Bezpieczeństwo w ekosystemie

Transkrypt

1 Bezpieczeństwo w ekosystemie Postępy metodologii badań bezpieczeństwa ekologicznego prof. dr hab. Jerzy Konieczny Zakład Studiów nad Bezpieczeństwem UAM

2 Musimy uczyć się od przyszłości dokładnie tak samo, jak kiedyś uczyliśmy się od przeszłości John Naisbitt, Megatrendy Megatrend, to najnowsze tendencje cywilizacyjne wykazujące cechy względnej trwałości, dostatecznej dla ich antycypacji, nabierające charakteru uniwersalnego

3 Współczesne megatrendy: Globalizacja glokalizacja; Rewolucja informacyjna. Informatyzacja. Społeczeństwo sieciowe; Problemy demograficzne. Starzenie się społeczeństw państw wysoko rozwiniętych, niekontrolowany przyrost ludności w państwach trzeciego świata; Zagrożenia środowiska naturalnego. Zmiany klimatyczne, klęski żywiołowe, awarie techniczne, ekoterroryzm; Transformacje ustrojowe; Zderzenie cywilizacji - zachodnia, prawosławna, islamska, afrykańska, latynoamerykańska, hinduistyczna, buddyjska, chińska, japońska;

4 Struktury ludzkie i rodzaje usieciowienia według Zachar

5 Kraje w procesie cywilizacyjnych transformacji (model Zachera-Targowskiego) według Zachar

6 Pytaniem jest na jaki stopień szaleństwa musimy się przygotować? -- Joshua Lederberg, Laureat nagrody Nobla

7 W drodze do bezpiecznej przestrzeni To terytorium zamieszkane przez grupę społeczną o pewnych określonych cechach, która naznaczyła je w jakiś specyficzny sposób; To miejsce wytworzone przez daną grupę społeczną, któremu wyznaczyła ona funkcje i nadała znaczenie; Przestrzeń społeczną charakteryzują specyficzne rodzaje ludzkich działań;(jałowiecki, 2006)

8 Art. 5. Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.

9 Art. 74. Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych. Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska. Władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska.

10 Rozwój zrównoważony Rozwój zrównoważony nie jest ochroną środowiska w ujęciu tradycyjnym, a więc typu "końca rury" (mimo, że wielu wciąż jeszcze tak to rozumie). Jest to na pewno i przede wszystkim "rozwój", ale uwarunkowany przestrzenią ekologiczną, a poprzez zakładaną synergię aspektów ekonomicznych, środowiskowych i społecznych, bezpieczny i korzystny dla człowieka, dla środowiska i dla gospodarki. Nie jest więc "hamulcem" postępu, a jego "stymulatorem". Jest to też sposób na życie i pewna forma etyki, dająca możliwość wyboru form konsumpcji i produkcji. Jest to również "moda", bo konsument kojarzy produkt ekologiczny z czymś bezpiecznym i zdrowym, z czymś nowoczesnym.(strategia zrównoważonego rozwoju,2009)

11 Ochrona praw człowieka - Prawa indywidualne Prawo do miasta, prawo do uzdrowiska, prawo do bezpiecznej przestrzeni.- Prawa kolektywne

12 CZYNNIKI HIGIENICZNE (nie dające Satysfakcji) POTRZEBY ELEMENTARNE CZYNNIKI MOTYWACYJNE (nie dające satysfakcję wg Herzberga) POTRZEBY DRUGORZĘDNE SAMOREALIZACJA Wzrost Podejmowanie Rozwój ryzyka indywidualny Innowacyjność Wykształcenie Eksperymentowanie Pełne wykorzystanie uzdolnień SZACUNEK DLA SAMEGO SIEBIE Poszanowanie samego siebie Poszukiwanie zadań Poszanowanie innych w których można wykazać się Poczucie niezależności kompetencją i umiejętnościami Odpowiedzialność Konstruktywność Bycie docenianym Pomysłowość Bycie uznawanym Kreatywność Wiedza Samoanaliza Pozycja Zaangażowanie... Sprawdzanie siebie Należy włączyć tę jednostkę w planowanie Poczucie przynależności Obdarzanie przyjaźnią Otrzymywanie przyjaźni Aktywność społeczna POTRZEBY SPOŁECZNE Poszukiwanie przyjaznych kolegów i przyjaznej grupy dobrych harmonijnych stosunków Potrzeba poczucia przynależności Chęć bycia popularnym Ochrona przed niebezpieczeństwem groźbą pozbawienia własności Poczucie pewności Żywność, napoje, powietrze, sen, ciepło, schronienie POCZUCIE BEZPIECZENSTWA Zainteresowanie dodatkami do poborów standardami wykonania, regułami i przepisami dotyczącymi obowiązkowości Jednostka raczej niepomysłowa, nieelastyczna, i niekreatywna POTRZEBY FIZJOLOGICZNE (potrzeby podstawowe) Przyjemne warunki pracy, bardziej luksusowy stan posiadania, więcej wolnego czasu i pieniędzy Niedojrzałe, mało konstruktywne zachowanie Zainteresowanie sprawami marginalnymi dla samej pracy

13 Od bezpieczeństwa państwa do bezpieczeństwa ludzi. Racjonalizm Liberalizm Konstruktywizm- human security

14 METAFORA KULTURY BEZPIECZEŃSTWA Drzewo symbolizuje podmiot (człowieka, grupę społeczną, społeczeństwo ) PUBLICZNE MILITARNE INNE Bezpieczeństwo informacyjne KULTUROWE EKONOMICZNE- GOSPODARCZE EKOLOGICZNE POLITYCZNE ZDROWOTNE EKOLOGICZNE ZDROWOTNE według Cieślarczyka

