietoperzy. W granicach obszaru mieszczą się również żerowiska tych kolonii. 32. Las Hrabeński (PLH180039) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar jest niewielkim, ale zwartym kompleksem leśnym otoczonym krajobrazem kulturowym i zajmuje powierzchnię 125,6 ha. Większość powierzchni stanowią dorodne drzewostany bukowograbowe z domieszką dębu, lipy, jawor i innych gatunków liściastych. W całym omawianym obszarze bardzo dobrze zachowane jest runo leśne, bardzo bogate w gatunki, jak i dorodne drzewostany. 33. Ladzin (PLH180038) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) 202

203 Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Bardzo jednolity w swoim charakterze obszar łąk wypłaszczenia Kotliny Krośnieńskiej zajmujący powierzchnię 50,1 ha. Do obszaru włączone najbogatsze w gatunki płaty łąk. Łąki w Ladzinie stanowią jeden z największych płatów tradycyjnie użytkowanych i bogatych w gatunki łąk we wschodniej części Karpat (rodzaj siedliska z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej o kodzie 6510). Na uwagę zasługuje występowanie populacji pełnika europejskiego (Trollius europaeus) i liczne występowanie rzadkich gatunków motyli (modraszek - Glaucopsyche) związanych z rośliną żywicielską - krwiściągiem lekarskim 34. Patria nad Odrzechową (PLH180028) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar ostoi w 100% zajmują lasy - dominuje żyzna buczyna karpacka, są także płaty grądu. Niewielkie obszary zajmują obszary leśne nie będące siedliskami naturowymi. Patria nad Odrzechową zajmuje powierzchnię 572,9 ha. Ostoja chroni głównie 2 gatunki owadów (biegacza urozmaiconego i zgniotka cynobrowego) oraz 1 gatunek płaza (kumak górski) z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Ponadto występują tu 2 siedliska (żyzna buczyna karpacka i grąd). 35. Kościół w Nowosielcach (PLH180035) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar obejmuje niewielki murowany kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny Nieustającej Pomocy i jego najbliższe otoczenie (0,3 ha). Zgodnie z Kryteriami wyboru schronień nietoperzy do ochrony w ramach polskiej części sieci Natura 2000, obiekt uzyskał punktów 16, co daje podstawy do włączenia go do sieci Natura W ostoi znajduje się jedna z największych znanych na Podkarpaciu kolonii rozrodczych nocka dużego. Jej liczebność waha się granicach osobników. 36. Jaćmierz (PLH180032) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Chroniony obszar to bardzo jednolity w swoim charakterze obszar łąk kośnych w dolinie rzeki Pielnicy, który zajmuje powierzchnie 174,4 ha. Bardzo liczna na tym terenie jest populacja zimowita jesiennego porastającego całość obszaru, jak i liczne występowanie rzadkich gatunków motyli związanych z rośliną żywicielską - krwiściągiem lekarskim. 37. Wisłok Środkowy z dopływami (PLH180030) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Wisłok jest największym dopływem Sanu. Ma 204 km długości i zlewnię o powierzchni 3528 km 2. Wypływa na wysokości 770 m n.p.m. w Beskidzie Niskim. Duży i jednolity obszar występowania łąk zmiennowilgotnych (6410 B/B), wraz z dwoma gatunkami modraszków żerującymi na krwiściągu lekarskim, w zakolu rzeki Wisłok. Stwierdzono tu występowanie 4 rodzajów siedlisk z Załącznika I DS, w tym 1 bezpośrednio związane z wodami powierzchniowymi:- 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, 203

204 olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion )B. Obszar jest ostoją wielu cennych z przyrodniczego punktu widzenia gatunków ryb. 38. Łąki w Komborni (PLH180042) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Łąki w Komborni stanowią ciekawy kompleks zarastających łąk zmiennowilgotnych z bardzo liczną populacją pełnika europejskiego oraz rośliny żywicielskiej dla dwóch rzadkich motyli (modraszków) - krwiściągu lekarskiego. Obszar użytkowany był dawniej jako łąki kośne. Ograniczenie koszenia spowodowało przekształcenie w łąki zmiennowilgotne, które obecnie ulegają zarastaniu przez trzcinę, trzcinnik i wierzby. Łąki w Komborni zajmują powierzchnię 13,1 ha. 39. Ostoja Czarnorzecka (PLH180027) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Ostoja w całości leży w granicach Czarnorzecko-Strzyżowski Park Krajobrazowy ( ha; 1993) i zajmuje powierzchnię 1946,6 ha. Na jej obszarze znajduje się rezerwat geologiczny Prządki (13,62 ha, 1957). Sztolnie służące za zimowiska nietoperzy objęte są ochroną w postaci stanowisk dokumentacyjnych. Obszar ma znaczenie dla ochrony populacji nietoperzy z załączników Dyrektywy Siedliskowej: nocka orzęsionego Myotis emarginatus, nocka Bechsteina Myotis bechsteinii, nocka dużego Myotis myotis i mopka Barbastella barbastellus. 40. Łąki nad Wojkówką (PLH180051) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar obejmuje trzy kompleksy muraw kserotermicznych, wykształconych na wychodniach łupków warstw menilitowych i krośnieńskich, bogatych w węglan wapnia. Zlokalizowane są przy wierzchowinach nad doliną Wisłoka. Zajmuje powierzchnię 9,6 ha. Chroni niewielkie, choć cenne fragmenty roślinności ciepłolubnej i kserotermicznej, rzadko reprezentowane na obszarze Dołów Jasielsko-Sanockich i Pogórza Dynowskiego 41. Klonówka (PLH180022) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar obejmuje pasmo Klonowej Góry z kulminacjami Bardo (543 m n.p.m.), Chełm (528 m n.p.m.) i Klonowa (525 m n.p.m.) i zajmuje powierzchnię 136,7 ha. Klonówka to zwarty kompleks leśny porastający pasmo Klonowej Góry rozciągające się pomiędzy Stępiną na wschodzie i Kamienicą Górną na zachodzie. Dominuje tu buczyna karpacka w formie podgórskiej, jednie w najwyższych położeniach można wyróżnić formę reglową. Obrzeża kompleksu zajmuje grąd subkontynentalny, który z uwagi na przejściowy charakter wykazuje nieco zubożony skład gatunkowy. Niewielkie powierzchnie w dolinach cieków wodnych porastają łęgi - głównie podgórski łęg jesionowy Carici remotae-fraxinetum. 42. Mrowle Łąki (PLH180043) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) 204

205 Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar położony jest w Kotlinie Sandomierskiej na Płaskowyżu Kolbuszowskim i zajmuje powierzchnię 294,1 ha. Obszar "Mrowle Łąki" składa się z czterech enklaw koncentrujących się w większej części w dolinie rzeki Mrowla. Enklawy w całości są obszarami występowanie gatunków z listy załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Występują tu między innymi 4 gatunki z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej i modraszek alcon (Maculinea alcon). Gatunki te przeprowadzają tu pełne cykle rozwojowe, dzięki zachowaniu na łąkach roślin żywicielskich takich jak: rdest wężownik, krwiściąg lekarski, goryczka wąskolistna oraz różne gatunki szczawi. 43. Nad Husowem (PLH180025) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Teren znajduje się na fliszu karpackim, dominują tu gleby brunatne właściwe i brunatne kwaśne. Obszar zajmuje powierzchnię 3347,7 ha. Stwierdzono tu występowanie 2 rodzajów siedlisk z Załącznika I DS, nie związanych bezpośrednio z wodami powierzchniowymi: 9130 Żyzne buczyny (Dentario glandulosae-fagenion, Galio odorati-fagenion) B; 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) B. Ważnym elementem jest obecność ponad 20 gatunków roślin chronionych. Przyrodniczo cenne są również niewielkie fragmenty łąk przylegające do lasu, będące miejscem występowania 3 gatunków motyli z zał. II DS. Ponadto na tym obszarze stwierdzono obecność chrząszczy (biegacz urozmaicony i zgniotek cynobrowy) oraz płazów (kumaka górskiego oraz traszki karpackiej i traszki grzebieniastej) z tego samego załącznika. 44. Lasy Sieniawskie (PLH180054) SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar o powierzchni 18015,4 ha leży na wysokości m n.p.m. i obejmuje fragment dużego kompleksu leśnego o stosunkowo naturalnym składzie gatunkowym drzewostanów, szczególnie w trudno dostępnych miejscach podmokłych i zabagnionych. Na żyznych glebach rosną lasy liściaste (12%), mieszane (66% powierzchni), spotyka się także bory (18%) oraz olsy. Obszar jest ważną ostoją populacji wilka liczącej 6-8 osobników, spokrewnionej genetycznie z watahami w Kotlinie Sandomierskiej, na Roztoczu oraz lasach wokół Horyńca. W obszarze występuje dość licznie bóbr (10-15 osobników) oraz wydra (około 40 osobników). Spośród nietoperzy obserwowano tu nocka rudego i borowca wielkiego. Ponadto stwierdzono tu pachnicę dębową - rzadki gatunek bezkręgowca. Występuje tu także około 158 gatunków ptaków, w tym 37 z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej. 45. Dolina Dolnego Sanu (PLH180020) SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar o powierzchni 10176,6 ha leży w Kotlinie Sandomierskiej na wysokości m n.p.m. i obejmuje najbardziej cenne przyrodniczo fragmenty doliny dolnego Sanu na odcinku Jarosław - ujście. Zidentyfikowano tu 14 typów siedlisk przyrodniczych z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej. 205

206 Największe znaczenie mają: kompleks zbiorowisk przykorytowych (łęgi wierzbowe, ziołorośla i pionierska roślinność na piaszczystych odsypach i namuliskach). Obszar stanowi istotny korytarz ekologiczny w tym dla ichtiofauny. Wody rzeki San i jej dopływów są siedliskiem cennych gatunków ryb z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Dorzecze Sanu objęte jest krajowym programem restytucji ryb wędrownych (certy, troci wędrownej, łososia i jesiotra ostronosego). Dopływy Sanu prezentują walory potencjalnych tarlisk i siedlisk wędrownych ryb prądolubnych o znaczeniu europejskim. Celem ochrony w obszarze jest zachowanie mozaiki siedliskowej charakterystycznej dla większych dolin rzecznych. 46. Zarośle (PLH060028) - SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej Obszar położony jest w obrębie mezoregionu Roztocze Tomaszowskie i zajmuje powierzchnię 391,8 ha. Regionalizacja geobotaniczna lokalizuje go w obrębie krainy Roztocza i okręgu Roztocza Południowego. Teren w większości pokryty jest lasem. Część proponowanego obszaru obejmuje istniejący rezerwat przyrody "Zarośle" (64 ha, 1998). O wysokich walorach przyrodniczych proponowanego obszaru decyduje obecność rozległych płatów starodrzewu jodłowego i powierzchni z naturalnymi odnowieniami tego gatunku oraz wielu roślin chronionych i rzadkich w regionie. 47. Dolny San i Wisłok (pltmp211) SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar proponowany przez organizacje pozarządowe w ramach Shadow List Obszar o powierzchni 1192,8 ha położony na wysokości m n.p.m. obejmuje rzekę San na odcinku od Jarosławia do jej ujścia do Wisły oraz rzekę Wisłok od Rzeszowa do jej ujścia do Sanu. Stwierdzono tu występowanie 31 gatunków ryb, w tym pięć gatunków chronionych. San uznany jest za najważniejsze miejsce tarliskowe ryb wędrownych w karpackiej części dorzecza Wisły. Zlewnia Sanu poniżej zapory zbiornika w Myczkowcach objęta jest krajowym programem restytucji łososia atlantyckiego, troci wędrownej i certy. 48. Lasy Janowskie (pltmp428) SOO (na mocy Dyrektywy Siedliskowej) Obszar proponowany przez organizacje pozarządowe w ramach Shadow List Obszar o powierzchni 62222,2 ha zajmuje zachodnią i centralną część Równiny Biłgorajskiej. Zidentyfikowanych zostało tu 23 rodzaje siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, zajmujące w sumie około 18% powierzchni obszaru. Jest to również ważna ostoja flory i fauny. Stwierdzono tu występowanie 19 gatunków zwierząt i 2 gatunki roślin z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Poza tym w obszarze występują liczne populacje innych rzadkich i chronionych w Polsce taksonów. W załączniku nr 7 przedstawiono wykaz i charakterystykę obszarów Natura 2000 leżących w najbliższej odległości zlewni Sanu z Wisłokiem 206

207 8.7 LUDZIE Na obszarze objętym Programem ISiW zamieszkuje łącznie ok osób, co stanowi ok. 3,5 % ludności załego kraju. Rozmieszczenie ludności w zlewni Sanu jest nierównomierne. Skupia się ona w zachodniej części zlewni. W województwie podkarpackim zamieszkuje ok. 90% ludności analizowanego obszaru, a w województwie lubelskim tylko ok. 10 %. Powiatem o największej gęstości zaludnienia na obszarze objętym Programem ISiW jest powiat łańcucki (176 os./km 2 ) natomiast najmniejsza gęstość zaludnienia występuje w powiecie bieszczadzkim (20 os./km 2 ) i leskim (32 os./km 2 ). Największymi skupiskami ludności są większe miasta takie jak: Rzeszów (2153 os./km 2 ), Przemyśl (499 os./km 2 ), Krosno (1091 os./km 2 ). Tabela 77 - Gęstość zaludnienia w poszczególnych powiatach obszaru objętego Programen ISiW Lp. Nazwa powiatu w zlewni Sanu wraz z Wisłokiem 207 Gęstość zaludnienia[os./km 2 ] Województwo podkarpackie: 1. Bieszczadzki Brzozowski Jarosławski Jasielski Kolbuszowski Krośnieński Leżajski Lubaczowski Łańcucki Niżański 86 Ropczyckosędziszowski Przemyski Przeworski Rzeszowski Sanocki Stalowowolski Strzyżowski Tarnobrzeski Leski Miasto Krosno Miasto Przemyśl Miasto Rzeszów 2153 Województwo lubelskie: 23. Biłgorajski Janowski Tomaszowski 60

208 26. Zamojski 59 Tabela 78 - Gęstość zaludnienia w poszczególnych gminach obszaru objętego Programem ISiW Rzeka Woj. podkarpackie Gminy 208 Woj. lubelskie Gęstość zaludnienia [os/km 2 ] (2008) San Lutowiska 5 San Czarna 13 San Solina 28 San Lesko 103 San Zagórz 80 San Sanok 208 San Dydnia 63 San Nozdrzec 69 San Dynów 92 San Dubiecko 61 San Krzywcza 52 San Krasiczyn 39 San Przemyśl 499 San Medyka 101 San Żurawica 129 San Orły 120 San Stubno 44 San Radymno 86 San Jarosław 357 San Wiązownica 45 San Tryńcza 116 San Sieniawa 54 San Leżajsk 145 San Kuryłówka 40 San Kszeszów 68 San Rudnik nad Sanem 129 San Ulanów 72 San Nisko 158 San Stalowa Wola 788 San Pysznica 66 San Zaleszany 123

209 San Gorzyce 197 San Radomyśl nad Sanem Wisłok Komańcza 11 Wisłok Zarszyn 88 Wisłok Rymanów 93 Wisłok Besko 156 Wisłok Haczów 126 Wisłok Krościenko Wyżne 322 Wisłok Krosno 1091 Wisłok Wojaszówka 111 Wisłok Frysztak 118 Wisłok Wiśniowa 101 Wisłok Strzyżów 147 Wisłok Czudec 137 Wisłok Lubenia 117 Wisłok Tyczyn 204 Wisłok Boguchwała 222 Wisłok Rzeszów 2153 Wisłok Trzebownisko 212 Wisłok Krasne 248 Wisłok Czarna 139 Wisłok Łańcut 308 Wisłok Białobrzegi 145 Wisłok Przeworsk 268 Wisłok Tryńcza 116 Wisłok Grodzisko Dolne 104 Bukowa Chrzanów 42 Bukowa Godziszów 61 Bukowa Dzwola 33 Bukowa Janów Lubelski Bukowa Pysznica 66 Tanew Chrzanów 42 Tanew Goraj 64 Tanew Frampol 59 Tanew Biłgoraj 141 Tanew Tereszpol 27 Tanew Aleksandrów 60 Tanew Józefów 56 Tanew Susiec 41 Tanew Obsza

210 Tanew Łukowa 30 Tanew Księżpol 48 Tanew Tarnogród 60 Tanew Biszcza 37 Tanew Potok Górny 50 Tanew Harasiuki 38 Tanew Ulanów 72 Przyrwa Kolbuszoa 143 Przyrwa Cmolas 59 Przyrwa Dzikowiec 53 Trzebośnica Sokołów Małopolski 122 Trzebośnica Nowa Sarzyna 148 Lubaczówka Lubaczów 94 Lubaczówka Oleszyce 43 Lubaczówka Wielkie Oczy 27 Lubaczówka Wiązownica 45 Lubaczówka Sieniawa 54 Szkło Wielkie Oczy 27 Szkło Laszki 50 Szkło Radymno 86 Szkło Jarosław 357 Wiar Bircza 26 Wiar Ustrzyki Dolne 37 Wiar Fredropol 35 Wiar Przemyśl 499 Wołosaty Lutowiska 5 Solinka Cisna 6 Solinka Solina 28 Haczówka Baligród 20 Haczówka Solina 28 Osława Komańcza 11 Osława Zagórz 80 Stobnica Brzozów

211 Rysunek nr 32 - Gęstość zaludnienia w poszczególnych powiatach zlewni rzeki San i Wisłok 211

212 Podsumowując, w kontekście gęstości zaludnienia, obszarami o najwyższej skali zagrożenia są miasta: Krosno, Przemyśl i Rzeszów oraz powiat łańcucki. W mniejszym stopniu zagrożone są pozostałe powiaty. 212

213 8.8 ZABYTKI W obszarze objętym programem ISiW zlokalizowanych jest 25 obiektów zabytkowych. W skład tej grupy wchodzą: kościoły, kaplice, klasztory, zamki, pałace, dwory, parki, zespoły urbanistyczno architektoniczne, cmentarze i ogrody historyczne. Najwięcej obiektów zabytkowych znajduję się na terenie województwa podkarpackiego, najmniej w województwie lubelskim. Z wymienionych zabytków najliczniej występują kościoły i kaplice, cmentarze oraz dwory. Lp Tabela 79 - Zestawie zabytków zlokalizowane w zlewni Sanu i Wisłoka wraz z ich lokalizacją. Lokalizacja (miejscowość, gmina, powiat) 1. Chmiel, gm. Lutowiska (powiat bieszczadzki) 2. Lesko, gm. Lesko (powiat leski) San Dolina rzeki Opis zabytku Cerkiew drewniana greko katolicka (obecnie kościół rzymsko katolicki p.w. św. M. Archanioła), z 1906 San Zespół zamkowy Kmitów, z 1550 r. 3. Międzybrodzie, gm. Sanok San Cerkiew greko katolicka p.w. św. Trójcy (obecnie kościół rzymsko katolicki), z XIX w. 4. Mrzygłód, gm. Sanok San Kościół p.w. Rozesłania Apostołów, z I poł. XV w. 5. Babice, gm. Krzywcza (powiat przemyski) 6. Chołowice, gm. Krasiczyn (powiat przemyski) 7. Krasiczyn, gm. Krasiczyn (powiat przemyski) San Kościół p.w. św. Trójcy, z 1784 r. San Cerkiew (obecnie kościół rzymsko katolicki), z 1867 r. San Zespół zamkowy z początku XVII w. 8. Przemyśl, gm. Przemyśl San Zespół zabytkowy miasta 9. Bieliny, gm. Ulanów (powiat niżański) 10. Ulanów, gm. Ulanów (powiat niżański) 11. Wisłok Wielki, gm. Komańcza (powiat sanocki) 12. Haczów, gm. Haczów (powiat brzozowski) 13. Kroscienko Wyżne, gm. Krościenko Wyżne (powiat krośnieński) 14. Bratkówka, gm. Wojaszówka (powiat krośnieński) 15. Strzyżów, gm. Strzyżów (powiat strzyżowski) 16. Czudec, gm. Czudec (powiat strzyżowski) San San Wisłok Kosciół p.w. św. Wojciecha, z oraz zespół dworski z XVIII w. Zespół zabytkowo - architektoniczny Cerkiew drewniana greko katolicka (obecnie kościół p.w. św. Onufrego), z 1950 r. Wisłok Kosciół drewniany p.w. Wniebowzięcia NMP, XVII w. Wisłok Kościół p.w. św. Marcina, Wisłok Zespół dworski Starowiejskich, II poł. XIX w. Wisłok Synagoga, z XVIII w. oraz zespół kościoła parafialnego p.w. MB Niepokalanej, z XV w. Wisłok Układ urbanistyczny z zespołem budownictwa drewnianego 17. Rzeszów, gm. Rzeszów Wisłok Układ urbanistyczny średniowiecznego i nowego miasta z zabytkami 18. Rzeszów, gm. Rzeszów Wisłok Synagoga mała i duża z XVIII w. 19. Rzeszów Staromieście, gm. Rzeszów 20. Szczutków, gm. Lubaczów (powiat lubaczowski) Wisłok Kosciół p.w. św. Józefa, z 1900 r. Lubaczówka Cerkiew drewniana greko katolicka p.w. św. Dymitra (obecnie kościół rzymsko katolicki), z 1904 r. 213

214 21. Manasterz, gm. Wiązownica (powiat jarosławski) 22. Posada Rybotycka, gm. Fredropol (powiat przemyski) Lp Lokalizacja (miejscowość, gmina, powiat) 23. Huwniki, gm. Fredropol (powiat przemyski) Lubaczówka Wiar Wiar Dolina rzeki Cmentarz wojenny z I w. św. Cerkiew greko katolicka p.w. św. Onufrego, z XV/XVI w. Opis zabytku Cerkiew greko katolicka, z 1825 r. i cmentarz rzymsko - katolicki 24. Łuczyce, gm. Przemyśl Wiar Cerkiew drewniana greko katolicka, z poł. XIX w. 25. Momoty Górne, gm. Janów Lubelski Bukowa Zespół kościoła drewnianego z 1938 r. Wykaz zabytków woj. Podkarpackiego zamieszczono w załączniku nr DOBRA MATERIALNE W zakresie dóbr materialnych w pierwszej kolejności wzięto pod uwagę te dobra, których zniszczenie podczas powodzi może zagrażać środowisku i zdrowiu ludzi, a równocześnie ich wartość ekonomiczna jest znaczna. Poniżej podano zestawienie zasobów dla woj. podkarpackiego Budownictwo mieszkaniowe - 614,7 tys Budynki użyteczności publicznej 695 Szkoły Mosty drogowe i kolejowe 91 Szpitale - 23 Przychodnie zdrowia Apteki Biblioteki publiczne - Sieć kanalizacyjna ,5 km Sieć wodociągowa ,1 km Oczyszczalnie ścieków 215 Linie kolejowe 1024 km Drogi publiczne o twardej nawierzchni km W zlewni Sanu znajduje się ogółem 134 zakłady zwiększonego i dużego ryzyka wystąpienia poważnej awarii, Zakłady zaliczane do zakładów o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii (ZDR) stwarzają potencjalnie większe zagrozenie dla ludzi i środowiska niż (ZZR), szczególnie przy niekorzystnej lokalizacji pod względem zagrozenia powodziowego (np. tereny zalewowe, bliskość cieków wodnych). Tabela 80 Liczba jednostek gospodarczych RZEKA Liczba jednostek gospodarczych sekcji E [szt.] (2007) San 38 Wisłok 48 Bukowa 2 Tanew 15 Trzebośnica 5 214

