Organizacje międzynarodowe

Transkrypt

1 Skrypty Becka Brygida Kuźniak Marcin Marcinko Organizacje międzynarodowe 3. wydanie Wydawnictwo C. H. Beck

2 SKRYPTY BECKA Organizacje miêdzynarodowe

3 W sprzeda y: A. azowski, A. Zawidzka PRAWO MIÊDZYNARODOWE PUBLICZNE Podrêczniki Prawnicze E. Ca³a-Wacinkiewicz PODSTAWY SYSTEMU PRAWA MIÊDZYNARODOWEGO. PYTANIA. TESTY. TABLICE Repetytoria C. H. Beck A. aski (red.) PRAWO PRYWATNE MIÊDZYNARODOWE. PYTANIA EGZAMINACYJNE. TESTY. KAZUSY. TABLICE Repetytoria C. H. Beck B. KuŸniak ORGANIZACJE MIÊDZYNARODOWE. PYTANIA. TABLICE Æwiczenia Becka J. Barcik, T. Srogosz PRAWO MIÊDZYNARODOWE PUBLICZNE Akademia Prawa

4 Organizacje miêdzynarodowe dr Brygida KuŸniak adiunkt w Zak³adzie Prawa Miêdzynarodowego Publicznego Uniwersytetu Jagielloñskiego dr Marcin Marcinko asystent w Zak³adzie Prawa Miêdzynarodowego Publicznego Uniwersytetu Jagielloñskiego 3. wydanie zmienione i uaktualnione

5 Redakcja: Ksenia Rzepka Pierwsze i drugie wydanie tego skryptu opracowali: Pawe³ Czubik, Brygida KuŸniak Trzecie wydanie opracowali: Brygida KuŸniak, Marcin Marcinko, przy czym rozdzia³y: System GATT/WTO multilateralna organizacja handlowa i Organizacja Paktu Pó³nocno- -atlantyckiego pierwotnie autorstwa Paw³a Czubika zosta³y przez autorów niniejszego wydania wykorzystane oraz uzupe³nione i rozszerzone. Wydawnictwo C. H. Beck 2008 Wydawnictwo C.H. Beck, Sp. z o.o. ul. Gen. Zaj¹czka 9, Warszawa Sk³ad i ³amanie: DTP Service Druk i oprawa: Wers Design Sp. z o.o., Chmielniki 6 ISBN

6 PRZEDMOWA Oddajemy do Pañstwa r¹k III wydanie skryptu stanowi¹cego wynik naszych wieloletnich doœwiadczeñ w nauczaniu przedmiotu prawo miêdzynarodowe publiczne i przedmiotu organizacje miêdzynarodowe na ró nych wydzia³ach i kierunkach. Celem opracowania jest nie tylko zaprezentowanie wybranych organizacji miêdzynarodowych ale jednoczeœnie ogólne scharakteryzowanie organizacji miêdzynarodowej jako podmiotu prawa miêdzynarodowego. Poruszona tematyka stanowi autorski podyktowany g³ównie kryterium przydatnoœci dydaktycznej wybór zarówno zagadnieñ ogólnych, jak i w zakresie doboru prezentowanych organizacji. Czêœæ pierwsza pomyœlana jest jako próba zdefiniowania i sklasyfikowania organizacji miêdzynarodowych oraz ukazania wspólnych prawide³ rz¹dz¹cych ich funkcjonowaniem. Czêœæ druga zawiera omówienie funkcjonowania wybranych miêdzynarodowych organizacji miêdzyrz¹dowych, ze szczególnym uwzglêdnieniem Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz Wspólnot Europejskich i Œwiatowej Organizacji Handlu, jak równie wybranych organizacji o charakterze pozarz¹dowym. Czêœæ trzecia obejmuje tablice maj¹ce s³u yæ usystematyzowaniu wiedzy, zaplanowane jako pomoc w skutecznym przygotowaniu siê do egzaminów lub kolokwiów. Czêœæ czwart¹ stanowi¹ wybrane teksty prawne. Skrypt przygotowany zosta³ z myœl¹ o studentach wydzia³ów politologicznych i wydzia³ów prawa, jak równie wszystkich tych kierunków, na których nauczany jest przedmiot organizacje miêdzynarodowe i przedmiot prawo miêdzynarodowe publiczne. Wydanie I i II niniejszego skryptu przygotowali autorzy Pawe³ Czubik i Brygida KuŸniak. Wydanie III przygotowali autorzy: Brygida KuŸniak i Marcin Marcinko, przy czym Marcin Marcinko wykorzysta³, za zgod¹ dotychczasowego autora Paw³a Czubika, obszerne fragmenty rozdzia³u System GATT/WTO multilateralna organizacja handlowa oraz fragmenty rozdzia³u Organizacja Paktu Pó³nocnoatlantyckiego dokonuj¹c w tekœcie zmian i rozszerzeñ na potrzeby prezentowanego wydania. Kraków, lipiec 2008 r. Autorzy

