2. OGÓLNIE O ROZPRAWCE: ROZPRAWKA

Transkrypt

1 ROZPRAWKA 2. OGÓLNIE O ROZPRAWCE: 1. DROGA: problem, dylemat a) Celem rozprawki jest uporanie się z problemem, opowiedzenie się za lub przeciw, wyrażenie własnego zdania oraz jego uzasadnienie. b) Słowa-klucze: logika, jasność, precyzja, odpowiedni zapis, teza, argumenty. przemyślenie go mój pogląd, opinia = TEZA (twierdzenie, zdanie wyrażające jakąś opinię, sąd) poparcie argumentami 3. TEMATY: a) Temat wymaga Twojego zdania, oceny: - Czy Staś Tarkowski był bohaterem? - Młodzi i dorośli sojusznicy czy wrogowie? - Przedstaw swoją ocenę decyzji Petroniusza o samobójstwie. b) Czasami temat narzuca Ci zdanie. Nie masz wówczas wyboru: - Dlaczego warto kultywować zwyczaje świąteczne? - Udowodnij, że życie człowieka na początku XXI wieku jest ciekawe.

2 4. BUDOWA: WSTĘP a) Od akapitu. b) Przedstawienie : Czy moda jest zjawiskiem pozytywnym? Postawiono przede mną pytanie:?. W poniższej pracy rozważę problem, czy... c) Ewentualnie 1/2 wypowiedzenia rozwijające problem. d) Postawienie jednoznacznej, jasnej tezy: Moim zdaniem,... Według mnie,... Sądzę, że... Uważam, iż e) Połączenie: Swoje zdanie/sąd/opinię/tezę uzasadnię poniższymi argumentami. ARGUMENTY (czyli rozwinięcie) a) Zazwyczaj 3, o ile instrukcja nie mówi inaczej. b) Mają oczywiście popierać tezę, przekonywać do niej! c) Przykłady z życia, literatury, telewizji, zdanie znanych autorytetów, cytaty itp. d) Ich zakres zazwyczaj jest ograniczony w, np.: Odwołaj się do historii i literatury. e) Muszą być rozwinięte. Wyjaśnij, dlaczego potwierdzają tezę. Jeden argument minimum 5 linijek. Stąd rola konkretu, przykładu nim wypełniasz miejsce. f) Każdy argument może być od nowego akapitu albo wszystkie w jednym wspólnym. g) Słownictwo sygnalizujące porządek argumentowania, np.: Po pierwsze, / Po drugie, / Po trzecie, Pierwszym argumentem jest / Pierwszy argument to Pierwszym przykładem jest / Kolejny przykład to Pierwszym dowodem jest / Ostatni dowód to Nie wolno Ci tak samo rozpoczynać wszystkich argumentów! Zacznij każdy inaczej.

3 MODELOWY ARGUMENT najpierw jasne, proste wyłuszczenie, o czym będzie + potem dłuższy konkretny przykład Kolejny argument stanowi liczny udział Polaków w wielu akcjach charytatywnych. Kupujemy świece wigilijne Caritasu, wspieramy akcje Janiny Ochojskiej, pomagamy dzieciom poprzez Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy. Właśnie o niej kilka słów więcej. Już od kilkunastu lat Jurek Owsiak zaraża nas w styczniu swoim entuzjazmem, energią oraz chęcią wspierania najbardziej niewinnych, najmłodszych. Wielkość tej akcji polega nie tylko na ilości zebranych złotówek, ale również na powszechnym udziale ludzi w ich zbieraniu. Setki tysięcy wolontariuszy poświęca swój niedzielny czas, aby pomagać innym. Takie przykłady pokazują, że Polaków stać na odruch dobroci. TEZA: Uważam, że powinniśmy czytać Quo vadis. ZAKOŃCZENIE: Podsumowując, powtarzam, że książkę Sienkiewicza należy poznać w szkole. Udowodniłem to, odwołując się do historii, słów Gombrowicza oraz samej powieści. 5. STYL: a) Logiczny, precyzyjny, ścisły. b) Chłodny bez wykrzykników i wielokropków. c) Odpowiednie słownictwo: wyrażające opinię, porządkujące argumentację, spajające, ew. służące do wprowadzania cytatów. ZAKOŃCZENIE (wnioski) a) Podsumowując,... Reasumując,... Kończąc wywody,... b) Od akapitu. c) Powtórzenie, potwierdzenie tezy innymi słowami. d) Nie jednym zdaniem. W drugim możesz na przykład przypomnieć, do czego się odwołałeś: 6. Jest też inna budowa rozprawki z hipotezą na początku, argumentami ZA i kontrargumentami PRZECIW oraz tezą na końcu. Raczej unikaj tego sposobu. Jest dłuższy, trudniejszy, w gimnazjum nieprzydatny.

