Konsorcjum:

Transkrypt

1

2 EkoTechProdukt dr Lidia Sas Paszt, dr Eligio Malusa, prof. dr hab. Zygmunt S.Grzyb, dr Elżbieta Rozpara, dr Paweł Wawrzyńczak, dr Krzysztof Rutkowski, prof. dr hab. Dariusz Nowak, dr Krzysztof Zmarlicki, dr Barbara Michalczuk Źródło finansowania projektu: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Poddziałanie osi priorytetowej 1.

3 Konsorcjum i podwykonawcy projektu:

4 Hectares Farms Rozwój rolnictwa ekologicznego w Unii Europejskiej w latach '000' '000 6'000' ' '000 5'000' '000 4'000'000 3'000'000 2'000'000 1'000' Hectares Farms '000 80'000 60'000 40'000 20'000 0 Source: FiBL, SOEL, Univ. of Wales

5 Procentowy udział powierzchni upraw ekologicznych w ogólnej powierzchni upraw w Europie (rok 2008) Źródło:

6 źródło: Liczba gospodarstw w systemie rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach

7 źródło: Liczba przetwórni w systemie rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach

8 źródło: Powierzchnia upraw użytkowanych zgodnie z przepisami o rolnictwie ekologicznym w Polsce w latach (ponad 518 tysięcy ha)

9 Cele projektu: Stworzenie warunków dla poprawy konkurencyjności polskich przedsiębiorców z sektora rolnictwa ekologicznego m.in. poprzez: Opracowanie i wprowadzenie do praktyki innowacyjnych rozwiązań dla ekologicznej uprawy roślin sadowniczych Zwiększenie ekologicznej produkcji owoców i materiału szkółkarskiego w Polsce, a także do poprawy jej opłacalności Określenie wpływu spożywanych owoców, wytworzonych metodami ekologicznymi, na zdrowie człowieka

10 Opracowanie innowacyjnych biopreparatów Ustanowienie SYMBIO BANKU Ulepszenie ekologicznych metod produkcji owoców i materiału szkółkarskiego Opracowanie maszyn i urządzeń technicznych do aplikacji biopreparatów Ekonomiczne analizy produkcji ekologicznej Ocena jakości właściwości prozdrowotnych owoców Upowszechnianie wiedzy i opracowanych technologii Rolnicy (producenci owoców) Wytwórcy biopreparatów i urządzeń aplikacyjnych Ośrodki Doradztwa Rolniczego Poradnictwo naukowe i technologiczne

11 Praktyczne aspekty projektu Nowoopracowane produkty będą mogły być stosowane w uprawach ekologicznych oraz w produkcji integrowanej i konwencjonalnej. Przyczyni się to do ograniczenia stosowania syntetycznych środków produkcji (nawozów i pestycydów), a zatem do ochrony środowiska i zdrowia człowieka. Wyniki uzyskane w projekcie będą mogły znaleźć zastosowanie nie tylko w uprawie roślin sadowniczych, ale także w uprawie warzyw, roślin A. B. A. A. B. A. ozdobnych i w innych uprawach rolniczych. B. A. B. Zwiększenie roli nauki w zakresie ekologicznej produkcji owoców i materiału szkółkarskiego w Polsce i w krajach Unii Europejskiej.

12 Doświadczenia szklarniowe - PB2 Jabłoń: Topaz i Ariwa Wiśnia : Sabina i Debreceni Bötermo Truskawka: Elsanta, Honeoye i Elkat (

13 Kombinacje doświadczalne: Kontrola NPK Obornik Mycosat +½ dawki obornika Humus UP Humus Active +Actiwit PM BF Quality+ ½ dawki obornika BF Amin + ½ dawki obornika Obornik + Tytanit Obornik + Vinassa Florovit Natura Florovit Eko

14 Analizy bio-fizyko-chemiczne: Próbki gleby rizosferowej Próbki liści Próbki korzeni Próbki wydzielin korzeniowych Próbki bioproduktów

15 Pomiary i analizy laboratoryjne: Pomiary ph i wizualizacja zmian ph w rizosferze Masa i morfologia korzeni i liści - skaner korzeniowy Zielona barwa liści Stopień frekwencji mikoryzowej grzybów mikoryzowych AMF Wielkość populacji grzybów i bakterii w glebie rizosferowej Zawartość zw. fenolowych i kw. organicznych w wydzielinach korzeniowych, w korzeniach i liściach (HPLC) Skład mineralny gleby rizosferowej oraz liści i pędów Oddychanie gleby rizosferowej (korzeni i mikroorganizmów)

16 Wizualizacja zmian ph w rizosferze i pozyskiwanie wydzielin korzeniowych.

17 STOPIEŃ FREKWENCJI MIKORYZOWEJ W KORZENIACH TRUSKAWKI: ELSANTA Humus Active+Actiwit PM -33% Mycosat - 46% BF Amin+0.5 obornika - 29% Humus UP - 21% Kontrola NPK 5% HONEOYE : Humus Active+Actiwit PM - 39% Obornik + Vinassa - 39% Humus UP - 31% Mycosat - 27% Kontrola NPK - 4%

18 STRUKTURY MIKORYZOWE Grzybnia mikoryzowa i spora w korzeniach Elsanta - Mycosat Fragment korzenia z grzybnią i wezykulami Honeoye - Humus UP Wezykule w korzeniach Honeoye - Humus Activ + Activ PM

19 KULTURY PUŁAPKOWE Zakładanie kultur pułapkowych: podłoże - gleba rizosferowa : piasek 1:1. wysiewanie nasion babki lancetowatej (Plantago lanceolata), 30 szt. na doniczkę. Doniczki z roślinami w workach SUNBAG, w temperaturze 20 C, przy 16 godz. oświetleniu.

20 L. p. Kombinacja Truskawka odmiana Elsanta Liczba spor Truskawka odmiana Honeoye 1 Kontrola NPK Obornik Mycosat Humus VP Humus Active + Activit PM BF Quality + ½ Obornika BF Amin + ½ Obornika Obornik + Tytanit Obornik + Vinassa Razem

21 KULTURY PUŁAPKOWE z Plantago lanceolata Truskawka odm. Elsanta Truskawka odm. Honeoye

22 Lp. Odmiana/Gatunek Rodzaje morfotypów Ogółem spor M1 M2 M3 M4 1 Truskawka Elsanta Rizoboksy Truskawka Honeoye Rizoboksy Jabłoń ( Topaz, Pinova ) Sad Ekologiczny Wiśnia ( Debreceni Botormo, Kelleris ) Sad Ekologiczny Truskawka (Dąbrowice wieś) Ogółem morfotypy z kultur pułapkowych Spora arbuskularnego grzyba mikoryzowego

23 KULTURY PUŁAPKOWE z Plantago lanceolata gleba rizosferowa z Sadu Ekologicznego i prywatnych plantacji

24 SYMBIOBANK: Przechowywanie spor grzybów mikoryzowych w temp. -80 o C Przechowywanie spor w roztworach krioprotektantów (sacharoza, glicerol, mannitol, trehaloza, glukoza) Przechowywanie spor w otoczkach z alginianu wapnia + krioprotektanty Ocena kondycji i kiełkowania spor po mrożeniu Spory Mrożenie spor Ocena kiełkowania Kiełkująca spora Spory przechowywane w temp. -80 o C w roztworach krioprotektantów przeżyły mrożenie w lepszej kondycji i zachowały większą zdolność do kiełkowania niż spory przechowywane w otoczkach z alginianu wapnia + krioprotektanty.

25 Symbiobank: Przechowywanie spor grzybów mikoryzowych w temp. -80 o C Ocena kondycji i kiełkowania spor po mrożeniu w płynnych krioprotektantach po 12 miesiącach przechowywania: Kiełkujące zarodniki Uszkodzony zarodnik Przeżywalność i zdolność do kiełkowania zależała od morfotypu spory morfotypu M1 lepiej przeżyły i kiełkowały niż morfotypy M2 i M3 Korzystny wpływ na kiełkowanie spor morfotypów M1 i M3 miało przechowywanie w sacharozie, natomiast morfotypu M2 przechowywanie w glicerolu

26 SYMBIOBANK Spory grzybów AMF z rizosfery gatunków (szt.): truskawka 16 tys. spor jabłoń 6,5 tys. spor wiśnia 1,1 tys. spor grusza 8,1 tys. spor RAZEM 31,7 tys. spor Izolaty bakterii (szt.) : Pseudomonas fluorescens 170 rozpuszczające zw. fosforu 40 rozkładające celulozę 40 wytwarzające formy przetrwalnikowe 110 wiążące azot atmosferyczny 10 promieniowce około 40 RAZEM 410

27 LABORATORIUM RIZOSFERY POKÓJ PRZYGOTOWYWANIA PRÓB DO BADAŃ SYSTEM IDENTYFIKACJI BIOLOG LABORATORIUM BADANIA GRZYBÓW MIKORYZOWYCH

28 LABORATORIUM RIZOSFERY SYMBIOBANK LABORATORIUM BAKTERIOLOGICZNE IDENTYFIKACJA SPOR GRZYBÓW MIKORYZOWYCH

29 BADANIA MIKROORGANIZMÓW

30 MIKROORGANIZMY POŻYTECZNE Hamowanie wzrostu Botrytis cinerea przez grzyby Penicillium steckii i Paecilomyces marquandii (grzyby antagonistyczne). Rozpuszczanie związków fosforu przez bakterie z rodzaju Pseudomonas (odbarwiona strefa wokół kolonii bakteryjnych Ps49G oraz Ps49A) Kolonie bakteryjne Pseudomonas fluorescens (barwnik produkowany przez te bakterie jest sideroforem)

31 AKTYWNOŚĆ ANTAGONISTYCZNA GRZYBÓW A B B A B B Antagonizm grzybów z rodzaju Trichoderma w stosunku do Botrytis cinerea po 6 dniach inkubacji w 26 o c na podłożu pda A - grzyb z rodzaju Trichoderma B - Botrytis cinerea powodująca szarą pleśń

32 POŻYTECZNE MIKROORGANIZMY Bakteria Pseudomonas fluorescens widziana w świetle uv. Pigment wydzielany przez bakterie jest sideroroforem.