7

8 SPIS TREŒCI Przedmowa... V Wykaz skrótów... XIII Wykaz literatury... XVII Wa niejsze adresy internetowe... XXI I. Czêœæ ogólna Rozdzia³ I. Rozwa ania ogólne Organizacja miêdzynarodowa, prawo organizacji miêdzynarodowych definicja Klasyfikacja organizacji miêdzynarodowych Organizacje rz¹dowe, pozarz¹dowe i mieszane Organizacje globalne i partykularne Organizacje ogólne i wyspecjalizowane Organizacje otwarte, pó³otwarte i zamkniête Organizacje tradycyjne i ponadpañstwowe Organizacje koordynuj¹ce i integruj¹ce Inne podzia³y organizacji miêdzynarodowych Organizacja miêdzynarodowa uczestnik spo³ecznoœci miêdzynarodowej Organizacja miêdzynarodowa podmiot prawa miêdzynarodowego Utworzenie organizacji miêdzynarodowej Struktura organizacji miêdzynarodowych Osoby fizyczne w organizacjach miêdzynarodowych Rozdzia³ II. Uchwa³y organizacji miêdzynarodowych ród³a prawa miêdzynarodowego Miêkkie prawo miêdzynarodowe Rozdzia³ III. II Konwencja wiedeñska o prawie traktatów z 1986 r Prawo traktatów Definicja traktatu, zdolnoœæ do zawierania traktatów Sposoby zawarcia traktatu Rokowania (negocjacje) Ustalenie autentycznoœci tekstu/parafowanie Podpisywanie/wymiana dokumentów stanowi¹cych traktat Przyjêcie umowy Zastrze enia... 27

9 VIII Spis treœci 14. Stosowanie traktatu w czasie i w przestrzeni Interpretacja traktatu Obowi¹zek nieudaremniania traktatu, pacta sunt servanda Umowy a pañstwa i organizacje miêdzynarodowe niebêd¹ce stronami Niewa noœæ traktatu Wygaœniêcie traktatu Rozdzia³ IV. Sukcesja cz³onkostwa w organizacjach miêdzynarodowych II. Czêœæ szczegó³owa Rozdzia³ I. ONZ organizacja uniwersalna ONZ charakterystyka ogólna Organy g³ówne ONZ Zgromadzenie Ogólne Rada Bezpieczeñstwa Rada Gospodarcza i Spo³eczna Rada Powiernicza Sekretariat Miêdzynarodowy Trybuna³ Sprawiedliwoœci Organizacje wyspecjalizowane ONZ Rozdzia³ II. System GATT/WTO multilateralna organizacja handlowa GATT Rys historyczny GATT jako quasi-organizacja miêdzynarodowa Funkcje GATT GATT jako podstawa prawna funkcjonowania regionalnych organizacji integracyjnych Œwiatowa Organizacja Handlu Powstanie Œwiatowej Organizacji Handlu Struktura WTO Funkcje organizacji, kszta³t nowego systemu handlowego Nowa runda Œwiatowa Organizacja Handlu a regionalizm handlowy Rozdzia³ III. Wspólnoty Europejskie i Unia Europejska Prawo europejskie definicja Pierwotne prawo wspólnotowe rozwój EWWiS EWG i EURATOM Zunifikowanie instytucji Wspólnot Jednolity Akt Europejski Traktat o Unii Europejskiej Filary Unii Europejskiej Traktat Amsterdamski Instytucja wzmocnionej wspó³pracy Traktat Nicejski Konstytucja europejska i traktat reformuj¹cy... 91