15 PRZEKRÓJ PNIA DRZEWA OTOCZENIE turbulentne INNE SFERY BEZPIECZEŃSTWA MILITARNE DZIAŁANIA I WSPÓŁDZIAŁANIA ZACHOWANIA POSTAWY NORMY WARTOŚCI WARTOŚCI T O Ż S A M O Ś Ć EKOLOGICZNE I ZDROWOTNE EKONOMICZNE OTOCZENIE trudno przewidywaln e Wg. Cieślarrczy ka OTOCZENIE POLITYCZNE PUBLICZNE OTOCZENIE według Cieślarczyka ELEMENTY I SEKTORY KULTURY BEZPIECZEŃSTWA W MODELU IDEALNYM, KTÓRY

16 DEFORMUJĄCE SIĘ ELEMENTY KULTURY BEZPIECZEŃSTWA PODCZAS KRYZYSU EKONOMICZNEGO OTOCZENIE trudno przewidywalne INNE SFERY BEZPIECZEŃSTWA ZACHOWANIA DZIAŁANIA EKOLOGICZNE I ZDROWOTNE OTOCZENIE turbulentne OTOCZENIE turbulentne MILITARNE POLITYCZNE WARTOŚCI PUBLICZNE NORMY POSTAWY EKONOMICZNE trudno przewidywalne ELEMENTY I SEKTORY KULTURY BEZPIECZEŃSTWA W MODELU REALNYM

17 PIRAMIDA BEZPIECZEŃSTWA militarne publiczne inne POLITYCZNE EKONOMICZNE/GOSPODARCZE EKOLOGICZNE I ZDROWOTNE MODEL IDEALNY według Cieślarczyka

18 PODMIOT X WARTOŚCI? NORMY? POSTAWY DZIAŁANIA I WSPÓŁDZIAŁANIA Deficyt: refleksyjności, przewidywania i przygotowania, nie tylko w odniesieniu do sytuacji potencjalnej (mogącej zaistnieć gdzieś i kiedyś ), ale nawet do sytuacji realnej, doświadczanej tu i teraz. Zakłócona percepcja a emocjonalne ZACHOWANIA przeważają wówczas nad działaniami. Model emocjonalno-behawioralny według Cieślarczyka

19 PODMIOT Y WARTOŚCI NORMY POSTAWY INFORMACJE o otoczeniu, zanim pobudzą do reakcji, przechodzą przez system norm i wartości, czyli przez SYSTEM ZASAD, którymi kieruje się podmiot w takich sytuacjach. MYŚLENIE związane z przewidywaniem i towarzyszące mu odpowiednie działania przygotowawcze. ZACHOWANIA Umożliwia to w miarę adekwatne, sprawne i skuteczne reagowanie na niespodziewane sytuacje oraz efektywne działanie i współdziałanie osób i struktur organizacyjnych (rola procedur). Model refleksyjno-działaniowy

20 Co to jest nauka? Całokształt wiedzy osiąganej za pomocą metodologii naukowej. Metodologia nauk to system jasno określonych reguł i procedur, do których odwołują się badania będące podstawową ewaluacją wiedzy. Koncepcja wiedzy: - model oparty na autorytecie - model oparty na wierze - model racjonalny Cel nauk społecznych: wyjaśnienie, przewidywanie, zrozumienie

21 Funkcje nauki: teoretyczna (podstawowa) - wzbogacenie i uporządkowanie wiedzy, praktyczna - zaspokajanie doniosłych celów społecznych.

22

23 Badania ilościowe skupiają się na pomiarze oraz identyfikacji zdarzeń, odpowiadają na pytania: CO, ILE, JAK CZĘSTO, W JAKIEJ CZĘŚCI, JAK SILNIE?... (ilościowy opis rzeczywistości) Badania jakościowe prowadzą do oceny,zrozumienia: faktów,problemów i procesów oraz udzielaniu odpowiedzi na pytania: DLACZEGO, JAK TO JEST MOŻLIWE, W JAKI SPOSÓB?...(jakościowy opis rzeczywistości)

24 Według Apanowicz 2006

25 według Apanowicza

26

27 Cel i istota badań Celem każdego badania naukowego jest wzbogacenie wiedzy na określony temat. w/g A. Podgórskiego Rodzaje celów: - poznawczy - wyjaśniający - określający - analizujący - Najczęściej cel badań zawiera się w pytaniach: - 1. Co jest, jak jest? - 2. Dlaczego jest, jak jest? - 3. Jak ma być lub może być? - Właściwie postawiony cel badań prowadzi nas do sprecyzowania problemu badawczego.

28 według Apanowicza

29 według Apanowicza

30 według Apanowicza

31 Według E. Wysocka, 2013

32 Według E. Wysocka, 2013

33 Według E. Wysocka, 2013

34

35 Badania zintegrowane ukierunkowane na rozwiązywanie problemów ekologicznych. Badania ilościowe -luka wiedzy Badania interdyscyplinarne. Badania multidyscyplinarne. Badania transdyscyplinarne.

36 "Interdyscyplinarność jest procesem, w którym naukowcy pracują wspólnie, ale z każdy z odpowiadającej mu perspektywy dyscyplinarnej, w celu rozwiązania wspólnego problemu. Transdyscyplinarność jest procesem, w którym naukowcy i praktycy pracują wspólnie aby rozwijać i wykorzystywać wspólne ramy koncepcyjne, które określają i formułują konkretne teorie dyscyplinarne, koncepcje i metody służące rozwiązaniu wspólnego problemu." (Stokols et al., 2003, 24).