215 Lubaczówka 4 Szkło 7 Wiar 7 Wołosaty 1 Solinka 2 Haczówka 2 Osława 2 Stobnica 1 RAZEM 134 W granicach zlewni Sanu i Wisłoka znajduje się 71 mostów na drogach krajowych i wojewódzkich Szczegółowe dane na temat rozmieszczenia mostów w poszczególnych zlewniach ujętych w Programie ISiW przedstawiono w Tabeli 81 Rzeka drogi krajowe Liczba mostów drogi wojewódzkie Suma San Bukowa 2-2 Tanew Wisłok Lubaczówka Szkło Wiar 1-1 Osława Hoczewka Solinka SUMA Tabela 81 - Mosty na drogach krajowych i wojewódzkich na terenie objętym Programem ISiW W granicach zlewni Sanu i Wisłoka znajduje się 20 mostów kolejowych. Szczegółowe dane na temat rozmieszczenia mostów kolejowych w poszczególnych zlewniach ujętych w Programie ISiW przedstawiono w tabeli 82 Rzeka/wojewódzkie podkarpackie lubelskie Suma San 5 X 5 Wisłok 5 X 5 Bukowa Tanew Trzebośnica 1 X 1 Lubaczówka 2 X 2 Szkło 0 X 0 215

216 Wiar 0 X 0 Wołosaty 0 X 0 Solinka 1 X 1 Haczówka 0 X 0 Osława 5 X 5 Stobnica 0 X 0 RAZEM X oznacza, że rzeka nie przepływa przez województwo Tabela 82 - Mosty kolejowe na terenie objętym Programem ISiW W granicach zlewni Sanu i Wisłoka znajduje się ok. 215 oczyszczalni ścieków. Szczegółowe dane na ich temat w poszczególnych zlewniach ujętych w Programie ISiW przedstawiono w Tabeli 83 RZEKA Ilość oczyszczalni ścieków [szt.] (2007) San 77 Wisłok 49 Bukowa 2 Tanew 23 Trzebośnica 3 Lubaczówka 6 Szkło 12 Wiar 11 Wołosaty 6 Solinka 7 Haczówka 5 Osława 9 Stobnica 5 RAZEM 215 Tabela 83 - Liczba oczyszczalni na terenie objętym Programem ISiW RZEKA Liczba jednostek gospodarczych sekcji C [szt.] (2007) San 18 Wisłok 23 Bukowa 2 Tanew 4 Trzebośnica 0 Lubaczówka 1 Szkło 5 Wiar 3 Wołosaty 1 Solinka 0 Haczówka 0 216

217 Osława 2 Stobnica 0 RAZEM 59 Tabela 84 - Liczba jednostek gospodarczych sekcji C (górnictwo) na obszarze objętym Programem ISiW RZEKA Liczba jednostek gospodarczych sekcji D [szt.] (2007) San 3175 Wisłok 4167 Bukowa 305 Tanew 966 Trzebośnica 316 Lubaczówka 231 Szkło 386 Wiar 570 Wołosaty 31 Solinka 37 Haczówka 60 Osława 96 Stobnica 142 RAZEM Tabela 85 - Liczba jednostek gospodarczych sekcji D (przetwórstwo przemysłowe) na obszarze objętym Programem ISiW RZEKA Liczba jednostek gospodarczych sekcji E [szt.] (2007) San 38 Wisłok 48 Bukowa 2 Tanew 15 Trzebośnica 5 Lubaczówka 4 Szkło 7 Wiar 7 Wołosaty 1 Solinka 2 Haczówka 2 217

218 Osława 2 Stobnica 1 RAZEM 134 Tabela 86 - Liczba jednostek gospodarczych sekcji E (wytwarzanie i zaopatrzenie w energię elektryczną, gaz i wodę) na obszarze objętym Programem ISiW W granicach zlewni Sanu i Wisłoka znajduje się 1112 szkół. Szczegółowe dane na temat ich rozmieszczenia w poszczególnych zlewniach ujętych w Programie ISiW przedstawiono w Tabeli 87 RZEKA Liczba szkół podstawowych i gimnazjów [szt.] (2007) San 389 Wisłok 314 Bukowa 34 RZEKA Liczba szkół podstawowych i gimnazjów [szt.] (2007) Trzebośnica 31 Lubaczówka 46 Szkło 45 Wiar 68 Wołosaty 4 Solinka 13 Haczówka 14 Osława 19 Stobnica 18 RAZEM 1112 Tabela 87 - Liczba szkół podstawowych i gimnazjów na obszarze objętym Programem ISiW 218

219 W granicach zlewni Sanu i Wisłoka znajdują się 23 szpitale. Szczegółowe dane na temat rozmieszczenia szpitali w poszczególnych zlewniach ujętych w Programie ISiW przedstawiono w Tabeli 88 RZEKA Liczba szpitali [szt.] (2007) San 7 Wisłok 8 Bukowa 1 Tanew 2 Trzebośnica 0 Lubaczówka 1 Szkło 1 Wiar 2 Wołosaty 0 Solinka 0 Haczówka 0 Osława 0 Stobnica 1 RAZEM 23 Tabela 88 - Liczba szpitali na obszarze objętym Programem ISiW 9. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU Najistotniejszymi problemami ochrony środowiska istotnymi z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu są zagrożenia jakości wód powierzchniowych i podziemnych pochodzące z terenów zurbanizowanych, z użytków rolnych, terenów przemysłowych oraz ograniczenia wynikające z występowania na terenie objętym Programem ISiW form ochrony przyrody określonych ustawą o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004r. (Dz.U. 2004, Nr 92, poz. 880 z późniejszymi zmianami). Prowadzenie działań związanych z realizacją inwestycji powinno być zgodne m.in. z zapisami ustawy o ochronie przyrody. Jako najważniejsze z celów ochrony przyrody w/w ustawa definiuje: utrzymywanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów, zachowanie różnorodności biologicznej, zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów, wraz z ich siedliskami, ochrona walorów krajobrazowych. Wskazane powyżej cele powinny być realizowane przez politykę ekologiczną państwa oraz przez obejmowanie zasobów, tworów i składników przyrody formami ochrony przyrody. Zgodnie z art. 6 Ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004r. obszarami prawnie chronionymi w Polsce są: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000, 219

220 pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów. Obszar objęty Programem ISiW, cenny pod względem przyrodniczo-krajobrazowym, objęty jest licznymi formami ochrony przyrody i krajobrazu w formie: parków narodowych (2 szt.), rezerwatów przyrody (83 szt.), parków krajobrazowych (10 szt.), obszarów chronionego krajobrazu (13 szt.), obszarów Natura 2000 (45 szt.), pomników przyrody (ok szt.), stanowisk dokumentacyjnych (27szt.), użytków ekologicznych (365 szt.) oraz zespołów przyrodniczo-krajobrazowych (9 szt.). W związku z tym szereg zadań planowanych do realizacji będzie zlokalizowana w obrębie lub w bliskim sąsiedztwie obszarów chronionych różnej rangi. Na terenach ustanowionych jako rezerwaty przyrody wprowadzone są zakazy w celu ochrony wartościowych przyrodniczo obszarów, m.in.: zakaz budowy lub przebudowy obiektów budowlanych i urządzeń technicznych, z wyjątkiem obiektów i urządzeń służących celom rezerwatu przyrody, zakaz zmiany stosunków wodnych, regulacji rzek i potoków, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody, zakaz wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu. Jeżeli planowane zadania wynikają z planów ochrony lub zadań ochronnych, wówczas powyższe zakazy nie obowiązują. Ponadto Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska, po zasięgnięciu opinii Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, może zezwolić na odstępstwa od zakazów. Odbywa się to jedynie w przypadku, gdy przedsięwzięcia związane będą z ochroną przyrody występującej w rezerwacie. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska może także zezwolić na odstępstwa od zakazów wyłącznie wtedy, gdy nie spowoduje to negatywnego oddziaływania na środowisko w rezerwacie i uzasadnione jest wykonywaniem badań naukowych lub celami edukacyjnymi, kulturowymi, turystycznymi, rekreacyjnymi, sportowymi lub celami kultu religijnego. Na terenach ustanowionych jako parki krajobrazowe wprowadzone są zakazy w celu ochrony wartościowych przyrodniczo obszarów, m.in.: zakaz realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, zakaz likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej lub zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych, zakaz wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub budową, odbudową, utrzymaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych, zakaz dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody lub racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej, 220

221 zakaz likwidowania, zasypywania i przekształcania zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych. Wyżej wymienione zakazy nie obowiązują, jeżeli planowane zadania wynikają z zadań zawartych w planie ochronnym parku. Nie dotyczą również realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których nie jest obowiązkowe opracowanie raportu oddziaływania na środowisko i przeprowadzona dla tych przedsięwzięć procedura oceny oddziaływania na środowisko określona w ustawie z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach i oddziaływaniu na środowisko, nie wykazała niekorzystnego wpływu na przyrodę w parku krajobrazowym. Na terenach ustanowionych jako obszary chronionego krajobrazu wprowadzone są zakazy w celu ochrony wartościowych przyrodniczo obszarów, m.in.: zakaz realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, zakaz likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych, zakaz wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych, zakaz dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka, zakaz likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych, lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej. Wprowadzone zakazy nie obowiązują, gdy inwestycja jest inwestycją celu publicznego. Na terenach ustanowionych jako obszary Natura 2000 wprowadzone są zakazy podejmowania działań mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na te obszary, w tym w szczególności: pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000 lub wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, lub pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska może odstąpić od w/w zakazów jedynie w przypadku nadrzędnego interesu publicznego, jeżeli przemawiają za tym wymogi o charakterze społecznym i gospodarczym oraz wobec braku rozwiązań alternatywnych oraz przy zapewnieniu wykonania kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura Planowane na Obszarze Natura 2000 przedsięwzięcia, które mogą znacząco oddziaływać, a które nie są bezpośrednio związane z ochroną tego Obszaru 221

222 oraz nie są wymienione w planach ochrony tego Obszaru, wymagają przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko na zasadach określonych w ustawie z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2008, Nr 199, Poz z późn. zm.). Ponadto zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody na obszarach Natura 2000 nie podlegają ograniczeniu działalność związana z utrzymaniem urządzeń i obiektów służących bezpieczeństwu przeciwpowodziowemu oraz działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka, a także amatorski połów ryb, jeżeli nie oddziaływują znacząco negatywnie na cele ochrony obszaru Natura Na terenach ustanowionych jako pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe wprowadzone są zakazy w celu ochrony wartościowych przyrodniczo obszarów, m.in.: wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym albo budową, odbudową, utrzymywaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych, dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej, likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych. Powyższe zakazy nie obowiązują, gdy prace ziemne związane są z zabezpieczeniami przeciwpowodziowymi lub przeciwsztormowymi oraz gdy zmiany stosunków wodnych nie dotyczą ochrony przyrody oraz racjonalnego prowadzenia gospodarki rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej. Poniżej przedstawiono zestawienie analizowanych zadań w stosunku do poszczególnych form ochrony przyrody wraz z podaniem odległości. W tabeli przedstawiono zestawienie inwestycji przewidzianych w Programie ISiW i znajdujących się w części lub w całości na przynajmniej jednym obszarze objętym ochroną przyrody. W Tabeli 89 zestawiono planowanych zadań oraz ich odległości do obszarów prawnie chronionych. Tabela 89 - Zestawienie inwestycji znajdujących się na terenie form ochrony przyrody lub do nich przylegających Lp. Nr zadania FORMY OCHRONY PRZYRODY Park Obszar Rezerwat Użytek Zespół Stanowisko NATURA

223 Krajobrazowy wraz z otuliną PK Zlewnia rzeki San San Z06/suchy zbiornik San Z08/suchy zbiornik San Z03/śluza San Z08/śluza San Z02/wały San Z03/wały San Z06/wały San Z08/wały San Z09/wały San Z16/wały San Z19/ wały San Z20/wały San Z25/wały San Z30/wały San Z33/wały San Z34/wały San Z36/wały San Z41/wały San Z42/wały San Z42/wały San Z40/wały San Z21/wały San Z18/wały Zlewnia rzeki Wisłok Wisłok ZO6/śluza Otulina Chronionego Krajobrazu przyrody ekologiczny przyrodniczo krajobrazowy dokument / /- - +/ /- - +/- - +/ /- - +/ /- - +/- +/ / / /- +/ / / / / /- - +/ /- - / / /- - +/- - +/

224 Wisłok Z02/wały Wisłok Z06/wały - - +/ /- / /- Oznaczenie: + - inwestycja znajduje się w całości lub częściowo na obszarze prawnie chronionym +/- - inwestycja przylega do obszaru prawnie chronionego - - inwestycja znajduje się poza obszarem prawnie chronionym Zestawienie analizowanych działań zamieszczono w załączniku nr 9 w stosunku do form ochrony przyrody 10. OCENA POTENCJALNYCH ZMIAN W ŚRODOWISKU W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROJEKTU PLANU Zgodnie z zakresem wymaganym w Prognozie przeanalizowano konsekwencje dla środowiska w przypadku nierealizowania zadań określonych w Programie ISiW. Brak realizacji Programu ISiW wiąże się przede wszystkim ze wzrostem prawdopodobieństwa wystąpienia powodzi, która może mieć zasięg lokalny, a przy niesprzyjających warunkach meteorologiczno hydrologicznych może mieć zasięg regionalny oraz stworzyć zagrożenie życia i zdrowia tysięcy ludzi, a także mogą spowodować szkody w środowisku naturalnym na skutek np. migracji dużej ilości zanieczyszczeń przemysłowych i bytowo - gospodarczych. Oprócz zagrożenia życia i zdrowia ludzi, wiąże się z ogromnymi szkodami materialnymi, gospodarczymi, ekologicznymi i kulturowymi. Istniejąca infrastruktura przeciwpowodziowa wymaga ciągłej konserwacji, modernizacji i rozbudowy. Od sprawnego działania systemów przeciwpowodziowych uzależniona jest działalność społeczno gospodarcza na wielu terenach objętych programem inwestycyjnym. Bez nakładów finansowych na przebudowę i rozbudowę infrastruktury przeciwpowodziowej obszary te mogą ulec podtopieniu i zalaniu, tracąc wszelkie funkcje użytkowe. Bez skutecznego planu ochrony przed niekontrolowanymi podwoziami mogą wystąpić straty również w środowisku przyrodniczym. 224

225 egatywne konsekwe ncje n pozytywne - zachowawcze Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej Tabela 90 - Ocena potencjalnych zmian w środowisku zlewni Sanu w przypadku nierealizowania postanowień projektowanego dokumentu GRUPA ZADAŃ wg Programu ISiW różnorodność biologiczna ludzie zwierzęta rośliny wody powietrze powierzchnia ziemi krajobraz klimat zasoby naturalne zabytki dobra materialne zbiorniki retencyjne 3 1) ) 2 5) 2 ) ) 2 5) 1 - suche zbiorniki poldery 11) 0/1 0 11) 0/1 11) 0/1 11) 0/ /1 11) modernizacja zapór budowane wały przeciwpowodziowe modernizowane wały przeciwpowodziowe ) 1 6) regulacje cieków ubezpieczenia brzegów, stabilizacja dna budowa kanałów 1 budowa stopni wodnych 12) 2 modernizacja stopni wodnych przebudowa obiektów mostowych i przepustów ) ) 1 12) 2 12) 2 12) 2 0 7) 1 12) 2 2 8) ) ) ) ) zbiorniki retencyjne 0 2) ) 3 2) 3 suche zbiorniki 0 2) ) 2 2) 2 poldery 0 14) ) 1/2 14) 1/2 225

226 modernizacja zapór 2 10) ) 2 10) budowane wały przeciwpowodziowe 0 2) ) 2 2) 2 modernizowane wały przeciwpowodziowe 0 2) ) 2 2) 2 regulacje cieków 0 3) ) 2 ubezpieczenia brzegów, stabilizacja dna budowa kanałów 0 2) ) 2 2) 2 budowa stopni wodnych modernizacja stopni wodnych przebudowa obiektów mostowych i przepustów 1 10) 1 10) 1 10) ) ) 3 10) Skala: 0 brak konsekwencji; 1 konsekwencje mało znaczące; 2 konsekwencje znaczące, ale lokalne; 3 konsekwecje znaczące dla obszaru ponadlokalnego 226

227 Komentarze: 1) Nierealizowanie zbiorników retencyjnych dla ludzi zamieszkujących w czaszy projektowanego zbiornika to pozostanie w tym samym miejscu gdzie nawet od kilku pokoleń dana rodzina mieszkała bez stresu zmiany zamieszkania. To samo dotyczy ludzi mieszkających w pasie zajętości pod przyszły kanał. 2) Nierealizowanie zbiorników retencyjnych, suchych zbiorników, polderów, wałów przeciwpowodziowych, kanałów ulgi to ciągłe zagrozenie powodzią dla ludzi, ich mienia, zabytków, obiektów budowlanych i towarzyszącej im infrastruktury technicznej leżących w obszarze zagrozonym powodzią. 3) Brak uregulowania cieku to możliwe zagrożenie obrywami, osuwiskami, podtopieniami dla domów będących w pobliżu nieuregulowanego cieku, a szczególnie dla dróg, które przebiegają w pobliżu rzeki lub potoku. 5) Niezrealizowanie zbiorników retencyjnych to nieingerowanie w istniejący stan powierzchni ziemi w obszarze projektowanego zalewu, pozostawienie naturalnego krajobrazu tego terenu, możliwość korzystania przez okoliczną ludność z surowców mineralnych, a także pozostawienie w dotychczasowym miejscu zabytków, w tym cmentarzy zabytkowych. 6) Niewykonanie wałów przeciwpowodziowych to lokalnie niezajecie w sposób trwały pewnego obszaru w stanie dotychczasowym, często cennym dla środowiska przyrodniczego oraz krajobrazu naturalnego łak nadrzecznych. 7) Niezrealizowanie kanałów ulgi to zachowanie w stanie naturalnym powierzchni ziemi z jej florą i fauną. 8) Brak regulacji cieku, budowy zapór przeciwrumowiskowych, realizacji kanałów to pozostawienie w stanie nienaruszonym pewnych wartości lokalnego krajobrazu najczęściej charakteryzującego się naturalnością bez elementów obcych w tym krajobrazie. 9) Niezrealizowanie budowy zbiorników retencyjnych pozwoli na utrzymanie istniejących warunków mikroklimatycznych w sąsiedztwie ich planowanych lokalizacji. 10) Przyjeto założenie, że modernizacja uwzglednia również wymogi ekologiczne. 11) Ocena pozytywnych zmian w środowisku naturalnym uzalezniona będzie od planowanego typu polderu. Jeśli planowano naturalny polder przepływowy to zmian praktycznie nie będzie. Natomiast dotyczy to budowy polderów sterowanych to zaniechanie ich budowy będzie miało znaczenie pozytywne. 12) Budowa stopnia wodnego stanowi znaczna ingerencje w naturalnym środowisku. Zaniechanie jego budowy spowoduje tak pozytywne dla środowiska jak uniknięcie: utraty ciągłości cieku, degradacji (w zasięgu wpływu stopnia) ekosystemów, zmiany naturalnego reżimu hydrologicznego oraz szeregu innych obciążeń środowiska. 13) Budowa stopnia wodnego w niektórych sytuacjach może powodować zmiany w krajobrazie kulturowym (np. przesłonięcie obiektu zabytkowego). 14) Rezygnacja z budowy polderów może spowodować brak zmniejszenia zagrożenia powodziowego dla ludzi, dóbr materialnych lub zabytków. 11. PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIA NA WSZYSTKIE KOMPONENTY ŚRODOWISKA W WYNIKU REALIZACJI PROGRAMU ISIW W przypadku oceny poszczególnych zadań w odniesieniu do kolejnych komponentów środowiska są istotne różnice wynikające ze specyfiki tych komponentów. O ile konsekwencje dla komponentów środowiska reprezentujących środowisko przyrodnicze są w pierwszym rzędzie istotne 227