33 AKTYWNOŚĆ ANTAGONISTYCZNA BAKTERII PGPR Grzyby: Fusarium, Botrytis, Verticillum Izolaty rizobakterii potencjalny antagonista Strefa całkowitego zahamowania wzrostu Aktywność chitynolityczna bakterii PGPR wobec patogenów glebowych.

34 BADANIA NOŚNIKÓW MIKROORGANIZMÓW Keramzyt Alginian wapnia Perlit Karagen Najlepszym nośnikiem dla bakterii Pseudomonas fluorescens jest alginian wapnia

35 WZBOGACENIE NAWOZÓW NATURALNYCH O POŻYTECZNE MIKROORGANIZMY GLEBOWE Żele na bazie karagenu z dodatkiem nawozów Kapsułki na bazie alginianu wapnia z dodatkiem nawozów naturalnych Żel karagenowy+bentonit oraz żel karagenowy+ podziarno jest najlepszą kombinacją dla przeżywalności badanych bakterii PGPR. Jest to skuteczna metoda przechowywania i aplikacji bakterii w nawozach naturalnych. Alginian wapnia + pylisty i podziarno zapewnia największą przeżywalność bakterii PGPR w kapsułkach oraz ich łatwą aplikację w uprawach polowych.

36 WZBOGACENIE NAWOZÓW NATURALNYCH O POŻYTECZNE MIKROORGANIZMY GLEBOWE Największą populację bakterii Rahnella aquatilis zaobserwowano w kapsułkach z alginianu wapnia + nawozy pylisty i podziarno oraz z węglem brunatnym. Największą liczebność bakterii Pseudomonas fluorescens odnotowano w żelu karagenowym z dodatkiem bentonitu. Kapsułki z alginianu wapnia+15% bentonit. Kapsułki z alginianu wapnia+ podziarno. Bakterie PGPR mogą być bezpiecznie przechowywane w badanych nawozach naturalnych przez okres 6 tygodni przed ich aplikacją do gleby.

37 Odróżnianie izolatów bakterii rizosferowych na podstawie analizy DNA. Rozróżnianie grzybów mikoryzowych AMF technikami molekularnymi (określenie liczby gatunków występujących w próbie).

38 BADANIA KORZENI Z UŻYCIEM TECHNIKI MINIRIZOTRONÓW

39 KORZENIE JABŁONI ODM. GOLD MILENIUM SAD POMOLOGICZNY IO, SKIERNIEWICE BRĄZOWY, STARSZY KORZEŃ JABŁONI BIAŁY, MŁODY KORZEŃ JABŁONI

40 ZARODNIK ARBUSKULARNEGO GRZYBA MIKORYZOWEGO KORZENIE DROBNE PORZECZKI CZARNEJ W TLE WIDOCZNY GRUBSZY KORZEŃ SZKIELETOWY

41 BADANIA KORZENI CZTERECH ODMIAN WIŚNI Z UŻYCIEM TECHNIKI MINIRIZOTRONÓW Wykonywanie zdjęć korzeni wiśni (z lewej) i pomiar cech wzrostu (poniżej). Procent przeżywających korzeni 100% 80% 60% 40% 20% 0% Czas życia korzeni w dniach Czasy życia korzeni czterech odmian wiśni (metoda Kaplana-Meiera). Debreceni Koral Łutówka Sabina Odmiany wiśni różnią się pomiędzy sobą długością życia korzeni. Rozwój korzeni wiśni Sabina w ciągu trzech kolejnych miesięcy Najkrótszy czas życia korzeni oraz najwięcej korzeni zaobserwowano u odmiany Sabina a najdłuższym okresem życia korzeni charakteryzowała się odmiana Debreceni Botermo.

42 STAWONOGI GLEBOWE Wije i drobne owady bezskrzydłe.

43 KORZENIE WIŚNI ODM. SABINA - POLE DOŚWIADCZALNE SGGW W WILANOWIE

44 Badania korzeni porzeczki czarnej odmiany Tiben z użyciem techniki minirizotronów Wygląd doświadczenia (Sad Pomologiczny IO, październik 2010). Komputer do zapisywania zdjęć z kamery minirizotronowej Czasy życia korzeni porzeczki czarnej Tiben dla poszczególnych kombinacji. Spora grzyba AMF Gigaspora margarita w rizosferze porzeczki Wij żyjący w strefie korzeniowej porzeczki Korzenie z kombinacji ściółkowanych charakteryzowały się większą dynamiką wzrostu niż korzenie roślin nawożone NPK. Korzenie, które żyły dłużej niż 1 rok formowały korzenie szkieletowe. Rozwój korzeni porzeczki czarnej Tiben w ciągu trzech kolejnych miesięcy (obornik).

45

46

47 WNIOSKI - PB2 W porównaniu do kontroli NPK, biopreparaty korzystnie wpłynęły na zasiedlanie korzeni truskawki przez arbuskularne grzyby mikoryzowe oraz wzrost korzeni badanych odmian truskawki Elsanta, Honeoye oraz Elkat. Uzyskano istotne różnice odmianowe w zawartości związków fenolowych w wydzielinach korzeniowych roślin truskawki, a także duże zróżnicowanie poszczególnych związków fenolowych t.j. kwasów fenolowych, flawonoli i flawonów. W wydzielinach korzeniowych roślin truskawki Elsanta stwierdzono najwięcej związków fenolowych po zastosowaniu: BF Amin+Obornik oraz BF Quality+Obornik, a najmniej w kombinacji kontrolnej (bez nawożenia). Komposty na bazie węgla brunatnego z Vinassą i torfem oraz węgla brunatnego z serwatką i shitake w największym stopniu wpłynęły na zwiększenie wzrostu roślin truskawki odm. Elsanta i zasiedlanie korzeni przez arbuskularne grzyby mikoryzowe.

48 OBORNIK EKSTRAKT Z WODOROSTÓW EKSTRAKT Z WERMIKOMPOSTU VINASSA TYTANIT INOKULUM MIKROORGANIZMÓW KOMPOST

49 WPŁYW NA ROŚLINY AKTYWNOŚĆ FIZJOLOGICZNA AKTYWNOŚĆ ENZYMATYCZNA METABOLIZM AZOTU METABOLIZM WTÓRNY ANALIZY CHEMICZNE AZOTANY AZOTYNY SKŁADNIKI POKARMOWE METABOLITY WTÓRNE FOTOSYNTEZA AKTYWNOŚĆ FOTOSYNTETYCZNA FLUORESCENCJA CHLOROPHYLU a

50 WPŁYW BIOPRODUKTÓW NA ŚRODOWISKO MIKROORGANIZMY GLEBOWE NICIENIE MIKROFAUNA GLEBOWA GRZYBY BAKTERIE MIKOFAGI BACTERIOFAGI FITOFAGI DRAPIEŻNE DŻDŻOWNICE OWADY BEZSKRZYDŁE ROZTOCZA

51 Aktywność fotosyntetyczna roślin truskawki odmiany Elsanta

52 Liczebność populacji nicieni według grup troficznych

53 PRZEŻYWALNOŚĆ BAKTERII PGPR W KAPSUŁKACH NA BAZIE BIODEGRADOWALNEGO POLIMERU + 20% zeolitu 3% alginianu Ca + 20% skrobi Populacja bakterii zamknięta w kapsułkach z alginianu-ca zwiększa się podczas przechowywania (4 0 C, w okresie 6 tygodni). Dodatek skrobi do kapsułek z żywymi komórkami bakterii Pseudomonas zwiększa wytrzymałość kapsułek.

54 Wnioski - PB3 Bioprodukty wpływają na procesy fizjologiczne roślin, chemiczne i biologiczne właściwości gleby, m.in. populację mikroorganizmów i nicieni. Nośniki na bazie alginianu wapnia są najlepsze dla przeżywalności bakterii i mogą być wykorzystane w produktach komercyjnych. Do produkcji nawozów organicznych na bazie węgla brunatnego bardziej przydatnym jest boczniak niż shitake. Vinassa, nawóz organiczny o wysokiej zawartości azotu, jest składnikiem kompostu wpływającym pozytywnie na jego skład i jakość.

