SOCJOLOGIA GLOBALNYCH PROCESÓW SPOŁECZNYCH

Transkrypt

1 SOCJOLOGIA GLOBALNYCH PROCESÓW SPOŁECZNYCH Wykład 4

2 KONFLIKT CYWILIZACJI Samuel Huntington

3 SAMUEL HUNTINGON ZDERZENIE CYWILIZACJI, 1993, 1997 Ur r., amerykański profesor Uniwersytetu Eaton, prezes Amerykańskiego Towarzystwa Nauk Politycznych koordynator planowania w Radzie Bezpieczeństwa Narodowego USA ( ) redaktor naczelny miesięcznika Foreign Policy dyrektor Centrum Spraw Międzynarodowych im. Johna Olina Uniwersytetu Harvardzkiego

4 CYWILIZACJA najwyższy i najszerszy poziom tożsamości kulturowej. Składają się na nią: elementy obiektywne takie jak historia, religia, zwyczaje czy instytucje element subiektywny - samoidentyfikacja.

5 Główną osią konfliktu w rzeczywistości międzynarodowej nie będą konflikty ekonomiczne czy ideologiczne, a podziały o charakterze kulturowym/religijnym.

6 Podmiotami przyszłych konfliktów stanie się 8-9 współczesnych cywilizacji: 1. zachodnia 2. Konfucjańska (sinic) 3. japońska 4. islamska 5. (h)induska 6. prawosławna 7. latynoamerykańska 8. afrykańska 9. buddyjska

7

8 Różnice pomiędzy cywilizacjami: historia, język, kultura, tradycja, a przede religia. przede wszystkim fundamentalne dla sfery socjo-politycznej różnice w postrzeganiu relacji, trwalsze niż odmienności ideologiczne czy ustrojowe : Bóg człowiek jednostka-zbiorowość obywatel państwo rodzice dzieci mąż żona prawa obowiązki wolności władza równość hierarchia

9 SCHARAKTERYZUJMY KILKA GŁÓWNYCH CYWILIZACJI CYWILIZACJA ZACHODNIA oddzielenie władzy świeckiej i religijnej rola prawa stanowionego szczególna pozycja jednostki racjonalizm (odczarowanie świata przypomnijcie sobie pierwszy wykład i koncepcje Maxa Webera) greckie polis, antyczne forum, świątynia jerozolimska trzy źródła kultury europejskiej: kultura antyczna (grecka i rzymska) oraz kultura żydowska, o czym nie należy zapominać Uwaga: Huntington często jest krytykowany za brak wyważonego stosunku do cywilizacji zachodniej wynosi ją wyżej nad inne cywilizacje

10 CYWILIZACJA MUZUŁMAŃSKA Kraje arabskie + Pakistan, Afganistan, Iran, Turcja, Indonezja, Malezja Mahomet (+ 632 n.e.) rola jednostki: podporządkowanie Bogu; nierówny status kobiety i mężczyzny prawo stanowione niższe wobec szariatu brak rozdziału między państwem a religią rola dżihadu

11 Rozmieszczenie muzułmanów na świecie

12 CYWILIZACJA KONFUCJAŃSKA wspólnota ważniejsza niż jednostka hierarchiczność obowiązki ważniejsze niż prawa Jednostka silnie włączona do wspólnoty Koncepcja jednostki w cywilizacji zachodniej Jednostka ostro oddzielona od wspólnoty Koncepcja jednostki w cywilizacji konfucjańskiej

13 CYWILIZACJA PRAWOSŁAWNA Rosja, części Białorusi i Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Grecji, Serbii. Podział przebiega po linii z 1500 r. Słaby wpływ kultury Oświecenia Słaby wpływ uprzemysłowienia i powiązanych z nim procesów

14 DLACZEGO KONFLIKT CYWILIZACJI? RóŜnice pomiędzy cywilizacjami mają charakter fundamentalny. Interakcje międzycywilizacyjne są częstsze i bardziej intensywne, co zwiększa prawdopodobieństwo konfliktu Zyskuje na znaczeniu toŝsamość i religia. Łatwiej jest dojść do kompromisu w kwestiach ekonomicznych czy politycznych niŝ kulturowych. Próby renesansu w obrębie róŝnych cywilizacji i zdetronizowania Zachodu Pogłębia się ekonomiczny regionalizm świata, co sprawi, Ŝe interesy ekonomiczne jeszcze bardziej będą się zazębiały z cywilizacyjnymi

15 NIE WSZYSTKIE CYWILIZACJE SĄ ZE SOBĄ W RÓWNYM STOPNIU SKONFLIKTOWANE. NAJBARDZIEJ SKONFLIKTOWANA Z INNYMI JEST CYWILIZACJA ZACHODNIA. DLACZEGO? Zachód obecnie deklasuje pozostałe cywilizacje pod względem militarnym i ekonomicznym Zachód próbuje realizować ideę cywilizacji uniwersalnej.

16 ZDERZENIA MIĘDZY CYWILIZACJAMI Afrykańska Hinduska Zachodnia Islamska Latynoamerykańska Chińska Prawosławna Japońska Im grubsza linia, tym ostrzejszy konflikt między cywilizacjami

17 ZASTANÓWCIE SIĘ, KTÓRE KONFLIKTY NA ŚWIECIE WPISUJĄ SIĘ W MODEL HUNTINGTONA Izraelsko-palestyński? Jugosłowiański? Indyjsko-pakistański? Wojna z terroryzmem? Konflikt Rosji z Czeczenią?

18 CO MOGĄ ZROBIĆ INNE CYWILIZACJE? I. Mogą pogrążyć się w izolacji, jak postąpiły Korea Północna oraz Birma/Myanmar, co niesie ze sobą olbrzymie koszty - ODRZUCENIE II. Mogą próbować przyjąć zachodnie wartości, co również jest ryzykowne, a w skrajnych przypadkach może przynieść efekt odwrotny do zamierzonego (Iran) - WESTERNIZACJA III. Mogą odrzucić wartości zachodnie, a przyjąć modernizację (Chiny)- REFORMIZM

19 W CELU UNIKNIĘCIA/ZMINIMALIZOWANIA KONFLIKTÓW MIĘDZYCYWILIZACYJNYCH NIEZBĘDNE JEST poznanie innych cywilizacji ich historii, języka, a przede wszystkim wyznawanych przez nie wartości empatia i zrozumienie dla innych cywilizacji na bazie ich poznania