228 jako ocena efektów negatywnych dla środowiska o tyle dla komponentów reprezentujących problematykę dóbr materialnych i zabytków o większym znaczeniu są efekty pozytywne poprzez działania ochronne przed powodzią. Pomiędzy tymi skrajnymi podejściami do charakteru ocen jest problematyka odnosząca się do ludzi, ponieważ z jednej strony mieszkańcy terenów przewidzianych pod zabudowę obiektami ochrony przeciwpowodziowej będą poddani uciążliwością placu budowy, a w skrajnych przypadkach wysiedleniem, a z drugiej strony mieszkańcy terenów chronionych będą chronieni przed powodzią. Z tych też powodów analizy przewidywanych oddziaływań na poszczególne komponenty środowiska zostały zróżnicowane od identyfikacji negatywnych oddziaływań w odniesieniu do świata przyrody do oddziaływań pozytywnych w odniesieniu do dóbr materialnych. Oddziaływania znaczące O tym, czy oddziaływanie jest znaczące decyduje z jednej strony wrażliwość siedlisk i gatunków na działanie czynników zewnętrznych, a z drugiej cechy przedsięwzięcia i jego oddziaływań rozmiar, czas trwania, natężenie, częstotliwość, odwracalność, efekt kumulacji z oddziaływaniami innych przedsięwzięć. Nie da się arbitralnie określić granicy pomiędzy oddziaływaniem znaczącym a nieistotnym, np.: utrata 1% populacji jakiegoś gatunku w obszarze, który jest kluczowy w skali kraju dla jego ochrony, może być oddziaływaniem znaczącym, podczas gdy utrata 5% populacji tego samego gatunku, ale w obszarze, który ma niewielkie znaczenie dla zachowania jego populacji krajowej nie. Nieodwracalne zniszczenie 100 m 2 siedliska rzadkiego gatunku rośliny chronionej w obszarze o małej powierzchni może być oddziaływaniem znaczącym, a utrata 1000 m 2 siedliska w ostoi o powierzchni kilku tysięcy ha nie. Dla oceny istotności oddziaływania duże znaczenie ma status gatunku/siedliska. Jeśli jest to gatunek ginący czy siedlisko zanikające, to utrata nawet mniej niż 1% populacji/powierzchni siedliska w analizowanym obszarze Natura 2000 może być ubytkiem znaczącym. Z dużą ostrożnością należy podchodzić do oceny oddziaływań na gatunki, które w Polsce są liczne, i siedliska zajmujące znaczną powierzchnię. Nie oznacza to bowiem, że nie są zagrożone w skali Wspólnoty dla wielu z nich Polska jest głównym miejscem występowania w całej UE i dlatego nie można w stosunku do nich stosować mniej rygorystycznych kryteriów. Z tego względu przedsięwzięcia oddziałujące na siedliska takich gatunków jak np.: bocian biały czy orlik krzykliwy powinny być traktowane ze szczególną uwagą ODDZIAŁYWANIE NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI Realizacja Programu ISiW obejmująca budowę lub modernizacje istniejących urządzeń hydrotechnicznych (szczególnie zbiorników wodnych i wałów przeciwpowodziowych) związana jest z koniecznością usunięcia znacznych ilości gruntów. Niekorzystne zmiany następują w profilach gleb, a w niektórych przypadkach usunięciu ulec mogą gleby torfowe i mułowo torfowe, podlegające ochronie. Na etapie budowy znaczące zmiany i przekształcenia rzeźby terenu będą mieć miejsce w pierwszym rzędzie przy realizacji zbiorników wodnych oraz zbiorników suchych. Związane to będzie z faktem, że na znacznej długości doliny zniszczone zostaną naturalne formy geomorfologiczne 228

229 charakterystyczne dla koryt i dolin rzecznych oraz niższych partii stoków, a w ich miejsce powstanie bardzo rozległy plac budowy. Zniszczeniu ulegną między innymi terasy rzeczne (niskie i wysokie), meandry rzeki, starorzecza itd. Zmiany w rzeźbie terenu spowodowane będą przede wszystkim pracami na etapie przygotowania czaszy przyszłego zbiornika. Związane to będzie przede wszystkim z głębokimi wykopami, często dodatkowo z poborem kruszywa oraz przemieszczaniem i gromadzeniem bardzo dużych mas ziemnych. Szczególnie niekorzystne oddziaływania na etapie budowy będą mieć wibracje związane z pracą maszyn budowlanych oraz przede wszystkim ewentualne wstrząsy i wibracje związane z rozsadzaniem skał metodą strzałową, które szczególnie w rejonach górskich i pogórskich mogą być dodatkową przyczyną uruchomiania się osuwisk. Osuwiska mogą być również spowodowane realizacją zadań towarzyszących budowie zbiornika, np. budową drogi, wykopami pod infrastrukturę techniczną, wycięciem lasów, zadrzewień i zakrzewień, nadmiernym obciążeniem stoków itp. Pracom ziemno budowlanym towarzyszyć mogą również inne ruchy masowe charakterystyczne dla stoków jak procesy osiadania, pełzania, staczania i obrywania gruntu. Tak więc szczególnie niekorzystne konsekwencje budowy zbiorników dla morfologii terenu będą dotyczyć obszarów z typami rzeźby górskiej oraz podgórskiej. W okresie normalnej eksploatacji zbiornika zwiększone ryzyko uaktywnienia osuwisk może mieć miejsce przy szybkim opróżnianiu zbiornika, a także w wyjątkowych sytuacjach, np. przy remontach. Obok zbiorników również budowa wałów przeciwpowodziowych, budowli hydrotechnicznych takich jak jazy będzie stanowić istotny element antropogeniczny widoczny w terenie. Szczególnie nowe obwałowania na terenach o dużych walorach krajobrazowych ciągnących się po obu stronach rzeki i to na dużych odległościach powodują istotne zmiany w rzeźbie terenu. Związane to jest między innymi z dużym zwężeniem doliny zalewowej i stworzeniem sztucznego międzywala, odcięciem rzeki od naturalnych meandrów, starorzeczy itp. oraz wprowadzeniem monotonnego wału, ograniczającego widoczność oraz wgląd w dolinę i koryto rzeki. W okresie budowy występuje również niebezpieczeństwo zanieczyszczenia powierzchni ziemi substancjami ropopochodnymi. Sytuacja taka może wystąpić w przypadku nieuważnego postepowania podczas manipulacji paliwem oraz w momencie wystąpienia awarii silników lub zbiorników na oleje. W celu ograniczenia możliwości wystąpienia zanieczyszczenia gleb substancjami ropopochodnymi konieczne jest wykorzystanie sprawnego sprzętu budowlanego oraz zachowanie środków ostrożności w czasie manipulacji paliwem i olejami. Na etapie budowy zbiorników istotne znaczenie ma możliwość pozyskiwania kopalin. Podstawą projektowania i budowy zapór piętrzących typu ziemnego jest dążenie do wykorzystania materiałów pochodzących ze złóż miejscowych położonych blisko zapory, a najlepiej z czaszy zbiornika. Względy konstrukcyjne, a przede wszystkim bezpieczeństwo zapory, wymagają doboru gruntów o odpowiednich właściwościach i wbudowania ich w odpowiednich miejscach przekroju zapory. Ze względu na ochronę powierzchni ziemi i krajobrazu preferuje się złoża z obszaru przyszłego zbiornika. W przypadku realizacji każdego zbiornika konieczne będzie rozpoznanie i udokumentowanie miejscowych materiałów budowlanych. Najczęściej dotyczy to złóż kopalin pospolitych, tj. żwirów i surowców ilastych. W przypadku realizacji zbiorników retencyjnych część niewykorzystanych złóż to 229

230 zasoby stracone, bowiem eksploatacja spod wody jest na ogół nieopłacalna. Z punktu widzenia ochrony środowiska konfliktowe mogą być złoża szczególnie na obszarach specjalnej ochrony przyrody. Podstawowe istotne oddziaływania jakie mogą wystąpić przy eksploatacji złóż kruszywa na obszarze zalewowym to: usunięcie powierzchni ziemi łącznie z glebą i szatą roślinną, co i tak dotyczyć będzie obszaru przeznaczonego pod zalanie, przejściowe pogorszenie jakości powietrza (w wyniku pracy maszyn, ruchu pojazdów, pylenia), hałas technologiczny, naruszenie stosunków wodnych, ryzyko lokalnego zanieczyszczenia wód, np. produktami ropopochodnymi oraz zwiększoną ilością zawiesiny. Należy podkreślić, że poszukiwanie, rozpoznanie i eksploatacja złóż surowców może odbywać się jedynie na podstawie ważnej koncesji, a dla koncesjonowanej działalności należy każdorazowo sporządzić raport oddziaływania na środowisko. W trakcie eksploatacji obiektów hydrotechnicznych mogą pojawić się możliwości eksploatacji kruszywa deponowanego w wyniku podpiętrzenia cieku, np. w czaszy progów korekty spadku cieku lub w górnych odcinkach czaszy zbiorników retencyjnych oraz drobnych frakcji kruszywa, które osadziło się w suchych zbiornikach lub polderach w trakcie stanów powodziowych. Po zrealizowaniu Programu ISiW nie przewiduje się znaczących oddziaływań negatywnych na zasoby surowców mineralnych i ich eksploatację, na obszarze województwa objętym projektem. Oddziaływania zbiorników retencyjnych, które poprzez zajęcie znacznego obszaru pod zalew mogą wyeliminować dotychczasową możliwość eksploatacji głównie żwiru i piasku rzecznego kwalifikują się jako oddziaływania o mało znaczących konsekwencjach. Etap realizacji Programu ISiW nie będzie w sposób istotny wpływać na gleby oraz prowadzenie gospodarki rolnej. Jedynie w bliskim sąsiedztwie prowadzonych prac, może ulec okresowemu zniszczeniu teren przeznaczony pod tymczasowe drogi dojazdowe, oraz teren pod samą budowę nowych obiektów (wały przeciwpowodziowe, zbiorniki retencyjne). Oddziaływania te ze względu na mały zasięg nie będą znaczące. Etap funkcjonowania Programu ISiW nie będzie bezpośrednio wpływał na jakość gleb ani na rolnictwo. Jest to związane z tym, że większość zadań planowanych do realizacji ma za zadanie utrzymanie obecnego stanu odwadniania terenu ODDZIAŁYWANIE NA KRAJOBRAZ Planowane działania nie będą powodowały znaczących zmian w krajobrazie w skali regionalnej. Lokalne potencjalne zmiany krajobrazu w wyniku realizacji Programu ISiW nastąpią w przypadku nowych obiektów Na obszarach przeznaczonych pod zbiorniki wodne, suche zbiorniki, poldery i wały przeciwpowodziowe nastąpią zmiany w istniejącym krajobrazie. Wśród grup zadań wymienionych w Programie ISiW największy wpływ na krajobraz mieć będzie budowa zbiorników 230

231 wodnych a w następnej kolejności innych urządzeń hydrotechnicznych i prac regulacyjnych w korytach rzecznych. Rozległość i charakter robót ziemnych w okresie budowy tych obiektów zasadniczo ogranicza wartości krajobrazowe obszaru terenów budowy i otoczenia. Wobec długiego cyklu decyzyjnego realizacji inwestycji hydrotechnicznych obszary przeznaczone pod przyszłe zbiorniki są zwykle już wcześniej miejscem intensywnej eksploatacji kruszywa co zmniejsza dość znacznie naturalne walory krajobrazu jeszcze przed rozpoczęciem budowy. W fazie realizacji w obszarze czaszy przyszłego zbiornika następuje koncentracja negatywnych oddziaływań, począwszy od likwidacji dotychczasowego użytkowania, rozbiórki obiektów budowlanych, oraz w większości usunięcia fragmentów dotychczasowych ekosystemów: leśnych, bagiennych, łąkowych oraz znajdujących się w różnych stadiach przejściowych zbiorowisk typowych dla krajobrazu dolin rzecznych (np. między zbiorowiskami szuwaru wielkoturzycowego i łąk zmiennowilgotnych). Zmiany wywołane rozległością prac ziemnych obejmujących posadowienie korpusu zapory i obwałowań, składowania gruntu i materiałów i obiektów zaplecza budowy obejmują również przyszłe tereny przywodne, a także rejony odtworzenia infrastruktury technicznej i zabudowy z terenu objętego przedsięwzięciem. Oddziaływanie związane będzie z koniecznością usunięcia istniejących drzew, siedlisk i gatunków oraz nawierzchni na znacznej powierzchni. Zniszczeniu ulegnąć mogą cenne siedliska i gatunki przyrodnicze. Zmianie ulegnie także ukształtowanie terenu w obrębie koryta rzek i potoków oraz w ich sąsiedztwie. O ile niektóre z wyżej wymienionych negatywnych czynników dotyczą także zbiorników suchych, to elementem zasadniczo ograniczającym trwale zmiany krajobrazu w tych przypadkach jest zachowanie w dnie zbiornika części ekosystemów przyrodniczych, w tym zbiorowisk łęgowych i olsów charakterystycznych dla dolin rzecznych co stwarza warunki jednorodności krajobrazowej z terenami sąsiednimi, mimo obecności elementów zakłócających. Z uwagi na wysokie walory odcinków dolin rzecznych i zachowanie ciągłości przyrodniczej, lokalizacja zbiorników suchych wydaje się najbardziej racjonalną dla utrzymania cech krajobrazu tych obszarów. Jakkolwiek uważa się, że zbiorniki wodne w krajobrazie istotnie podkreślają jego wartość i walory, to zbiorniki sztuczne tworzą oddziaływania o charakterze negatywnym jak i pozytywnym. Do istotnych oddziaływań negatywnych zalicza się: przegrodzenie doliny korpusem zapory, wahania stanów wody w zbiorniku, wały cofkowe i przeciwpowodziowe w obrębie płaskich, szerokich dolin i kotlin, utrata walorów krajobrazowych przełomowych odcinków rzek. Za oddziaływania pozytywne zbiorników retencyjnych na krajobraz uznaje się: uatrakcyjnienie panoram widokowych, wykorzystanie wałów przeciwpowodziowych jako terenów rekreacji. Zbiorniki retencyjne spowodują powstanie obszarów o dużym lustrze wody, zmieniając krajobraz na jeziorny. Budowa zbiorników retencyjnych, suchych zbiorników, polderów, związane jest z powstawaniem zapór i grobli bocznych, które przyczynią się do zmniejszenia walorów krajobrazowych. Umiarkowane zmiany krajobrazu spowoduje przebudowa, odbudowa i budowa wałów 231

232 przeciwpowodziowych ich rozmiary ulegną zwiększeniu, pojawią się obiekty nowe i zarastające cieki i kanały zostaną oczyszczone. W przypadku obiektów modernizowanych, w których modernizacja polegać będzie na remoncie zapór czołowych, bocznych oraz istniejących wałów przeciwpowodziowych spowodują niewielkie zmiany w krajobrazie poprawią estetykę krajobrazu. Zniszczone i zaniedbane obiekty hydrotechniczne wpływają negatywnie na estetykę krajobrazu. Dzięki przeprowadzonym pracom remontowym oraz konserwatorskim polegającym miedzy innymi na wykaszaniu i wycinaniu niewłaściwych gatunkowo roślin zmniejszy negatywne oddziaływanie obiektów na istniejący krajobraz. Ponadto prace związane z oczyszczaniem zbiorników wodnych z zanieczyszczeń opadających wraz z zawiesiną spowoduje poprawę walorów estetycznych istniejących zbiorników. Oczyszczanie zbiorników z nanosu zgromadzonego na dnie zbiornika spowoduje również ograniczenie możliwości wystąpienia intensywnych przemian biochemicznych, a w przypadku usunięcia zawiesiny zawierającej substancje organiczne, ograniczenie zjawiska eutrofizacji zbiorników wodnych, które znacznie obniża walory krajobrazowe. Generalnie działania inwestycyjne Programu ISiW nie będą miały oddziaływań o charakterze znaczącym. Natomiast w odniesieniu do walorów krajobrazu wpływ ten zaznaczać się będzie w jego najbliższym otoczeniu. W poniższym zestawieniu przedstawiono wyniki prognozy wystąpienia negatywnych oddziaływań na gleby w odniesieniu do poszczególnych pogrupowanych rodzajów zadań Programu ISiW. 232

233 Tabela 14 Wyniki prognozy wystąpienia negatywnych oddziaływań na gleby w odniesieniu do poszczególnych rodzajów przedsięwzięć Programu ISiW Lp. Nazwa grup przedsięwzięć Likwidacj a (zajęcie) gleb Przebudo wa gleb rozja wodna e Procesy degradacyjne fizyczne chemiczne i fizykochemiczne biologiczne denudacja zmiany gospodarki wodnej zubożenie zasobów próchnicy zubożenie składników pokarmowych zmiany wietrzenia i możliwość destrukcji minerałów niekorzystne zmiany drobnoustrojów biologiczne wypłycenie gleb Budowa zbiorników XX X XX XX XX X X X XX X retencyjnych 2. Budowa suchych zbiorników X X - - X X - - X - 3. Budowa polderów X *) - - X Modernizacja zapór X X Budowa wałów przeciwpowodziowych XX X XX - XX X X X XX X 6. Modernizacja wałów przeciwpowodziowych - X X - X X X X X Regulacja cieków X X XX XX XX X X X X X 8. Ubezpieczenie brzegów, X X X X X X X X X X stabilizacja dna 9. Budowa kanałów XX X X - XX X X X XX Budowa stopni wodnych X X X X X X Modernizacja stopni wodnych Retencja i kanalizacja wód 12. opadowych, budowa i modernizacja przepompowni 13. Przebudowa obiektów mostowych i przepustów Objaśnienia: - X X X X - - X X - X X - - X X X X X - X X X - X X X - X - 233

234 X nasilenie i zasięg negatywnych oddziaływań: X oddziaływania w rejonie przedsięwzięcia XX znaczne nasilone oddziaływania w rejonie i w sąsiedztwie przedsięwzięcia - nie wystąpi *) w okresach zalewów 234

235 Oceniając powyższe wyniki analizy oddziaływań zadań Programu ISiW na środowisko glebowe można stwierdzić zróżnicowany stopień i zasięg przewidywanych negatywnych zjawisk. Najbardziej znaczące oddziaływania mogą wystąpić w realizacji następujących przedsięwzięć: budowa zbiorników retencyjnych (należałoby odróżnić budowę dużych zbiorników oraz zbiorników małej retencji), budowa wałów przeciwpowodziowych, prowadząca do zawężenia drogi spływu wód i tym samym intensyfikacji ich przepływu, regulacja cieków, gdzie procesy fizyczne mogą wykraczać poza teren inwestycji, ubezpieczenie brzegów, stabilizacja dna i budowa przepompowni, z przewidywanym nieco mniejszym nasileniem oddziaływań, ponadto budowa kanałów i stopni wodnych, także mogąca istotnie zmieniać środowisko glebowe ODDZIAŁYWANIE NA POWIETRZE I KLIMAT Prognoza oddziaływania na powietrze Na etapie realizacji wszystkich zadań zdefiniowanych w ramach Programu ISiW nie przewiduje się negatywnych znaczących oddziaływań na powietrze atmosferyczne. Przewidywane negatywne oddziaływania związane z emisją spalin z pojazdów i maszyn będą bezpośrednie i chwilowe i po zakończeniu prac ustanie. Na etapie budowy może lokalnie, w krótkich okresach czasu dojść do zwiększonych emisji zanieczyszczeń atmosferycznych, w wyniku prac maszyn i urządzeń na placu budowy oraz transportu materiałów budowlanych i uzależnione będzie od rodzaju prowadzonych prac. Do atmosfery emitowane będą spaliny, zawierające takie związki chemiczne jak: tlenek węgla, tlenki azotu, tlenki siarki, węglowodory itp. Ilość emitowanych spalin uzależniona jest od rodzaju wykorzystywanego sprzętu oraz jakości wykorzystywanego paliwa. W przypadku sprzętu nowszej generacji, który wyposażony jest w katalizatory, emisja zanieczyszczeń zawartych w spalinach jest znacznie mniejsza. Wielkość emisji zanieczyszczeń do atmosfery uzależniona jest także od czasu pracy sprzętu oraz od panujących warunków atmosferycznych. Na wyznaczonych placach składowane będą materiały budowlane, gleba usunięta z terenów przeznaczonych pod budowę, a wykorzystywana później do formowania zapór i wałów. Na w/w placach składowane będą również odpady powstające w okresie budowy. Powstanie placów spowoduje zwiększenie zapylenia. Prace będą prowadzone na terenach otwartych co może wpływać negatywnie na tereny w najbliższym otoczeniu. Będą to jednak oddziaływania nieznaczące i okresowe i ustąpią po zakończeniu prac budowlanych lub modernizacyjnych. Oddziaływania te nie są normowane. Realizacja Programu ISiW nie będzie wpływała w sposób znaczący na jakość powietrza na podkarpaciu. Dotyczy to przede wszystkim etapu funkcjonowania. Po realizacji Programu ISiW nie przewiduje się negatywnych oddziaływań na jakość powietrza atmosferycznego. Realizacja Programu nie spowoduje istotnych ingerencji w potencjalne i rzeczywiste źródła zanieczyszczeń przemysłowych, komunikacyjnych, energetycznych, w tym źródeł niskiej emisji zanieczyszczeń do powietrza. Realizacja Programu nie spowoduje zmian w przemieszczeniach stref przemysłowych, poszczególnych zakładów, ścisłej zabudowy miejskiej, czy też układów komunikacyjnych, które aktualnie mają zasadniczy wpływ na jakość powietrza atmosferycznego w na tym ternie. Generalnie znaczna gęstość sieci rzecznej wpływa na większą wilgotność powietrza, jednak zadania Programu 235

236 ISiW nie zmieniają w sposób istotny stanu obecnego, zatem nie będą wpływały na lokalne zwiększenie lub zmniejszenie wilgotności powietrza. W przypadku zbiorników wodnych nieprawidłowa eksploatacja obiektów, nieprzeprowadzanie zabiegów konserwatorskich, oczyszczających może przyczynić się do wystąpienia zjawiska eutrofizacji zbiorników, czyli wystąpienia zakwitów ograniczających dostęp światła, czego konsekwencją będzie śniecie ryb i wymieranie organizmów wodnych. W przypadku wystąpienia takiego zjawiska w obiektach zaczną zachodzić niepożądane reakcje chemiczne, w efekcie których powstaną związki takie jak metan i siarkowodór. Obiekty te staną się wówczas uciążliwe zapachowo dla otoczenia. Prognoza oddziaływania na klimat Planowane działania nie będą wpływały na klimat, ze względu na charakter, nie wpływają na emisje zanieczyszczeń ani na zmiany wilgotności powietrza. Dotyczy to zarówno etapu budowy i funkcjonowania. Należy jednak podkreślić że Program ISiW odnosi się do obserwowanych zmian klimatu, objawiających się zwiększeniem częstotliwości zjawisk ekstremalnych, takich jak nawalne opady deszczu, huraganowe wiatry, itp. Zadania polegające na zwiększeniu stabilności wałów, ich podwyższeniu lub budowy nowych obwałowań zwiększają ochronę również w obliczu zjawisk ekstremalnych. Program ISiW obejmujący realizację planów zarządzania ryzykiem powodziowym, uwzględnia również przyszłe zmiany klimatyczne, ponieważ planowanie w ochronie przeciwpowodziowej, za Dyrektywą Powodziową, odbywać się będzie w sposób cykliczny, a dane z monitoringu hydrologiczno meteorologicznego będą w sposób ciągły wprowadzane do modelów hydrologicznych. Prognoza oddziaływania hałasu Etap realizacji będzie powodował chwilowe pogorszenie klimatu akustycznego w obrębie prowadzonych prac oraz wzdłuż dróg którymi będzie odbywał się transport maszyn, ludzi i materiałów. Będzie to oddziaływanie krótkotrwałe i lokalne. Etap funkcjonowania nie będzie powodował znaczącego wpływu na klimat akustyczny, ze względu na charakter planowanych zadań ODDZIAŁYWANIE NA WODY POWIERZCHNIOWE Oddziaływanie na etapie budowy Na etapie budowy nie przewiduje się wystąpienia znaczących negatywnych oddziaływań na środowisko wodne. Oddziaływania mogą dotyczyć możliwości przedostania się zanieczyszczeń do wód w wyniku wycieku paliw i innych substancji wykorzystywanych w czasie budowy. Prowadzenie prac w korycie rzek może powodować okresowo wzrost zmętnienia wody. Będzie to jednak oddziaływanie o charakterze lokalnym. W przypadku większych cieków zasięg zmętnienia może wynosić maksymalnie kilkaset metrów. W przypadku pozostałych cieków na terenie objętym Programem ISiW, na których planuje się ingerencję w koryto cieku, charakteryzujących się znacznie mniejszymi przepływami, oddziaływanie to będzie miało charakter lokalny, przy czym zmętnienie wody będzie utrzymywać się dłużej w przypadku wód wolno płynących. 236