55 Biopreparaty do nawożenia roślin sadowniczych PB4

56 Szkółka doświadczalna podkładek jabłoni i wiśni po aplikacji biostymulatorów 2010 r.

57 Pomiar zawartości chlorofilu w liściach jabłoni, w szkółkach ekologicznych (SPAD).

58 Drzewka jabłoni odmiany Topaz 2011 Kontrola BioFeed Amin

59 Drzewka wiśni odmiany Debreceni Botermo traktowane substratem bakteryjno-mikoryzowym Mycosat

60 Dobrze rozgałęziony okulant jabłoni odmiany Topaz po aplikacji preparatu BF Quality 2010 r.

61 Pomiar grubości i wysokości okulantów jabłoni 2011

62 W kombinacji z obornikiem liście antypki porażone drobną plamistością liści wcześnie opadały Podkładki antypki traktowane preparatem Mycosat aktywnie rosły i nie były podatne na opadzinę liści Humus UP aktywnie stymulował wzrost podkładek antypki prze cały okres wegetacji

63 W kombinacji z obornikiem liście antypki porażone drobną plamistością liści wcześnie opadały Preparat Vinassa stymulował wzrost pędów przez cały okres wegetacji i zwiększał ich masę całkowitą Tytanit poprawiał kondycję zdrowotną podkładek i wyraźnie zwiększał ich całkowitą masę

64 WNIOSKI - PB4 Preparaty Vinassa, BF Quality, BF Amin, Tytanit, Humus UP, Humus Active bardzo korzystnie wpłynęły na wzrost podkładek i drzewek jabłoni odmiany Topaz i Ariwa m.in. stymulowały przyrost grubości i wysokości podkładek i okulantów jabłoni oraz przyrost liczby pędów bocznych w koronie i ich długość. Mycosat i Vinassa stymulowały wzrost i rozwój podkładek i okulantów wiśni odmian Sabina i Debreceni Botermo. Obornik Fertigo ma podobny wpływ na wzrost okulantów jak nawożenie NPK. Brak nawożenia szkółki w okresie wegetacji wpływa niekorzystnie na wzrost okulantów i ich zdolność do rozgałęziania się.

65 Ręczna aplikacja biopreparatów Mieszanie preparatów z ziemią po ich aplikacji Mechaniczna aplikacja biopreparatów

66 Pomiar chlorofilu w liściach Pobieranie gleby do analiz

67 Drzewko odmiany Topaz w drugim roku po posadzeniu 2010 r.

68 Drzewo odmiany Ariwa traktowane Humus Active + Humus UP

69 WNIOSKI PB5 Biopreparaty Humus UP, Humus Active + Humus UP, BF Quality, Tytanit oraz Vinassa miały korzystny wpływ na wzrost, intensywność kwitnienia i owocowanie drzew jabłoni i wiśni. Dla drzew odm. Topaz najlepszymi biostymulatorami były Humus UP i Vinnasa, które wpływały korzystnie na długość przyrostów jednorocznych, intensywność kwitnienia i plonowanie. Dla drzew odm. Ariwa najlepszy wpływ stwierdzono po zastosowaniu preparatów: Humus Active + Humus UP, BF Quality i Tytanit. Preparat Vinassa pozytywnie wpływał na siłę wzrostu, intensywność kwitnienia i zawiązywanie owoców wiśni odmiany Sabina. Biopreparaty Humus Active + Humus UP stymulowały wzrost, kwitnienie i zawiązywanie owoców wiśni odmiany Debreceni Bötermö.

70 Stanowisko do badania przeżywalności organizmów Stosowanie środków ochrony roślin pochodzenia biologicznego, w tym szczególnie z wykorzystaniem żywych organizmów, stawia przed techniką opryskiwania nowe wyzwania. Kluczowym problemem jest opracowanie konstrukcji opryskiwacza, którego parametry pracy i podzespoły w najmniejszym stopniu uszkadzają lub wręcz zabijają mikroorganizmy. Do przeprowadzenia pomiarów określających progowe wartości czynników, z jakimi należy się liczyć podczas przetłaczania i rozpylania cieczy, które mogą mieć wpływ na przeżywalność mikroorganizmów (temperatura, ciśnienie, intensywność przepływów) opracowano i zbudowano stanowisko badawcze wyposażone w elementy układu cieczowego i systemy rozpylania w różny sposób oddziałujące na przetłaczaną i rozpylaną ciecz.

71 Stanowisko badawcze do oceny przeżywalności mikroorganizmów System rozpylania ciśnieniowy filtr ssący pompa membranowa filtr ciśnieniowy zawór sterujący rozpylacze wirowe filtr ssący System rozpylania pneumatyczny pompa wirowa filtr ciśnieniowy niskociśnieniowy zawór regulacyjny rozpylacze pneumatyczne wentylator promieniowy

72 Program sterujący pracą stanowiska badawczego Rejestrowane parametry pracy: obroty i wydatek pompy wydatek rozpylaczy przepływ powrotny emitowana dawka cieczy na hektar ciśnienie cieczy (za pompą, za filtrem ciśnieniowym, za zaworem sterującym) temperatura cieczy (za pompą, za filtrem ciśnieniowym, za zaworem sterującym).

73 Stanowisko do badania przeżywalności organizmów

74 Aplikacja doglebowa Rozsiewacz nawozów sypkich dla truskawek

75 Aplikatory preparatów ciekłych Zadawanie preparatu na powierzchnie gleby w rzędach roślin. Zadawanie preparatu pod powierzchnie gleby w pobliżu korzeni roślin. Widok elementu roboczego pracującego w glebie.

76 Aplikacja biopreparatów ciekłych na powierzchnię gleby

77 Dozownik do aplikacji preparatów mikoryzowych pod powierzchnię gleby w strefie systemu korzeniowego

78 Wnioski - PB 6 Opracowane stanowisko badawcze do aplikacji płynnych biopreparatów z mikroorganizmami umożliwia przeprowadzenie testów pozwalających na wytypowanie optymalnych parametrów roboczych efektywnej aplikacji tych bioproduktów w uprawach polowych. Aplikacja doglebowa stałych preparatów: pylistych, granulowanych, substratów organicznych wymaga optymalizacji pracy nowych maszyn dostosowanych do wymagań agrotechnicznych roślin i właściwości stosowanego preparatu.

79 Porównanie jakości owoców pochodzących z sadów/plantacji ekologicznych i z produkcji integrowanej: jabłka Topaz i Ariwa ; wiśnie Debreceni Bötermö ; truskawki Elsanta i Honeoye Oceniane cechy jakościowe: wygląd owoców (masa, barwa podstawowa skórki, powierzchnia i barwa rumieńca, występowanie chorób fizjologicznych i pochodzenia grzybowego), dojrzałość (jabłka: stężenie etylenu w komorach nasiennych, indeks skrobiowy, indeks Streifa) Jakość wewnętrzna (jędrność, zawartość ekstraktu, kwasowość) Ocena sensoryczna

80 PB 7 Ocena bezpieczeństwa spożycia owoców objętych projektem: zawartość składników mineralnych w owocach zawartość pozostałości środków ochrony roślin zawartość metali ciężkich zawartość azotanów i azotynów zawartość siarki i miedzi

81 Prace wykonane w ramach zadania PB 7 Określenie zawartości składników prozdrowotnych w owocach (związki polifenolowe oraz kwas askorbinowy) i ich zmian podczas przechowywania. Przykładowy chromatogram rozdziału flawanoli (linia niebieska) oraz barwników antocyjanowych (czerwona).

82 W ramach PB7 przygotowano jabłka i truskawki dla Uniwersytetu Medycznego w Łodzi do prowadzenia badań w ramach zadań PB8. Wstępne rozdrobnienie Rozdrabnianie w CO 2 Pakowanie próbek

83 W sezonie 2010 przygotowano ok kg truskawek odmiany Honeoye (po ok. 600 kg z upraw ekologicznych i integrowanych) przeznaczonych do badań nad wpływem diety bogatej w owoce na kondycję zdrowotną człowieka. Porcje jednostkowe, 500 g, przygotowane w ramach PB7 i przechowywane w 25 o C.

84 Phenolics [mg/100g] Produkcja integrowana Produkcja ekologiczna Harvest Storage Harvest Storage Harvest Storage Harvest Storage I II I II Dąbrowice Nowy Dwór Owoce wiśni odmiany Debreczeni Botermo Wstępne badania składu chemicznego wiśni odmiany Debreceni Botermo wskazują że owoce pochodzące z upraw ekologicznych charakteryzują się wyższą zawartością suchej masy oraz istotnie wyższą zawartością substancji polifenolowych.

85 Odmiana owoców w znacznym stopniu wpływa na zawartość bioaktywnych składników w owocach truskawek. Technologia uprawy i kontrola terminu zbioru zwiększają zawartość barwników antocyjanowych i witaminy C w owocach Pustkowa Góra Elsanta Sad Pomologiczny Pustkowa Góra Honeoye Sad Pomologiczny

86 Cieślak Papiernik Zawada Pączka Zł. Kuj. Milicz Jeziorsko Prędki Nowy Dwór Dąbrowice Sumiński Polifenole ogółem [mg/100g] Lokalizacja i sposób uprawy sadu (ekologiczna lub integrowana) wpływają na znaczne zróżnicowanie zawartości biologicznie cennych polifenoli w owocach jabłek odmiany Topaz Uprawa ekologiczna 95 Badania obejmują wpływ technologii uprawy na jakość owoców HO O OH OH 75 OH OH OH HO O OH HO OH O OH OH OH 70 HO OH OH O OH OH HO OH OH O OH OH OH OH HO O OH OH OH OH Sad

87 WNIOSKI - PB 7 Jakość owoców badanych gatunków zależy przede wszystkim od lokalizacji sadu/plantacji i w mniejszym stopniu od technologii uprawy. Zaobserwowano korzystny wpływ niektórych biopreparatów na kształtowanie cech jakościowych truskawek i jabłek.