10 Spis treœci IX 11. Rozszerzanie cz³onkostwa UE Pochodne prawo wspólnotowe Rozdzia³ IV. Organizacja Paktu Pó³nocnoatlantyckiego Geneza, cele i zasady dzia³ania Paktu Powstanie NATO Cele i zasady dzia³ania NATO Struktura Paktu Struktury polityczne Struktury wojskowe Cz³onkostwo w NATO Struktury partnerstwa i wspó³pracy z NATO Dzia³alnoœæ Paktu w okresie postzimnowojennym Transformacja NATO Reagowanie na nowe zagro enia w dziedzinie bezpieczeñstwa Rola NATO w operacjach pokojowych/operacjach wspierania pokoju Pozosta³e obszary dzia³alnoœci Rozdzia³ V. Wybrane pozawspólnotowe organizacje europejskie o charakterze niegospodarczym Rada Europy Organizacja Bezpieczeñstwa i Wspó³pracy w Europie Rozdzia³ VI. Miêdzynarodowy Komitet Czerwonego Krzy a Rys historyczny Cele i zasady dzia³ania MKCK, podstawy prawne dzia³alnoœci Struktura MKCK Miêdzynarodowy Komitet Czerwonego Krzy a a Miêdzynarodowy Ruch Czerwonego Krzy a i Czerwonego Pó³ksiê yca Rozdzia³ VII. Wybrane miêdzynarodowe organizacje pozarz¹dowe Amnesty International Rys historyczny Cele i zasady dzia³ania Amnesty International Struktura Amnesty International Greenpeace Rys historyczny Cele i zasady dzia³ania Greenpeace Struktura Greenpeace III. Testy i tablice Przyk³adowe testy wraz z rozwi¹zaniami Test Test Test Rozwi¹zanie testu Rozwi¹zanie testu Rozwi¹zanie testu

11 X Spis treœci Tablice Tabl. 1. Spo³ecznoœæ miêdzynarodowa Tabl. 2. Rodzaje Ÿróde³ prawa miêdzynarodowego publicznego Tabl. 3. Znaczenie Ÿróde³ prawa miêdzynarodowego na poszczególnych etapach istnienia organizacji miêdzynarodowej Tabl. 4. Umowa miêdzynarodowa terminologia Tabl. 5. Uchwa³y organizacji miêdzynarodowych Ÿród³o prawa Tabl. 6. Uchwa³y organizacji miêdzynarodowych podzia³ Tabl. 7. Tryby podejmowania uchwa³ w organizacjach miêdzynarodowych Tabl. 8. Podmiotowoœæ miêdzynarodowoprawna Tabl. 9. Podmioty prawa miêdzynarodowego publicznego uznane przez ca³¹ doktrynê Tabl. 10. Atrybuty podmiotowoœci organizacji miêdzynarodowej Tabl. 11. Klasyfikacja organizacji miêdzynarodowych Tabl. 12. Organizacje rz¹dowe (GO) terminologia Tabl. 13. Organizacje pozarz¹dowe (NGO) terminologia Tabl. 14. Statut organizacji miêdzynarodowej Tabl. 15. Struktura organizacji miêdzynarodowych Tabl. 16. Cz³onkostwo w organizacjach miêdzynarodowych klasyfikacja Tabl. 17. Sankcje znajduj¹ce siê w dyspozycji organizacji miêdzynarodowej Tabl. 18. Funkcjonariusze miêdzynarodowi Tabl. 19. Prawo traktatów Tabl. 20. Tryb zawierania umowy miêdzynarodowej Tabl. 21. Dopuszczalnoœæ zg³aszania zastrze eñ do traktatów Tabl. 22. Sprzeciw wobec zastrze enia Tabl. 23. Interpretacja traktatów klasyfikacja Tabl. 24. Interpretacja traktatów szko³y Tabl. 25. Regu³y interpretacji traktatów Tabl. 26. Umowy a pañstwa i organizacje miêdzynarodowe niebêd¹ce stronami Tabl. 27. Niewa noœæ traktatu Tabl. 28. Wygaœniêcie traktatu Tabl. 29. Sukcesja pañstw definicja Tabl. 30. Typy sukcesji pañstw Tabl. 31. Przedmiot sukcesji pañstw Tabl. 32. Organy g³ówne ONZ Tabl. 33. Podejmowanie uchwa³ w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ Tabl. 34. Sprawy wa ne w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ Tabl. 35. Sankcje Rady Bezpieczeñstwa Tabl. 36. Funkcje MTS Tabl. 37. Rewizja wyroku MTS Tabl. 38. Struktura WTO Tabl. 39. Materialnoprawne filary WTO Tabl. 40. Prawo miêdzynarodowe publiczne a prawo europejskie Tabl. 41. Prawo europejskie systematyka Tabl. 42. ród³a prawa europejskiego hierarchia Tabl. 43. Wspólnoty Europejskie Tabl. 44. Unia Europejska i Wspólnoty Europejskie Tabl. 45. Unia Europejska