237 Na etapie budowy planowanych przedsięwzięć nie wystąpi oddziaływanie na stan zasobów użytkowych wód powierzchniowych. Tabela 92 - Prognoza oddziaływania Programu ISiW na wody powierzchniowe etap budowy Działania Jakość wód Dynamika transportu rumowiska rzecznego Dynamika wód Zasoby wód Zmiana morfologii koryt CEL I. Przebudowa, odbudowa i budowa przeciwpowodziowych urządzeń technicznych 1.Przebudowa, odbudowa wałów przeciwpowodziowych X X X X X 2. Budowa nowych wałów przeciwpowodziowych X X X X X 3. Przebudowa, odbudowa jazów X 4. Budowa nowych jazów X 5. Przebudowa odbudowa zbiorników retencyjnych X X X 6. Budowa nowych zbiorników retencyjnych X X X 7. Przebudowa, odbudowa i budowa suchych zbiorników i polderów 8 A. Przebudowa i odbudowa cieków (regulacje) X X X X X X X X 8.B. Przebudowa, odbudowa i budowa kanałów i rowów w celu zapewnienia ich przepustowości X CEL II. Zwiększenie znaczenia naturalnych metod ochrony przeciwpowodziowej 9.Realizacja małej retencji wodnej oraz upowszechnianie i wdrażanie proekologicznych metod retencjonowania wody **** X brak oddziaływania - występuje oddziaływanie O znaczące pozytywne oddziaływanie X Oddziaływanie na etapie funkcjonowania Budowle hydrotechniczne wywierają znaczny wpływ na ekosystem rzeczny, ponieważ obiekty budowane na rzekach są elementami sztucznymi, które poza pewnymi wyjątkami (np. tamy bobrowe) w niezabudowanych korytach nie występują. Ponadto budowle piętrzące mogą powodować zaburzenia warunków przepływu i wywoływać zmiany transportu rumowiska, erozję i sedymentację. Spiętrzenie zwierciadła wody, jakie powodują budowle hydrotechniczne wywołuje częste zmiany hydrauliczne strumienia rzecznego oraz zmniejszenie intensywności pobierania tlenu z atmosfery. Należy podkreślić, ze wszelkie zadania inwestycyjne planowane do realizacji w ramach Programu ISiW będą wpływały na hydrologiczne warunki na zlewni Sanu, przy czym są to zmiany celowe, mające na celu kształtowanie odpływu w okresie wezbrań. Prognozy oddziaływania na warunki hydrologiczne dokonano analizując takie zjawiska jak: dynamika transportu rumowiska rzecznego, dynamika wód, a także zmiany morfologii koryt z zasobów wód. Analizowano również, czy przyjęte działania mogą wpływać na jakość wód. Oceniono czy prawdopodobne jest występowanie oddziaływań, bez rozróżniania na pozytywne lub negatywne. W szczególnych przypadkach oznaczono oddziaływania, które mogą mieć potencjalnie znaczące negatywne lub pozytywne oddziaływania. Wały przeciwpowodziowe Wały przeciwpowodziowe chronią obszar położony po ich stronie odpowietrznej. Obszar chroniony tymi wałami jest zdecydowanie mniejszy niż w przypadków wałów wiślanych i odrzańskich, na niektórych terenach występują siedliska wartościowe ze względu na bioróżnorodność. Celem 237

238 budowy/odbudowy wałów przeciwpowodziowych jest zawsze zapewnienie bezpieczeństwa przed powodzią terenów chronionych tymi wałami. Wały przeciwpowodziowe ograniczają możliwość występowania zalewów wód wpływając na dynamikę wód wezbraniowych i transport rumowiska rzecznego. Regulacje koryt cieków Koryta cieków są to naturalne niecki służące przeprowadzaniu nimi wody płynącej. Ich stan techniczny ma szczególnie duże znaczenie w przypadku wezbrań powodziowych. Dlatego też porządkowanie koryta właściwego oraz koryta wielkiej wody (w przypadku cieków obwałowanych jest to tzw. koryto wielkiej wody obejmujące zarówno koryto właściwe jak i międzywale) ma istotne znaczenie dla szybkiego i bezpiecznego spływu wezbranych wód a tym samym ograniczenia zagrożeń powodziowych dla terenów położonych w ich sąsiedztwie. Porządkowanie koryta wielkiej wody ma na celu przyspieszenie odpływu wpływa zatem na dynamikę przepływu. Inne budowle hydrotechniczne Inne budowle hydrotechniczne, w zależności od przeznaczenia zintensyfikują (przepusty) lub ograniczą (jazy) przepływ wody. Budowa zbiorników retencyjnych Utworzenie zbiorników wodnych poprzez przegrodzenie zaporą doliny rzecznej powoduje zmiany w reżimie hydrologicznym rzeki. Konsekwencją tego jest zmiana warunków środowiskowych. Podniesienie zwierciadła wody w rzece na górnym stanowisku stopnia wodnego oprócz głębokiego, lokalnego wyboju na dolnym stanowisku powoduje również rozmywanie długiego odcinka koryta oraz obniżenie jego dna, a z nim i zwierciadła wody. Przegrodzenie koryta rzeki sztuczną przegrodą powoduje zakłócenie równowagi dynamicznej koryta cieku, na skutek czego powstają dwa odmienne obszary o zróżnicowanych warunkach ruchu rumowiska. Zamulenie górnego stanowiska wpływa na znaczne ograniczenie przepustowości koryta rzecznego oraz prowadzi do powstawania odkładów rumowiska w postaci wysp. Dotychczasowy ekosystem potamiczny (wody płynące) przekształca się, w zależności od stopnia wymiany wody w ekosystem reolimniczny (zbiornik o częstej wymianie wody) lub limniczny (wody stojące). Początkowo nowo utworzony zbiornik może wpływać korzystnie na niektóre elementy jakości wody, w wyniku czego woda wypływająca ze zbiornika pod pewnymi względami posiada lepszą jakość, niż woda zasilająca zbiornik. W zależności od czynników, które kształtują procesy wewnątrz zbiornikowe jakość wody może ulec zmianie. Głównymi czynnikami wpływającymi na kształtowanie się jakości wody w zbiornikach są: Jakość wody zasilającej zbiornik w przypadku jakości wody dopływającej do zbiornika należy brać pod uwagę stężenia zanieczyszczeń, jednakże bardziej istotne jest określenie wielkości ładunków zanieczyszczeń obciążających zbiornik. Z punktu widzenia przemian kształtujących jakość wody, najbardziej istotne są obciążenia zbiornika ładunkami fosforu i 238

239 azotu, co skutkuje szybką eutrofizacją zbiornika, oraz stan sanitarny wód zasilających, co z jednej strony wspomaga przemiany materii, z drugiej zaś ogranicza możliwości wykorzystania zbiornika do zaopatrzenia w wodę i szeroko rozumianej rekreacji. Ilość wody dopływającej do zbiornika jest zmienna w czasie. Zmiana prędkości liniowej przepływającej wody skutkuje znacznym zwiększeniem czasu zatrzymania wody w zbiorniku. Czas retencji jest zależny od wielkości przepływu Jest on inny w czasie stanów niskich, inny w stanach normalnych, jeszcze inny w czasie stanów wysokich podczas wezbrań powodziowych. Od prędkości liniowej wody zależy zdolność transportowania do zbiornika zawiesin I rumoszu. Czas zatrzymania wody w zbiorniku ma on charakter obliczeniowy i zmienia się w czasie. Szczególne znaczenie ma czas zatrzymania w okresach najwyższych temperatur. W stanach ekstremalnych, a zwłaszcza w stanach wezbrań powodziowych, w zbiorniku powstają w sposób nagły warunki szczególne, odbiegające diametralnie od warunków przeciętnych, które występują w zbiorniku najdłużej. Warunki morfometryczne zbiornika na ogólnie rozumiane warunki morfometryczne zbiornika składają się: objętość czaszy zbiornika, powierzchnia lustra wody, długość i szerokość zbiornika, usytuowanie względem róży wiatrów, długość i rozwiniecie linii brzegowej, głębokość zbiornika w poszczególnych partiach. Elementy te wpływają na przepływ wody w zbiorniku, np. zasilają ruch turbulencyjny, bądź sprzyjają przepływowi laminarnemu, w ten sposób kształtują proces mieszania mas wody, zarówno pod wpływem wiatru jak i przepływu wody. Wpływa to na stosunki termiczno tlenowe, sprzyjając bądź ograniczając podział mas wodnych na warstwy zróżnicowane termicznie oraz pod względem zawartości tlenu. Jest to szczególnie ważne w okresie lata, z uwagi na możliwość występowania deficytów tlenowych. Ponadto warunki powodowane morfometrią misy zbiornika, wpływając na kształtowanie stosunków termiczno tlenowych, decydują o intensywności tlenowych procesów samooczyszczania wody, oraz o zdolności do odkładania zanieczyszczeń (w szczególności związków fosforu) I kumulowania ich w osadach dennych. Na warunki morfometryczne składają się także, między innymi nachylenie skarp brzegowych, udział płytkich i głębokich części zbiornika w jego ogólnej powierzchni. Ma to szczególne znaczenie w przypadku zbiornika wodnego piętrzącego wody rzeki (lub rzek) górskich, lub podgórskich, którego cechą jest asymetria powierzchni i głębokości. Wiążą się z tym wahania poziomu wody. Mogą one mieć zasięg od kilku (1-3 m) do kilkunastu (13 m np. zbiornik Solina) metrów, Wahania poziomu wody stanowią czynnik mający bardzo duże znaczenie z punktu widzenia jej jakości. Powodują bowiem naprzemienne zalewanie I odsłanianie znacznych powierzchni dna. Na odsłanianych powierzchniach dna przebiegają intensywnie procesy mineralizacji materii organicznej i nitryfikacji. Ponowne zalanie tych powierzchni powoduje spłukanie substancji biogennych do zbiornika. Ponadto z powodu zmiany poziomu wody w zbiorniku zaporowym nie wykształca się typowa dla ekosystemu limnicznego strefa litoralowa, najbardziej czynna biologicznie jeśli idzie o roślinność naczyniową oraz organizmy zwierzęce, bentosowe oraz ichtiofaunę. Zjawiskiem bardzo ważnym, mającym wpływ na jakość wody jest ichtio eutrofizacja, proces polegający na przyspieszeniu, w wyniku żerowania ryb, obiegu fosforu w ekosystemach wodnych. 239

240 Podkreśla się przy tym rolę poszczególnych gatunków ryb w tym procesie, zależną od intensywności, sposobu żerowania i rodzaju pokarmu. Kształtowanie i utrzymanie korzystnej dla funkcjonowania ekosystemu struktury populacji ryb z punktu widzenia jakości wody oraz hamowania procesu eutrofizacji, jest znacznie łatwiejsze w zbiornikach mniejszych, nie połączonych kanałami lub ciekami. Należy w tym miejscu podkreślić, że decyzje o sposobie zarybiania zbiorników powinny opierać się również na oddziaływaniu biomasy ryb na jakość środowiska i jego zmiany, w tym także jakość wody. Należy przyjąć koncepcję, że celem ochrony ichtiofauny jest umożliwienie formowania się naturalnych zespołów, zachowanie różnorodności gatunkowej oraz poprawa stanu ekosystemu, przy możliwie równoczesnej hodowli ryb do celów wędkarskich. Tabela 93 - Prognoza oddziaływania Programu ISiW na wody powierzchniowe etap funkcjonowania Działania Jakość wód Dynamika transportu rumowiska rzecznego Dynamika wód Zasoby wód Zmiana morfologii koryt CEL I. Przebudowa, odbudowa i budowa przeciwpowodziowych urządzeń technicznych 1.Przebudowa, odbudowa wałów przeciwpowodziowych X X X X X 2. Budowa nowych wałów przeciwpowodziowych X X 3. Przebudowa, odbudowa jazów X X X X X 4. Budowa nowych jazów 5. Przebudowa, odbudowa zbiorników retencyjnych X X X X X 6. Budowa nowych zbiorników retencyjnych ** 7. Przebudowa, odbudowa i budowa suchych zbiorników i polderów 8 A. Przebudowa i odbudowa cieków (regulacje) O X X O X 8.B. Przebudowa, odbudowa i budowa kanałów i rowów X X w celu zapewnienia ich przepustowości CEL II. Zwiększenie znaczenia naturalnych metod ochrony przeciwpowodziowej 9.Realizacja małej retencji wodnej oraz upowszechnianie i wdrażanie proekologicznych metod retencjonowania wody **** O X brak oddziaływania - występuje oddziaływanie O znaczące pozytywne oddziaływanie znaczące negatywne oddziaływanie budowa zbiorników retencyjnych na ciekach o niskiej jakości wód może prowadzić do ich pogorszenia **** w przypadku cieków o charakterze naturalnym możliwość zmiany klasyfikacji cieku jako silnie zmienione lub sztuczne części wód zaleca się dobór działań według wytycznych Ministra Środowiska Zasady dobrej praktyki w utrzymaniu rzek i potoków górskich, Warszawa 2005 r. *** zaleca się dobór działań według wytycznych Ministra Środowiska Zasady dobrej praktyki w utrzymaniu rzek i potoków górskich, Warszawa 2005 r ODDZIAŁYWANIE NA WODY PODZIEMNE Zasoby wód podziemnych są ważne przede wszystkim z puntu widzenia bezpośrednich potrzeb człowieka gospodarki komunalnej, a także potrzeb przemysłu spożywczego i farmaceutycznego. Uzytkowe poziomy wodonośne wystepuja na obszarze około 96% powierzchni kraju. Jednoczenie wody podziemne generalnie charakteryzują się dobrymi właściwościami fizyko **** 240

241 chemicznymi, długa i stabilną wydajnością ujęć, a także mniejsza wrazliwoscia na antropopresję niż wody powierzchniowe. Zjawisko sufozji Zjawisko sufozji zazwyczaj zostaje zapoczątkowane przebiciem hydraulicznym, które powoduje powstanie drogi filtracji. Ta uprzywilejowana droga filtracji powstaje tylko i wyłącznie wtedy, gdy mamy do czynienia z gruntami sufozyjnymi (tzn. podatnymi na sufozję). Zjwaisko to czasami ulega samozatrzymaniu, lecz wystepuje długotrwale powoduje rozluźnienie struktury materiału, co w efekcie powoduje powstanie tunelu, przez który są transportowane coraz to większe cząsteczki gruntu. Efekt ten jest zjawiskiem postępującym w kierunku strony odwodnej, aż do wydrążenia wyrwy prowadzącej do zniszczenia budowli hydrotechnicznej. Zjawisko to występuje głównie w gruntach sypkich, przede wszystkim w takich, których skład uziarnienia wykazuje brak niektórych frakcji. W zaporach ziemnych, ze względu na miejsce występowania w odniesieniu do korpusu rozróżnia się sufozję wewnętrzną, zewnętrzną i kontaktową. sufozja wewnętrzna trwa stosunkowo krótko przez pierwsze miesiące od chwili rozpoczęcia filtracji; ograniczenie tej formy sufozji uzyskuje się w trakcie budowy zapory przez odpowiednie zagęszczenie; sufozaj zewnetrzna występuje niezależnie od kierunku filtracji szdłuż górnej powierzchni swobodnego zwierciadła; zapobiega się jej przez zabudowę filtru w korpus zapory lub podłoże; sufozja kontaktowa wystepuje na styku warstw o zróżnicowanym uziarnieniu i powoduje wpłukanie cząstek w pory gruboziarnistego gruntu; ogranicza się ją przez dobór uziarnienia sąsiadujących ze sobą warstw. W przypadku znacznej różnicy średnic miarodajnych, jak to ma miejsce między elementem szczelnym a korpusem zapory, stosuje się filtry wielowarstwowe. Raport Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego z 1999 r. wymienia kilka przyczyn przerwań i uszkodzeń wałów w trakcie powodzi w dorzeczu Odry. Szczegóły wyglądają tak: 80% przerwań i uszkodzeń wałów nastąpiło w wyniu przelania się wody przez koronę; 8% w wyniku wystąpienia zjawiska sufozji i przecieków w podłożu; 5.7% w wyniku upłynnienia i zsuwów skarp z powodu ich nadmiernego nawodnienia; 4% w wyniku przecieku wody przy budowlach; 1% w wyniku celowego uszkodzenia wałów podczas działań ratowniczych. Oznacza to, że zjawisko sufozji nie jest znaczącym powodem występowania uszkodzeń na wałach w dorzeczu Odry i prawdopodobnie jest w przypadku wałów w dorzeczu Wisły ODDZIAŁYWANIE NA RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNĄ Wpływ na różnorodność biologiczną odniesiono przede wszystkim do obszarów objętych ochroną, jako najcenniejszych przyrodniczo rejonów. Szczególnie ważną rolę w ochronie różnorodności biologicznej odgrywają obszary sieci Natura Ważnym elementem zachowania różnorodności biologicznej jest również zachowanie powiązań ekologicznych miedzy obszarami cennymi przyrodniczo czyli tzw. korytarzy ekologicznych. Obszar objęty Programem, cenny pod względem przyrodniczo krajobrazowym objęty jest licznymi formami ochrony przyrody i krajobrazu, w związku z tym szereg zadań planowanych w ramach realizacji Programu ISiW będą zlokalizowane w obrębie lub sąsiedztwie obszarów 241

242 chronionych różnej rangi. Jednocześnie sieć rzek i cieków stanowi szlaki migracji zwierząt o różnej randze. Analizując wpływ na przyrodę na poziomie strategicznym, przyjęto założenie, że najcenniejsze elementy przyrody siedliska gatunków chronionych, krajobraz objęte są ochroną o różnej randze. Dlatego w ocenie uwzględniono przede wszystkim istniejące i projektowane formy ochrony analizując formalne możliwości realizacji na tych obszarach działań z zakresu ochrony przed powodzią. Oddzielną analizą objęto ichtiofaunę ze względu na silne powiazania ze środowiskiem wodnym oraz koniecznością zachowania ciągłości biologicznej. Oddziaływanie na obszary Natura 2000 omówiono w oddzielnym rozdziale Wpływ na obszary Natura 2000). Z jednej strony realizacja Programu ŚZMIUW wiąże się z koniecznością częściowego zajęcia niektórych typów siedlisk oraz spowoduje ograniczenia dla egzystencji niektórych gatunków roślin i zwierząt, a z drugiej stworzy nowe warunki do bytowania organizmów roślinnych i zwierzęcych. Obiekty hydrotechniczne (głównie zbiorniki wodne), które związane są z trwałym zalaniem obszarów powodują usunięcie istniejących siedlisk przyrodniczych na obszarze planowanego powstania zbiornika. Negatywny wpływ na bioróżnorodność rzeki występuje w przypadku zbiorników wodnych usytuowanych w korycie rzeki. Obiekty te wyposażone są w urządzenia piętrzące, które ograniczają swobodną migrację organizmów wodnych. Stworzenie bariery migracyjnej powoduje, że w przegrodzonych rzekach i potokach populacja gatunków typowych dla ryb rzecznych zostanie ograniczona, a pojawią się gatunki ryb wolnopłynących. Ponadto urządzenia piętrzące ograniczają swobodną migrację ryb oraz organizmów wodnych w górę rzeki, co uniemożliwia w okresie tarła stworzenie odpowiednich warunków rozrodu ryb. Zbiorniki retencyjne funkcjonują bez uwzględnienia naturalnej zmienności przepływów. Z punktu widzenia zachowania różnorodności biologicznej, zmienność przepływów w ciągu roku jest zjawiskiem pozytywnym. Występujące w rzekach wezbrania i niżówki warunkują zróżnicowanie biologiczne ekosystemów wodnych i od wód zależnych oraz decydują o ich prawidłowym funkcjonowaniu. Istotne zmiany reżimu hydrologicznego rzek, w wyniku realizacji zadań gospodarczych, zagrażają egzystencji wielu gatunków zwierząt i roślin, w tym chronionych Dyrektywą Siedliskową i Dyrektywą Ptasią. Z drugiej strony zbiorniki wodne oraz stopnie wodne z bogato rozwiniętą roślinnością brzegową tworzą nowe akweny wodne, atrakcyjne dla wielu nowych gatunków roślin i zwierząt. Spowoduje to zwiększenie populacji gatunków flory i fauny wodnej a także lądowej oraz zwiększy ich bioróżnorodność. W miejscach, gdzie nie występowały dotąd akweny wodne, powstaną odpowiednie warunki do bytowania nowych gatunków roślin, ptaków oraz innych zwierząt występujących w środowisku wodnym. W przypadku suchych zbiorników przeciwpowodziowych i polderów przepływ wody korytem rzeki jest swobodny i nie powoduje utrudnień w przepływie ryb oraz organizmów wodnych, Obiekty te nie wpływają zatem na bioróżnorodność rzek, cieków, na których są usytuowane, ani też nie przyczynią się do zmniejszenia różnorodności biologicznej okolicznych terenów, wpłynie jedynie na zachowanie siedlisk typowych dla obszarów zalewowych. Skutki środowiskowe regulacji i zabudowy potoków górskich opisano w opracowaniu Zasady dobrej praktyki w utrzymaniu rzek i potoków górskich. Opracowanie to jest zalecane do stosowania 242