88 Badania kliniczne na ludziach i zwierzętach- PB8

89 Badanie działania uczulającego owoców/wyciągów z owoców na zwierzętach Cel badania: wpływ technologii uprawy na działanie uczulające owoców. Badania prowadzono na modelu zwierzęcym (świnka morska) I. Truskawka 2 odmiany truskawek: - Elsanta (E) - Honeoye (H) 2 kombinacje - Uprawa konwencjonalna (IPO) - Uprawa ekologiczna (EKO)

90 Materiały: Jabłka w postaci rozdrobnionej pulpy 15g/świnka/doba (dostarczone przez Wykonawców zadania PB. 7) 1 odmiana jabłek: Topaz (T) 2 kombinacje Uprawa konwencjonalna-integrowana (IP) Sad Łowicz Uprawa ekologiczna (EKO) Sad Nowy Dwór Podział na grupy Walidacja (10+5) TE (10+5) TI (10+5)

91 WNIOSKI PB8 Nie wykazano wpływu jabłek odm. Topaz na ryzyko pojawienia się reakcji skórnych w następstwie narażenia miejscowego (test GMP, skin prick test) lub przewlekłego doustnego podawania owoców. Nie odnotowano wpływu warunków uprawy na ryzyko pojawienia się zmian alergicznych po spożyciu jabłek pochodzących z sadów ekologicznych i konwencjonalnych. Obserwowane zmiany w postaci reakcji skórnych u zwierząt otrzymujących wyciągi z ekologicznych truskawek odmiany Elsanta, wskazują na ryzyko rozwoju reakcji alergicznej typu późnego, wymaga to jednak dalszych badań.

92 PB 9 Porównanie opłacalności produkcji ekologicznej i konwencjonalnej: jabłek, truskawek i wiśni. Monitoring cen owoców z upraw ekologicznych i konwencjonalnych w Polsce oraz na rynkach hurtowych m.in. Niemiec, Francji i USA. Określenie czynników determinujących popyt na owoce z upraw ekologicznych. Badanie preferencji konsumentów dla owoców z upraw ekologicznych w Polsce. Ocena podaży owoców ekologicznych.

93 Etap powolnego rozwoju sprzedaży Rynek produktów ekologicznych w Polsce Sytuacja na rynku owoców Utrudniony dostęp konsumentów z uwagi na rozproszenie uczestników rynku Brak zorganizowanego systemu dystrybucji Obecna oferta jest uboga ilościowo jak i jakościowo

94 Bariery zakupu owoców ekologicznych wg ankietowanych Brak podaży owoców w detalu 34,3% Niska świadomość konsumentów 25,2% Niedosyt informacji dotyczącej walorów zdrowotnych produktów ekologicznych 15,2% Ograniczone zaufanie czy jest to owoc ekologiczny 11,4% Gorszy wygląd owoców z produkcji ekologicznej 7,3% Wpływ wyższej ceny 6,6%

95 WNIOSKI - PB9 Wzrasta produkcja i konsumpcja owoców z upraw ekologicznych (zwłaszcza w bogatych krajach) z powodu: Wzrostu świadomości konsumentów oraz ochrony środowiska naturalnego i zdrowia człowieka Ograniczenia stosowania środków ochrony roślin Rozpoczęcia w USA sprzedaży żywności ekologicznej przez Walmart - największą na świecie sieć handlową

96 Upowszechnianie uzyskanych wyników PB10 Upowszechnienie wiedzy dotyczącej innowacyjnych produktów i technologii wśród sadowników, producentów środków produkcji i sprzętu technicznego: Naukowcy współrealizujący projekt Zakład Upowszechniania i Promocji Instytutu Ogrodnictwa Krajowe Centrum Rolnictwa Ekologicznego w Radomiu Terenowe Ośrodki Doradztwa Rolniczego Inne instytucje upowszechnieniowo-wdrożeniowe w Polsce

97 PROMOCJA PROJEKTU publikacje naukowe - 17 publikacje popularno-naukowe - 8 doniesienia konferencyjne - 18 postery - 42 patenty -1

98 Promocja Projektu EkoTechProdukt

99 Promocja Projektu EkoTechProdukt

100 PROMOCJA PROJEKTU EkoTechProdukt

101

102 PROMOCJA PROJEKTU 2009 Prezentacja projektu podczas Dni z Rolnictwem Ekologicznym, Chwałowice XVIII Krajowa Wystawa Rolnicza - Dożynki Jasnogórskie 2009, , Częstochowa VI Rolniczy Festiwal Nauki 2009, , Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie XXXII Skierniewickie Święto Kwiatów Owoców i Warzyw i XII Targi Ogrodniczo- Rolne, , Skierniewice Wizyta przedstawiciela Generalnej Dyrekcji ds. Badań Naukowych w Komisji Europejskiej dr. Antonio Di Giulio - 23 września 2009 r. Konferencja naukowa Ogrodnictwo polskie w obliczu globalizacji i wzrostu zainteresowania produktami ekologicznymi ( ), EkoTechProdukt współorganizator konferencji. Promocja projektu w ramach XI Międzynarodowej Konferencji Naukowej n.t. Rolnictwo ekologiczne stan obecny i perspektywy rozwoju - Techniki, technologie, produkcja żywności, Puszczykowo 2009

103 PROMOCJA PROJEKTU - ROK 2010 Międzynarodowe Targi Ekologiczne BioFach w Norymberdze, Pokaz biopreparatów, 11 maja i 2 czerwca 2010 r., Sad Doświadczalny w Dąbrowicach. Wizyta attache kulturalnych w ISK Skierniewice, 25 czerwca 2010 r. prezentacja Projektu. Wizyta uczestników konferencji 12th INTERNATIONAL WORKSHOP ON FIRE BLIGHT w Pracowni Rizosfery ISK w dniu 18 sierpnia w celu zapoznania się z projektem EkoTechProdukt. Warszawa,16-20 sierpnia 2010 SZLAKIEM UNIJNYCH PROJEKTÓW - W dniach 21 i 28 sierpnia goszczono dwie wycieczki pod patronatem Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego w ramach promocji projektów realizowanych z programów operacyjnych Narodowej Strategii Spójności.

104 Sierpień-październik 2010 wykonawcy projektu upowszechniali wyniki badań Projektu podczas spotkań z przedstawicielami Uniwersytetu Medycznego oraz firm uczestniczących w Projekcie m.in.: Inco-Veritas, Kopalnia Węgla Brunatnego Bełchatów, Intermag. 02 sierpnia Spotkanie Kwartalne projektu oraz spotkanie z Wykonawcami zadań Pakietu nr 8 (PB8) Projektu z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. XIX Krajowa Wystawa Rolnicza Dożynki Jasnogórskie 2009,Częstochowa, 4-5 września 2010 r. Seminarium Warsztaty ekologiczne w Doświadczalnym Sadzie Ekologicznym w Nowym Dworze 8 września 2010 r. VI Rolniczy Festiwal Nauki 2010, Brwinów, 16 września 2010 r. - prezentacja projektu. XXXIII Skierniewickie Święto Kwiatów Owoców i Warzyw - XIII Targi Ogrodniczo-Rolne Skierniewice, września 2010 r. 29 września 2010 r. Projekt EkoTechProdukt zorganizował Sesję Ekologiczną podczas Naukowej Konferencji Sadowniczej zorganizowanej przez ISK. W sesji uczestniczyło ponad 100 osób.

105 I Ogólnopolski Festiwal Jabłka Pałac Chojnata, 3 października 2010 r. XII Międzynarodowej Konferencji Naukowej n.t. "Rolnictwo ekologiczne - stan obecny i perspektywy rozwoju, TECHNIKI, TECHNOLOGIE, PRODUKCJA ŻYWNOŚCI Puszczykowo IV Międzynarodowa Warszawska Wystawa Innowacji IWIS 2010 (20-22 października 2010 r.) Konferencja Transfer technologii w rozwoju gospodarczym na przykładzie sektora rolno spożywczego 25 października 2010 r. w Instytucie Europejskim w Łodzi. Europejskie Forum Gospodarcze, 6-7 grudnia 2010 r. w Łodzi odbyło się Europejskie Forum Gospodarcze Łódzkie 2010 na którym zaprezentowano projekt EkoTechProdukt Prezentacja osiągnięć projektu EkoTechProdukt podczas Wystawy Owoców i Kwiatów ISK Warszawa, 9 grudnia 2010 r. W zgromadzeniu uczestniczyli członkowie Akademii oraz przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W ramach wystawy zaprezentowano osiągnięcia projektu EkoTechProdukt.

106 Targi Sadownictwa i Warzywnictwa Warszawa, r. PROMOCJA PROJEKTU - ROK 2011 VII Międzynarodowe Targi Agrotechniki Sadowniczej Warszawa, r. XVI Ogólnopolskie Spotkanie Sadowników w Grójcu Grójec, r. LIV Ogólnopolska Konferencja Ochrony Roślin Sadowniczych Centrum Konferencyjne w Ossie, lutego 2011 r. Tytuł EKO JAKOŚĆ ROKU 2010 dla Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pieniążka za projekt badawczy prowadzony w Instytucie pt. Opracowanie innowacyjnych produktów i technologii dla ekologicznej uprawy roślin sadowniczych EkoTechProdukt Katowice, 10 marca 2011 r. Ogólnopolska Konferencja Truskawkowa Skierniewice, 23 marca 2011 r. Szkolenie w ramach działalności projektu "EkoTechProdukt" - UPOWSZECHNIANIE WYNIKÓW BADAŃ I DOBRYCH PRAKTYK W ZAKRESIE EKOLOGICZNEJ PRODUKCJI OWOCÓW I MATERIAŁU SZKÓŁKARSKIEGO. Skierniewice, 23 marca 2011 r.