12 Spis treœci XI Tabl. 46. Organy Rady Europy Tabl. 47. Przebieg postêpowania przed ETPC skarga indywidualna Tabl. 48. Wspólnotowe i pozawspólnotowe prawo europejskie kwestie terminologiczne IV. Wybór tekstów prawnych 1. Karta Narodów Zjednoczonych, Statut Miêdzynarodowego Trybuna³u Sprawiedliwoœci Statut Rady Europy (wyci¹g) Traktat o Unii Europejskiej (wyci¹g) Traktat ustanawiaj¹cy Wspólnotê Europejsk¹ (wyci¹g) Traktat Pó³nocnoatlantycki Konwencja o ochronie praw cz³owieka i podstawowych wolnoœci (wyci¹g) Indeks rzeczowy

13

14 WY KA Z SKRÓTÓW AI... Amnesty International EAPC... Euroatlantycka Rada Partnerstwa (European-Atlantic Partnership Council) EFTA... Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (European Free Trade Association) EKS... Europejska Karta Socjalna EKPC... Europejska Konwencja Praw Cz³owieka EOG... Europejski Obszar Gospodarczy ESDP... Europejska Polityka Bezpieczeñstwa i Obrony (European Security and Defence Policy) ETPC... Europejski Trybuna³ Praw Cz³owieka ETS... Europejski Trybuna³ Sprawiedliwoœci EURATOM... Europejska Wspólnota Energii Atomowej EWG... Europejska Wspólnota Gospodarcza EWWiS... Europejska Wspólnota Wêgla i Stali FAO... Organizacja do Spraw Wy ywienia i Rolnictwa (Food and Agricultural Organization) GATT... Uk³ad Ogólny w Sprawie Taryf Celnych i Handlu (General Agreement on Tariffs and Trade) GATS... Uk³ad Ogólny w sprawie Handlu Us³ugami (General Agreement on Trade in Services) GO... organizacja miêdzyrz¹dowa (Governmental Organization) IAEA... Miêdzynarodowa Agencja Energii Atomowej (International Atomic Energy Agency) IBRD... Miêdzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (International Bank for Reconstruction and Development) ICAO... Miêdzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego (International Civil Aviation Organization) ICJ Reports... International Court of Justice Reports Judgements, Advisory Opinions and Orders IFAD... Miêdzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa (International Fund for Agricultural Development)

15 XIV Wykaz skrótów ILM... International Legal Materials ILO... Miêdzynarodowa Organizacja Pracy (International Labour Organization) ILR... International Law Reports IMO... Miêdzynarodowa Organizacja Morska (International Maritime Organization) IMF... Miêdzynarodowy Fundusz Walutowy (International Monetary Fund) ITO... Miêdzynarodowa Organizacja Handlu (International Trade Organization) ITU... Miêdzynarodowy Zwi¹zek Telekomunikacyjny (International Telecommunication Union) JAE... Jednolity Akt Europejski KWPT... Konwencja wiedeñska o prawie traktatów z 1969 r. KWPT '86... Konwencja wiedeñska o prawie traktatów miêdzy pañstwami a organizacjami miêdzynarodowymi oraz miêdzy organizacjami miêdzynarodowymi z 1986 r. MAP... Plan Dzia³añ na Rzecz Cz³onkostwa w NATO (Membership Action Plan) MKCK... Miêdzynarodowy Komitet Czerwonego Krzy a MTS... Miêdzynarodowy Trybuna³ Sprawiedliwoœci MERCOSUR... Wspólny Rynek Po³udnia (Mercado Commun del Sur) NAC... Rada Pó³nocnoatlantycka (North-Atlantic Council) NAFTA... Pó³nocnoamerykañska Strefa Wolnego Handlu (North American Free Trade Area) NATO... Organizacja Paktu Pó³nocnoatlantyckiego (North Atlantic Treaty Organization) NGO... organizacja pozarz¹dowa (Non Governmental Organization) NRC... Rada NATO Rosja (NATO Russia Council) NZ... Narody Zjednoczone OBWE... Organizacja Bezpieczeñstwa i Wspó³pracy w Europie OECD... Organizacja Wspó³pracy Gospodarczej i Rozwoju (Organization for Economic Co-operation and Development) OJA... Organizacja Jednoœci Afrykañskiej ONZ... Organizacja Narodów Zjednoczonych OPA... Organizacja Pañstw Amerykañskich PCK... Polski Czerwony Krzy PiP... Pañstwo i Prawo PfP... Partnerstwo dla Pokoju (Partnership for Peace) RG-S... Rada Gospodarcza i Spo³eczna SAARC... Po³udniowoazjatyckie Stowarzyszenie Wspó³pracy Regionalnej (South Asian Association for Regional Co-operation)