243 przez Ministra Środowiska. Dla zespołu zwierząt charakterystycznych dla rzek żwirowych istotne jest też, aby okresowo wykorzystywać przestrzenie miedzy ziarnami żwiru. Zamulanie tych przestrzeni, wybetonowanie dna lub wcięcie się koryta do podłoża skalnego wyklucza możliwość ich przetrwania. Obecność nie zamulonego żwiru jest konieczna m. in.: dla przemieszczania się bezkręgowców wodnych, dla ustabilizowania wahań temperatury wody w zimie i w lecie, dla odbycia tarła ryb prądolubnych oraz dla skutecznego przezimowania ryb pod lodem. Wymiana wód gruntowych i powierzchniowych pomiędzy terasą zalewową a płynącą wodą w korycie jest uznawana za podstawowy czynnik wymiany biogenów w dolinie. Fala wezbraniowa jako zjawisko działające w poprzek koryta rzeki sprawia, że zmiany poziomu wód w rzece pozwalają wykorzystywać tereny zalane przez organizmy wodne, a tereny odsłonięte w korycie przez organizmy lądowe. Brak fali wezbraniowej rozlewającej się poza koryto niskiej wody prowadzi do ograniczenia składu i różnorodności gatunków roślin i zwierząt, których bytowanie jest w pewien sposób zależne od wylewów. Obudowa koryt szczelnymi żłobami kamienno betonowymi oraz uformowanie się przegłębionych koryt, których brzegi mogą być zatapiane przez wody wezbraniowe jedynie przy bardzo dużych, bardzo rzadko występujących przepływach, wywierają niekorzystny wpływ na ekosystemy rzek i den dolin. Ważnym elementem zapewnienia bioróżnorodności w dolinie rzecznej jest umożliwienie dostępu zwierząt do rzeki. Stosowane często skarpowanie brzegów o nachyleniu większym niż 1 : 2, z ich obrukowaniem praktycznie uniemożliwia skorzystanie z wodopoju lub przekraczanie rzeki przez większe zwierzęta. Odpowiednio zaprojektowane umocnienia oparte przede wszystkim na naturalnych materiałach, nachylenie skarp mniejsze niż 1:2 zminimalizuje negatywne oddziaływanie. Regulacja i prace utrzymaniowe, zwłaszcza wykonywane w obszarach chronionej przyrody często pogarszają stan ekosystemów wodnych i dolinowych są niedozwolone w świetle takich obowiązujących dokumentów jak Ramowa Dyrektywa Wodna, Program Natura 2000 oraz plany ochrony rezerwatów ustanowionych w międzywalu. Obowiązujące prawo dopuszcza ingerencje w stan chronionych ekosystemów, pod warunkiem, że ingerencja ta służy ważnym celom społecznym i jednocześnie brak jest możliwości osiągniecia tych celów sposobami nie zagrażającymi środowisku. Skutki środowiskowe regulacji to zubożenie tarlisk ryb, ograniczenie siedlisk lęgowych ptaków (łach piaszczystych i wysp) oraz przyspieszona erozja dna. W zależności od warunków i obecności siedlisk zastępczych w obszarze zalewowym straty w środowisku będą ograniczone do minimum Oddziaływanie na zwierzęta Wpływ inwestycji hydrotechnicznych na ekosystemy dolin rzecznych jest złożony i zależy od wielu czynników. Największy wpływ na faunę ma budowa zbiorników retencyjnych. Zależy on od głównych funkcji poszczególnych zbiorników, a wiec od tego czy pełnią one funkcje przeciwpowodziową, produkcji energii elektrycznej, retencjonowania wody pitnej, wody dla rolnictwa i przemysłu, czy rekreacji. Dodatkowo można wskazać na różnice we wpływie na siedliska fauny dolin rzecznych między suchymi zbiornikami a mokrymi. Główne negatywne skutki funkcjonowania zbiorników retencyjnych to zmniejszenie stabilności układów ekologicznych, spadek liczby gatunków 243

244 zwierząt (głównie ichtiofauny), zespołów i zbiorowisk roślinnych, które są miejscem bytowania i żerowania różnych gatunków zwierząt. Tworzenie nowych środowisk dla roślin i zwierząt jest pewną rekompensatą za negatywne zmiany w naturalnych ekosystemach dolin rzecznych. Nowe zbiorniki zwykle szybko zostają zasiedlone przez ptaki wodno błotne i w naszych warunkach jest to szczególnie cenne dla ptaków zatrzymujących się tu w czasie wędrówek, oraz na zimowanie. Niektóre zbiorniki stają się miejscem odbywania lęgów przez kaczki, gęsi, perkozy, mewy, rybitwy i inne ptaki wodno błotne. Ich lęgom sprzyja obecność wysp, zróżnicowanej rzeźby terenu w strefie cofki i co ważne jak najmniejsze zmiany poziomu wody w zbiorniku w okresie lęgów. Odwrotnie w okresie wędrówek okresowe zmiany poziomu wody z odsłanianiem fragmentów dna sprzyja bogactwu bezkręgowców żyjących w mule i żerowaniu na nich ptaków. Obserwuje się lokalny wzrost populacji nietoperzy dzięki ich możliwości żerowania na owadach, które mają swoje stadia larwalne w wodzie lub w osadach dennych. Okresowe zalewanie strefy cofki o zróżnicowanej rzeźbie terenu tworzy warunki rozrodu płazów (szczególnie jak nie dostaną się do tych małych oczek wodnych ryby mogące zjadać ikrę i kijanki). Na świecie jest już 78 ostoi terenów wodno błotnych (cennych dla przyrody) chronionych w ramach Konwencji Ramsar utworzonych na zbiornikach retencyjnych. W Polsce także na niektórych zbiornikach wyznaczono ostoje ptaków rangi europejskiej lub krajowej. Są to: Zbiornik Wonieść na rzece Samicy, uchodzący przez Kanał Woniecki do Obry, zbiornik Zalew Zegrzyński na Narwi, Zbiornik Jeziorsko na Warcie, Zbiornik Sulejowski na Pilicy, Zbiornik Jezioro Turawskie na Małej Panwi, Zbiornik Otmuchowski na Nysie Kłodzkiej, Zbiornik Głębinowski (Nysa) na Nysie Kłodzkiej, Zbiornik Świerklaniec na Brynicy, Zbiornik Mietków na Bystrzycy Wpływ na ichtiofaunę Ustalenia Programu ŚZMIUW dotyczą środowiska wodnego, dlatego w sposób szczególny uwzględniono wpływ na ichtiofaunę, jako podstawowego wskaźnika zmian zachodzących w środowisku wodnym. Wpływ budowy i odbudowy zbiorników retencyjnych Zbiorniki wodne usytuowane w korycie rzeki wyposażone są w urządzenia piętrzące, które przegradzając koryto rzeki ograniczają swobodny przepływ organizmów wodnych. Uniemożliwia to przepływ ryb w górę rzeki w okresie tarła, a co za tym idzie uniemożliwia im swobodne rozmnażanie. Odcięcie dostępu do tarlisk i miejsc rozwoju narybku, żerowisk, czy też miejsc zimowania w skrajnych przypadkach prowadzi do wymarcia populacji. Przegradzanie koryta rzeki powoduje również powstanie barier migracyjnych, które skutkują podziałem, rozdrobnieniem jednolitych populacji, co przyczynia się do powstania zagrożenia wyginięcia tych gatunków pod wpływem lokalnie działających czynników. Ponadto przegradzanie koryt rzeki powoduje zmniejszenie prędkości przepływu wody w rzekach I potokach, co powoduje zmianę składu populacji ryb z typowo rzecznych, prądolubnych gatunków ryb na gatunki ryb wolnopłynących. W przypadku zbiorników retencyjnych bocznych 244

245 oddziaływanie na środowisko wodne jest mniejsze, ponieważ pozwalają one na zachowanie ciągłości i integralności biologicznej cieku. Budowa skutecznych dobrze zaprojektowanych przepławek dla ryb rekompensuje skutki przegrodzenia rzeki. Poniżej w tabeli zestawiono typy oddziaływań dla budowy i odbudowy zbiorników retencyjnych. Tabela 94 - Typy oddziaływań w rejonie planowanej budowy i odbudowy zbiorników retencyjnych Akronim oddziaływania B.1. B.2. B.3. B.4. B.5. P.1. P.2. Oddziaływania Potencjalne skutki środowiskowe Gatunek/grupa gatunków/siedlisko Ryzyko przypadkowego skażenia wód substancjami niebezpiecznymi lub toksycznymi, których źródło mogą stanowić wycieki paliwa, smarów i olejów z maszyn i urządzeń budowlanych. Ryzyko wystąpienia skażenia wód w wyniku katastrofy w ruchu lądowym (przesuniecie linii brzegowej w kierunku istniejących dróg w pobliżu zbiorników) Ryzyko zanieczyszczenia wód i gleby poprzez przedostanie się do wody materiałów budowlanych lub środków stosowanych do zabezpieczenia lub konserwacji elementów konstrukcyjnych zapory i infrastruktury towarzyszącej Dewastacja tarlisk, miejsc podchowu narybku, żerowisk i kryjówek. Płoszące działanie hałasu oraz drgań gruntu, których źródłem będzie pracujący sprzęt ciężki. Zamulanie lub zapiaszczanie stanowisk żerowania i rozrodu zlokalizowanych poniżej zbiorników wskutek prowadzonych prac budowlanych. Wstrzymanie transportu materiału wleczonego i jego sedymentacja. Oddziaływanie bezpośrednie (B) Śmierć osobników/populacji zależnie od skali skażenia. Możliwa jest kumulacja części związków w osadach systemu rzecznego, w szczególności w miejscach sedymentacji, takich jak zamuliska (siedliska bytowania larw minoga strumieniowego) oraz odkładania się w szczelinach substratu żwirowo kamiennego, stanowiącego miejsce rozrodu i bytowania m.in. ryb łososiowatych. Śmierć osobników/populacji zależnie od skali skażenia. Możliwość kumulacji części związków na całym obszarze objętym inwestycją, oraz poniżej niej. Śmierć osobników/populacji zależnie od skali skażenia. Możliwa jest kumulacja części związków w osadach systemu rzecznego poniżej zapory czołowej, w szczególności w miejscach sedymentacji, takich jak zamuliska (siedliska bytowania larw minoga strumieniowego) oraz odkładania się w szczelinach substratu kamiennego, stanowiącego miejsce rozrodu i bytowania m.in. ryb łososiowatych. Zanik populacji, przebudowa zespołów ichtiofauny, polegająca na zastępowaniu gatunków o wysokich wymaganiach ekologicznych gatunkami eurytopowymi, będący skutkiem szeroko pojętych prac regulacyjnych (przekształcanie koryta rzeki, karczowanie zadrzewień, umacnianie skarp i dna). Okresowe zaprzestanie żerowania, przerwanie naturalnego cyklu wędrówek. Oddziaływanie powyższe jest istotne szczególnie w okresie przygotowania do zimowania lub tarła. Oddziaływania pośrednie (P) Zamulnie jest niebezpieczne jeżeli stężenie zawiesiny spowodowane pracami lub zrzutami wody przekracza przez dłuższy okres np. 10 dni lub więcej, 20 g zawiesiny w dm 3 wody. Szczególnie niebezpieczne jest duże stężenie zawiesiny w okresie rozwoju ikry ryb, do momentu wylęgu oraz podczas okresowych spadków zawartości tlenu rozpuszczonego w wodzie. Szczególnie narażone są gatunki składające ikrę na żwirze lub kamieniach, oraz wrażliwe na niedobory tlenowe. Odkładanie się materiału wleczonego na obszarze niecki zbiorników, w szczególności w okolicy zapory czołowej. Zamulenie fragmentów dna o charakterze kamienistym, żwirowym i piaszczystym skutkujące utratą siedlisk, żerowisk i Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów 245

246 P.3. P.4. P.5. Zmiana środowiska o charakterze lotycznym na lenityczne. Możliwość wystąpienia erozji dennej poniżej zapory Zwiększone ryzyko kolonizacji przez gatunki obce miejsc rozrodu. Rozkład organicznych składników sedymentów przy niskich przepływach może skutkować deficytem tlenowym i wystąpieniem zjawiska przyduchy. W wyniku zmiany większości parametrów środowiska wodnego nastąpi najprawdopodobniej całkowita przebudowa zespołów ichtiofauny polegająca na zastępowaniu gatunków o wysokich wymaganiach środowiskowych przez gatunki eurytopowi. W dalszej perspektywie nastąpi wzrost masy fitofilów limnofilnych (leszcz) skutkujący pogorszeniem jakości wody (naruszenie osadów dennych przez ten gatunek podczas żerowania i uwalnianie z sedymentów biogenów) oraz gatunków nie wskazujących preferencji w stosunku do typu wody (płoć, okoń), które migrując w odcinki lotyczne, zarówno położone poniżej jak i powyżej zbiornika w krótkim czasie opanowują stanowiska zajmowane przez gatunki reofilne. Erozja może prowadzić do spadku poziomu wód w rzece, tworzenia się zastoisk i w konsekwencji wzrostu temperatury wody, wskutek czego następuje przebudowa zespołów ichtiofauny, a w skrajnych wypadkach ich całkowity zanik na wybranych odcinkach cieku. Możliwość wprowadzenia gatunków obcych przez amatorów wędkarstwa, poprzez stosowanie żywych ryb jako przynęta oraz dzikie zarybianie. Oddziaływania skumulowane (S) S.1. Budowa i eksploatacja zbiornika Zwiększenie dostępności do rejonu inwestycji dla ludzi wzrost oddziaływań związanych z eksploatacją zasobów ryb oraz aktywnością rekreacyjną, np. niszczenie strefy ekotonu, wzruszenie osadów dennych, odprowadzanie zanieczyszczeń pochodzenia organicznego, wzrost zanieczyszczenia substancjami ropopochodnymi w wyniku wycieków olejów, smarów i paliw z parkowanych pojazdów. Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów Czas oddziaływania Rodzaj oddziaływania Bezpośrednie Pośrednie Tabela 95 - Oddziaływania bezpośrednie, pośrednie i skumulowane wpływajace na ichtiofaunę w rejonie planowanej budowy i odbudowy zbiorników retencyjnych Etap budowy Etap eksploatacji Etap likwidacji Łącznie B.1. o B.2. B.3. B.4. X o B.5. o X o o.1. P P.2. o o P o

247 Skumulowane P.4. o P.5. o S.1. o o X brak oddziaływania O oddziaływania nieistotne - oddziaływania istotne Wpływ budowy suchych zbiorników przeciwpowodziowych W przypadku budowy suchych zbiorników przeciwpowodziowych oddziaływanie na środowisko wodne w okresie eksploatacji jest mniejsze niż zbiorników retencyjnych, ponieważ pozwalają one na zachowanie ciągłości i integralności biologicznej cieku. Suche zbiorniki oraz podery zapełniają się wodą jedynie w przypadku wystąpienia fali wezbraniowej przekraczającej w przypadku zbiorników suchych poziom przepływu swobodnego, a w przypadku polderów przekroczenia poziomu wody powyżej poziomu przewałów zlokalizowanych na wałach przeciwpowodziowych, które umożliwiają swobodne przelewanie się wody powodziowej, a tym samym wpływają na obniżenie się kulminacji fali powodziowej. Oddziaływanie na środowisko (w tym ichtiofaunę) w okresie budowy zbiorników suchych jest podobne od oddziaływania w okresie budowy zbiorników retencyjnych. Poniżej w tabeli zestawiono typy oddziaływań dla budowy przeciwpowodziowych. suchych zbiorników Tabela 96 - Typy oddziaływań w rejonie planowanej budowy suchych zbiorników przeciwpowodziowych Akronim oddziaływania B.1. B.2. B.3. B.4. Oddziaływania Potencjalne skutki środowiskowe Gatunek/grupa gatunków/siedlisko Ryzyko przypadkowego skażenia wód substancjami niebezpiecznymi lub toksycznymi, których źródło mogą stanowić wycieki paliwa smarów i olejów z maszyn i urządzeń budowlanych. Ryzyko zanieczyszczenia wód i gleby poprzez przedostanie się do wody materiałów budowlanych lub środków stosowanych do zabezpieczania lub konserwacji elementów konstrukcyjnych zapory i infrastruktury towarzyszącej. Dewastacja tarlisk, miejsc podchowu narybku, żerowisk i kryjówek na ograniczonym obszarze (pod warunkiem rezygnacji prac regulacyjnych w niecce zbiornika). Płoszące działanie hałasu oraz drgań gruntu, których źródłem będzie pracujący sprzęt ciężki. Oddziaływanie bezpośrednie (B) Śmierć osobników/populacji zależnie od skali skażenia. Możliwa jest kumulacja części związków w osadach systemu rzecznego, w szczególności w miejscach sedymentacji, takich jak zamuliska (siedliska bytowania larw minoga strumieniowego) oraz odkładania się w szczelinach substratu żwirowo kamiennego, stanowiącego miejsce rozrodu i bytowania m.in. ryb łososiowatych. Śmierć osobników/populacji zależnie od skali skażenia. Możliwa jest kumulacja części związków w osadach systemu rzecznego, w szczególności w miejscach sedymentacji, takich jak zamuliska (siedliska bytowania larw minoga strumieniowego) oraz odkładania się w szczelinach substratu żwirowo kamiennego, stanowiącego miejsce rozrodu i bytowania m.in. ryb łososiowatych. Zanik populacji, przebudowa zespołów ichtiofauny, polegająca na zastępowaniu gatunków o wysokich wymaganiach ekologicznych gatunkami eurytopowymi (dotyczy obszaru niewiele wykraczającego poza obszar przeprowadzonej regulacji). Okresowe zaprzestanie żerowania, przerwanie naturalnego cyklu wędrówek. Oddziaływanie powyższe dotyczy szczególnie okresu 247 Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów. Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów. Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów. Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów.

248 P.1. Zamulenie lub zapiaszczenie stanowisk żerowania i rozrodu zlokalizowanych poniżej zbiornika wskutek prowadzonych prac budowlanych. przygotowania do zimowania lub tarła. Oddziaływania pośrednie (P) Zamulenie jest niebezpieczne, jeżeli stężenie zawiesiny spowodowane pracami lub zrzutami wody przekracza przez dłuższy czas okres np. 10 dni lub więcej, 20 g zawiesiny w dm 3 wody. Szczególnie niebezpieczne jest duże stężenie zawiesiny w okresie rozwoju ikty ryb, do momentu wylęgu oraz podczas okresowych spadków zawartości tlenu rozpuszczonego w wodzie. Szczególnie narażone są gatunki składające ikrę na żwirze lub kamieniach. Wszystkie występujące ryb i minogów gatunki Tabela 97 - Oddziaływania bezpośrednie, pośrednie i skumulowane wpływające na ichtiofaunę w rejonie planowanej budowy suchych zbiorników przeciwpowodziowych czas oddziaływania rodzaj oddziaływania Bezpośrednie B.1. B.2. Etap budowy Etap eksploatacji Etap likwidacji Łącznie Gatunki B.3. o B.4. o X o o Pośrednie P.1. X X brak oddziaływania O oddziaływania nieistotne - oddziaływania istotne Odbudowa i budowa wałów o Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów Budowa nowych wałów może być niekorzystna w aspekcie oddziaływania na ichtiofaunę wówczas, gdy wały oddzielają koryto rzeki od starorzeczy. Ograniczona zostaje ilość i dostęp do przyrzecznych środowisk, uzyskujących połączenie z głównym nurtem rzeki często dopiero podczas wylewów rzeki. Środowiskami takimi są starorzecza, a także zalewane nadrzeczne obszary. Jest to niekorzystne, ograniczające ilość dostępnych dla ichtiofauny siedlisk oddziaływanie powodujące, że szczególnie cenne stają się pozostające w międzywału starorzecza oraz poldery zalewowe. Ich obecność decyduje bowiem o możliwości zachowania wysokiej różnorodności gatunkowej zespołu ichtiofauny. Poniżej w tabeli zestawiono typy oddziaływań dla budowy i przebudowy wałów przeciwpowodziowych. Odbudowa i budowa wałów Budowa nowych wałów może być niekorzystna w aspekcie oddziaływania na ichtiofaunę wówczas, gdy wały oddzielają koryto rzeki od starorzeczy. Ograniczona zostaje ilość i dostęp do przyrzecznych środowisk, uzyskujących połączenie z głównym nurtem rzeki często dopiero podczas wylewów rzeki. Środowiskami takimi są starorzecza, a także zalewane nadrzeczne obszary. Jest to niekorzystne, ograniczające ilość dostępnych dla ichtiofauny siedlisk oddziaływanie powodujące, że szczególnie cenne stają się pozostające w międzywału starorzecza oraz poldery zalewowe. Ich obecność decyduje bowiem o możliwości zachowania wysokiej różnorodności gatunkowej zespołu ichtiofauny. Poniżej w tabeli zestawiono typy oddziaływań dla budowy i przebudowy wałów przeciwpowodziowych. 248

249 Akronim oddziaływania Tabela 98 - Typy oddziaływań w rejonie planowanej budowy i przebudowy wałów przeciwpowodziowych B.1. B.2. Oddziaływania Potencjalne skutki środowiskowe Gatunek/grupa gatunków/siedlisko Ryzyko przypadkowego skażenia wód substancjami niebezpiecznymi lub toksycznymi, których źródło mogą stanowić wycieki paliwa, smarów i olejów z maszyn i urządzeń budowlanych. Dewastacja tarlisk, miejsc podchowu narybku, żerowisk i kryjówek na znacznym obszarze zlewni B.3. Płoszące działanie hałasu oraz drgań gruntu, których źródłem będzie pracujący sprzęt ciężki P.1. Zamulenie lub zapiaszczenie stanowisk żerowania i rozrodu wskutek prowadzonych prac budowlanych. P.2. P.3. Przyspieszenie odpływu wód powodziowych ze zlewni. Wstrzymanie naturalnych procesów kształtujących dolinę rzeczną P.4. Utrata zdolności samooczyszczania się rzeki P.5. Zmiana termiki wody S.1. Budowa i eksploatacja Oddziaływanie bezpośrednie Śmierć osobników/populacji zależnie od skali skażenia. Możliwa jest kumulacja części związków w osadach systemu rzecznego, smarów i olejów z maszyn i urządzeń Zanik populacji, przebudowa zespołu ichtiofauny, polegająca na zastąpieniu gatunków o wysokich wymaganiach ekologicznych gatunkami eurytypowymi, będące skutkiem szeroko pojętych prac regulacyjnych (przekształcenie koryta rzeki, karczowanie zadrzewień, umacnianie skarp i dna). Okresowe zaprzestanie żerowania, przerwanie naturalnego cyklu wędrówek. Oddziaływanie powyższe dotyczy szczególnie okresu przygotowania do zimowania lub tarła. Oddziaływania pośrednie Zamulenie jest niebezpieczne, jeżeli stężenie zawiesiny spowodowane pracami lub zrzutami wody przekracza przez dłuższy okres np. 10 dni lub więcej, 20 g zawiesiny w dm 3 wody. Szczególnie niebezpieczne jest duże stężenie zawiesiny w okresie rozwoju ikry ryb, do momentu wylęgu oraz podczas okresowych spadków zawartości tlenu rozpuszczonego w wodzie. Szczególnie narażone są gatunki składające ikrę na żwirze lub kamieniach, oraz wrażliwe na niedobory tlenowe. Gwałtowana erozja koryta polegająca na wymywaniu osadów stanowiących miejsce bytowania larw minoga strumieniowego. Z uwagi na ograniczenie retencji wody w zlewni w wyniku regulacji mogą nastąpić znaczące niedobory wody, skutkujące wycofaniem się populacji na niższe partie cieków. Wstrzymanie procesów zmierzających do powstawania meandrów i starorzeczy, poprzez przeprowadzenie prac regulacyjnych spowoduje utratę potencjalnych miejsc rozrodu, żerowania i podchowu narybku. Wzrost stężenia zanieczyszczeń. W wyniku przeprowadzonej regulacji nastąpi znaczne skrócenie długości linii brzegowej oraz zawężenia strefy ekotonalnej, w więc miejsc, w których procesy samooczyszczania przebiegają najintensywniej. Likwidacja fragmentów zacienionych koryta poprzez wycinkę drzew i zakrzewień będzie sprzyjać wzrostowi temperatury wody i w konsekwencji spadkowi zawartości rozpuszczonego w niej tlenu. W efekcie doprowadzi do okresowego lub trwałego wycofania się gatunków o wysokich wymaganiach tlenowych, na rzecz gatunków pospolitych, o mniejszych wymaganiach w tym zakresie. Oddziaływania skumulowane Zwiększenie dostępności do rejonu inwestycji np. poprzez budowę dróg Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów. Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów Wszystkie występujące gatunki ryb i minogów Wszystkie występujące gatunki 249