107 Promocja projektu EkoTechProdukt na III Międzynarodowych Targach Turystyki Wiejskiej i Agroturystyki AGRORTAVEL Kielce, kwietnia 2011r. XIV Dzień Otwartych Drzwi Instytutu Ogrodnictwa Sad Doświadczalny w Dąbrowicach, 2 czerwca 2011 r Promocja Projektu EkoTechProdukt wśród gości odwiedzających Pracownię Rizosfery Instytutu Ogrodnictwa Promocja Projektu EkoTechProduct na stronie wwww.naukawpolsce.pap.pl Promocja Projektu EkoTechProdukt w czasie Dni Otwartych Drzwi Oddziału Warzywnictwa Instytutu Ogrodnictwa Skierniewice, 21 lipca 2011 r. Międzynarodowy Kongres Mikrobiologiczny w Pekinie Pekin, 30 lipca do 1 sierpnia 2011 r. Ogólnopolskie Dożynki Jasnogórskie; XX Krajowa Wystawa Rolnicza XII Dni Europejskiej Kultury Ludowej Częstochowa, 3 4 września 2011 XXXIV SKIERNIEWICKIE ŚWIĘTO KWIATÓW, OWOCÓW I WARZYW oraz XIV Targi Ogrodniczo Rolne Skierniewice, września 2011 r.

108 Dziękuję za uwagę

109 Badania w zakresie rolnictwa ekologicznego we Włoszech Eligio Malusá, Jolanta Ciesielska

110 Rozwój Rolnictwa Ekologicznego we Włoszech Powierzchnia (ha) Liczba przedsiębiorców

111 Struktura przedsiębiorstw w rolnictwie ekologicznym we Włoszech Importerzy, 56 Przetwórcy, 5223 Ogólna liczba 48,509 (2009 r.) Rolnicy/ Przetwórcy, 2564 Rolnicy/ Przetwórcy/ Importerzy, 204 Rolnicy, Źródło: SINAB

112 Struktura Ekologicznej Produkcji Roślin Uprawnych Źródło: SINAB

113 Rozwój rolnictwa ekologicznego we Włoszech i innych krajach UE Udział producentów żywności ekologicznej (2008 r.) Całkowita powierzchnia upraw ekologicznych Źródło: EuroStat

114 Średnia wielkośd gospodarstw ekologicznych w stosunku do wszystkich gospodarstw rolnych Ekologiczne gospodarstwa rolne (producenci) (ha/gospodarstwo) Wszystkie gospodarstwa rolne (ha/gospodarstwo) Źródło: EuroStat

115 Rynek produktów ekologicznych Marki własne supermarketów Codzienne posiłki w szkołach Źródło: BIOBANK

116 Wsparcie dla rolnictwa ekologicznego ze strony instytucji badawczych 15 zespołów badawczych w ramach Instytutów podległych Ministerstwu Rolnictwa (Consiglio per la Ricerca e Sperimentazione in Agricoltura - CRA) 10 katedr różnych Uniwersytetów 10 innych publicznych Instytutów Badawczych 2 Instytuty Badawcze niepubliczne

117 Instytucje finansujące Ministerstwo Rolnictwa, Leśnictwa i Polityki Żywnościowej (MiPAAF) Administracja Regionalna Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Prywatne instytucje / przedsiębiorstwa

118 Finansowanie badao w rolnictwie ekologicznym na szczeblu krajowym 2000 Wprowadzenie do Ustawy Budżetowej Podatku dla Rolnictwa Ekologicznego 2002 Krajowy Plan Badao w Rolnictwie Ekologicznym 2005 Krajowy Plan Działania 2009 Zmiany w Krajowym Planie Działania

119 Projekty finansowane w ramach Pierwszego Programu Krajowego (2001 r. 5 mln euro) Praktyki hodowlane i agrotechniczne w celu zwiększenia jakości zbóż (BIOCER) Nowe systemy produkcji buraków cukrowych i pomidorów przemysłowych (BIOGEA) Produkcja ogrodnicza wysokiej jakości (ORTOFRUBIO) Oliwa z oliwek Zrównoważona produkcja i identyfikowalnośd (OLIBIO) Substancje bioaktywne w łaocuchach produkcji ekologicznej Ekologiczna produkcja orzecha laskowego Zrównoważony rozwój rolnictwa ekologicznego pod względem ekonomicznym, środowiskowym i zdrowotnym (SABIO)

120 Projekty finansowane w ramach Drugiego Programu Krajowego (2005 r. 3,5 mln euro) Systemy uprawy gleby i nawożenia oraz podłoża szkółkarskie dla śródziemnomorskich sytemów ogrodnicznych (FERTORTOMEDBIO ) Preparaty z niską dawką lub alternatywne metody ograniczenia stosowania miedzi (STULIRA) Hodowla odmian ziemniaka do produkcji ekologicznej (VAPABIO) Poprawa zrównoważonego rozwoju środowiska naturalnego w produkcji szkółkarskiej (VIVABIO)

121 Projekty finansowane w ramach Drugiego Programu Krajowego (cd.) Porównanie jakości produktów tradycyjnych i ekologicznych (PACB) Nowe markery identyfikowalności owoców ekologicznych (BIOMARKERS) Wpływ systemu produkcji ekologicznej na produkcję mleka owczego Strategie konkurencyjności gospodarstw ekologicznych (RISBIO)

122 Produkcja Zwierzęca 1% Gleba 6% Podział środków według dziedzin badao naukowych Jakośd 14% Systemy Gospodarowa nia 13% Praktyki agrotechniczne 66% ,5 mln Euro Systemy Gospodarowania 17% Środowisko 7% Praktyki agrotechniczne 26% ,4 mln Euro Produkcja Zwierzęca 6% Jakośd 31% Gleba 13%

123 CoreOrganic Współfinansowanie programów UE Włoskie Ministerstwo Rolnictwa (MIPAAF) współfinansowało 5 projektów z udziałem włoskich naukowców kwotą 1,2 mln euro (29,4% udziału) CoreOrganic II MIPAAF współfinansowało kwotą 1,2 mln euro (15% udziału) projekty dotyczące systemów uprawy, jakości i produkcji zwierzęcej

124 Włoska Sied ds. Badao Naukowych w Rolnictwie Ekologicznym (RIRAB) W roku 2008 sied skupiła nieformalnie około stu naukowców, którzy utworzyli 6 grup roboczych Metody Agrotechniczne; 15 Energia; 15 Produkcja Zwierzęca; 6 Bioróżnorodnośd; 20 Jakośd; 17 Ochrona Roślin; 27

125 Włoska Sied ds. Badao Naukowych w Rolnictwie Ekologicznym (RIRAB) (cd.) Liczba naukowców w sieci podwoiła się w ciągu 2 lat; wzrosła też liczba grup roboczych Przetwórstwo 9% Kwestie Społeczno- Ekonomiczne 8% Środowisko 9% Metody Agrotechniczne 12% Produkcja Zwierzęca 10% Energia 8% Ochrona Roślin 16% Bioróżnorodność 17% Jakość 11%

126 Członkostwo według Instytucji Organizacje Międzynarodowe 1% Inne 1% Uniwersytety 29% Przedsiębiorstwa, Konsorcja, Prywatne Inst. Badawcze 2% Publiczne Instytucje Badawcze 55% Administracja Regionalna i Krajowa 8% Stowarzyszenia Producentów 4%

127 Główne tematy badao Metody agrotechniczne Badanie odmian Użytkowanie gleby Nawożenie Zwalczanie chwastów Ochrona upraw Systemy gospodarowania Zmianowanie upraw

128 Główne tematy badao (cd.) Jakośd i Przetwórstwo Przechowalnictwo Pakowanie Nowe metody analityczne Systemy od producenta do konsumenta Recykling produktów ubocznych Certyfikacja produktów Indentyfikowalnośd

129 Główne tematy badao (cd.) Różnorodnośd biologiczna Pozyskiwanie i ochrona lokalnych zasobów genowych Hodowla Środowisko Rolnictwo i krajobraz Certyfikacja środowiskowa Zrównoważone strategie produkcji i konsumpcji

130 Partnerstwo Platformy Technologicznej Włoskiego Rolnictwa Ekologicznego (Założyciele 2009/2010)

131 Partnerstwo Włoskiej Platformy Technologicznej Obecnie Partnerstwo obejmuje 16 partnerów promotorów 24 nowych organizacji Opracowano Program Badań Strategicznych w celu pobudzenia finansowania w określonych dziedzinach Stowarzyszenia, 22 Firmy Konsultingowe, 6 Przedsiębiorstwa Prywatne, 39 Inne, 17 Stowarzyszenia Producentów, 6 Uniwersytety i Instytuty Badawcze, 27 Konsorcja Ochrony, 5

132 Włoska Fundacja na rzecz Badao w Rolnictwie Ekologicznym i Biodynamicznym (FIRAB) Założona w 2006 r. przez organizacje prywatne: Stowarzyszenie Włoskich Rolników Ekologicznych (AIAB) Stowarzyszenie Rolników Biodynamicznych Legambiente Związek pracowników sektora rolno-spożywczego

133 Sponsorzy FIRAB

134 Filozofia FIRAB Szerokie partnerstwo nie tylko instytuty badawcze Prawdziwa interdyscyplinarnośd Nacisk na upowszechnianie wiedzy Doświadczenia w gospodarstwach Wspieranie polityki rolnictwa ekologicznego For organic and not On organic

135 Grupa Badawcza ds. Rolnictwa Ekologicznego (GRAB-IT) Założona nieoficjalnie w 1992 r. tylko przez naukowców z dziedziny ekonomii W 1996 r. zarejestrowana formalnie jako organizacja pozarządowa W latach nowy statut i nowi członkowie (nie tylko ekonomiści)

136 Grupa Badawcza ds. Rolnictwa Ekologicznego (GRAB-IT) (cd.) Nie ma konkretnych sponsorów, ale wykorzystuje synergię między członkami. Dwa projekty badawcze: 1996: Badania łaocuchów ekologicznej produkcji rolnej (samofinansowane) 2004: Projekt finansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego nt. Rozwój obszarów wiejskich, nowoczesna dystrybucja i bezpieczeostwo żywności: perspektywy dla rolnictwa ekologicznego

137 Dziedziny projektów badawczych dotyczących rolnictwa ekologicznego we Włoszech Jakośd - 22 Kwestie Społeczno- Ekonomiczne, 35 Przechowalnictwo i Przetwórstwo % 7% 4% Środowisko, 10 Zboża, 9 3% 3% 23% Ogrodnictwo, 67 12% 20% 16% Produkcja Zwierzęca, 35 Ochrona Roślin, 58 Użytkowanie Gleby i Nawożenie, 49

138 Inne narzędzia wspomagające Badania naukowe i transfer wiedzy specjalistycznej są również wspierane za pośrednictwem innych kanałów.

