kod ucznia Kuratorium Oświaty w Gdańsku Konkurs języka polskiego dla uczniów gimnazjum etap rejonowy 26 I 2018r.

Transkrypt

1 Imię i nazwisko ucznia (po rozkodowaniu prac) kod ucznia Kuratorium Oświaty w Gdańsku Konkurs języka polskiego dla uczniów gimnazjum etap rejonowy 26 I 2018r. Przeczytaj uważnie zamieszczone w arkuszu teksty oraz polecenia do zadań. Odpowiadaj samodzielnie w wyznaczonych miejscach. Korzystaj z cytatów tylko wtedy, gdy masz takie polecenie. Pisz czytelnie. Na wykonanie pracy masz 90 minut. Powodzenia! CZĘŚĆ I Sprawdź, czy pamiętasz, wiesz, umiesz. Tekst I Ignacy Krasicki KONIEC Zmordował się na koniec ten, co bajki prawił, Żeby więc do ostatka słuchaczów zabawił, Rzekł: Powiem jeszcze jedną, o której nie wiecie: Bajka poszła w wędrówkę. Wędrując po świecie Zaszła w lasy głębokie; okrutni i dzicy Napadli ją z hałasem wielkim rozbójnicy, A widząc, że ubrana bardzo podle była, Zdarli suknie aż z bajki Prawda się odkryła. Zadanie 1. (0-3) Uzasadnij, że bajki I. Krasickiego odkrywają różne prawdy. Posłuż się trzema wybranymi przykładami utworów bajkopisarza. Wypełnij tabelę. Tytuł bajki I. Krasickiego Prawda odkrywana przez bajkę Zadanie 2. (0-3) Z podanych frazeologizmów wybierz cztery i wyjaśnij każdy, posługując się określeniem bliskoznacznym. a. balansować między prawdą a kłamstwem b. dawać świadectwo prawdzie c. kryterium prawdy 1

2 d. gorzka prawda e. stara prawda f. ziarno prawdy Tekst II Jan Kochanowski TREN V Jako oliwka mała pod wysokim sadem Idzie z ziemie ku górze macierzyńskim śladem, Jeszcze ani gałązek, ani listków rodząc, Sama tylko dopiro 1 szczupłym prątkiem 2 wschodząc: Tę jesli, ostre ciernie lub rodne pokrzywy Uprzątając, sadownik podciął ukwapliwy 3, Mdleje zaraz, a zbywszy siły przyrodzonej, Upada przed nogami matki ulubionej - Takci się mej najmilszej Orszuli dostało. Przed oczyma rodziców swoich rostąc, mało Od ziemie się co wznióswszy, duchem zaraźliwym Srogiej Śmierci otchniona 4, rodzicom troskliwym U nóg martwa upadła. O zła Persefono 5, Mogłażeś tak wielu łzam dać upłynąć płono 6? Brzmienie tekstu według: Jan Kochanowski, Treny, Wstęp i oprac. T. Sinko, Wrocław Zadanie 3. (0-2 ) O kim mowa w podanym trenie? Wpisz właściwą odpowiedź. A. oliwka mała.. B. sadownik ukwapliwy. C. rodzicom troskliwym. 1 dopiro dopiero, przed chwilą 2 prątek gałązka 3 ukwapliwy popędliwy, zapalczywy, prędki 4 otchniona owiana tchnieniem 5 Persefona małżonka Hadesa, władczyni świata podziemnego i opiekunka dusz zmarłych 6 płono próżno, daremnie 2

3 Zadanie 4. (0-1) Kto mówi Takci się mej najmilszej Orszuli dostało? Zadanie 5. (0-2) Zapisz w M. lp. zdrobnienia występujące w utworze. Jaką pełnią rolę? Zadanie 6. (0-1) Wypisz z tekstu apostrofę wskazującą, do kogo adresowana jest skarga osoby mówiącej. Zadanie 7. (0-2) W którym trenie padają podane słowa? Cytat Tren 1. Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim. 2. Już letniczek pisany i uploteczki wniwecz, i paski złocone, Matczyne dary płone. Tekst III Adam Mickiewicz LILIJE [ ] Wstrzęsła się cerkwi posada, Z zrębu 7 wysuwa się zrąb, Sklep 8 trzeszczy, głąb zapada, Cerkiew zapada się w głąb. Ziemia ją z wierzchu kryje, Na niej rosną lilije, A rosną tak wysoko, Jak pan leży głęboko. Źródło: A. Mickiewicz, Wybór pism, Warszawa 1951, s. 41. Zadanie 8. (0-4) Podaj 6 8 najważniejszych faktów, które doprowadziły do takiego zakończenia ballady Lilije. Pamiętaj o poprawności ortograficznej. 7 zrąb część konstrukcji budowli 8 sklep tu: podziemie (sklepione) 3