16 Wykaz skrótów XV SACEUR... Naczelny Dowódca Po³¹czonych Si³ Zbrojnych NATO w Europie (Supreme Allied Commander Europe) SACLANT... Naczelny Dowódca Po³¹czonych Si³ Zbrojnych NATO na Atlantyku (Supreme Allied Commander Atlantic) SACT... Naczelny Dowódca Si³ Sojuszniczych NATO do spraw Transformacji (Supreme Allied Commander Transformation) SM... Sprawy Miêdzynarodowe SOFA... umowa dotycz¹ca statusu si³ zbrojnych (Status of Forces Agreement) STSM... Sta³y Trybuna³ Sprawiedliwoœci Miêdzynarodowej TA... Traktat Amsterdamski TEURATOM... Traktat ustanawiaj¹cy Europejsk¹ Wspólnotê Energii Atomowej TEWG... Traktat ustanawiaj¹cy Europejsk¹ Wspólnotê Gospodarcz¹ TEWWiS... Traktat ustanawiaj¹cy Europejsk¹ Wspólnotê Wêgla i Stali TRIPS... Porozumienie w sprawie Handlowych Aspektów Praw W³asnoœci Intelektualnej (Agreement on Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights) TUE... Traktat o Unii Europejskiej TWE... Traktat ustanawiaj¹cy Wspólnotê Europejsk¹ UA... Unia Afrykañska UE... Unia Europejska UNESCO... Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Wychowania, Nauki i Kultury (United Nations Educational Scientific and Cultural Organization) UNIDO... Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Rozwoju Przemys³owego (United Nations Industrial Development Organization) UPU... Powszechny Zwi¹zek Pocztowy (Universal Postal Union) UZE... Unia Zachodnioeuropejska WE... Wspólnota Europejska WHO... Œwiatowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization) WIPO... Œwiatowa Organizacji W³asnoœci Intelektualnej (World Intellectual Property Organization) WMO... Œwiatowa Organizacja Meteorologiczna (World Meteorological Organization) WTO... Œwiatowa Organizacja Handlu (World Trade Organization)

17

18 WYKAZ LITERATURY 1. Dokumenty i zbiory dokumentów B. Gronowska, T. Jasudowicz, C. Mik, Prawa Cz³owieka. Dokumenty miêdzynarodowe, Toruñ K. Kocot, K. Wolfke, Wybór dokumentów do nauki prawa miêdzynarodowego, Wroc³aw Warszawa B. KuŸniak, A. Capik, Traktat Nicejski, Warszawa T. oœ-nowak (red.), Wspó³czesne stosunki miêdzynarodowe. Wybór tekstów Ÿród³owych z komentarzem, Wroc³aw A. Przyborowska-Klimczak, Prawo miêdzynarodowe publiczne. Wybór dokumentów, Lublin A. Przyborowska-Klimczak, E. Skrzyd³o-Tefelska, Dokumenty Europejskie. Traktat o Unii Europejskiej, Traktat ustanawiaj¹cy Wspólnotê Europejsk¹ w wersji Traktatu Amsterdamskiego, Lublin M. Sykulska, Prawo miêdzynarodowe publiczne, Sopot B. Wierzbicki (red.), Prawo miêdzynarodowe. Materia³y do studiów, Bia³ystok Wybrane podrêczniki, s³owniki i encyklopedie M. Alth, Prawo europejskie, Warszawa L. Antonowicz, Podrêcznik prawa miêdzynarodowego, Warszawa C. Berezowski, Miêdzynarodowe prawo lotnicze, Warszawa J. Bia³ocerkiewicz, Prawo miêdzynarodowe publiczne. Zarys wyk³adu, Olsztyn R. Bierzanek, J. Symonides, Prawo miêdzynarodowe publiczne, Warszawa B. A. Boczek, Historical Dictionary of International Tribunals, London I. Brownlie, Principles of Public International Law, Oxford J. Combacau, Droit international public, Paris W. Czapliñski, A. Wyrozumska, Prawo miêdzynarodowe publiczne. Zagadnienia systemowe, Warszawa E. Cziomer, L. Zyblikiewicz, Zarys wspó³czesnych stosunków miêdzynarodowych, Warszawa Kraków W. Davey, J. Jackson, A. Sykes, Legal Problems of International Economic Relations, St. Paul J. F. Dennin (red.), Law and Practice of the World Trade Organization. WTO Commentary Binder, New York Z. Doliwa-Klepacki, Europejska Integracja Gospodarcza, Bia³ystok Z. Doliwa-Klepacki, Encyklopedia organizacji miêdzynarodowych, Warszawa 1997.

