EkoTechProdukt Newsletter

Transkrypt

1 EkoTechProdukt Newsletter Wydanie 4, marzec 2010 r. Szanowni Czytelnicy, w tym wydaniu: promocja projektu EkoTechProdukt w Norymberdze, wykorzystanie potencjału mikroorganizmów w ochronie ekologicznych sadów. Zespółredakcyjny Promocja projektu EkoTechProdukt na Międzynarodowych Targach Ekologicznych BioFach w Norymberdze (18-20 lutego 2010 r.). W Targach uczestniczyły liczne firmy międzynarodowe produkujące produkty ekologiczne (żywność, kosmetyki, tekstylia). Projekt EkoTechProdukt był promowany przez Kierownika Projektu dr LidięSas Paszt oraz Wykonawców Projektu dr ElżbietęRozparęi mgr Pawła Bielickiego na Międzynarodowych Targach Produktów Ekologicznych w Norymberdze (18-20 luty 2010). Targi BioFach to najważniejsze międzynarodowe forum handlowców oferujących ekologiczną żywność i inne produkty naturalne, miejsce spotkania i wymiany doświadczeń rolników ekologicznych, producentów, przetwórców i dystrybutorów żywności ekologicznej z całego świata. Na stoisku Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego pracownicy Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pieniążka w Skierniewicach zaprezentowali postery promujące Projekt EkoTechProdukt oraz pierwszy w Polsce Doświadczalny Sad Ekologiczny, kierowany przez dr ElżbietęRozparę. W trakcie targów udzielano informacji o celach i wynikach Projektu EkoTechProdukt szerokiemu gronu uczestników Targów t.j. przedsiębiorcom sektora rolnictwa ekologicznego, głównie rolnikom ekologicznym a także konsumentom, naukowcom i innym zainteresowanym osobom. Rozdawano ulotki Projektu EkoTechProdukt oraz ekologiczne jabłka pochodzące z Ekologicznego Sadu Doświadczalnego ISK. Większość rozmówców z uznaniem wypowiadało się na temat badań Projektu EkoTechProdukt oraz badań prowadzonych przez ISK na rzecz sadownictwa ekologicznego w Polsce. żywności ekologicznej z całego świata. Dr Lidia Sas-Paszt

2 2 EkoTechProdukt Newsletter wydanie 4 marzec 2010 Wykorzystanie potencjału mikroorganizmów w ochronie ekologicznych sadów Preparaty oparte na bazie mikroorganizmów mogą stanowićalternatywęi/lub uzupełnienie obecnie znanych metod ochrony sadów ekologicznych. Mając na uwadze zmniejszający się asortyment środków ochrony roślin, możliwośćwykorzystania mikroorganizmów w ochronie jest obiecująca. W związku z niniejszym podjęto cykl badań mających na celu ocenę potencjału mikroorganizmów, które wykazują antagonizm w stosunku do patogenów chorobotwórczych. W roku 2009, w ramach trzeciego zadania badawczego projektu EkoTechProdukt, Instytut Ochrony Roślin PIB rozpocząłcykl doświadczeńz wykorzystaniem preparatów opartych na Phytium oligandrum, Trichoderma asperellum Cryptococcus albidus. Badania obejmowały plantacje wiśni, jabłek oraz truskawek. Preparaty mikrobiologiczne stosowane były w formie dolistnych oprysków, w terminach skorelowanych z fazami rozwojowymi roślin sadowniczych z uwzględnieniem występowania najważniejszych grzybów patogenicznych. W tabeli zamieszczono schemat wykonanych zabiegów w pierwszym roku realizacji zadania. Na podstawie uzyskanych wyników zdecydowano, że w roku 2010 terminy pierwszych zabiegów zostaną przyśpieszone. Schemat wykonywanych zabiegów opartych na T. asperellum i P. oligandrum w zależności od fazy rozwojowej roślin oraz uprawy Wyszczególnienie I zabieg II zabieg III zabieg Truskawka pełnia kwitnienia 1 tydzieńprzed zbiorem wykonany po zbiorze i ścięciu, na odrostach Jabłoń pełnia kwitnienia wzrost zawiązków owoców początek dojrzewania owoców Wiśnia pełnia kwitnienia wzrost zawiązków owocowych przed dojrzewaniem W celu wyjaśnienia zasadności stosowania wybranych mikroorganizmów, w niniejszym tekście przedstawiono mechanizm działania preparatów opartych na T. asperellum i P. oligandrum, który w literaturze jest dość dobrze wyjaśniony. Mechanizm jest zbliżony dla obu organizmów, które produkują cały szereg substancji o działaniu antybiotycznym. Znane jest teżod wielu lat antagonistyczne oddziaływanie licznych szczepów Trichoderma spp. Niedawno poznanym elementem oddziaływania Trichoderma i Phytium jest mikroparazytyzm, czyli ich pasożytniczy rozwój na innych mikroorganizmach. Grzyby te mogąrównieżwspółzawodniczyćw pobieraniu substancji odżywczych obecnych w postaci wydzielin na powierzchni organów roślinnych, a niezbędnych do kiełkowania grzybów

