Makroekonomia I. Jan Baran ZAJĘCIA 3

Transkrypt

1 Makroekonomia I Jan Baran ZAJĘCIA 3

2 Podstawowe pojęcia kurs walutowy Kurs walutowy (exchange rate) jest to cena waluty jednego kraju wyrażona w walucie innego kraju: 0.73 EUR / USD EUR / USD 1.35 Kurs PLN względem innych walut: 1 EUR 4, USD 4, CHF 4, GBP 4, JPY 3,5806 NBP, 3 marca

3 Notacje kursu walutowego Istnieją dwa sposoby zapisywania kursu walutowego. Kwotowanie bezpośrednie: cena jednostki waluty zagranicznej wyrażona w walucie krajowej (ile waluty krajowej muszę zapłacić za jedną walutę zagraniczną) 4,31 PLN / EUR Kwotowanie pośrednie: cena jednostki waluty krajowej jest wyrażona w walucie zagranicznej (ile waluty zagranicznej muszę zapłacić za jedną walutę krajową) 0,23 EUR / PLN lub EUR / PLN 0,23

4 Gdzie szukać kursów PLN?

5 Systemy kursów walutowych Systemy kursów walutowych: Sztywne Pełzający Pasmo wahań (wąż walutowy) Płynne

6 Deprecjacja, aprecjacja a dewaluacja Deprecjacja waluty spadek wartości waluty jednego kraju względem waluty drugiego kraju Aprecjacja waluty wzrost wartości jednej waluty względem drugiej Dewaluacja zmiana oficjalnego kursu walutowego w systemie sztywnych kursów walutowych, powodujący spadek wartości waluty krajowej względem walut zagranicznych. Dewaluacji jest narzędziem poprawy konkurencyjności cenowej eksportu. Może być wymuszona przez wyczerpywanie się rezerw walutowych.

7 Zadanie 1 Kurs złotego względem euro kształtował się w dwóch okresach następująco: er1 = 3,9 PLN / EUR; er2 = 4,4 PLN / EUR Oblicz stopę deprecjacji złotego względem euro Oraz stopę aprecjacji euro względem złotego Porównaj wyniki.

8 Zadanie 1 Aprecjacja euro (porównujemy wartość euro wyrażoną w PLN): ( )/3.9 = 12.8% Deprecjacja zł (porównujemy wartość PLN wyrażoną w euro): (1/4.4-1/3.9)/(1/3.9) = ( )/0.256 = %

9 Zadanie 2 Korzystając ze strony Bloomberga stwórz wykres kursu rubla względem dolara w ciągu ostatnich RUBUSD(CUR) Następnie porównaj z kursem PLNUSD Czy rubel aprecjonował się czy deprecjonował względem dolara? Co się stało w przypadku złotego względem dolara?

10 PLNUSD:CUR vs. RUSUSD:CUR

11 Realny kurs walutowy Realny kurs walutowy (real exchange rate) jest stosunkiem cen w obu krajach rer = (nominalny kurs walutowy w notacji pośredniej EUR/PLN) * (cena krajowa PLN) / (cena zagraniczna EUR) Realny kurs walutowy nie jest wyrażony w żadnej jednostce. Jednostki pieniężne ulegają skróceniu. Dlatego też trzeba uważać przy wyborze kursu walutowego!

12 Realny kurs walutowy Przykład: Cena chleba w Polsce 1.5 PLN Cena chleba w Niemczech 2 EUR Kurs walutowy 0.25 EUR / PLN rer = ( 0.25 EUR / PLN * 1.5 PLN ) / 2 EUR = (¼) * (3/2) * (1/2) = 3 / 16 = 0.19 [cena chleba PL / cena chleba DE] RER jest względną miarą cen (stosunkiem cen) w dwu gospodarkach: mówi jak kształtują się ceny względem zagranicy

13 Realny kurs walutowy Co oznacza deprecjacja rer (rer ): dla polskich eksporterów? dla polskich importerów RER mierzy cenową konkurencyjność eksportu danego kraju na rynek zagraniczny Uwaga, w praktyce nie analizuje się wartości rer w danym roku, a zmiany rer w czasie, gdzie wartość dla roku bazowego jest przyrównana do 100. REER efektywny realny kurs walutowy przeważony strukturą partnerów handlu

14 Zadanie 3 Korzystając z bazy danych WDI WB (World Bank) zrób wykres dla REER dla Polski dla ostatnich 25 lat. px?source=world-development-indicators Kiedy konkurencyjność cenowa polskiego eksportu poprawiała się, a kiedy pogarszała się?