19 XVIII Wykaz literatury P. Filipek, B. KuŸniak, Prawo miêdzynarodowe publiczne. Testy. Kazusy. Tablice, Warszawa M. Frankowska, Prawo traktatów, Warszawa J. Galster, C. Mik, Podstawy europejskiego prawa wspólnotowego, Fundacja Promocji Prawa Europejskiego, Toruñ J. Galster, Z. Witkowski, Kompendium wiedzy o Unii Europejskiej, Toruñ L. Gelberg, Zarys prawa miêdzynarodowego, Warszawa J. Gilas, Miêdzynarodowe prawo gospodarcze, Bydgoszcz J. Gilas, Prawo miêdzynarodowe, Toruñ W. Góralczyk, Prawo miêdzynarodowe publiczne w zarysie, Warszawa T. Grzeszczyk, Organizacje miêdzynarodowe. Poradnik metodyczny, Warszawa M. Herdegen, Võlkerrecht, München R. Hudec, The GATT Legal System and World Trade Diplomacy, New York K. Ipsen, Võlkerrecht, München J. H. Jackson, The World Trading System: Law and Policy of International Economic Relations, Massachusetts A. Klafkowski, Encyklopedia prawa miêdzynarodowego i stosunków miêdzynarodowych, Warszawa K. M. Klein, Podrêczny s³ownik ³aciñsko-polski dla prawników, Warszawa Z. Knypl, Wprowadzenie do prawa europejskiego, Warszawa M. Lis, Prawo europejskie, Instytucje i istota regionalnego prawa w procesie integracji w Europie, Miêdzynarodowe publiczne prawo Europy, cz. I, Wroc³aw A. azowski, A. Zawidzka, Prawo miêdzynarodowe publiczne, Warszawa T. oœ-nowak (red.), Organizacje w stosunkach miêdzynarodowych istota, mechanizmy dzia³ania, zasiêg, Wroc³aw T. oœ-nowak (red.), Wspó³czesne stosunki miêdzynarodowe, Wroc³aw P. Malañczuk, Akehurst s Modern Introduction to International Law, London New York A. Marsza³ek (red.), Integracja Europejska, ódÿ C. Mik, Europejskie prawo wspólnotowe. Tom I, Warszawa S. E. Nahlik, Kodeks prawa traktatów, Warszawa S. E. Nahlik, Prawo miêdzynarodowe i stosunki miêdzynarodowe, z. I, Kraków S. E. Nahlik, Wstêp do nauki prawa miêdzynarodowego, Warszawa E. J. Osmañczyk, Encyklopedia ONZ i stosunków miêdzynarodowych, Warszawa E. Oziewicz (red.), Procesy interpacyjne we wspó³czesnej gospodarce œwiatowej, Warszawa S. Parzymies (red.), Europejskie struktury wspó³pracy. Informator, Warszawa J. Pieñkos, Prawo miêdzynarodowe publiczne, Kraków I. Rutkowska, Od wspólnot europejskich do unii europejskiej. Czêœæ II: aktualny stan i perspektywy rozwoju Unii Europejskiej, Szczecin Z. Rybicki (red.), Ma³a encyklopedia prawa, Warszawa J. Rydzkowski, S³ownik Organizacji Narodów Zjednoczonych, Warszawa F. Schulz, Classical Roman Law, Oxford M. N. Shaw, Prawo miêdzynarodowe, Warszawa J. Sozañski, Wspó³czesne prawo traktatów, Warszawa Poznañ J. A. Wojciechowski, Instytucje i porz¹dek prawny Wspólnot Europejskich, Warszawa Wa niejsze monografie i artyku³y L. Antonowicz, Zasada identycznoœci i ci¹g³oœci pañstw w prawie miêdzynarodowym, SM 1969, Nr 2. T. Bartoszewicz, GATT a miêdzynarodowa polityka handlowa, Warszawa 1988.