139 Krajowy System Informacji o Rolnictwie Ekologicznym (SINAB)

140 Instytut Usług dla Rynku Rolno-Spożywczego (ISMEA)

141 Kursy i szkolenia Pierwsze studia licencjackie o specjalizacji w zakresie rolnictwa ekologicznego wprowadzono na Uniwersytecie w Turynie w 2000 r. Specjalistyczne kursy dyplomowe w zakresie rolnictwa ekologicznego oferowane są obecnie przez kilka uniwersytetów. Wyższa Szkoła Rolnictwa Ekologicznego w Foligno została założona w połowie lat 90-tych i służyła do szkolenia inspektorów jednostek certyfikujących, później uznana za forum do dyskusji w kwestich technicznych.

142 Informacje techniczne

143 Problemy do rozwiązania w zakresie badao w rolnictwie ekologicznym Ograniczona akceptacja rolnictwa ekologicznego w środowisku akademickim, oprócz dziedziny gospodarki wiejskiej, co ogranicza rozwój badao Ograniczone środki finansowe, pochodzące głównie tylko z MIPAAF, szczególnie w porównaniu z innymi paostwami (Niemcy, Dania) Brak stałej publikacji naboru do składania wniosków projektów z MIPAAF, pomimo że podatek od pestycydów zapewnia stały strumieo pieniędzy na finansowanie tych projektów Potrzeba koordynacji między instytucjami publicznymi w celu uniknięcia powielania badao o tej samej tematyce i zwiększenia efektywności wydatków Potrzeba instytucjonalnego forum z udziałem wszystkich zainteresowanych stron w celu omówienia i określenia strategii badawczych: T.P.O.F. powinna rozwiązad ten problem

144 Dziękujemy za uwagę

145

146

147

148

149

150

151

152

153

154

155

156

157

158

159 Pozostałości środków ochrony w jabłkach w zależności od terminu zbioru i lokalizacji sadu Artur Miszczak, Joanna Kicińska, Krzysztof Rudziński, Piotr Sikorski, Aneta Matulska, Krzysztof P. Rutkowski

160 Cel pracy Celem przeprowadzonych doświadczeń była ocena pozostałości środków ochrony roślin w jabłkach pochodzących z sadów położonych w różnych rejonach Polski prowadzonych zgodnie z zasadami produkcji ekologicznej i integrowanej.

161 Materiał i metody W sezonie 2009/2010 oceniono owoce z 11 sadów zlokalizowanych w różnych rejonach Polski (mapa) prowadzonych zgodnie z zasadami ekologii (O) i integrowanej produkcji (IFP)

162 Materiał i metody W sezonie 2010/2011 poza oceną analogiczną jak w sezonie 2009/2010 badano również zawartość pozostałości środków ochrony roślin w sadach IPO w zależności od terminu zbioru.

163 D (IFP) I (IFP) K (IFP) G (IFP) A (O) H (IFP) E (IFP) C (O) B (O) F (IFP) J (IFP)

164 Procedury badawcze Pracowni Metoda: PN EN ,3: I 01/ PN EN ,3:2000 Multi (ok. 160 śor) GC/MS Metoda: PB 01 benzymidazole i in. śor HPLC/DAD, LC/MS/MS Metoda: PN EN : I 01/ PN EN :2002 ditiokarbaminiany (jako CS 2 ) GC/FPD, GC/MS

165 Insektycydy chloroorganiczne i pyretroidowe 1. Aldryna 2. DDT (suma) 3. Dikofol 4. Dieldryna 5. Endosulfan (suma) 6. HCH (α+β) 7. Lindan 8. Metoksychlor 1. Akrynatryna 2. Alletryna 3. Bifentryna 4. beta Cyflutryna 5. lambda Cyhalotryna 6. Cypermetryny (suma) 7. Deltametryna 8. Fenpropatryna 9. Fenwalerat 10. Permetryna 11. Tetrametryna

166 1. Bromofos 2. Chlorfenfinfos 3. Chloropiryfos 4. Chloropyrifos Me 5.Diazynon 6. Dichlorfos 7. Dimetoat 8. Disulfoton 9. Etion 10. Etoprofos 11. Fenamidofos 12. Fenitrotion 13. Fention 14. Forat 15. Forat, siarczan 17. Fosalon 18. Heptenofos 19. Izofenfos 20. Jodofenfos Insektycydy fosforoorganiczne 21. Kwinalfos 22. Malation 23. Mekarbam 24. Metamidofos 25. Metydation 26. Mewinfos 27. Monokrotofos 28. Ometoat 29. Parartion 30. Paration Me 31. Pirymifos Me 32. Profenofos 33. Protiofos 34. Sulfotep 35. Terbufos 36. Tetrachlorvinfos 37. Triazofos 38. Paraokson 39. Paraokson Me

167 Insektycydy karbaminianowe i pozostałe 1. Furatiokarb 2. Pirymikarb 1. Bromopropylat 2. Buprofezyna 3. Chlorbenzyd 4. Chlorfenson 5. Chloropropylat 6. Chlortiofos 7. Cyjanofenfos 8. Dialifos 9. Dichlofention 10. Etrimfos 11. Fenchlorfos 12. Fenoksykarb 13.Fluwalinat 14. Fonofos 15. Formotion 16. Pirydaben 17. Propargit 18. Pyriproksyfen 19. Tetradifon 20. Tetrasul

168 1. Azoksystrobina 2. Bitertanol 3. Bupirymat 4. Chinometionat 5. Chlorotalonil 6. Cyprodinil 7. Dichlofluanid 8. Difenokonazol 9. Difenyloamina 10. Dimetomorf 11. Ditalimfos 12. Etoksykwina 13. Famoksadon 14. Fenarymol 15. Fenhaksamid 16. Fluzinam 17. Fludioksonil 18. Flusilazol 19. Folpet 20. HCB 21. Heksakonazol 22. Imazalil 23. Iprodion Fungicydy z różnych grup chemicznych 24. Kaptafol 25. Kaptan 26. Kezoksym Me 27. Kwintocen 28. Metalaksyl 29. Mychlobutanil 30. Oksadiksyl 31. Pencykuron 32. Penkonazol 33. Procymidon 34. Pyrazofos 35. Pyrimetanil 36. Spiroksamina 37. Tebuconazol 38. Technazen 39. Tetrakonazol 40. Tolchlofos Me 41. Tolylfluanid 42. Triadimenol 43. Triadimefon 44. Trifloksystrobina 45. Triflumizol 46. Winklozolina

169 Herbicydy 1. Alachlor 2. Ametryna 3. Atrazyna 4. Azyprotryna 5. Chlorprofam 6. Chlorotal dime 7. Cyjanazyna 8.Dichlobenil 9. Dimetachlor 10. Etofumesat 11. Fluchloralina 12 Fluorodifen 13. Linuron 14. Metolachlor 15. Metrybuzyna 16. Nitrofen 17. Pendimetalina 18. Profam 19. Profluralina 20. Prometryna 21. Propazyna 22. Propyzamid 23. Terbutryna 24. Trifluralina

170 Pozostałości śor w jabłkach Topaz w zależności od lokalizacji sadu i technologii uprawy. Sezon 2010 Sad Uprawa Kaptan Propargit Pirimikarb (NDP=3mg/kg) (NDP=3mg/kg) (NDP=3mg/kg) A EKO B EKO C EKO D IPO 0,020 ±0,003 E IPO 0,017 ±0,003 F IPO G IPO 0,160 ±0,025 H IPO I IPO 0,240 ±0,037 J IPO 0,160 ±0,025 0,140 ±0,019 K IPO 0,220 ±0,035

171 Wpływ terminu zbioru na pozostałości śor w jabłkach Topaz z wybranych sadów IPO. Sezon 2011 Sad E F H Termin zbioru Kaptan (NDP=3mg/kg) Pirimikarb (NDP=2mg/kg) Trifloksystrobina (NDP=0,5mg/kg) I 0,023 II 0,069 I 0,046 II 0,036 III 0,018 I 0,30 II 0,16 III 0,12 IV 0,09 V 0,06

172 Wpływ terminu zbioru na pozostałości śor w jabłkach Ariwa z wybranych sadów IPO. Sezon 2011 Sad Termin zbioru Kaptan (NDP=3mg/kg) Pirimikarb (NDP=2mg/kg) Trifloksystrobina (NDP=0,5mg/kg) E I 0,034 II 0,02 I 0,069 F II 0,044 III 0,025

173 Dalsze doświadczenia Owoce poddawano standardowym analizom oceny jakości (masa, powierzchnia rumieńca, stopień dojrzałości, jędrność, zawartość ekstraktu i kwasowość) oraz dodatkowo określano zawartość związków prozdrowotnych (kwas askorbinowy, związki polifenolowe)

174 Dalsze doświadczenia W owocach oznaczono również zawartość składników mineralnych i oceniono pod kątem bezpieczeństwa spożycia zawartość azotanów i azotynów oraz metali ciężkich.