4 Tekst IV Adam Mickiewicz DZIADY cz. II Są dziwy w niebie i na ziemi, o których ani śniło się waszym filozofom. Zadanie 9. (0-2) Powyższy cytat to motto rozpoczynające Dziady cz. II A. Mickiewicza. Wyjaśnij sens podanej sentencji. Zadanie 10. (0-2) Do kogo odnosi się powyższy fragment Dziadów cz. II? Na czym polegała jego wina? [ ] CHÓR Tak, musisz dręczyć się wiek wiekiem, Sprawiedliwe zrządzenia Boże! Bo kto nie był ni razu człowiekiem, Temu człowiek nic nie pomoże. [ ] 4

5 CZĘŚĆ II Pożyteczne, piękne, tajemnicze drzewa Jan Kochanowski NA LIPĘ Uczony gościu! Jesli sprawą mego cienia Uchodzisz gorącego letnich dni promienia, Jeślić lutnia 9 na łonie i dzban w zimnej wodzie Tym wdzięczniejszy, że siedzisz i sam przy nim w chłodzie: Ani mię za to winem, ani pój oliwą, Bujne drzewa nalepiej dżdżem niebieskim żywą; Ale mię raczej daruj rymem pochwalonym, Co by zazdrość uczynić mógł nie tylko płonym 10, Ale i płodnym drzewom; a nie mów: Co lipie do wirszów? skaczą lasy, gdy Orfeus skrzypie 11. J. Kochanowski, Fraszki, BN I nr163, Wrocław 1991 Zadanie 11. (0-1) Wybierz właściwą informację. Osobą mówiącą w wierszu jest A. poeta. B. Orfeusz. C. Jan Kochanowski. D. personifikowana lipa. Zadanie 12. (0-2) Kim jest uczony gość, do którego zwraca się osoba mówiąca? Nazwij adresata i uzasadnij swoją odpowiedź na podstawie tekstu. Możesz użyć cytatu. Zadanie 13. (0-1) Wybierz właściwą odpowiedź. O co prosi postać mówiąca w wierszu? A. O radę. B. O napój. C. O wiersz. D. O pomoc. 9 lutnia - instrument strunowy szarpany 10 płony - błahy, bez wartości 11 Orfeus skrzypie Orfeusz arcypoeta, uchodził w renesansie za poetę doskonałego (wzór doskonałości), jego matka Kaliope była jedną z dziewięciu Muz (dawała poetom natchnienie), potrafił grać na lirze, a jego gra oraz pieśni nie tylko łagodziły dzikość obyczajów ludzi, ale i obłaskawiały najdziksze zwierzęta, poruszały skały, kamienie i drzewa, które słysząc je, szły za nim; skrzypić grać na skrzypcach, szerzej grać na instrumentach strunowych (lirze) 5

6 Zadanie 14. (0-3) A. Zastąp podkreślony wyraz określeniem bliskoznacznym objaśniającym jego sens: Bujne drzewa nalepiej dżdżem niebieskim żywą.. B. Zastąp podkreślony wyraz współczesnym odpowiednikiem: Ale mię raczej daruj rymem pochwalonym.. C. Określ przypadek wyrażenia przyimkowego: do wirszów, podaj współczesną formę tej archaicznej konstrukcji. Zadanie 15. (0-2) Wskaż poprawną odpowiedź (1,2 lub 3) oraz właściwe uzasadnienie (A., B. lub C.) 1. fraszką, A. kończy się morałem. Zacytowany wiersz Jana Kochanowskiego jest 2. pieśnią, B. ponieważ 3. bajką, C. bohaterami są zwierzęta, rośliny, elementy przyrody nieożywionej, które uosabiają ludzkie cechy. jest krótkim utworem wierszowanym często o charakterze żartobliwym, opartym na dowcipnym pomyśle. Leopold Staff WYSOKIE DRZEWA O, cóż jest piękniejszego niż wysokie drzewa, W brązie zachodu kute wieczornym promieniem, Nad wodą, co się pawich barw blaskiem rozlewa, Pogłębiona odbitych konarów sklepieniem. Zapach wody, zielony w cieniu, złoty w słońcu, W bezwietrzu sennym ledwo miesza się, kołysze, Gdy z łąk koniki polne w sierpniowym gorącu Tysiącem srebrnych nożyc szybko strzygą ciszę. Z wolna wszystko umilka, zapada w krąg głusza I zmierzch ciemnością smukłe korony odziewa, Z których widmami rośnie wyzwolona dusza... O, cóż jest piękniejszego niż wysokie drzewa! L. Staff, Wybór poezji, BN I nr181,wrocław 1985, s

