chemiczne i morfologiczne badanie moczu

Transkrypt

1 chemiczne i morfologiczne badanie moczu Etapy badania ogólnego moczu: I etap oceny parametrów fizykochemicznych II etap ocena elementów upostaciowanych moczu

2 Techniki pobierania próbki moczu PRÓBKA LOSOWA CZYSTA PRÓBKA ZE ŚRODKOWEGO STRUMIENIA CEWNIKOWANIE PECHERZA MOCZOWEGO NAKŁUCIE NADŁONOWE Techniki pobierania próbki moczu POBIERANIE PRÓBKI MOCZU U DZIECI U chłopców woreczek umieszcza się na prąciu U dziewczynek woreczek umieszcza się wokół ujścia pochwy (omijając okolice odbytu)

3 Przechowywanie zebranych próbek Stosowanie pojemników jałowych zalecane gdy konieczne jest przechowywanie próbki przed właściwym badaniem Zbiórki 12h i 24 h zwykle wykonane z ciemnego tworzywa sztucznego, które chroni próbkę przed światłem Zasady postępowania z pobrana próbką moczu Dostarczenie materiału do laboratorium: -natychmiast po pobraniu -czas dostarczenia nie powinien przekraczać 2h konserwowanie moczu - schłodzenie próbki do 4-6ºC

4 Objętość próbki moczu niezbędna do wykonania badania Wymagana objętość próbki moczu ml Większa objętość dodatkowa analiza, powtórzenie badania Mniejsza objętość trudność wykonania badania mikroskopowego techniką manualną ogranicza możliwość wykonania testów chemicznych W metodach automatycznych 4 ml moczu Dobowa zbiórka moczu ml z tego 1 ml dobrze wymieszanego moczu Badanie właściwości fizycznych moczu BARWA różne odcienie koloru żółtego PRZEJRZYSTOŚĆ - mocz klarowny nie oznacz, że jest prawidłowy WOŃ/ZAPACH lekko aromatyczny CIĘŻAR WŁAŚCIWY zawsze wyższy od 1,0 mg/l

5 Badanie właściwości chemiczne moczu CECHA Bilirubina Glukoza Ciała ketonowe Esteraza leukocytowa Azotyny Białko WYNIK ph 4,5-8,0 Urobolinogen 1mg/dl Parametr Wynik fałszywie dodatni Wynik fałszywie ujemny SG umiarkowany białkomocz ( mg/dl), ketonuria, dekstran, mannitol i sacharoza Białko Glukoza Ciała ketonowe Azotyny ph 7,0, leki z chininą lub jej pochodne (chinidyna), tolbutamid, detergenty w pojemniku, preparaty krwiozastępcze, chlorheksydyna, środki dezynfekcyjne zawierające czwartorzędowe grupy amonowe silne substancje utleniające (podchloryn sodowy), peroksydazy bakteryjne silnie zabarwiony mocz, metabolity L-dopa, kaptopryl, mesna, związki zawierające grupę sulfhydrylową przechowywanie testów w wilgotnych warunkach mocz silnie alkaliczny, niska temperatura test jest mniej czuły w przypadku mukoprotein i globulin, białka Bence a Jonesa; wynik negatywny nie wyklucza obecności tych białek, odczyt utrudniają błękit metylowy oraz czerwona barwa moczu w wyniku spożycia czerwonych buraków kwas askorbinowy, duże stężenie ciał ketonowych > 40 mg/dl, soki owocowe, antybiotyki, żelazo nie wykrywa kwasu ß-hydroksymasłowego krótki okres inkubacji moczu w pęcherzu (poliuria), brak azotanów w diecie, obecności bakterii patologicznych reduktazo (-), kwas askorbinowy, antybiotykoterapia, chemioterapia

6 Parametr Wynik fałszywie dodatni Wynik fałszywie ujemny Bilirubina Urobilinogen Krew Leukocyty Kwas askorbinowy chloropromazyna, rafampen, siarczan indoksylu podwyższona temperatura (optymalna C), alkalizacja moczu, sulfonamidy, kwas p- aminobenzoesowy substancje utleniające, np. podchloryn, peroksydazy bakteryjne formaldehyd, imipenem, meropenem, kwas klawulonowy siarczan (IV) żelaza, cyna, miedź kwas askorbinowy, wystawienie moczu na światło, duże stężenie azotynów formalina, ryboflawina, mocz wystawiony na działanie światła, duże stężenie azotynów kaptopryl i inne związki zawierające grupy tiolowe, kwas askorbinowy, wysoki SG podwyższone stężenie glukozy (3 g/dl), białkomocz (< 500 mg/dl), cefaleksyna, cefalotyna, kwas szczawiowy, tetracykliny, gentamecyna, kwas borny brak doniesień

7 MIKROSKOPOWA OCENA ELEMENTOW UPOSTACIOWANYCH MOCZU Z WYKORZYSTANIEM METODY SZKIEŁKA PODSTAWOWEGO I NAKRYWKOWEGO OSAD MOCZU W osadzie moczu możemy znaleźć: - nabłonki - leukocyty - erytrocyty - wałeczki - bakterie - grzyby - pierwotniaki trichomonas vaginalis - pasma śluzu - komórki nowotworowe - osad mineralny

8 Zakresy referencyjne parametrów badania ogólnego moczu Składnik Liczba Powiększenie Krwinki czerwone 0-3 wpw duże Krwinki białe 0-8 wpw duże Wałeczki szkliste 0-2* małe Komórki nabłonka 0-2 w prep - wielokątnego Nieliczne Małe - przejściowego Nieliczne Duże - okrągłego Nieliczne Duże Bakterie i drożdże ujemne Duże *Podczas ćwiczeń fizycznych wzrasta liczba wałeczków i pojawiają się wałeczki ziarniste OSAD MINERALNY MOCZU MOCZ O ph KWAŚNYM Kwas moczowy Moczany bezpostaciowe Moczan sodowy Bilirubina Leucyna prawidłowe, wzmożone wydalanie po chemioterapii i dnie moczanowej prawidłowo, często makroskopowo prawidłowe rzadko; niska temperatura, choroby wątroby lub cholestaza rzadko; niska temperatura, choroby wątroby, aminacyduria Tyrozyna rzadko; niska temperatura, choroby wątroby, aminacyduria

9 OSAD MINERALNY MOCZU w każdym ph Szczawian wapnia Fosforan wapnia Fosforan magnezu prawidłowe, częste, często w zatruciu glikolem etylenowym rzadkie rzadkie OSAD MINERALNY MOCZU MOCZ o ph OBOJĘTNYM I ZASADOWYM Fosforany bezpostaciowe Węglan wapnia Trójfosforan amonowo-magnezowy Moczan amonowy prawidłowo, czasem makroskopowo prawidłowe, rzadkie prawidłowe, częste rzadkie w świeżym moczu; jatrogenna alkalizacja, często w starym moczu

10 WAŁECZKI W OSADZIE MOCZU Białkowe odlewy kanalików dalszych i zbiorczych cewek nerkowych zrąb zbudowany z uromoduliny mocz o ph kwaśnym (zol w żel) pod wpływem podwyższonej temperatury ciała w oligurii i anurii na skutek wysalania białek mechanizm powstawania nieznany swoistym lecz mało czułym markerem uszkodzenia nerek