175 Końcowa ocena bezpieczeństwa spożycia Przeprowadzona ocena bezpieczeństwa spożycia owoców objętych projektem ma szczególne znaczenie w kontekście badań prowadzonych w ramach PB 8 realizowanego przez Uniwersytet Medyczny w Łodzi. Dotyczy to zarówno alergenności owoców jak i wpływu diety bogatej w owoce na kondycję zdrowotną konsumentów.

176 Wnioski Analizy jabłek z certyfikowanych sadów IPO wykazały, że w większości przypadków stwierdzono wystąpienie jedynie śladowych pozostałości środków ochrony roślin, znacznie poniżej NDP. W niektórych sadach IPO nie stwierdzono mierzalnych poziomów pozostałości środków ochrony.

177 Wnioski Zgodnie z przewidywaniami owoce z sadów ekologicznych były wolne od pozostałości środków ochrony roślin.

178 Badania wykonano w ramach projektu badawczego Opracowanie innowacyjnych produktów i technologii dla ekologicznej uprawy roślin sadowniczych (EkoTechProdukt) współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Działania 1.3. Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, Poddziałanie Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, kontrakt nr: UDA POIG /08 00.

179 Wpływ niektórych biopreparatów stosowanych w szkółce ekologicznej na jakość okulantów dwóch odmian jabłoni Zygmunt S. Grzyb, Wojciech Piotrowski, Paweł Bielicki, Lidia Sas-Paszt Instytut Ogrodnictwa, Skierniewice zgrzyb@insad.pl Skierniewice,

180 Obszar tematyczny 1. Wpływ jakości sadzonych drzewek jabłoni do sadu na późniejsze ich plonowanie 2. Próby poprawienia jakości materiału szkółkarskiego przez nawożenie okulantów doglebowo i dolistnie: - w szkółkach konwencjonalnych - w szkółkach ekologicznych

181 W ramach projektu badawczego UE pt. Opracowanie innowacyjnych produktów i technologii dla ekologicznej uprawy roślin sadowniczych realizowany jest jeden z dziesięciu pakietów o obrzmieniu: Rozwój ekologicznych metod produkcji szkółkarskiej z zastosowaniem ekologicznych środków produkcji

182 Badane biopreparaty w projekcie UE: - Granulowany obornik ekologiczny Fertigo, Humus Active, Aktiwit PM, Humus UP, Bio Feed Amin, Bio Feed Quality, Micosat, Tytanit, Vinassa, Florovit Eco, Florovit Pro Nature. - Badane odmiany i preparaty w cząstkowym doświadczeniu PB 4: - jabłonie- Topaz i Ariwa - wiśnie- Debreceni Bötermö i Sabina - Granulowany obornik ekologiczny Fertigo - Micosat - Bio Feed Amin

183 Cel badań Porównanie jakości okulantów jabłoni produkowanych metodą konwencjonalną, gdzie stosowano pełne nawożenie mineralne (NPK) z jakością drzewek uzyskanych w szkółce ekologicznej przy zastosowaniu do nawożenia różnych biopreparatów stymulujących wzrost roślin.

184 Układ doświadczenia i sposób aplikacji środków 1. Podkładki i okulanty niczym nie traktowane; 2. Poletka nawożone NPK w czystym składniku na ha: N- 60kg; P-30kg i K- 80kg; 3. Kombinacje nawożone ekologicznym obornikiem granulowanym w dawce 150g/m 2 o nazwie Fertigo ; 4. Drzewka traktowane preparatem zawierającym mikoryzę o nazwie Micosat F12 WP - stosowany w pierwszym terminie aplikacji na glebę w formie granulatu w dawce 10g/m 2 i Micosat F MS 200 stosowany w drugim terminie aplikacji na rośliny dolistnie w dawce 1g/m 2 ; 5. Rośliny traktowane preparatem BF Amin w stężeniu 0,5%. W dwóch ostatnich kombinacjach doświadczenia jako zabieg poprzedzający stosowanie tych biopreparatów rozsypywany był na powierzchni ziemi obornik granulowany w ilości ½ dawki kombinacji 3.

185 Termin aplikacji biopreparatów Preparaty stosowano dwukrotnie; w szkółce podkładek- w połowie maja i drugi raz w połowie czerwca, a w szkółce okulantów- na przełomie kwietnia i maja, a drugi raz w pierwszej dekadzie czerwca. Gleba w okolicy roślin po zastosowaniu preparatów każdorazowo była motykami starannie przemieszana.

186 Pomiary: - liczby żywych oczek po zimie - średnicy okulantów na wysokości 30cm od ziemi - wysokości okulantów - liczby drzewek rozgałęzionych - liczby i długości pędów bocznych

187 Okulanty odmiany Topaz w szkółce ekologicznej. BF Amin Bez nawożenia Micosat

188 Okulanty odmiany Ariwa w szkółce ekologicznej. Bez nawożenia Micosat Bez nawożenia BF Amin

189 Wyniki: Tab. Cechy parametryczne okulantów jabłoni traktowanych w szkółce biopreparatami Micosat i BF Amin. (Mokra Lewa, 2010) A -odmiana Topaz Traktowanie Średnica pnia [mm] Wysokość drzewek [cm] Liczba drzewek rozgałęzionych [%] Liczba pędów bocznych [szt.] 0 nawożenia 11,8 a 114,8 a 70,0 a 2,6 a 37,5 a NPK 12,7 ab 126,4 b 90,0 a 3,8 ab 97,5 b F* 12,6 ab 125,3 b 93,8 a 3,7 a 91,0 b Micosat +1/2 F* 13,0 b 127,7 b 95,0 a 4,9 bc 85,7 b BF Amin + 1/2 F* 13,4 b 125,1 b 100 a 5,3 c 98,4 b Uwaga: F* - obornik granulowany Fertigo ; # - pędy dłuższe niż 5cm Suma długości pędów bocznych # [cm]

190 B- odmiana jabłoni Ariwa Traktowanie Średnica pnia [mm] Wysokość drzewek [cm] Liczba drzewek rozgałęzionych [%] Liczba pędów bocznych [szt.] Suma długości pędów bocznych # [cm] 0 nawożenia 11,0 a 121,1 a 76,7 a 4,0 a 139,0 a NPK 10,5 a 126,7 ab 66,9 a 4,6 ab 163,6 a F* 11,3 a 129,8 ab 85,0 a 4,7 ab 149,5 a Micosat + 1/2 F* 11,3 a 130,5 ab 88,7 a 5,4 b 167,4 a BF Amin + 1/2 F* 11,5 a 133,3 b 100 a 8,6 c 253,9 b Uwaga: F* - obornik granulowany Fertigo; # - pędy dłuższe niż 5cm

191 Wnioski Biopreparaty BF Amin i Micosat można stosować z dużym powodzeniem do poprawy jakości okulantów zarówno w szkółkach ekologicznych jak i konwencjonalnych. Zwiększają one wyraźnie liczbę rozgałęzionych okulantów i liczbę pędów w koronce oraz wybitnie stymulują ich przyrost na długość. Micosat działa na wzrost okulantów jabłoni podobnie jak biopreparat BF Amin z tą jednak różnicą, że ma on mniejszy od niego wpływ na liczbę wyrastających pędów bocznych i sumę ich długości. Obornik granulowany Fertigo, jeśli chodzi o wzrost okulantów i ich zdolność do rozgałęziania się, daje podobne wyniki jak w kombinacji roślin z pełnym nawożeniem mineralnym (NPK). Całkowity brak nawożenia szkółki jabłoni w okresie wegetacji niekorzystnie odbija się na ich wzroście i zdolności okulantów do rozgałęziania się. Najczęściej mają one pędy nie dłuższe niż 5cm.

192 Dziękuje za uwagę

193

194 Ogólnopolska Naukowa Konferencja Ekologiczna PERSPEKTYWY ROZWOJU EKOLOGICZNEJ PRODUKCJI OGRODNICZEJ STANOWISKO BADAWCZE DO OCENY PRZEŻYWALNOŚCI MIKROORGANIZMÓW W BIOPREPARATACH W WARUNKACH SYMULOWANEGO ZABIEGU Waldemar Świechowski, Grzegorz Doruchowski, Artur Godyń, Ryszard Hołownicki Skierniewice, 6-7 października 2011 INSTYTUT OGRODNICTWA W SKIERNIEWICACH

195 Cel prowadzonych prac Celem podzadania 6.1 w projekcie EkoTechProdukt jest opracowanie metod aplikacji biopreparatów w ekologicznych uprawach sadowniczych, co jest szczególnie ważne w świetle nowej dyrektywy 128/2009/WE o zrównoważonym stosowaniu pestycydów, wdrażanej obecnie w krajach członkowskich UE Artykuł 11. Specjalne środki ochrony środowiska wodnego i wody pitnej przyznawanie pierwszeństwa bezpiecznym pestycydom Artykuł 14. Integrowana ochrona roślin ochrony roślin o niskim zużyciu pestycydów

196 Stosowanie biopreparatów Biopreparaty mogą być alternatywą dla tradycyjnych środków ochrony roślin lub cennym uzupełnieniem dotychczasowych metod ochrony Możliwość stosowania biopreparatów wymusza adaptację tradycyjnych technik ochrony sadów lub opracowanie nowych Zdolność adaptacji środowiskowej mikroorganizmów np. bakterie Pseudomonas fluorescens: ciśnienie statyczne 300 MPa temperatura 50 0 C Zdecydowana większość pożytecznych bakterii należy do grupy gramujemnych, które nie tworzą form przetrwalnych i są wrażliwe na dynamiczne zmiany warunków otoczenia