15 Zadanie

16 Bilans płatniczy Bilans płatniczy to zestawienie wszystkich transakcji dokonywanych przez podmioty gospodarki krajowej z podmiotami zagranicznymi. Pozycje bilansu płatniczego muszą sumować się do zera: bilans płatniczy = bilans bieżący + bilans kapitałowy i finansowy - zmiana rezerw walutowych + saldo błędów i opuszczeni = 0

17 Bilans obrotów bieżących 1. Rachunek obrotów bieżących: dobra usługi (transportowe, turystyczne, komunikacyjne, ubezpieczeniowe, finansowe itd.) dochody czynników produkcji wynagrodzenia siły roboczej dochody inwestycyjne z kapitału inne dochody transfery bieżące Dwie pierwsze pozycje tworzą bilans handlowy (eksport netto dóbr i usług)

18 Bilans obrotów kapitałowych i finansowych 2. Rachunek obrotów kapitałowych obejmuje transfery kapitałowe, do których zalicza się środki z tytułu pomocy bezzwrotnej, dokonane z przeznaczeniem na finansowanie środków trwałych, jak również umorzenie długów oraz nabywanie/zbywanie aktywów kapitałowych o charakterze niefinansowym (patenty, licencje, prawa własności, znaki handlowe, grunty pod budowę ambasad). W praktyce największą część rachunku kapitałowego stanowią transfery z UE 3. Bilans obrotów finansowych Inwestycje bezpośrednie nabycie co najmniej 10% udziałów w kapitale firm Inwestycje portfelowe płatności z tytułu zakupu i sprzedaży udziałowych (nie będących inwestycjami bezpośrednimi) oraz dłużnych papierów wartościowych Pozostałe inwestycje transakcje finansowe, które nie są ujmowane z inwestycjach bezpośrednich, inwestycjach portfelowych ani oficjalnych aktywach rezerwowych, a które wpływają na krajowe należności i zobowiązania

19 Saldo błędów i opuszczeń i zmiana rezerw 4. Saldo błędów i opuszczeń wynika z transakcji niezarejestrowanych lub nieprawidłowo ujętych w sprawozdaniach 5. Oficjalne aktywa rezerwowe transakcje dokonywane przez bank centralny w zakresie obrotów na rachunkach bieżących i lokat w bankach zagranicznych, obrotów zagranicznymi papierami wartościowymi, transzy rezerwowej MFW oraz zakupów i sprzedaży złota monetarnego.

20 Rachunek bieżący / Current Account Saldo obrotów towarowych / Balance on goods 833 Eksport / Goods: exports Import / Goods: imports Saldo usług / Balance on Services Przychody / Services: Credit Rozchody / Services: Debit Saldo dochodów pierwotnych / Balance on Primary Income Przychody / Primary income: credit Rozchody / Primary income: debit Saldo dochodów wtórnych / Balance on Secondary Income -536 Przychody / Secondary income: credit Rozchody / Secondary income: debit Rachunek kapitałowy / Capital Account Przychody / Capital account: credit Rozchody / Capital account: debit 656 Rachunek finansowy / Financial account Inwestycje bezpośrednie - aktywa / Direct investment - assets Akcje i inne formy udziałow kapitałowych / Equity and investment fund shares -126 Instrumenty dłużne / Debt instruments Inwestycje bezpośrednie - pasywa / Direct investment - liabilities 12 Akcje i inne formy udziałow kapitałowych / Equity and investment fund shares Instrumenty dłużne / Debt instruments Inwestycje portfelowe - aktywa / Portfolio investment - assets Udziałowe papiery wartościowe / Equity securities Dłużne papiery wartościowe / Debt securities 975 Inwestycje portfelowe - pasywa / Portfolio investment - liabilities Udziałowe papiery wartościowe / Equity securities Dłużne papiery wartościowe / Debt securities -250 Pozostałe inwestycje - aktywa / Other investment - assets 325 NBP / Monetary authorities 1 Sektor rządowy / General government 58 Monetarne Instytucje Finansowe (z wyłączeniem NBP) / MFIs Pozostałe sektory / Other sectors Pozostałe inwestycje - pasywa / Other investment - liabilities NBP / Monetary authorities Sektor rządowy / General government Monetarne Instytucje Finansowe (z wyłączeniem NBP) / MFIs 181 Pozostałe sektory / Other sectors Pochodne instrumenty finansowe / Financial derivatives -765 Oficjalne aktywa rezerwowe / Official reserve assets 945 Saldo błędów i opuszczeń / Net Errors and Omissions