3 EkoTechProdukt Newsletter wydanie 4 marzec patogenicznych. Tym samym ograniczająone możliwości zasiedlania organów roślinnych przez inne organizmy szkodliwe. Dodatkowym elementem zasiedlenia przez Trichoderma i Phytium jest pokrycie powierzchni roślin. Doniesienia naukowe podkreślają również możliwość wzbudzania przez badane mikroorganizmy systemicznej i punktowej odporności roślin wyzwalanej m.in. poprzez atak patogenów. Najnowsze badania wskazująrównieżna korzystny wpływ niektórych szczepów Trichoderma na wzrost i rozwój roślin, dlatego teżpreparaty na nich oparte funkcjonująna rynku równieżjako stymulatory uprawy. Grzybnia mikoryzowa i spora w korzeniach Elsanta - Mycosat Fragment korzenia z grzybnią i wezykulami Honeoye - Humus UP Wezykule w korzeniach Honeoye - Humus Activ + Activ PM Na podstawie pilotażowych badańzespółpracowników IOR-PIB w Poznaniu stwierdził największą liczbę pozytywnych przypadków oddziaływania na zdrowotność roślin oraz negatywnego wpływu na szkodniki i patogeny chorobowe po zastosowaniu T. asperellum. W kombinacjach z tym antagonistą w sadzie wiśniowym zaobserwowano niższy poziom porażenia przez moniliozę pędów drzew (brunatną zgniliznędrzew pestkowych) w stosunku do pędów kontrolnych, na których nie stosowano zabiegów ochronnych. Odnotowano średnio 4,05% porażonych pędów w kombinacji z T. asperellum, podczas gdy w kontroli stwierdzono 9,65% zaatakowanych pędów przez Monilinia laxa. Dodatkowo zaobserwowano, że drzewa wiśni były słabiej zasiedlone przez mszyce w porównaniu do pozostałych kombinacji. Zjawisko to można tłumaczyć szczelnym pokryciem roślin przez antagonistyczny grzyb, co mogło wpływaćna preferencje pokarmowe mszyc, które wybierały drzewa niezasiedlone przez zastosowany mikroorganizm. Wydaje sięrównież, że istotnym elementem tego zjawiska może byćwzbudzanie reakcji obronnych roślin gospodarzy na skutek obecności Trichoderma spp. na powierzchni blaszek liściowych. W konsekwencji następowały zmiany biochemiczne w liściach i pędach roślin, które zmniejszały dla mszyc atrakcyjność traktowanych drzew. W wieloletnim, ekstensywnym sadzie jabłoniowym, w którym wykonano cięcie wiosenne, zastosowanie potrójnej aplikacji grzyba T. asperellum skutkowało ograniczeniem występowania mączniaka prawdziwego na podatnej odmianie, (1 w skali odporności), co wpłynęło na jej lepsze plonowanie. Średni procent porażenia blaszki liściowej na pędzie w kombinacji z T. asperellum osiągnąłpoziom 6,95%, podczas gdy w kontroli 7,58%. Po zastosowaniu grzyba Trichoderma zaobserwowano równieżpozytywnątendencjęwzrostu, rozwoju i plonowania badanych upraw. Przykładem tego może byćwyższy plon jabłek oraz nawet trzykrotne zwiększenie plonu owoców wiśni, w porównaniu do kontroli. Odnotowano również znaczne zwiększenie masy nadziemnej części truskawek. Na uzyskane wyniki mogło mieć wpływ bezpośrednie ograniczenie porażenia przez patogeny, jak równieżostatnio poznany mechanizm indukowania szeregu reakcji biochemicznych mających wpływ na intensywnośćwzrostu, lepszą gospodarkę wodną i przyswajanie składników pokarmowych. Stosowanie na plantacji truskawek T. asperellum spowodowało zwiększenie zdolności do przechowywania owoców w pierwszych trzech dobach po ich zbiorze, co może byćistotne przy ocenie wartości handlowej uzyskanych owoców ekologicznych. Podsumowując, można podkreślić, że zastosowany dolistnie preparat zawierający antagonistyczny grzyb T. asperellum może okazaćsięprzydatny do ograniczania chorób w sadach ekologicznych oraz może pośrednio wpłynąćna zwiększenie zdrowotności upraw i plonowania.

