Wpływ leków i żywności na wyniki badań laboratoryjnych Magdalena Hurkacz

Transkrypt

1 Wpływ leków i żywności na wyniki badań laboratoryjnych Magdalena Hurkacz Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej UM we Wrocławiu

2 Wpływ leków na wyniki badań laboratoryjnych jest szczególnym rodzajem interakcji leków Można go podzielić na: dający się przewidzieć (insulina > poziom glukozy) nie dający się przewidzieć (reakcja alergiczna > morfologia)

3 Podział wg mechanizmu zmiany wyników badań laboratoryjnych przez leki: Wynikające z farmakologicznych właściwości leków (wpływ poprzez działanie farmakologiczne leków) Wynikające z fizykochemicznych właściwości leków (wpływ na metodę oznaczania)

4 Mechanizm wynikający z farmakologicznych właściwości leków: bezpośredni pośredni

5 Morfologia Zmiany wynikające z uszkodzenia układu krwiotwórczego Dające się przewidzieć, zależne od dawki /cytostatyki, leki immunosupresyjne/

6 Morfologia Zmiany wynikające z uszkodzenia układu krwiotwórczego Trudne do przewidzenia niezależne od dawki /nadwrażliwość, defekty metab./

7 Morfologia Zmiany najczęściej wynikają z uszkodzenia układu krwiotwórczego Można je podzielić na: dające się przewidzieć trudne do przewidzenia

8 Glukoza we krwi Acetazolamid, kortykosteroidy, furosemid, izoniazyd, estrogeny,, doustned środki antykoncepcyjne, fenytoina, tiazydy

9 Glukoza we krwi insulina i doustne leki przeciwcukrzycowe, steroidy anaboliczne, erytromycyna, Oksytetracyklina, paracetamol, propranolol

10 Stężen enie e sodu zwiększająz większają: - Przez zatrzymanie sodu i wody: steroidy anaboliczne, androgeny, kortykosteroidy, diazoksyd, guanetydyna, metyldopa, estrogeny, doustne środki antykoncepcyjne, fenylbutazon, oksyfenbutazon

11 Stężen enie e sodu zwiększająz większają: Przez wpływ na kanaliki nerkowe: klonidyna, metoksyfluran, tetracyklina

12 Stężen enie e sodu zmniej ejszają: - Przez działanie anie moczopędne: kwas etakrynowy, furosemid, tiazydy, triamtaren, ren, spironolakton, mannitol

13 Stężen enie e sodu zmniejszają szają: - Przez zatrzymanie wody: pochodne sulfonylomocznika, wazopresyna

14 Stężen enie e sodu zwiększająz większają: - Przez mieszany mechanizm działania: chlorek amonu, chlortalidon, dichlorfenamid

15 Stężen enie wapnia zwiększająz większają: - Przez wpływ na wchłanianie z przewodu pokarmowego: witamina D, sole wapnia, laktoza

16 Stężen enie wapnia zwiększająz większają: - Przez wpływ na resorpcję z kości: witamina D, hormony tarczycy - Przez wpływ na resorpcję zwrotną w nerkach: witamina D, hormon przytarczyc diuretyki sodowe

17 Stężen enie wapnia zmniej ejszają: - Przez wpływ na wchłanianie z przewodu pokarmowego: leki przeczyszczające, sole magnezu, związki alkalizujące

18 Stężen enie wapnia zmniej ejszają: - Przez wpływ na resorpcję z kości: kortykosteroidy, kalcytonina - Przez wpływ na resorpcję zwrotną w nerkach: kortykosteroidy, acetazolamid

19 Stężen enie wapnia zmniej ejszają: - Przez antagonizm hormonalny: kortykosteroidy, leki przeciwdrgawkowe - Przez wpływ na syntezę albumin: doustne środki antykoncepcyjne, estradiol

20 Żelazo w surowicy Zwiększona zawartość żelaza w surowicy może być następstwem polekowej niedokrwistości hemolitycznej spowodowanej stosowaniem metyldopy, penicylin, fenacetyny.