250 tymczasowych nasilenie oddziaływań związanych z eksploatacją zasobów ryb. Dewastacja strefy ekotonu. ryb i minogów Tabela 99 - Oddziaływania bezpośrednie, pośrednie i skumulowane wpływające na ichtiofaunę w rejonie planowanej budowy i przebudowy wałów przeciwpowodziowych Czas oddziaływania Rodzaj oddziaływania Bezpośrednie B.1. B.2. B.3. P.1. Etap budowy Etap eksploatacji o Etap likwidacji Pośrednie P.2. o o P.3. o P.4. o Skumulowane S.1. o o X brak oddziaływania O oddziaływania nieistotne - oddziaływania istotne Wpływ regulacji i zabudowy poprzecznej cieków Łącznie Gatunki Wszystkie występujące obecnie gatunki ryb i minogów Skutki realizacji prac regulacyjnych przekroju podłużnego i poprzecznego koryta rzek, mogą mieć dwojaki charakter. W przypadku wykonania tych prac według zasady całkowitej regulacji małych rzek, tj. ciągłej regulacji i przebudowy całego odcinka od źródła do ujścia, skutki będą miały charakter negatywny dla ichtiofauny, prowadząc do zubożenia składu gatunkowego organizmów wodnych i ograniczenia funkcji ekologicznych rzeki. W przypadku ograniczenia prac do odcinkowego umocnienia brzegów tylko w miejscach wymagających ingerencji ze względu na zabezpieczenie istniejącej infrastruktury technicznej oraz zwiększenie skuteczności ochrony przeciwpowodziowej, negatywne skutki prac będą miały charakter wyłącznie lokalny i nie prowadziły będą do zmian na całym odcinku rzeki. Warunkiem ochrony przyrodniczych wartości ekosystemu rzeki i utrzymania ekologicznych funkcji jest bowiem zachowanie naturalnego zróżnicowania głębokości koryta i istniejących w nim przegłębień, zmienności nurtu przerzucającego się od jednego brzegu do drugiego i tworzącego sekwencję powtarzających się odcinków o spokojnym przepływie oraz odcinków o silnym przepływie (bystrzy). Dzięki temu pod wklęsłymi brzegami tworzą się głębokie rynny, zaś pod korzeniami umacniających je drzew miejsca schronienia dla ryb w tym osiągających duże rozmiary. Funkcje pełnione przez drzewa i krzewy umacniające brzeg, nie ograniczają się wyłącznie do zapewnienia kryjówek ichtiofauny. Na zawieszających się w wodzie korzeniach rozwijają się organizmy stanowiące pokarm dla ryb, zaś ocienianie lustra wody przeciwdziała jej nadmiernemu nagrzewaniu się. Ograniczenie prac do odcinkowego umocnienia brzegów tylko w miejscach wymagających ingerencji powinno być zatem rozwiązaniem preferowanym. Należy jednak podkreślić, że na obszarach wymagających bezwzględnej ochrony przeciwpowodziowej prace regulacyjne są podstawą zapewnienia bezpieczeństwa 250

251 przeciwpowodziowego, a ich utrzymanie ma istotne znaczenie dla poziomu bezpieczeństwa terenu otaczającego. W przypadku cieków, które będą dopiero regulowane zaleca się stosowanie proekologicznych metod umacniania brzegów np. w postaci palików z faszyną. Natomiast regulacja cieków o charakterze górskim powinna być skonfrontowana z zaleceniami Ministerstwa Środowiska zawartymi w opracowaniu pt.: Zasady dobrej praktyki w utrzymaniu rzek i potoków górskich, Warszawa 2005 r. Z chwilą usunięcia nadbrzeżnych zadrzewień i wyprofilowaniu brzegów w formie trapezów siedliska brzegowe jak również pełnione przez nie funkcje zanikają. Nie przeciwdziała temu tradycyjnie stosowane umocnienie brzegów narzutem kamiennym w siatce metalowej (gabionami), czy faszynowych płotkach. Pod umocnionymi tradycyjnym sposobem uregulowanymi brzegami brakuje bowiem wnęk zapewniających możliwość schronienia się rybom. Zmniejsza się także powierzchnia dna odpowiedniego dla żerowania ichtiofauny, a także odcięty zostaje dostęp do starorzeczy, w których znajdują się miejsca tarła oraz zimowania ryb. W konsekwencji prowadzi to do bardzo silnego spadku liczby gatunków ryb oraz ich liczebności. Aby powstrzymać proces przyspieszonego odpływu oraz erozji dna rzeki, wykonywane są w korycie betonowe stopnie. W przypadku wybudowania progów, poza okresami występowania wezbrań zalewających dolinę rzeki, zakłócona zostaje jej ciągłość ekologiczna oraz uniemożliwione migracje w górę rzeki większości gatunków ryb tworzących zespół ichtiofauny. Oddziałuje to negatywnie na cały ekosystem rzeki, prowadząc do bardzo silnego zmniejszenia bioróżnorodności ichtiofauny Wpływ na ornitofaunę Budowa i odbudowa zbiorników retencyjnych Budowa i odbudowa zbiorników retencyjnych powoduje usunięcie części żerowisk i siedlisk lęgowych na terenie inwestycji poprzez wycinkę drzew oraz utworzenie zalewu. Planowane inwestycje będą negatywnie wpływać na ptaki obecnie występujące w miejscu projektowanych zbiorników i w ich sąsiedztwie. Najbardziej znaczące oddziaływania związane są z fazą realizacji inwestycji (zniszczenie obecnych siedlisk, prace budowlane, napełnianie wodą). Powstanie zbiornika wodnego zmusi większość gatunków do przeniesienia się na inne tereny, a tylko niektóre z nich znajdą odpowiednie miejsca w pobliżu obecnie zajmowanych. Powstałe akweny wodne stopniowo będą zasiedlać ptaki wodno błotne. Należy się również spodziewać, że zbiorniki wodne staną się miejscem odpoczynku w trakcie migracji dla ptaków wodnych, jednak w większości będą to gatunki przelotne, dotychczas nie występujące na tym terenie. Budowa zbiorników suchych Budowa zbiorników suchych powoduje częściowe zniszczenie miejsc żerowania i lęgowisk dla ptaków, głównie przez wycinkę drzew i zarośli nadrzecznych, w tym łęgowych. Planowane inwestycje będą negatywnie wpływać na część ptaków obecnie występujących w miejscu projektowanych zbiorników i w ich sąsiedztwie. Utworzenie suchego zbiornika będzie pociągać za sobą konieczność regularnej eliminacji odtwarzających się zarośli wzdłuż cieków i tym samym spowoduje przeniesienie 251

252 się części gatunków obecnie występujących na siedliskach łęgowych na inne tereny. Siedliska rolnicze, zajmowane przez ptaki zostaną w większości zachowane. Wpływ regulacji i zabudowy poprzecznej cieków Prace towarzyszące regulacji koryta (usuwanie roślinności łęgowej) spowodują utratę miejsc lęgowych I utratę bazy pokarmowej. Dotyczy to w największym stopniu wycięcia drzew i krzewów rosnących wzdłuż koryta rzek. Należy się spodziewać że gatunki zmienią miejsca bytowania i żerowania na inne. Są to oddziaływania w większości nieodwracalne, wszędzie tam, gdzie regenerująca roślinność łęgowa będzie usuwana także po zakończeniu fazy budowy Oddziaływanie na rośliny Oddziaływanie na rośliny obiektów wdrażanych w poszczególnych etapach Programu ISiW występować będzie zarówno w czasie budowy obiektów jak i ich eksploatacji. Na etapie budowy oddziaływanie obiektów wynikać będzie z konieczności przeprowadzenia prac ziemnych związanych z usunięciem nawierzchni, co jest równoznaczne z likwidacją szaty roślinnej. Na etapie przygotowań do realizacji inwestycji należy zweryfikować teren pod kątem obecności cennych siedlisk, zwłaszcza pod katem nadrzecznej olszyny górskiej oraz bagiennych lasów olszowych ze względu na to, iż na terenach dolin rzecznych, na brzegach stawów, zbiorników wodnych oraz suchych wykształciły się bagienne lasy olszowe a na terenach górzystych występujących w południowej części zlewni Sanu wykształciła się przy potokach nadrzeczna olszyna górska. Mogą być zagrożone głównie siedliska wodne oraz siedliska nadrzeczne, do których należą siedliska wodno błotne, siedliska leśne, łąkowe, wilgotne i podmokłe. W wyniku prowadzonych prac ulegną zniszczeniu siedliska roślinne znajdujące się bezpośrednio w zasięgu przeprowadzanych prac budowlanych. W okresie budowy polderów oraz zbiorników suchych oddziaływanie na rośliny będzie związane z usuwaniem nawierzchni przeznaczonej pod budowę zbiorników, wałów, polderów i grobli otaczających suche zbiorniki wodne. W czasie eksploatacji takie obiekty nie będą miały negatywnego wpływu na środowisko naturalne. Jedyne negatywne oddziaływanie na rośliny wystąpi w okresie wzmożonych wezbrań powodziowych, w przypadku wystąpienia fali wezbraniowej. Zbiorniki suche zapełnione zostają w przypadku przekroczenia poziomu swobodnego odpływu rzeki. Natomiast poldery wykorzystywane są dopiero po wystąpieniu wody poza wały przeciwpowodziowe (po przelaniu się przez przewały). W pozostałych okresach wykorzystywane są jako pastwiska lub użytki rolne i nie wpływają negatywnie na rośliny. Okresowe zalewanie terenów nadbrzeżnych sprzyjać będzie rozwojowi roślin wilgotnolubnych oraz zachowaniu siedlisk nadrzecznych. W okresie funkcjonowania obiektów wykonanych w ramach realizacji Programu ISiW powodować będą podniesienie wód gruntowych poprzez opóźnianie ich odpływu do rzeki, co spowoduje zwiększenie wilgotności gleb na terenach, a co za tym idzie sprzyjać będzie poprawie warunków wegetacji roślin. Wystąpienie takiego zjawiska sprzyja rozwojowi lasów wilgotnych, do których należą nadrzeczne olszyny. Powstaną również nowe siedliska sprzyjające rozwojowi nowych gatunków roślin. Na terenach rolniczych podwyższenie poziomu wód gruntowych w miejscach gdzie zasoby wód gruntowych są nisko usytuowane, sprzyjać będzie łatwiejszemu dostępowi do wody roślin uprawnych, a co za tym idzie ich rozwojowi. 252

253 Wpływ na rośliny przeprowadzanych modernizacji uzależniony jest od zakresu prowadzonych prac. W przypadku przebudowy obiektów dojdzie do zniszczenia roślinności porastające wały, zbiorniki oraz znajdujące się w niewielkiej odległości od obiektów. W przypadku zbiorników wodnych w stale zalanej części zbiornika wykształcają się zespoły charakterystyczne dla wód stojących niż płynących. Częste odsłanianie i zakrywanie dużych fragmentów dna powoduje, że wykształcają się na nim zespoły roślinne tworzące pierwsze stadia sukcesyjne. Zmniejszenie prędkości przepływu wód po wpłynięciu ich do zbiornika poprawia warunki rozwoju roślin na głębokościach do ok. 2 m, oraz wpływa na zwiększenie ilości ryb. Zmiany reżimu hydrologicznego, które są wynikiem funkcjonowania zbiorników wodnych powodują zmiany ekosystemów powyżej i poniżej zapory. Powyżej zapory, na skutek gwałtownego i długotrwałego podniesienia poziomu wód gruntowych zamierają drzewa, szczególnie te starsze, następuje też wymiana gatunków drzew, krzewów i roślinności zielnej. Przy zbiornikach które utrzymują w miarę stały poziom piętrzenia oraz przy stopniach wodnych w glebie przyległych terenów dolinowych nie dochodzi do wymiany wód gruntowych i zawartego w glebie powietrza i do jego deficytów. Wpływa to negatywnie na zespoły roślinne rosnące na tym obszarze doliny. Poniżej zapory powodują przechodzenie lasów z łęgowych w grądy, łąk wilgotnych i zmiennowilgotnych w mniej cenne przyrodniczo bardziej suche, zanikanie torfowisk, starorzeczy, wchodzenie na tereny dolin konkurencyjnych gatunków roślin lepiej przystosowanych do suchych gleb czy zanik siedlisk nadających się do lęgów ptaków wodno błotnych. Suche zbiorniki przeciwpowodziowe mają zwykle mniej szkodliwy wpływ na ekosystemy dolin rzecznych niż mokre zbiorniki retencyjne. Suche zbiorniki w większości przypadków przepuszczają bez zmian wielkości przepływu odpowiadające stanom niskim i średnim i część stanów wysokich, dzięki czemu czasza zbiornika zalewana jest rzadko, dzięki czemu utrzymują się ekosystemy lądowe, mogą wytworzyć się w niej siedliska związane z okresowymi zalewami terenu. Znaczne ważniejsze jest nie zmienianie reżimu hydrologicznego przez większą część roku poniżej zbiornika. Znacznie mniejsza erozja denna, brak różnic temperatury w wodzie dopływającej do zbiornika i odpływającej z niej, itp Oddziaływanie na obszary Natura 2000 Znaczące negatywne oddziaływanie na obszar Natura 2000 zostało zdefiniowane w art. 3 ustawy OOŚ: rozumie się przez to oddziaływanie na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności działania mogące: a) pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, lub b) wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, lub c) pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami. Ramka 1 Ustawa o ochronie przyrody: zakaz podejmowania działań negatywnie oddziałujących na obszary Natura 2000 i warunki odstępstw od tego zakazu 253

254 Ramka 2 Zakaz pogarszania stanu siedlisk i zakłóceń w stosunku do gatunków oraz warunki odstępstw od tego zakazu w dyrektywie siedliskowej Oddziaływania skumulowane Art Zabrania się, z zastrzeżeniem art. 34, podejmowania działań mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności: 1) Pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000 lub 2) Wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, lub 3) Pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami. 2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do proponowanych obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty, znajdujących się na liście, o której mowa w art. 27 ust. 3 pkt 1 5, do czasu zatwierdzenia przez Komisję Europejską jako obszary mające znaczenie dla Wspólnoty i wyznaczenia ich jako specjalne obszary ochrony siedlisk. 3. Projekty polityk, strategii, planów i programów oraz zmian do takich dokumentów a także planowanie przedsięwzięcia, które mogą znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, a które nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub obszarów, o których mowa w ust. 2, lub nie wynikają z tej ochrony, wymagają przeprowadzenia odpowiedniej oceny oddziaływania na zasadach określonych w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Art Jeżeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwiązań alternatywnych, właściwy miejscowy regionalny dyrektor ochrony środowiska, a na obszarach morskich dyrektor właściwego urzędu morskiego, może zezwolić na realizację planu lub działań, mogących znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000 lub obszary znajdujące się na liście, o której mowa w art. 27 ust.3 pkt 1, zapewniając wykonanie kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura W przypadku gdy znaczące negatywne oddziaływanie dotyczy siedlisk i gatunków priorytetowych, zezwolenie, o którym mowa w ust.1, może zostać udzielone wyłącznie w celu: 1) ochrony zdrowia i życia ludzi; 2) zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego; 3) uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska przyrodniczego; 4) wynikających z koniecznych wymogów nadrzędnego interesu publicznego po uzyskaniu opinii Komisji Europejskiej. Art. 62 ust. 2 ustawy OOŚ i art. 6 (3) dyrektywy siedliskowej wymagają, aby odpowiednia Art.33 (2) Państwa Członkowskie podejmują odpowiednie działania w celu uniknięcia na specjalnych obszarach ochrony pogorszania stanu siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków jak również zakłócania funkcjonowania gatunków, dla których zostały wyznaczone takie obszary, o ile zakłócanie to może być znaczące w odniesieniu do celów niniejszej dyrektywy. (3) Każdy plan lub przedsięwzięcie, które nie jest bezpośrednio związane lub konieczne do zarządzania obszarem, ale które może w znaczący sposób oddziaływać na ten obszar, zarówno osobno, jak i w połączeniu z innymi planami lub przedsięwzięciami, podlega właściwej ocenie pod katem skutków dla danego obszaru z punktu widzenia celów ochrony obszaru. W świetle wniosków wynikających z oceny skutków dla obszaru oraz bez uszczerbku dla ust. 4, właściwe organy krajowe wyrażają zgodę na realizację planu lub przedsięwzięcia tylko po upewnieniu się, że nie wpłynie on niekorzystnie na integralność danego obszaru oraz, jeśli to stosowne, po zasięgnięciu opinii społeczeństwa. (4) Jeśli, pomimo negatywnej oceny skutków dla danego obszaru oraz przy braku rozwiązań alternatywnych, plan lub przedsięwzięcie musi mimo wszystko zostać zrealizowane ze względu na konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, Państwo Członkowskie stosuje wszystkie środki kompensujące konieczne do zapewnienia ochrony ogólnej spójności Natury O przyjętych środkach kompensujących Państwo Członkowskie informuje Komisję. 254

255 ocena oddziaływania przedsięwzięcia na sieć Natura 2000 została przeprowadzona nie tylko z uwzględnieniem potencjalnych skutków ocenianego przedsięwzięcia, ale również biorąc pod uwagę negatywne skutki mogące wyniknąć ze wspólnego oddziaływania z innymi planami lub przedsięwzięciami, których ocena bezpośrednio nie dotyczy. Dlatego też w momencie przeprowadzania oceny należy uwzględnić także ewentualne oddziaływania skumulowane. Oddziaływania skumulowane to te, które wynikają z połączonego działania skutków analizowanego przedsięwzięcia oraz skutków spowodowanych przez inne działania, występujące obecnie, dokonane w przeszłości bądź dające się logicznie przewidzieć w przyszłości. Znaczną część obszarów ochrony w ramach Natury 2000 stanowią cieki i zbiorniki wodne. Może to powodować istotne kolizje z działaniami proponowanymi w ramach Programu ISiW i utrudnienia w procesie przygotowania inwestycji, ze względu na konieczność stosowania art. 6 Dyrektywy Siedliskowej, w myśl którego dopuszcza się możliwość negatywnego oddziaływania na przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 jeżeli równolegle spełnione są dwa warunki: nie ma innej możliwości osiągnięcia założonego celu i istnieje imperatyw nadrzędnego interesu publicznego. Niezbędne jest również wykonanie kompensacji przyrodniczej, wyprzedzającej w stosunku do rozpoczęcia realizacji inwestycji. W przypadku zagrożenia siedlisk i gatunków priorytetowych, działania takie będą dodatkowo wymagały zgłoszenia do Komisji Europejskiej. Konieczna jest zatem analiza (często wymagająca również prowadzenia stosownych badań przyrodniczych) czy planowane działania w obrębie obszaru Natura 2000 (lub w jego sąsiedztwie) nie będzie znacząco wpływać na przedmiot ochrony danego obszaru i czy nie wpłynie na jego integralność lub spójność sieci, co w przypadku układu hydrograficznego jest szczególnie istotne. Podręcznik metodyczny Natura 2000 a gospodarka wodna wydany przez Ministerstwo Środowiska wymienia następujące przedsięwzięcia związane z gospodarką wodną, które mogą mieć istotny wpływ na obszary Natura 2000: zapory i stopnie wodne, mała retencja, regulacja rzek i potoków, wały i poldery przeciwpowodziowe, oczyszczanie i utrzymanie koryt rzecznych, oczyszczalnie ścieków, stawy rybne, ujęcia wód. Realizacja zadań przedstawionych w Programie ISiW będzie z jednej strony wymagała technicznej ingerencji w obszary cenne przyrodniczo, której skutki winny być minimalizowane na etapie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach i ewentualnie kompensowana. Z drugiej strony skuteczniejsza ochrona przed powodzią tych cennych obszarów będzie korzystna, z punktu widzenia ograniczenia ryzyka katastrofy ekologicznej związanej z przejściem fali powodziowej, w tym przez zakłady stwarzające zagrożenie poważną awarią przemysłową, tereny przemysłowe oraz obiekty komunalne. Optymalne rozwiązanie problemów ochrony przeciwpowodziowej, uwzgledniające rozwój zrównoważony, w tym zachowanie sieci obszarów Natura 2000 i ciągłości korytarzy ekologicznych wymaga odpowiedniego skoordynowania działań planistyczno programowych na szczeblu krajowym 255