4 4 EkoTechProdukt Newsletter wydanie 4 marzec 2010 Spora Glomus constrictum w rizosferze jabłoni Spora Gigaspora margarita w rizosferze jabłoni Spora Glomus mosseae w rizosferze jabłoni Mimo podobnego mechanizmu oddziaływania nie uzyskano tak pozytywnych rezultatów po zastosowaniu Phytium oligandrum. Wydaje się, że ten mikroorganizm jest znacznie mniej odporny na oddziaływanie niekorzystnych warunków środowiska jakim jest np. wysoka temperatura, ograniczenie wilgotności powietrza, jak równieżintensywne nasłonecznienie. Zastosowanie mikroorganizmu P. oligandrum w sadzie wiśniowym wpłynęło na nieznaczny wzrost zdolności owoców wiśni do przechowywania w chłodni. Tym niemniej jest to organizm, który w bieżącym roku będzie wykorzystywany w kolejnym cyklu badań. Autorzy są przekonani o potencjale tego organizmu, który może ujawnić siępo dokładnej analizie terminu aplikacji. Trzecim mikroorganizmem wykorzystywanym w doświadczeniach był Cryptococcus albidus. Został on zastosowany jedynie na ekologicznej plantacji truskawek. W celu oceny możliwości jego wykorzystania w procesie przechowywania owoców miękkich w przypadku tego grzyba drożdżoidalnego zabieg wykonano przed zbiorem truskawek. Było to nowe nasadzenie, dlatego na plantacji nie obserwowano w żadnej z kombinacji objawów białej plamistości liści, szarej pleśni oraz występowania zmienników i przędziorków Zastosowanie na plantacji truskawek zabiegów ochronnych łączonych z C. albidus zdecydowanie wydłużyło, do 21 dni, okres przechowywania owoców. Po upływie 3 tygodni, 1/6 przechowywanej partii truskawek nie wykazywała objawów szarej pleśni (Botrytis cinerea;. byłto grzyb najsilniej wpływający na wartość handlową zebranego plonu truskawek. Wynika to prawdopodobnie z mechanizmu działania C. albidus. Grzyb drożdżoidalny C. albidus jest organizmem, który najszybciej kolonizuje zranienia na skórce miękkich owoców, nie dopuszczając do rozwoju innych grzybów. Grzyby drożdżoidalne majązdolnośćdo szybkiej asymilacji fruktozy ograniczając szkodliwym organizmom dostęp do tego cukru. Dodatkowo mechanizmem ograniczającym porażenia owoców przez zgnilizny sąwydzieliny produkowane przez C. albidus, które mogąograniczaćkiełkowanie zarodników B. cinerea. Reasumując, można stwierdzić, że po pierwszym roku badań uzyskane wyniki sugerują pewien potencjał konkurencyjny mikroorganizmów pożytecznych w stosunku do patogenów chorobowych i możliwośćwykorzystania tej zdolności w ochronie sadów ekologicznych. Dr Dariusz Drożdżyński, dr Jolanta Kowalska, dr Dorota Remlein-Starosta Instytut Ochrony Roślin PIB w Poznaniu

5 EkoTechProdukt Newsletter wydanie 4 marzec Kalendarium najbliższych wydarzeń Ogólnopolska Konferencja - Nauka Praktyce Intensyfikacja uprawy krzewów jagodowych przez wdrażanie najnowszych wyników badań Skierniewice, kwietnia 2010 r. Sesja Zwyczajna Zgromadzenia Ogólnego Oddziału i Rady Oddziału PAN Skierniewice, 5 maja 2010 r. 2nd International Conference on Effect of Preand Post-harvest Factors on Health Promoting Components and Quality of Horticultural Commodities Skierniewice, maja 2010 r. XIII DzieńOtwartych Drzwi w Sadzie Doświadczalnym w Dąbrowicach Dąbrowice, 1 czerwca 2010 r. Wizyta attache kulturalnych w ISK Skierniewice, 25 czerwca 2010 r. Demonstracja środków ekologicznych Dąbrowice, 11 maja 2010 r. Kontakt Kierownik projektu: dr Lidia Sas-Paszt, tel.: , Lidia.Sas@insad.pl Koordynator projektu: dr Eligio Malusa, malusa@inrete.it Biuro projektu: mgr Agnieszka Pełka, tel , Agnieszka.Pelka@insad.pl mgr Barbara Klimczyk, tel , Barbara.Klimczyk@insad.pl Działpromocji i upowszechniania projektu: dr Barbara Michalczuk, tel.: , Barbara.Michalczuk@insad.pl Egzemplarz bezpłatny współfinansowany przez UnięEuropejskąze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Działania 1.3. Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, Poddziałanie