4 MODELOWA ROZPRAWKA Postawiono przede mną pytanie: Czy Syzyfowe prace Stefana Żeromskiego są książką nudną, ale zarazem mówiącą o ważnych wartościach?. Wg mnie, jest to prawda. Swoją tezę udowodnię poniższymi argumentami. Po pierwsze, przyjrzyjmy się bohaterom utworu, Zauważymy bez trudu, że łączyła ich prawdziwa przyjaźń. Chociaż nie zawsze zgadzali się ze sobą, mieli jeden cel przeciwstawić się zaborcy. Razem przeżywali smutki i radości. Kiedy dyrektor szkoły w Klerykowie chciał wyrzucić Radka, w jego obronie skutecznie stanął Marcin Borowicz. Andrzej odwdzięczył mu się, wspierając go duchowo po wyjeździe Biruty. To tylko przykłady przyjaźni jednej z najważniejszych wartości w naszym życiu. Drugim argumentem niech będzie edukacja i kultura. W utworze prawie wszyscy nastolatkowie pilnie się uczyli. Szczególnie z rodzin biedniejszych. Wiedzieli, że trzeba się kształcić, aby do czegoś dojść, coś w życiu osiągnąć. Niewielu spośród nich nie zdawało do następnej klasy. Również rodzice dokładali wszelkich starań, by pomóc dzieciom zdobywać wiedzę. Nie zawsze legalnie (np. korepetycje Marcinka u egzaminatora Majewskiego). Tym mocniej widzimy jednak wartość edukacji. Uczniowie znajdowali także czas na chodzenie do teatru. Ostatni przykład patriotyzm, walka o Polskę. Mimo różnych wcześniejszych wyborów, ostatecznie chłopcy z sukcesem oparli się zaborcy. Nie pozwolili, aby rusyfikacja pochłonęła ojczysty kraj. Rosjanie usilnie rewidowali stancje. Zakazywali używać języka polskiego. Gimnazjaliści nigdy się jednak nie poddawali. Często organizowali potajemne spotkania. Czytali na nich polskie książki, wiersze. Rozmawiali w ojczystej mowie. Dzięki podobnym działaniom kraj skutecznie bronił się przed potęgą Rosji. Postacią wzorcową jest tutaj Bernard Zygier. To dzięki niemu inni uczniowie zrozumieli, że trzeba walczyć za Polskę. Nie szablą, a językiem i rozumem. Podsumowując, myślę, że Syzyfowe prace są utworem mało pasjonującym, ale pełnym wartości. Znajdujemy tutaj fragmenty dotyczące przyjaźni, nauki, a przede wszystkim patriotyzmu. Może zatem dlatego ciągle czytamy książkę Żeromskiego w szkołach?

5 KRYTERIA DO ZADANIA ROZSZERZONEJ ODPOWIEDZI (ROZPRAWKI) Treść: 4 p. 3 p. 2 p. 1 p. 0 p. * praca odnosi się do * zawiera trafną i wnikliwą argumentację * zachowuje logikę wywodu podkreśloną segmentacją tekstu * praca odnosi się do * zawiera trafną argumentację (zgodną z tematem) * w przeważającej części zachowuje logikę wywodu * praca w przeważającej części odnosi się do * zawiera częściowo trafną argumentację * praca jest luźno związana z problemem sformułowanym w * zawiera próbę argumentacji * praca nie odnosi się do lub praca nie zawiera argumentacji 1. Logika wywodu (błąd rzeczowy zakłócający logikę wywodu powoduje obniżenie oceny o jeden poziom). 2. W pracy zbyt krótkiej oceniamy tylko treść. Nie liczą się linijki skreślone, opuszczone, mało wypełnione tekstem oraz cytaty.

6 Segmentacja tekstu: 1 p. zachowany logiczny tok rozważań, segmentacja konsekwentna i celowa. 0 p. brak uporządkowania logicznego, segmentacja przypadkowa lub brak segmentacji. Segmentacja najlepiej akapity. Styl: 1 p. styl konsekwentny, dostosowany do wywodu argumentacyjnego. 0 p. styl niekonsekwentny lub niedostosowany do wywodu argumentacyjnego. Zero także w przypadku choć jednorazowego błędu w stylu, np. wprowadzenia adresata (to nie mowa) czy emocji. Język: 2 p. dopuszczalne 3 błędy, w tym powtórzenia. 1 p. dopuszczalne 4 błędy. 0 p. powyżej 4 błędów. Ortografia: 1 p. dopuszczalne 2 błędy (3 u dyslektyków). 0 p. powyżej 2 błędów (powyżej 3). Interpunkcja: 1 p. dopuszczalne 3 błędy (4 u dyslektyków) 0 p. powyżej 3 błędów (powyżej 4). UWAGI 1. Najpopularniejsza forma na egzaminie. 2. Na co musisz uważać? a) Jak przy każdej pracy ocenianej holistycznie musisz szczególnie pamiętać o wszystkich niezbędnych elementach danej formy. Najlepiej opanować je pamięciowo. Tutaj słowa klucze: teza; argumenty: zgodne z tematem, konkretne; styl intelektualny, nieemocjonalny. b) Staraj się pisać bardzo poprawnie. Szczególnie uważaj na język: prostota, krótkie zdania, unikanie nieznanych słów, potocznych wyrażeń, powtórzeń. Tutaj też zbyt widocznych METAFOR. c) Jeśli czegoś nie jesteś pewna/pewien nie pisz. Błędy rzeczowe są kosztowne. d) W rozprawce najważniejsza jest praca przed pisaniem: - Zrozumiej temat. Nawet, gdy wydaje się dziwny, z pewnością jest prosty. Kwestia przełożenia go sobie na zrozumiały język. - Przygotuj w brudnopisie argumenty. Sprawdź, czy są zgodne z zakresem podanym w. Możesz wypisać sobie więcej wybierz te, w których będziesz się najlepiej czuć, najłatwiej ci będzie je rozpisać. - W argumentacji zdecydowanie bardziej liczy się jakość niż ilość. Jeśli w nie ma podanej liczby argumentów wystarczą trzy. Niech jednak będą odpowiednio rozpisane, dokładne, konkretne! Nie spiesz się do kolejnego argumentu. - WNIKLIWOŚĆ argumentacji to właśnie jej konkretność. Nie lej wody, nie pisz ogólników (oni, królowie, bohaterowie wielu książek, każdy z nas itp.). Opisuj konkretne historie, książki, bohaterów, postacie! - Nie zaczynaj argumentów tak samo. - Na końcu przykładu warto wskazać, w jaki sposób udowadnia tezę.