256 i regionalnym. Dotyczy to przede wszystkim skorelowania treści zawartych w ustaleniach współzależnych dokumentów, które winny być opracowane przed 2016 rokiem: planów ochrony przeciwpowodziowej oraz przeciwdziałania skutkom suszy na obszarze kraju z uwzględnieniem podziału na obszary dorzecza, planów zarządzania ryzykiem powodziowym, następnej edycji planów gospodarowania wodami w dorzeczach, warunków korzystania z wód regionu wodnego, planów ochronnych (lub planów działań ochronnych) obszarów Natura 2000 wymienionych w tabeli poniżej. Większość wymienionych wyżej opracowań wymaga przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Na etapie opracowywania tych dokumentów powinny nastąpić uściślenia sposobów rozwiązywania problemu ochrony przed powodzią z uwzględnieniem wymogów ochrony środowiska. Potencjalne typy oddziaływań inwestycji proponowanych w ramach Progranu ŚZMIUW na obszary Natura Przerwanie ciągłości korytarza ekologicznego lub pogorszenie jego funkcji. Zmiany reżimu hydrologicznego rzek poniżej. Zmiany warunków siedliskowych w korycie i dolinie w efekcie przekształcenie siedlisk. Zmiana warunków bytowych organizmów związanych z siedliskami wodnymi i wodno ladowymi. Ubytek siedlisk w wyniku zalania wodą. Ograniczenie obszarów zalewowych. Okresowe zmętnienie wody. Możliwość uwolnienia zanieczyszczeń występujących w osadach dennych. Zmiany stosunków wodnych w dolinie rzeki (poniżej); w przypadku zbiorników retencyjnych również powyżej. Proponowane działania w przypadku wpływu na obszary Natura 2000 Zbiorniki retencyjne: Projektowanie zbiorników suchych, napełnianych wodą tylko w okresie większych wezbrań. Jeśli brak takiej możliwości to: dostosowanie instrukcji gospodarowania wodą zbiornika do naturalnego reżimu hydrologicznego cieku; prawidłowe zaprojektowanie przepławek dla ryb (uwzględniające migrację w górę i w dół rzeki). Regulacje cieków: Zachowanie łęgów w dolinie oraz innych cennych siedlisk, tam gdzie jest to możliwe. Maksymalne ograniczenie nowych regulacji odcinków rzeki. Ograniczenie prac związanych z prostowaniem koryta, dążąc do zapewnienia dynamicznej równowagi cieku naturalnego. Zaprojektowanie i wykonanie oczyszczania koryta z uwzględnieniem podstawowych procesów funkcjonowania środowiska rzecznego. Przy regulacji rzek i potoków górskich stosować Zasady dobrej praktyki w utrzymaniu rzek i potoków górskich Ministerstwo Środowiska, 2005 r. Budowa i przebudowa wałów: 256

257 Maksymalne ograniczenie budowy nowych obwałowań. Lokalizowanie wału w maksymalnym oddaleniu od koryta cieku. Pozostawianie starorzeczy i lasów zalewowych w obrębie międzywala. Ogólnie: Wprowadzenie ograniczeń czasowych prowadzenia robót, niezbędnych dla ochrony korytarzy migracyjnych, tarlisk, lęgów. Ograniczenie powierzchni siedlisk przyrodniczych, które mogą ulec zniszczeniu w czasie prowadzenia robót. Stosować się do zaleceń minimalizacji szkód przyrodniczych zawartych w opracowaniu Natura 2000 a gospodarka wodna, Ministerstwo Środowiska 2009 r. W ZAŁĄCZNIKU 10 I 11. PRZEDSTAWIONO OCENĘ ODDZIAŁYWANIA ZADAŃ PROGRAMU ISIW NA OBSZARY NATURA 2000 ORAZ OCENĘ POTENCJALNEGO ODDZIAŁYWANIA ZADAŃ PROGRAMU NA RYBY WYBRANYCH OBSZARÓW NATURA ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI I DOBRA MATERIALNE Etap realizacji Programu ISiW może lokalnie i przejściowo wpływać na pogorszenie warunków życia ludzi, przede wszystkim w związku z pracami budowlanymi oraz transportem urządzeń, maszyn i materiałów. W przypadku planowanych obiektów, które usytuowane będą w niewielkiej odległości od miejsc zamieszkania, mieszkańcy mogą być narażeni na uciążliwości związane ze zwiększoną emisją hałasu związanego z pracą ciężkiego sprzętu budowlanego, z emisją zanieczyszczeń pochodzących z tych urządzeń oraz z emisją pyłów z placów składowych, na których składowane są materiały budowlane, gleba pochodząca z wykopów oraz odpady powstające podczas budowy. Niezorganizowana emisja zanieczyszczeń zawartych w spalinach będzie emisją nieznaczną. Oddziaływania te będą miały charakter lokalny oddziaływać będą bezpośrednio głównie na sąsiedztwo prowadzonych robót oraz sąsiedztwo okresowo bardziej obciążonych dróg oraz miejsc poboru kruszywa. Oddziaływania te będą krótkookresowe i z tego względu nie będą oddziaływaniami znaczącymi. W przypadku obiektów zlokalizowanych w znacznej odległości od budynków mieszkalnych budowa obiektów nie będzie wpływała na zdrowie ludzi. Potencjalne straty gospodarcze związane z przedmiotem niniejszej prognozy spowodowane będą siłami natury, a nie budową samego systemu przeciwpowodziowego. Realizacja Programu ISiW, zakładającego poprawę sprawności ochrony przeciwpowodziowej wpływać będzie na zwiększenie bezpieczeństwa funkcjonowania obiektów infrastruktury technicznej, a co za tym idzie, ograniczać możliwość powstania znaczących szkód materialnych (również zagrożenia życia i zdrowia ludzi), a także szkód ekologicznych. Wśród najważniejszych zagrożeń wymienić można: zalanie ważnych ujęć wód może skutkować długotrwałym skażeniem i brakiem dostępu do wody mieszkańców tych terenów; przejście fali powodziowej przez tereny oczyszczalni ścieków, składowiska odpadów może spowodować ogromne szkody ekologiczne, w tym również w obrębie obszarów Natura 2000; 257

258 zalanie głównych punków zasilania w energie elektryczną może spowodować przerwy w dostawie prądu, a co za tym idzie, również ogromne straty w gospodarce i szkody w środowisku; zniszczenie gęstej sieci powiązań transportowych (drogi i sieci kolejowe). Suche zbiorniki w okresie powodzi redukowały będą fale powodziowe na rzekach poniżej zbiorników, co zwiększy zabezpieczenie przeciwpowodziowe dolin rzek. Realizacja Programu ISiW zwiększy poczucie bezpieczeństwa wśród mieszkańców i zminimalizuje ewentualne straty powodziowe, które można podzielić na następujące kategorie: Tabela Straty materialne Bezpośrednie Szkody majątkowe (majątek prywatny i komunalny): budynki, ich zawartość, Straty publiczne, w tym szkody związane z infrastrukturą komunalną, budynkami publicznymi i obiektami publicznymi (szkoły, szpitale, obiekty samorządowe), Szkody w rolnictwie (strata produkcji netto, strata inwentarza), Szkody poniesione w związku z działalnością handlową lub gospodarczą: budynki ich zawartość, Straty gruntów Pośrednie Straty związane z prowadzoną działalnością gospodarczą (np. straty produkcji), Straty wynikające z przerwania zwykłej działalności handlowej, Przekwaterowania i zakwaterowania tymczasowe, Dodatkowe koszty zasilania w energię elektryczną i podstawowe zasoby, Zmiana w organizacji ruchu i związane z tym utrudnienia Tabela 15 Straty niematerialne Bezpośrednie Zniszczenia obiektów zabytkowych, dzieł sztuki, archiwów itp. i utrata wartości z tym związanych, Straty w środowisku naturalnym (uwolnienie zanieczyszczeń Pośrednie Stres, depresje, choroby pochodne a nawet utrata życia, Straty powodziowe, mimo, że dotkliwie odczuwane przez społeczności zamieszkujące doliny rzek są trudne do oszacowania. Nierzadko dane w tym zakresie są możliwe do uzyskania wiele miesięcy po wydarzeniach, kiedy większość bezpośrednich strat materialnych w obiektach i infrastrukturze oraz strat pośrednich (np. strat produkcji) jest zidentyfikowana i wyceniona. Nawet wtedy nie wszystkie aspekty strat zostają uwzględnione i jak np. nie są uwzględnione straty związane z przeżytym przez powodzian stresem. Realizacja zadań ujętych w Programie ISiW zapobiegnie w pierwszym rzędzie wyżej wymienionym skutkom i przyczyni się w istotny sposób do ochrony życia i zdrowia ludzi, poprawy ich bezpieczeństwa, a także do ochrony ich mienia. Jest to tym ważniejsze, że znaczna część życia społeczno gospodarczego, a w tym osadnictwo skupia się w dolinach rzek i potoków. W związku z powyższym w pierwszym rzędzie przeanalizowano pozytywne dla ludzi przewidywane, znaczące oddziaływania uznając, że konsekwencje te będą wielokrotnie przeważać nad konsekwencjami negatywnymi, a więc uciążliwościami budowy lub eksploatacji obiektów ochrony przeciwpowodziowej. 258

259 11.8 ODDZIAŁYWANIE NA KRAJOBRAZ Budowle hydrotechniczne lub ich części mogą stać się czynnikiem negatywnie wpływającym na walory krajobrazowe. Często bywa tak, że wpływ, szczególnie dużych budowli, wkracza daleko poza zasieg ich konstrukcji. Tego typu wpływ wywołuje zmiany w krajobrazie nieporównywalnie większe niż forma samej budowli. Pod określeniem właściwości krajobrazowe obiektów wodnych należy rozumieć sumę relacji, jakimi charakteryzują się następujące czynniki oddziaływania na krajobraz: forma architektoniczna bidowli wodnych, poziomy wody i charakter strumienia przepływu, ukształtowanie koryt cieków i rodzaje gleby i gruntu w dolinie, roślinność. Budowle małe i duże są i będą nieodłącznym elementem zagospodarowania terenu. Małe budowle wodne nogą być dobrze dostosowane do otoczenia i podkreślać walory krajobrazu. Duże budowle wodne zmieniają obraz doliny i nie dadzą się wkomponować w otoczenie. Można natomiast próbować harmonizować je z otoiczeniem lub tworzyć poprzez ich estetykę nowy byt architektoniczny ODDZIAŁYWANIE NA ZABYTKI Na etapie budowy planowanych przedsięwzięć mogą zaistnieć odziaływania związane ze zmianami użytkowania gruntów oraz z potencjalnymi, fizycznymi uszkodzeniami obiektów budowlanych lub z ich likwidacją. Jednakże zdecydowana większość zabytków to zabytki punktowe ich ochronę powinna zapewniać procedura oceny oddziaływania na środowisko wykonywanych dla wybranych przedsięwzięć realizowanych w ramach Programu ISiW. Obiekty zrealizowane w ramach Programu ŚZMIUW : zbiorniki retencyjne, suche zbiorniki przeciwpowodziowe, poldery, wały przeciwpowodziowe oraz regulacja koryt rzek i ich udrożnienie, których zadaniem będzie ochrona przeciwpowodziowa oddziaływać będą pośrednio na zabytki, poprzez ochronę ich w czasie powodzi. W przypadku zabytków, podobnie jak ludności i dóbr materialnych istotniejszą konsekwencją realizacji zadań przeciwpowodziowych jest ich ochrona, a więc efekty pozytywne niż oddziaływania negatywne, w pierwszym rzędzie etapu budowy. 259

260 SYNTEZA PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA WSZYSTKIE KOMPONENTY ŚRODOWISKA GRUPA ZADAŃ budowa zbiorników retencyjnych budowa suchych zbiorników budowa polderów modernizacja zapór Tabela Charakter oddziaływań negatywnych w trakcie realizacji zadań określonych w Programie ISiW różnorodność biologiczna StB StB StB StB ludzie zwierzęta rośliny wody powietrze 1) St, B 1) St, B 1) St, B budowa wałów przeciwpowodziowych StB - modernizacja wałów przeciwpowodziowych regulacja cieków ubezpieczenie brzegów, stabilizacja dna budowa kanałów budowa stopni wodnych modernizacja stopni wodnych retencja i kanalizacja wód opadowych oraz budowa i modernizacja przepompowni ChB StB ChB StB ChB StB - ChB StB ChB StB StP StB Ch, B /St, B Ch, P powierzchnia ziemi St, B StB / Ch, P St, B StB StB StB StP 11) Ch, St B Ch, B /Ch Ch, B Ch, P St, B krajobraz klimat zasoby naturaln e 6) Ch, B Ch, P St, B zabytki dobra materialn e 9) St, B St, B 6) Ch, B Ch, P ) Ch, B Ch, P Ch, P - - Ch, P Ch, P StB - ChB StB Ch, B Ch, P StB StP ChB StB StP StB StP StB StP StB StP St, P - - ChB StB StP ChB StB StP ChB StB StP ChB StB ChB StB ChB StB StP ChB StB StP StB StP tb tb Ch, B /St, B Ch, B /St, B Ch, B /St, B SCh, B /St, B SCh, B /St, B Ch, P 4) St, B Ch, B Ch, P - - Ch, P 5) St, B Ch, B Ch, P 7) St, B ) Ch, B - St, B Ch, P - Ch, B Ch, P Ch, P St, B Ch, B Ch, P Ch, B - St, B Ch, P - - Ch, P Ch, P - - Ch, P ) Ch, P - - /Ch, B Ch, P Ch, B - Ch, P ) Ch, P 260

261 przebudowa obiektów mostowych i - 3) CCh, B Ch, P ChB przepustów hb /Ch, B Wyjaśnienia do symboli ujętych w Tabeli: Ch chwilowe St stałe B bezpośrednie P pośrenie Nie wszystkie rubryki muszą być wypełnione, tylko te, które mają związek przyczyna / skutek Identyfikacje równoczesne np.: Ch, B, St, P. Ch, P - - Ch, P

262 KOMENTARZE DO POWYŻSZEJ TABELI: 1) Budowa zbiorników retencyjnych lub zbiorników suchych często wiąże się z wysiedleniem na stałe ludzi i jest to bezpośrednia konsekwencja realizacja takich przedsięwzięć. 2) Budowa nowych sieci kanalizacji opadowej oraz towarzyszących obiektów inżynierskich jak zbiorniki retencyjne i przepompownie jest okresowo uciązliwa dla okolicznych mieszkańców poprzez hałas, pylenie, przejazd pojazdów budowy. Po zakończeniu prac budowlanych uciążliwości te przestają istnieć. 3) Przebudowa obiektów mostowych lub dużych przepustów wiąże się z przerwaniem łączności drogowej pomiędzy brzegami cieku, co jest w tym okresie uciążliwością dla okolicznych mieszkańców, a czasami dla użytkowników drogi spoza tego terenu. Po zrealizowaniu nowej przeprawy powraca możliwość komunikacji pomiędzy terenami po obu stronach cieku. 4), 5) Budowane nowe wały przeciwpowodziowe lub prace regulacyjne na ciekach wymagające wyjścia z robotami poza obszar bezpośrednio przyległy do linii brzegowej, np. korekta przebiegu koryta cieku jest ingerencją i to nieodwracalną w powierzchnię ziemi poprzez jej zajecie pod wały lub zajęcie pod nowy odcinek koryta cieku, przy równoczesnym pozostawieniu dotychczasowego koryta cieku dla ewentualnej jego rehabilitacji przyrodniczej. 6) Prace budowlane związane z przygotowaniem czaszy zbiornika, budową korpusu zapory, budową nowych odcinków dróg i infrastruktury technicznej wiążą się z mocną ingerencją w lokalny krajobraz poprzez okresowe wprowadzenie całkowicie nowych i obcych elementów jak maszyny budowlane, drogi technologiczne, zwałowiska ziemi, place wraz z obiektami zaplecza budowy, wytwórnie masy betonowej i kruszywa itd. W zależności od skali przedsięwzięcia, konstrukcji korpusu zapory, rozwiązań elementów hydrotechnicznych różna będzie skala chwilowych oddziaływań na lokalny krajobraz. W przypadku suchych zbiorników skala oddziaływań będzie o wiele mniejsza niż w wyniku budowy zbiorników retencyjnych szczególnie dużych, a okres oddziaływania będzie tylko w trakcie prac budowlanych. 7) Budowa wałów przeciwpowodziowych powodować będzie odcięcie okolicznej ludności od źródła naturalnych zasobów żwiru z koryta rzeki. Jednak skutki takie będą wyłącznie tam gdzie dopuszczona była eksploatacja żwiru z koryta cieku. 8) Regulacja cieków związana z korekcją progową lub korektą przebiegu koryta spowoduje, że dotychczasowe złoża żwiru lub piasku zostaną odcięte od możliwości ich eksploatacji przez okoliczną ludność pod takimi samymi warunkami ja omówiono w pkt. 7). 9) Realizacja zbiorników retencyjnych może się wiązać z koniecznością przeniesienia zabytków dotychczas zlokalizowanych w czaszy zbiornika poza ten obszar. Mimo ich przeniesienia z pełnym zachowaniem warunków technicznych zapewniających nieuszkodzenie, to sam fakt nowej lokalizacji powoduje zniszczenie kontekstu krajobrazowego dotychczasowej lokalizacji, co nie znaczy, że w nowej lokalizacji zabytki te nie nabiorą nowego znaczenia w krajobrazie. 10) Realizacja wszelkich prac budowlanych, związanych z nowymi ciągami kanalizacyjnymi i obiektami towarzyszącymi może wiązać się z koniecznością korekty przebiegu tras innych sieci infrastruktury technicznej. 11) Charakter potencjalnych, lecz niewielkich negatywnych oddziaływań zależeć będzie od typu polderu. Chrakter stały dla polderów strowanych, natomiast charakter chwilowy dla polderów przepływowych. 262

263 GRUPA ZADAŃ różnorodność biologiczna Tabela Charakter oddziaływań pozytywnych po zrealizowaniu zadań określonych w Programie ISiW ludzie zwierzęta rośliny wody powietrze powierzch nia ziemi krajobraz klimat zasoby natural ne zabytki dobra materialne budowa zbiorników retencyjnych DP 11) 1) D, B DP 11) DP 11) - D, P - D, B B - 1) D, B 1) D, B budowa suchych zbiorników DP 11) 1) D, B ) D, B 1) D, B budowa polderów - 1) D, B DP DP 12) K/D B/P/ ) D, B 1) D, B W modernizacja zapór - - DP - B D, W budowa wałów przeciwpowodziowych - 1) D, B D, B D, B modernizacja wałów D, P 8) - D, B - - przeciwpowodziowych B D, B D, B regulacja cieków - 2) D, P - - D, P 8) B - D, B D, W ubezpieczenie brzegów, stabilizacja dna D, P 8) B - D, W - - 5) D, W - - budowa kanałów - D, B - - D, P D, W D, W budowa stopni wodnych B - 10) K, B modernizacja stopni wodnych B DW retencja i kanalizacja wód opadowych oraz budowa i modernizacja - 3) D, S - - D, P ) D, S D, S przepompowni przebudowa obiektów mostowych i przepustów DP 4) K, W DP - 9) B W Tabeli przyjęto oznaczenia: K efekty krótkoterminowe, uzyskane zaraz po zrealizowaniu projektu; D efekty długoterminowe, uzyskane w okresie kilku lat; B efekty bezpośrednio uzyskane dla danego komponenta środowiska; 263

264 P efekty pośrednie; W efekty wtórne; S efekty skumulowane w wyniku np. synergistycznych oddziaływań pozytywnych 264

265 KOMENTARZE DO POWYŻSZEJ TABELI: 1) Zrealizowanie takich obiektów ochrony przeciwpowodziowej jak zbiorniki retencyjne, suche zbiorniki i wały przeciwpowodziowe, ich znaczenie dla ochrony ludzi oraz zabytków i dóbr materialnych będących w zasięgu dotychczasowego zagrożenia powodzią z chwilą zakończenia budowy pełnią funkcje ochronne, lecz fakt ten może wystąpić dopiero po kilku latach w trakcie zagrożenia powodzią. Dopiero wówczas stwierdzone zostaną efekty ochronne tych obiektów. 2) Regulacja cieków, która w efekcie może poprawić bezpieczeństwo ludzi zamieszkałych oraz dóbr materialnych zlokalizowanych w pobliżu cieku, co unaoczni się z chwilą stanów powodziowych w rzece, czyli np. po kilku latach. 3) Zrealizowanie kanalizacji opadowej na terenach zamieszkałych poprawi standard zamieszkania, ułatwi poruszanie się po terenie, zniweluje szkody w dobrach materialnych, ponieważ zmniejszy zagrożenie podtopieniami. 4) Przebudowa obiektu mostowego lub przepustu z chwila zakończenia prac budowlanych dawać będzie natychmiastowy efekt w postaci umożliwienia komunikacji pomiędzy dwoma brzegami cieku. 5) Prace polegające na ubezpieczeniu brzegów lub budowie zapór przeciwrumowiskowych po ich zrealizowaniu spowoduje zmniejszenie erozji brzegowej i dennej oraz zmniejszą zagrożenie podcięciami lokalnych osuwisk. 7) Po zrealizowaniu kanalizacji opadowej i towarzyszącej jej infrastruktury technicznej powinno zniknąć zjawisko podtopień na tym terenie, a więc zagrożenie dla budynków w postaci zawilgoceń, zmiany struktury wytrzymałości gruntów, na których są fundowane obiekty, zatapiania pomieszczeń podziemnych, a w związku z tym także dóbr materialnych, archiwów itd., tam będących. 8) W niewielkim zakresie. Regulując rzeki w pewien sposób przyczyniamy się do likwidacji przeszkód zarówno w korycie cieku jak również na terenach zalewowych ułatwiając tym samym warunki przepływu wody oraz spływu lodu. Duże znaczenie posiada techniczne rozwiązanie regulacji, niektóre z rozwiązań mogą wpływać na zwiększenie prędkości przepływu polepszając warunki natlenienia. Zgodnie z art. 67 pkt. 3 Prawa wodnego regulacja wód powinna zapewnić dynamiczną równowagę koryta cieku naturalnego. Modernizacja polegająca na zwiększeniu rozstawy wałów może przybliżyć charakter cieku do naturalnego. 9) Poprawa warunków przepływu np. w wyniku zwiększenia światła mostu (likwidacja podpiętrzeń). 10) Korekta spadku cieku powoduje zmniejszenie prędkości przepływu, a w efekcie zmniejszenie procesów erozyjnych w korycie cieku. 11) Tylko w przypadku zbiorników małej retencji; w przypadku dużych zbiorników oddziaływania na te komponenty przyrodnicze będą negatywne. 12) Charakter efektów pozytywnych zależeć będzie od typu polderu oraz lokalnych uwarunkowań. Polder przeciwpowodziowy stanowiący naturalny obszar zalewowy nie tylko praktycznie nie powoduje strat środowiskowych ale też umożliwia okresowy kontakt wysokich wód wezbraniowych z terenami zalewowymi. Dotyczy to przede wszystkim polderów przepływowych oraz tzw. ekologicznie zatopionych będących mieszaniną konstrukcji technicznych na obszarach byłych terenów zalewowych z odpowiednio dostosowanymi zabiegami ekologicznymi. Woda w polderze stale porusza się (przepływa) w ten sposób unika się zubożenia wody w tlen. Zatopienie ekologiczne generalnie oznacza, że obszar polderu jest zalewany także wodami mniejszymi niż te, które występują przy dużych powodziach. 265