20 Wykaz literatury XIX J. Bhagwati, M. Hirsch (red.), The Uruguay Round and Beyond. Essays of Honour of Arthur Dunkel, Geneva J. Bhagwati, R. Hudec (red.), Fair trade and Harmonisation, Prerequisites for Free Trade, legal analysis, Massachusetts L. Bierman, D. R. Fraser, J. W. Kolari, The North American Free Trade Agreement: A Market Analysis, Vanderbilt Journal of Transnational Law, vol. 27, No. 4, November E. Bortone, Evolutione della disciplina GATT con particolare riferimento all Uruguay Round, Dritto Comunitario e degli Scambi Internationali, vol. 26, No. 3, J. H. J. Bourgeois, F. Berrod, E. Gippini Fournier, The Uruguay Round Results A European Lawyers Perspective, Brussels Y. Devuyst, GATT Customs Union Provisions and the Uruguay Round: The European Community Experience, Journal of World Trade, vol. 26, No. 1, Febr M. P. van Dijk, S. Sideri, Multilateralism versus Regionalism: Trade Issues After the Uruguay Round, London M. Frankowska, Zagadnienie sukcesji pañstw i rz¹dów w odniesieniu do umów miêdzynarodowych, SM 1969, Nr 6. T. Geiger, D. Kennedy (red.), Regional Trade Blocs, Multilateralism and the GATT. Complementary Paths to Free Trade, London G. Grabowska, Funkcjonariusze miêdzynarodowi, Katowice R. Hudec, Developing Countries and the GATT Legal System, London W. Hummer, M. Schweizer, Österreich und das Recht der Europäischen Union, Wien J. Kaczurba, E. Kawecka-Wyrzykowska (red.), Od GATT do WTO. Skutki Rundy Urugwajskiej dla Polski. Warszawa J. Kaczurba, E. Kawecka-Wyrzykowska (red.), Polska w WTO, Warszawa Z. M. Klepacki, Organy organizacji miêdzynarodowych, Warszawa W. Komarnicki, O prawach i zobowi¹zaniach nowo powsta³ego pañstwa, Warszawa K. Lankosz, Interpretacja statutów organizacji miêdzynarodowych, Kraków K. Lankosz (red.), Traktat o Unii Europejskiej. Komentarz, Warszawa E. Latoszek, M. Proczek, Organizacje miêdzynarodowe we wspó³czesnym œwiecie, Warszawa D. Lasok, Porz¹dek prawny Wspólnot i Unii Europejskiej, PiP 1997, z. 3. L. Lorek, Prawo Wspólnot Europejskich w zakresie zatrudnienia i stosunków pracy, Fundacja im. F. Eberta M. Lubiszewski, T. Jasudowicz, R. Fordoñski (red.), Wybrane aktualne problemy miêdzynarodowego prawa humanitarnego, Olsztyn T. oœ-nowak (red.), Narody Zjednoczone miêdzy oczekiwaniem a spe³nieniem, Wroc³aw W. Morawiecki, Funkcje organizacji miêdzynarodowej, Warszawa W. Morawiecki, Miêdzynarodowe organizacje gospodarcze, tom I. System organizacji miêdzynarodowej, Warszawa D. Palmeter, P. C. Mavroidis, The WTO Legal System: Sources of Law, American Journal of International Law, vol. 92, no. 3, July S. Parzymies, I. Popiuk-Rysiñska (red.), Polska w organizacjach miêdzynarodowych, Warszawa E. Piontek, Unie celne i strefy wolnego handlu a GATT, SM 1974, Nr 4. E. Piontek, EWG. Instrumenty prawne zewnêtrznej polityki gospodarczej, Warszawa E. Sassoon, Il ruolo del GATT-WTO nel processo di globalizzazione, Affari Esteri, Rivista Trimestrale, no. 120, Octobre 1998 (Autunno), Anno XXX. J. J. Schott, WTO 2000: Setting the Course for World Trade, Washington, September R. Sonnenfeld, Organizacja miêdzynarodowa jako strona traktatu, Warszawa 1983.