21 Bilans kapitałowy: podsumowanie NX < 0 deficyt handlowy Y < C + G + I I > S, bo: nadwyżka na BKiF (napływ kapitału) NX > o nadwyżka handlowa Y > C + G + I I < S, bo: deficyt na BKiF (odpływ kapitału)

22 Bilans płatniczy: podsumowanie Gdy zmiana rezerw = 0, oraz saldo błędów i opuszczeń nieistotne napływy pieniądza z tytułu zapłaty za eksport netto muszą równać się odpływom kapitału Kryzys walutowy może pojawić się, gdy kraj jest importerem netto oraz odpływa z niego kapitał, wtedy kurczą się rezerwy walutowe w efekcie powstaje presja na deprecjację / dewaluację. Skokowa zmiana kursu jest kosztowna społecznie, choć w długim okresie spodziewamy się wzrostu eksportu.

23 Zadanie 4 (w domu) Oceń prawdziwość następującego twierdzenia: Polska gospodarka charakteryzuje się nadwyżką na rachunku obrotów bieżących. Źródłem informacji o bilansie płatniczym jest strona NBP Statystyka i sprawozdawczość Statystka bilansu płatniczego Dane roczne _platniczy/bilansplatniczy_r.html

24

25 Zadanie Rachunek bieżący / Current Account [mln PLN]

26 Deprecjacja a bilans handlowy Deprecjacja waluty poprawia cenową konkurencyjność eksportu. Sprzyja więc wzrostowi eksportu. Niemniej poprawa bilansu handlowego nie jest natychmiastowa. J curve opisuje dostosowanie bilansu handlowego w odpowiedzi na dewaluację waluty: najpierw skokowy spadek (bo rośnie wartość importu wyrażona w walucie krajowej), potem stopniowy wzrost ponad poziom początkowy ze względu na ekspansję eksportu

27 Otwartość gospodarki na handel Otwartość gospodarki (trade openness) jest to miara będąca stosunkiem sumy eksportu i importu do PKB: X + M trade openness = GDP Kraje o mniejszej liczbie ludności są na ogół bardziej otwarte.

28 Zadanie 5 Korzystając z danych WDI WB stwórz wykres porównujący otwartość na handel Polski, Niemiec, Hongkongu i Stanów Zjednoczonych Podpowiedź, otwartość na handel w tej bazie to: Trade (% of GDP) Jakie wartości może przyjmować współczynnik otwartości? Czy mogą one być większe niż 100%?

29 Zadanie Germany Hong Kong SAR, China Poland United States 28

30 Zadanie 6 Korzystając z danych WEO IMF przeanalizuj tempo zmiany importu i eksportu (r/r), oraz bilans bieżący (% PKB) w Polsce w latach Volume of imports of goods and services (Percent change) Volume of exports of goods and services (Percent change) Current account balance (Percent of GDP) Kiedy różnica między eksportem a importem była najmniejsza?

31

32 Zadanie Volume of imports of goods and services Percent change Volume of exports of goods and services Percent change Current account balance Percent of GDP

33 Zadanie 7 Porównaj strukturę produktową eksportu Rosji i Niemiec. Jakie są różnice, o czym świadczą? W eksporcie jakich produktów specjalizuje się Rosja a jakich Niemcy? ap/hs92/export/deu/all/show/2014/

34

35 Zadanie 6 Niemcy Rosja

36 Zadanie 8 Korzystając z tego samego źródła informacji podaj, które kraje są głównymi parterami handlowymi Polski? Ściągnij dane. Oblicz indeks koncentracji przestrzennej polskiego eksportu: HHI = (s1)^2 + (s2)^2 + (s3)^2 +. Co oznacza wyższe HHI? Czy jest lepiej mieć wielu czy mniej partnerów handlowych?

37 csv

38 Zadanie 8 Import Eksport

39 Przykładowe tematy na kartkówkę ER; RER i REER; skutki zmiany ER i RER; wytłumaczyć J-curve Wytłumacz pojęcia: aprecjacja, deprecjacja, dewaluacja, deficyty bliźniacze Jakie są składniki bilansu płatniczego Główni partnerzy handlowi Polski, główne produkty eksportowe / importowe Polski Literatura: Mankiw rozdział 9 (podstawowe pojęcia z makroekonomii gospodarki otwartej)

40