266 GRUPA ZADAŃ budowa zbiorników retencyjnych budowa suchych zbiorników budowa polderów różnorodność biologiczna D, B, S /D,B,P,W,S K,B /D,B,P,W K,B /D,B,P,W Tabela Charakter oddziaływań negatywnych po zrealizowaniu zadań określonych w Programie ISiW ludzie zwierzęta rośliny wody powietrze K,D,B,P, W K,D,B,P, W K,D,B,P, W D,B,P,W,S B - powierzchnia ziemi 1) D,W krajobraz klimat zasoby naturalne zabytki dobra materialne 1) D,W B D,B,P,W D,B,P,W 3) K,D,P,W modernizacja zapór - - D,B,P,W D,B,P,W budowa wałów przeciwpowodziowych modernizacja wałów przeciwpowodziowych /D,B,P,W,S - regulacja cieków /D,B,P,W,S - ubezpieczenie brzegów, stabilizacja dna budowa kanałów budowa stopni wodnych modernizacja stopni wodnych retencja i kanalizacja wód opadowych oraz budowa i modernizacja przepompowni przebudowa obiektów mostowych i przepustów K,D,B,P, W D,B,P,W,S B K,D,B,P K,D,B,P /D,B,P,W,S - /D,B,P,W,S 2) D,P K,D,B,P, W K,D,B,P, W K,D,B,P, W K,B,D,P,W - K,B,P,D D,B,P,K D,B,P,W,S B D,B,P,W,S B D,B,P,W,S B K,D,B,P, W - - K,B K,B - K,B,P D,B,P B B W Tabeli przyjęto oznaczenia: K efekty krótkoterminowe, uzyskane zaraz po zrealizowaniu projektu; D efekty długoterminowe, uzyskane w okresie kilku lat; 266

267 B efekty bezpośrednio uzyskane dla danego komponenta środowiska; P efekty pośrednie; W efekty wtórne; S efekty skumulowane w wyniku np. synergistycznych oddziaływań negatywnych 267

268 KOMENTARZE DO POWYŻSZEJ TABELI: 1) Zbiorniki retencyjne, które pełnią równocześnie funkcje energetyczne charakteryzują się dużymi wahaniami poziomu wody. Prowadzi to do abrazji brzegów w pasie odpowiadającym maksymalnemu i minimalnemu poziomowi wody. Zniszczeniu powierzchni ziemi w tym pasie odpowiada negatywny obraz obrzeża zbiornika jako brzegów bez roślinności z odsłoniętym górotworem, najczęściej skalistym. 2) W przypadku rozcięcia obszaru o jednorodnej funkcji mieszkaniowej bez rozwiązania powiązań komunikacyjnych poprzez kanał będzie negatywną konsekwencją dla lokalnej społeczności. 3) Charakter potencjalnych, lecz niewielkich negatywnych oddziaływań zależeć będzie od typu polderu. Efekty długo terminowe dla polderów sterowanych, natomiast krótkoterminowe dla polderów przepływowych ODDZIAŁYWANIE ETAPU LIKWIDACJI Rozważanie etapu likwidacji jest czysto teoretyczne. Obecny poziom zainwestowania obszaru objętego Programem ISIW oraz kilkusetletniego rozwoju osadnictwa, znacznych dóbr kultury I przyrody powoduje, że likwidacja ochrony przeciwpowodziowej skutkowałaby narażeniem tych terenów na ogromne straty w okresie powodzi. 12. OCENA ODDZIAŁYWAŃ SKUMULOWANYCH Oddziaływania skumulowane są to zmiany w środowisku wywołane wpływem danego rodzaju działalności, w połączeniu z innymi, przeszłymi, obecnymi lub racjonalnymi przewidywalnymi, przyszłymi działaniami. Zatem na wielkość oddziaływania skumulowanego i powodowane nim zmiany w środowisku, będzie mieć wpływ: rodzaj inwestycji, miejsce jej lokalizacji oraz wielkość oddziaływania i czas trwania tego wpływu. Etap realizacji poszczególnych inwestycji może być źródłem oddziaływań skumulowanych, w przypadku lokalizowania inwestycji w obrębie tej samej JCWP i nałożeniu się czasu trwania prac poszczególnych zadań. Efekt oddziaływań skumulowanych może dotyczyć również inwestycji zawartych w Programie ISiW dla obszaru zlewni Sanu, jak i projektów niedotyczących bezpośrednio wód i nie zawartych w tym dokumencie. Etap funkcjonowania inwestycji może być również źródłem skumulowanych oddziaływań w odniesieniu zarówno do projektowanych inwestycji, jak również w połączeniu z już istniejącymi. Skala oddziaływania będzie silniejsza na obszarach dużej kumulacji inwestycji o większej intensywności oddziaływania na środowisko, natomiast w przypadku działań o małym zakresie ingerencji w środowisko naturalne nawet przy dużej ilości inwestycji efekt oddziaływania skumulowanego będzie mniejszy, a czasem nawet pomijalny. Oddziaływania skumulowane na ludzi, w tym jakość życia i zdrowia. Oddziaływanie poszczególnych inwestycji na jakość zycia ludzi będzie ścisle powiązane z celem, jakiemu dana inwestycja ma służyć. W przypadku inwestycji, których celem jest np. zapewnienie wody na cele komunalne, czy też rekreacja, oddziaływanie pozytywne będzie zawężone do określonego miejsca oraz grupy odbiorców. Inaczej będzie w przypadku działań z zakresu ochrony przeciwpowodziowej. Niewielkie inwestycje, mające na celu lokalne zabezpieczenia przed 268

269 podtopieniami, podobnie jak w przypadku wcześniej wymienionych rodzajów działań będą ograniczały swój wpływ do skali lokalnej. Wiele z tych inwestycji jednak zaplanowane zostało w kompleksowych programach rozwiązujących problem zabezpieczenia przeciwpowodziowego w całych zlewniach. W ich przypadku skumulowane oddziaływanie będzie niezwykle istotne, bo pozwoli osiągnąć zamierzony skutek w postaci zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa ludności na dużym obszarze. Oddziaływania skumulowane na różnorodność biologiczną, florę i faunę Należy podkreślić, iż żadne przedsięwzięcie hydrotechniczne nie będzie obojętne z punktu widzenia organizmów zarówno wodnych, jak i zamieszkujących tereny nadwodne i od tych wód zależnych. Wiąże się to przede wszystkim z faktem, iż jakakolwiek fizyczna ingerencja człowieka skutkuje naruszeniem naturalnej równowagi ekosystemu oraz przekształceniem siedlisk. Oczywiście wiele z tego typu działań ma tak niewielki zakres, że ich wpływ można uznać za pomijalny. Jako przykład może tutaj posłużyć prowadzenie prac regulacyjnych na niewielkim odcinku, przy użyciu możliwie naturalnych materiałów i ograniczeniu ingerencji w kształt koryta, zaś na pozostałej długości bieg cieku pozostaje naturalny. Pozostajace w nienaruszonym stanie siedliska na odcinku, na którym prace nie są prowadzone będą wystarczające, zaś reżim hydrologiczny cieku na tyle bliski naturalnemu, by umożliwić przetrwanie ekosystemu. Można wtedy przyjąć, iż wpływ ingerencji człowieka nie będzie znaczący. Jednakże, w przypadku, gdy inwestycji o podobnym charakterze zaplanowano wzdłuż cieku więcej, bądź też były wykonane w przeszłości. Modyfikacja naturalnych warunków w skali całej długości cieku będzie tak znacząca, iż spowoduje trwałe naruszenie równowagi ekosystemu. W takim przypadku możemy mówić o znaczącym skumulowanym oddziaływaniu na różnorodność biologiczną. W podobny sposób możemy rozpatrywać wały przeciwpowodziowe. Obwałowanie niewielkiego odcinka cieku, podczas, gdy na pozostałej długości umożliwione jest swobodne zalewanie terenów przyległych do rzeki nie spowoduje znaczących strat w ekosystemach nadrzecznych. Jednakże obustronne obwałowanie cieku na znacznej długości będzie oznaczało całkowite zniszczenie okolicznych siedlisk uzależnionych od okresowych zalewów. W ocenianym dokumencie nie zostały wskazane do realizacji działania mogące powodować tego typu oddziaływania skumulowane. Znacznie gorsza jest sytuacja w przypadku kumulowania się wpływu inwestycji, które niezależnie od siebie negatywnie wpływają na życie biologiczne w wodach. Przykładem może tutaj być budowa zbiornika wodnego. Zbiorniki retencyjne są obiektami trwale i znacząco zmieniającymi warunki naturalne w ciekach. Następuje tu przerwanie ciągłości morfologicznej, przekształcenie ekosystemu rzecznego w ekosystem wód stojących, zmiana warunków przepływów poniżej zbiornika. Czynniki te mają szereg negatywnych konsekwencji w postaci zniszczenia bądź całkowitej modyfikacji ekosystemów, jednak zasięg tego wpływy jest ograniczony i zależny od sposobu gospodarowania wodą w zbiorniku, który to umożliwia znaczne złagodzenie negatywnych oddziaływań. W przypadku, gdy w zlewni takich zbiorników jest więcej, zasięg ich oddziaływania nakłada się i kumuluje, powodując całkowite zaburzenie naturalnych warunków hydrologicznych w całej zlewni niewątpliwie skumulowane oddziaływanie będzie tutaj znaczące i niekorzystne. Jednolite części wód, w których nastapi tego typu kumulacja oddziaływań zostały wskazane poniżej. Oddziaływania skumulowane na wody powierzchniowe Wpływ jakichkolwiek działań człowieka na wody powierzchniowe w rozumieniu RDW jest ściśle powiązany z wpływem na życie biologiczne w tych wodach. Stąd też można przyjąć, iż opisane 269

270 powyżej podejście do oceny oddziaływań skumulowanych na różnorodność biologiczną, faunę i florę odnosi się również do wód. Wynika to z faktu, iż elementy biologiczne są elementami kluczowymi przy ocenie stanu JCWP. Równocześnie znaczące pogorszenie elementów fizykochemicznych oraz hydromorfologicznych, ma bezpośrednie przełożenie na stan elementów biologicznych, a co za tym idzie na pogorszenie stanu ekologicznego JCWP. Jak zaznaczono wyżej, można założyć, iż żadna ingerencja człowieka w wody nie pozostanie obojetna z punktu widzenia organizmów wodnych i zależnych od wód, zaś jej skutki zależne sa od zakresu wprowadzonych zmian w ekosystemie Wiele z działań oceniaych w Programie ISiW ma na tyle niewielki zakres, iż ich wpływ z punktu widzenia całego ekosystemu jest praktycznie nieistotny. Jednak często następuje sytuacja, gdy w obrębie jednej JCWP realizowana jest większa liczba inwestycji o podobnym charakterze. W takich przypadkach może się zdarzyć, iż pomimo, że żadna z tych inwestycji indywidualnie nie spowodowałaby pogorszenia stanu wód, to realizacja wszystkich będzie miała zdecydowanie negatywny wpływ na ten stan. Dlatego tez, oprócz indywidualnej oceny wpływu poszczególnych inwestycji na stan JCWP, konieczne było również przeprowadzenie analizy ich skumulowanego oddziaływania. Podczas oceny skumulowanych oddziaływań na wody powierzchniowe wzięto pod uwagę wpływ planowanych przedsięwzięć w połączeniu z innymi, zarówno planowanymi, jak i istniejącymi. Oceny dokonano w skali jednostek hydrograficznych: JCWP, zlewnia Sanu. Zastosowaną metodą, wspomagającą przeprowadzenie tej oceny, było tzw. nakładanie map. Informacje przestrzenne, po włączeniu w proces analizy, pomagały w wyznaczaniu jej granic, analizowaniu cech charakterystycznych dla obszaru zlewni oraz identyfikowaniu obszarów, gdzie oddziaływania były największe. Podczas oceny ogromne znaczenie miał również tzw. efekt skali, polegający na znacznym zróżnicowaniu wpływu oddziaływań na poszczególne elementy oceny stanu, w zależności od wielkości cieku oraz jego zlewni. Przykładem mogą być tutaj regulacje cieków inaczej będą oddziaływały regulacje na odcinku o określonej długości w przypadku niewielkich cieków, gdzie mogą stanowić kilkadziesiąt procent ich długości, a zupełnie inaczej w przypadku dużych rzek, gdzie wpływ często będzie jedynielokalny. Przeprowadzone analizy wykazały, iż efekt skumulowany będzie występował jedynie na poziomie JCWP oraz zlewni bilansowej.. Z uwagi na wystąpienie efektu skumulowanego, bądź jego niewystąpienie, planowane inwestycje można sklasyfikować następująco: inwestycje, które mogą oddziaływać na stan JCWP kumulując się z innymi oddziaływaniami (dotyczy to także inwestycji, które zostały ocenione, jako niewpływające negatywnie na stan/potencjał JCWP, jednak z uwagi na dużą liczbę inwestycji o podobnym charakterze planowanych do realizacji w danej JCWP lub też istniejące już podobne oddziaływania, sumaryczny ich wpływ uznano za znaczący) -?? inwestycje; inwestycje, które nie będą oddziaływały na stan JCWP kumulując się z innymi oddziaływaniami (sytuacja dotyczy przede wszystkim inwestycji ocenionych jako niewpływające negatywnie na stan/potencjał JCWP oraz realizowanych w obrębie danej JCWP, w której nie zidentyfikowano istniejących zmian hydromorfologicznych o zbliżonym charakterze, których oddziaływania mogłyby się kumulować); 270

271 brak możliwości dokonania oceny skumulowanych efektów planowanych inwestycji w skali JCWP z uwagi na dostępność danych (zidentyfikowano przypadki braku wystarczających danych do oceny nt. poszczególnych inwestycji np. brakowało informacji o zakresie prac, rodzaju użytych materiałów, zastosowanych środków łagodzących). Oddziaływania skumulowane na wody podziemne Przeprowadzona analiza wykazała brak wpływu poszczególnych planowanych inwestycji na stan JCWPd. Większość inwestycji objętych Programem ISiW to przede wszystkim działania związane z budową oraz remontem wałów przeciwpowodziowych, budową suchych zbiorników przeciwpowodziowych, a także innych urządzeń hydrotechnicznych, których oddziaływanie na wody podziemne jest jedynie lokalne, lub też w ogóle nie występuje. Działania, które mogą potencjalnie oddziaływać na stan JCWPd to głównie działania związane z budową zbiorników wodnych. Szczegółowa analiza przedsięwzięć związanych z budową zbiorników wykazała, iż wpływ tych działań będzie również lokalny i nie zagrozi osiągnięciu bądź utrzymaniu dobrego stanu przez JCWPd, w obrębie, których będą one zlokalizowane. Z uwagi na niewielki zasięg oddziaływania, również skumulowane oddziaływania tego typu obiektów na JCWPd nie wystąpi. Oddziaływania skumulowane na zasoby naturalne Wpływ na zasoby naturalne poszczególnych inwestycji niewątpliwie wystąpi, w przypadku zdecydowanej większości inwestycji. W przypadku występowania surowców mineralnych na obszarze realizacji inwestycji nastapi ich naruszenie, majace bezpośredni związek z prowadzonymi pracami budowlanymi. W przypadku tych oddziaływanie to będzie miało jedynie charakter lokalny, ograniczony do terenu inwestycji. Inny charakter będzie miał wpływ na złoża torfu, który będzie miał zasięg znacznie większy. Wpływ ten będzie związany nie tylko z bezpośrednią ingerencją na obszarze inwestycji, ale również z wynikającymi z nich zmianami stosunków gruntowo wodnych. Niezaleznie od powyższego, skala wszystkich powyższych oddziaływań jest tak niewielka, iż pozwala przypusczać, iż efekt skumulowany nie wystąpi. Oddziaływania skumulowane na powietrze Jak już wcześniej napisano wpływ zaplanowanych w ocenianym dokumencie inwestycji na powietrze będzie miał miejsce jedynie w fazie realizacji inwestycji i nie będzie znaczący. Z uwagi na to, iż zanieczyszczenia przedostające się do powietrza będą pochodziły jedynie z emisji spalin ze sprzętu stosowanego podczas prac budowlanych, ich zasięg powinien być ograniczony do stosunkowo niewielkiego obszaru w pobliżu aktualnie realizowanej inwestycji. Ze względu na znaczne na ogół odległości pomiędzy poszczególnymi inwestycjami, a także niewielkie prawdopodobieństwo jednoczesnego prowadzenia prac budowlanych podczas realizacji sąsiadujących ze sobą inwestycji, można przyjąć, iż skumulowane oddziaływanie na powietrze nie wystąpi. Oddziaływania skumulowane na powierzchnię ziemi Wpływ realizacji poszczególnych inwestycji na powierzchnię ziemi, czyli glebę oraz rzeźbę terenu, ograniczony będzie ściśle do miejsca realizacji, a następnie funkcjonowania danego obiektu. W związku z powyższym, pomimo iż w pewnych przypadkach może on być znaczący (w szczególności w przypadku zbiorników wodnych, w trochę mniejszym zbiorników suchych), nie będzie występowało oddziaływanie skumulowane. Oddziaływania skumulowane na krajobraz 271

272 Podobnie jak w przypadku wpływu na powierzchnię ziemi, wpływ realizacji poszczególnych inwestycji na krajobraz, ograniczony będzie na ogół do ich bezpośredniego otoczenia. W przypadku kumulacji znacznej liczby inwestycji na stosunkowo niewielkim obszarze, ich wspólne oddziaływanie może jednak wpłynąć na przekształcenie krajobrazu. Przykładowo, prowadzenie regulacji bądź też budowa obwałowań, prowadzona w ramach odrębnych inwestycji, jednak w stosunkowo niewielkich odległościach na jednym cieku lub tez jego dopływach, wpłynie na walory krajobrazowe w skali całej zlewni. Podobna sytuacja może mieć miejsce w przypadku zbiornika retencyjnego i jednoczesnej regulacji uchodzących do niego cieków. Należy tutaj podkreślić, iż w przypadku przekształceń krajobrazu trudno jest często jednoznacznie określić, czy wpływ ten jest pozytywny czy negatywny, gdyż ocena taka jest w dużym stopniu subiektywna. Oddziaływania skumulowane na klimat Realizacja większości zadań objętych Programem ISiW nie będzie miała wpływu na klimat, nie wystąpi również oddziaływanie skumulowane. Jedynie potencjalne zmiany klimatu dotyczą skali lokalnej, związanej z nowymi zbiornikami retencyjnymi. Zmiany te jednak będą tak niewielkie i będą dotyczyły tak ograniczonego obszaru, iż nie będą miały znaczenia w skali zlewni Sanu, zarówno indywidualnie jak i nie wystąpi oddziaływanie skumulowane. Oddziaływania skumulowane na zabytki Wpływ realizacji zadań inwestycyjnych wskazanych w Programie ISiW na zabytki ograniczał się będzie do wpływu działań związanych z ochroną przeciwpowodziową. Ich oddziaływanie będzie podobne jak w przypadku oddziaływania na życia ludzi. Niewielkie inwestycje - rozproszone, mające na celu lokalne zabezpieczenia przed podtopieniami, będą ograniczały swój wpływ do skali lokalnej, gdzie w wielu przypadkach wpływu na zabytki praktycznie nie będzie bądź też będzie ograniczony do ochrony pojedynczych obiektów zlokalizowanych na chronionym terenie. W przypadku większej liczby inwestycji mających wpływ na zwiększenie zabezpieczenia terenów miejskich, szczególnie aglomeracji ich skumulowane oddziaływanie będzie niezwykle istotne, ponieważ pozwoli osiągnąć zamierzony skutek w postaci zapewnienia ochrony przed powodzią znacznej powierzchni obszarów szczególnie cennych, włączając w to zabudowę historyczną i zabytkową. Oddziaływania skumulowane na dobra materialne Wpływ realizacji zadań inwestycyjnych wskazanych w Programie ISiW na dobra materialne będzie podobne, a nawet większe jak w przypadku oddziaływania na życie ludzi. Niewielkie inwestycje, mające na celu lokalne zabezpieczenia przed podtopieniami, będą ograniczały swój wpływ do skali lokalnej. Jednak wiele z tych inwestycji zaplanowano w kompleksowych programach rozwiązujących problem zabezpieczenia przeciwpowodziowego w jednostkach zadaniowych Programu ISiW. W przypadku tych inwestycji ich skumulowane oddziaływanie będzie niezwykle istotne, bo pozwoli osiągnąć zamierzony skutek w postaci zapewnienia ochrony przed powodzią dużych obszarów, a co za tym idzie znacznego ograniczenia strat materialnych. W załączniku 12 zestawiono ocenę efektów odziaływań skumulowanych w zlewni Sanu i Wisłoka w odniesieniu do JCWP wg Projekt MasterPlanu dla obszaru dorzecza Wisły. 13. TRANSGRANICZNE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO 272

273 Zgodnie z Ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (art. 104 ust. 2) w przypadku stwierdzenia możliwości znaczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko pochodzącego z terytorium kraju w wyniku realizacji Programu przeprowadza się postepowanie dotyczące transgranicznego oddziaływania na środowisko. Do zlewni transgranicznych w zlewni Sanu (wraz z Wisłokiem) zaliczamy: zlewnię Wiszni (Ukraina), zlewnię Szkła (Ukraina), zlewnie Lubaczówki (Ukraina), zlewnie rzeki Wiar (Ukraina), zlewnię rzeki Sołotwa (Ukraina), zlewnia rzeki San (Ukraina). Prawie wszystkie wymienione wyżej rzeki wpływają do Polski. Wyjątek stanowi rzeka Wiar, która ma swoje źródła w Polsce i przepływając na krótkim odcinku przez Ukrainę powraca do Polski. Dla rzek transgranicznych planowane są następujące przedsięwzięcia: na rzece Wisznia odcinkowa regulacja, na rzece Szkło odcinkowa regulacja, na rzece Lubaczówce odcinkowe regulacje, na rzece Wiar modernizacja obwałowań oraz odcinkowe zabezpieczenie brzegów. Skala przedsięwzięć zaproponowanych do realizacji w ramach Programu ISiW ma charakter regionalny i ewentualne negatywne oddziaływanie tych przedsięwzięć będzie miało zasięg lokalny. Przedsięwzięcia planowane dla Wiszni, Szkła, Lubaczówki nie będą powodować oddziaływań transgranicznych z uwagi na ich wspomniany wyżej kierunek przepływu (wszystkie wpływają do Polski). Podobnie w przypadku rzeki Wiar planowane umocnienia brzegów w górnej części biegu rzeki (poniżej granicy z Ukrainą) nie będą powodować oddziaływań transgranicznych. Stwierdza się, że realizacja przedsięwzięć wymienionych w Programie ISiW nie tworzy żadnych konsekwencji dla ewentualnych skutków środowiskowych, których charakter mógłby posiadać znaczenie transgraniczne. 273

274 Rysunek nr 33 - Podział hydrograficzny terenu objetego opracowaniem 274