7 Zadanie 16. (0-1) Wybierz poprawne odpowiedzi spośród podanych. Pierwszy wers wiersza L. Staffa to A. pytanie retoryczne. B. wykrzyknienie. C. oznajmienie D. apostrofa. Odpowiedzi: Zadanie 17. (0-1) Synestezja to w literaturze środek stylistyczny polegający na przypisywaniu jakiemuś zmysłowi wrażeń odbieranych innym zmysłem. Zacytuj fragment wiersza L. Staffa, w którym poeta zastosował synestezję. Zadanie 18. (0-4) Podaj z wiersza L. Staffa różne przykłady wskazanych środków poetyckich tworzących efekty plastyczne i efekty dźwiękowe opisu. Funkcja Środek wyrazu Przykład z wiersza L. Staffa epitet efekty plastyczne metafora efekty dźwiękowe metafora instrumentacja głoskowa Zadanie 19. (0-1) Jaką funkcję pełnią w wierszu L. Staffa podane wyrazy: konary, odziewać, sklepienie, zmierzch, barwy? Zadanie 20. (0-2) Obserwacja pejzażu z drzewami skłania osobę mówiącą do wyznania: rośnie wyzwolona dusza. Jakie emocje wyraża to zdanie? Uzasadnij odpowiedź. 7

8 Wisława Szymborska MILCZENIE ROŚLIN Jednostronna znajomość między mną a wami rozwija się nie najgorzej. Wiem co listek, co płatek, kłos, szyszka, łodyga, i co się z wami dzieje w kwietniu, a co w grudniu. Chociaż moja ciekawość jest bez wzajemności, nad niektórymi schylam się specjalnie, a ku niektórym z was zadzieram głowę. Macie u mnie imiona: klon, łopian, przylaszczka, wrzos, jałowiec, jemioła, niezapominajka, a ja u was żadnego. Podróż nasza jest wspólna. W czasie wspólnych podróży rozmawia się przecież, wymienia się uwagi choćby o pogodzie, albo o stacjach mijanych w rozpędzie. Nie brakłoby tematów, bo łączy nas wiele. Ta sama gwiazda trzyma nas w zasięgu. Rzucamy cienie na tych samych prawach. Próbujemy coś wiedzieć, każde na swój sposób, a to, czego nie wiemy, to też podobieństwo. Objaśnię jak potrafię, tylko zapytajcie: co to takiego oglądać oczami, po co serce mi bije i czemu moje ciało nie zakorzenione. Ale jak odpowiadać na niestawiane pytania, jeśli w dodatku jest się kimś tak bardzo dla was nikim. Porośla, zagajniki, łąki i szuwary wszystko, co do was mówię, to monolog, i nie wy go słuchacie. Rozmowa z wami konieczna jest i niemożliwa. Pilna w życiu pospiesznym i odłożona na nigdy. W. Szymborska, Wiersze wybrane, Kraków 2000, s

9 Zadanie 21. (0-1) Na podstawie przeczytanego tekstu napisz, czego pragnie osoba mówiąca w wierszu Wisławy Szymborskiej?.. Zadanie 22. (0-2) A. Wymień trzy elementy konieczne w akcie skutecznej komunikacji?.. B. Jakiego aspektu aktu komunikacji brakuje w relacji człowiek i świat roślin? Zadanie 23. (0-1) Wyjaśnij sens wyrażenia jednostronna znajomość? Zadanie 24. (0-1) Wyjaśnij metaforę podróż nasza jest wspólna? Zadanie 25. (0-1) Podaj nazwę obiektu astronomicznego, który został określony sformułowaniem: ta sama gwiazda trzyma nas w zasięgu? Zadanie 26. (0-2) Do jakiej refleksji na temat sytuacji człowieka w świecie natury skłania lektura wiersza W. Szymborskiej? Zadanie 27. (0-2) Na podstawie puenty wiersza odpowiedz, czy pragnienie osoby mówiącej może być spełnione? Uzasadnij swoje zdanie. 9

10 Zadanie 28. (0-5) Mini sprawdzian gramatyczny. Umieść w tabeli odpowiedzi. Zadanie Problem gramatyczny 1. Do jakiej części mowy należą podane wyrazy: klon, łopian, przylaszczka, wrzos, jałowiec, jemioła, niezapominajka 2. Wypisz z podanego wypowiedzenia wszystkie zaimki: Jednostronna znajomość między mną a wami rozwija się nie najgorzej. Odpowiedź 3. Nazwij zgodnie z kolejnością zdania składowe występujące w wypowiedzeniu: Chociaż moja ciekawość jest bez wzajemności, nad niektórymi schylam się specjalnie, a ku niektórym z was zadzieram głowę. 4. Nazwij rodzaj podanego wypowiedzenia: W czasie wspólnych podróży rozmawia się przecież. 5. Podaj (A.) znaczenie dosłowne i (B.) znaczenie przenośne wyrazu: zakorzeniony. Zadanie 29. (0-10) Ten krajobraz mam pod powieką Zredaguj krótki (8-10 zdaniowy) opis najbardziej fascynującego lub pięknego krajobrazu, jaki zdarzyło Ci się zobaczyć. Posłuż się elementami stylu artystycznego. 10

11

12 .. 12