197 Stosowanie biopreparatów systemy rozpylania System rozpylania w opryskiwaczach sadowniczych: ciśnieniowy - max. 1,5 MPa (15 bar) pneumatyczny - max. 0,25 MPa (2,5 bara) Dynamiczne zmiany ciśnienia w elementach układu cieczowego: pompa filtry zawór sterujący rozpylacze Wzrost temperatury cieczy w układzie może negatywnie wpływać na mikroorganizmy, gdyż pompa podczas pracy wydziela ciepło, a ciecz robocza pełni funkcję czynnika chłodzącego

198 Budowa opryskiwaczy Ciśnieniowy system rozpylania Pompa membranowa od 5 do15 bar Rozpylacze ciśnieniowe

199 Budowa opryskiwaczy Pneumatyczny system rozpylania Rozpylacze pneumatyczne Prędkość PSP 60 m/s Pompa wirowa lub perystaltyczna ciśnienie od 0,5 do 2,5 bara

200 Stanowisko badawcze Projekt i budowa w Zakładzie Agroinżynierii Instytutu Ogrodnictwa w ramach projektu EkoTechProdukt Symulacja zabiegu ochrony System rozpylania ciśnieniowy filtr ssący pompa membranowa filtr ciśnieniowy rozpylacze wirowe System rozpylania pneumatyczny filtr ssący pompa wirowa filtr ciśnieniowy niskociśnieniowy zawór regulacyjny rozpylacze pneumatyczne wentylator promieniowy

201 Stanowisko badawcze - budowa Zbiornik główny 450 l Zabezpieczenie i układ sterowania osprzętem elektrycznym (płynna regulacja obrotów silników) Zbiorniki pośrednie 2 x 80 l

202 Stanowisko badawcze - budowa Ciśnieniowy system rozpylania Pompa membranowa Bertolini PA 908 VD (90 l/min) napędzana silnikiem elektrycznym 7,5 KW Filtr ciśnieniowy, przepływomierze, przetworniki ciśnienia i temperatury (Keller Pa 33x/80794) Zawór sterujący Bertolini (90 l/min) wraz z manometrem kontrolnym

203 Stanowisko badawcze - budowa Ciśnieniowy system rozpylania 16 rozpylaczy Lechler TR z zaworami przeciwkroplowymi

204 Stanowisko badawcze - budowa Pneumatyczny system rozpylania Pompa wirowa Wilo MVI 202/PN25 Zawór niskociśnieniowy wraz z manometrem kontrolnym Wentylator promieniowy WP8E (wydatek 3500 m3/h)

205 Stanowisko badawcze - budowa Pneumatyczny system rozpylania 2 rozpylacze Hardi z zaworem przeciwkroplowym

206 Stanowisko badawcze - oprogramowanie Program EkoTechSpray (AGROCOM POLSKA) umożliwia obserwację i rejestrację w czasie rzeczywistym wszystkich parametrów pracy stanowiska

207 Stanowisko badawcze - oprogramowanie

208 Stanowisko badawcze zapis danych pomiarowych

209 Stanowisko badawcze zapis danych pomiarowych

210 Przeżywalność Pseudomonas fluorescens Ps49A Wstępne wyniki badań Przed każdym testem dezynfekowano cały układ cieczowy stanowiska badawczego 1 % roztworem podchlorynu sodu Roztwór zawierający żywe bakterie przygotowywano bezpośrednio przed testem W roztworze NaCl o stężeniu 0,85 % (woda dejonizowana + sól kuchenna Próbki cieczy roboczej pobierano podczas pracy stanowiska badawczego ze zbiornika głównego oraz z punktów pomiarowych zlokalizowanych bezpośrednio za: pompą filtrem ciśnieniowym zaworem sterującym rozpylaczami

211 Przeżywalność Pseudomonas fluorescens Ps49A Wstępne wyniki badań Ciśnieniowy system rozpylania 15 bar, 450 l Cykl teoretyczny czas przejścia całej objętości cieczy przez układ cieczowy Wydatek pompy 90 l / min. 15 bar, 55 l 12 cykli / h Ocena przeżywalności bakterii jest wykonywana w labolatorium Pracowni Rizosfery Instytutu Ogrodnictwa metodą posiewu 97 cykli / h

212 Przeżywalność Pseudomonas fluorescens Ps49A Wstępne wyniki badań Ciśnieniowy system rozpylania C2 - czujnik temperatury za pompą C4 czujnik temperatury filtrem ciśnieniowym C6 czujnik temperatury za zaworem ciśnieniowym C1 - czujnik ciśnienia za pompą C3 czujnik ciśnienia filtrem ciśnieniowym C5 czujnik ciśnienia za zaworem ciśnieniowym

213 Przeżywalność Pseudomonas fluorescens Ps49A Wstępne wyniki badań Pneumatyczny system rozpylania Wydatek pompy 5 l / min. 5 cykli / h

214 Przeżywalność Pseudomonas fluorescens Ps49A Wstępne wyniki badań Pneumatyczny system rozpylania C2 - czujnik temperatury za pompą C4 czujnik temperatury filtrem ciśnieniowym C6 czujnik temperatury za zaworem ciśnieniowym minut C1 - czujnik ciśnienia za pompą C3 czujnik ciśnienia filtrem ciśnieniowym C5 czujnik ciśnienia za zaworem ciśnieniowym

215 Przeżywalność Pseudomonas fluorescens Ps49A Wnioski 1. W ciśnieniowym systemie rozpylania liczba cykli, czyli przejścia całej objętości cieczy przez układ cieczowy opryskiwacza miała negatywny wpływ na przeżywalność Pseudomonas fluorescens Ps49A 2. Mała objętość cieczy w ciśnieniowym systemie rozpylania powoduje trzykrotny wzrost temperatury cieczy w układzie 3. W obydwu systemach rozpylania zaobserwowano różnice ciśnień pomiędzy elementami układu cieczowego

216 Przeżywalność Pseudomonas fluorescens Ps49A DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

217 Aplikacja nawozów i biostymulatorów w sadowniczych uprawach ekologicznych Paweł Wawrzyńczak, Jacek Rabcewicz, Paweł Białkowski, Marian Plaskota, Bogdan Gotowicki Skierniewice

218 Wprowadzenie Produkcja owoców opiera się na roślinach wieloletnich co w sposób zasadniczy różni ją od pozostałych upraw rolniczych. Zakładanie sadów i plantacji jest inwestycją kosztowną, a używane maszyny muszą byd dostosowane do charakteru nasadzeo ( bardzo zróżnicowane wielkości roślin i rozmieszczenie ich w glebie) a podczas pracy nie powinny powodowad uszkodzeo roślin.

219 Wprowadzenie Uprawy ekologiczne ze względu na, odejście od stosowania nawozów mineralnych na rzecz nawozów i substratów nawozowych pochodzenia organicznego oraz wprowadzanie nowych naturalnych preparatów opartych na biologicznie czynnych substancjach w tym preparatów mikoryzowych stymulujących aktywnośd rozwoju roślin wymaga zastosowania odpowiednio dobranych maszyn lub ich adaptacji a w niektórych przypadkach opracowania nowych.

220 Wprowadzenie Biorąc pod uwagę nawozy, substraty nawozowe pochodzenia organicznego oraz naturalne preparaty oparte na biologicznie czynnych substancjach w tym mikoryzowe sposoby ich aplikacji są następujące: - na powierzchnię gleby nawozy pyliste i granulowane - na powierzchnię gleby obornik i substraty organiczne - preparaty ciekłe dolistnie - na powierzchnię gleby preparaty ciekłe - pod powierzchnię gleby preparaty ciekłe - pod powierzchnię gleby preparaty półpłynne

221 Nawozy pyliste i granulowane Ekologiczne nawozy w formie pylistej lub granulowanej mogą byd aplikowane rozsiewaczami ogólnorolniczymi. Jeżeli nawozy chcemy rozsiewad w rzędy roślin należy je wyposażyd w odpowiednie przystawki to umożliwiające. Przy czym należy pamiętad, że poprawny wysiew nawozów pylistych gwarantują rozsiewacze których zbiorniki na nawozy wyposażone są w przenośniki taśmowe lub ślimakowe podające nawozy na tarcze rozsiewające.

222 Wysiew nawozów pylistych i granulowanych

223 Wysiew nawozów pylistych i granulowanych - adaptery do wysiewu ukierunkowanego

224 Wysiew nawozów pylistych i granulowanych

225 Wysiew nawozów pylistych i granulowanych Elementy automatyk

226 Obornik i substraty organiczne

227 V Obornik i substraty organiczne

228 Nawozy ciekłe dolistnie

229 Nawozy ciekłe - na powierzchnię gleby

230 Mieszanie nawozów z glebą

231 Nawozy ciekłe - pod powierzchnię gleby

232 Nawozy ciekłe - pod powierzchnię gleby

233 Preparaty półpłynne

234 Wnioski Aplikacja nawozów i biostymulatorów w ekologicznej produkcji owoców w dużym stopniu może być oparta o sprzęt stosowany w uprawach polowych. Obserwowane wprowadzanie do upraw ekologicznych wielu nowych preparatów nawozowych i specyfika wymagań ich praktycznego stosowania będzie w wielu przypadkach wymagała adaptacji dostępnych maszyn lub opracowania nowych.

235 Dziękuję za uwagę