21 Żelazo w surowicy Zmniejszona zawartość żelaza w surowicy może być następstwem upośledzenia jego wchłaniania przez stosowanie neomycyny bądź cholestyraminy

22 Oznaczanie glukozy w surowicy i krwi pełnej metoda enzymatyczna (oksydaza/peroksydaza) kwas askorbinowy (5-13%) lewodopa (zależne od dawki) metyldopa (3-8%) paracetamol (0,1-1,0 mmol/l) aspiryna (3-11%) diklofenak (5%) indometacyna (5%) ketoprofen (4%) izoniazyd (krew pełna) PAS metronidazol

23 Oznaczanie glukozy w moczu dawniej metoda Benedicta kwas askorbinowy metoda enzymatyczna oraz testy paskowe diazepam (Clinistix) lewodopa (peroksydaza) fenobarbital (Clinistix) fenytoina (Clinistix) tetracykliny glutation lewodopa (Acetest, Ketostix) Ciała ketonowe w moczu cefalosporyny (Clinitest) chloramfenikol (Clinitest) lewodopa (Clinitest) kwas nalidyksowy (Clinitest) kwas nikotynowy (Clinitest) penicylina

24 Oznaczanie cholesterolu dawniej metoda Burchard a aspiryna (7%) nie obniża met. enzymat. metoda enzymatyczna oksydaza cholesterolowa/peroks.) kwas askorbinowy (20-35%) metoda enzymatyczna Oznaczanie trójglicerydów hydroksymocznik metronidazol (nieznacznie)

25 Oznaczanie kinazy kreatyniny (CK) metoda kinetyczna aspiryna (6-8%) kwas askorbinowy ketoprofen (19%) PAS duże dawki kwasu askorbinowego fenobarbital (4%)

26 Oznaczanie aminotransferazy alaninowej (AlAT) metoda kinetyczna aspiryna (13%) metronidazol Oznaczanie aminotransferazy asparaginowej (AspAT) metoda kinetyczna erytromycyna

27 Oznaczanie dehydrogenazy mleczanowej (LDH) metoda kinetyczna aspiryna (6%) kwas askorbinowy (duże dawki) fenobarbital (4%) metoda kolorymetryczna ketoprofen (19%) PAS (na aparacie firmy Technicon)

28 Oznaczanie fosfatazy alkalicznej (ALP) metoda kinetyczna aspiryna teofilina ibuprofen (4%)

29 Oznaczanie kreatyniny w surowicy krwi metoda kinetyczna kwas askorbinowy ibuprofen cefalosporyny-ceforanid (60%) cefoksytyna (60%) ceftyzoksym (15%) cefalotyna (26%) cefamandol cefazolina Co-trimoksazol (10%) metyldopa

30 Oznaczanie kreatyniny w moczu metoda kinetyczna cefalosporyny-cefalotyna (53%)

31 Oznaczanie kwasu moczowego w surowicy krwi metoda enzymatyczna (urykaza/peroksydaza) kwas askorbinowy heparyna (8%) merkaptopuryna (18%) metyldopa diklofenak (7%) metoda z kwasem fosforowolframowym paracetamol (17-36%) fenacetyna (20%)

32 Oznaczanie białka całkowitego w surowicy krwi metoda biuretowa aspiryna (7%) Oznaczanie białka całkowitego w moczu metoda Extona cefalotyna cefalorydyna leowdopa penicylina G

33 Oznaczanie albumin w surowicy krwi metoda kolorymetryczna (zieleń bromokrezolowa) karbenicylina klofibrat fenylbutazon ampicylina

34 Oznaczanie bilirubiny w surowicy krwi metoda Jendrassika-Grofa kwas askorbinowy (38%) ketoprofen (12%) propranolol dawniej kofeina teofilina

35 Metody stosowane w serologii bezpośredni odczyn Coombsa amfoterycyna B todralazyna (Binazin) butapirazol cefalotyna (50%) ampicylina chinidyna, chinina tolbutamid dowodzi obecności przeciwciał antyerytrocytarnych

36 Odczyn Biernackiego azlocylina

37 Oznaczanie urobilinogenu sulfonamidy zielonożółte zabarwienie fenactil (chlorpromazyna) różowe

38 Oznaczanie innych parametrów w moczu (testy paskowe) krew kapropril azotyny kwas askorbinowy (duże dawki) leukocyty tetracykliny cefalotyna nitrofurantoina

39 Barwa moczu amitryptylina dikumarol fenactil fenoloftaleina furazolidon lewodopa metindol metronidazol PAS rirampicyna błękit metylenowy metindol sulfasalazyna nitrofurantoina witamina B 6