Obszar tematyczny: BEZPIECZNA ŻYWNOŚĆ Zadanie 5.1:

Transkrypt

1 Obszar tematyczny: BEZPIECZNA ŻYWNOŚĆ Zadanie 5.1: Badanie pozostałości środków ochrony roślin w płodach rolnych w ramach obowiązującego monitoringu krajowego oraz wymogów UE Wykonawca: Pracownia Badania Bezpieczeństwa Żywności

2 WYKONAWCY Kierownik zadania: dr Artur Miszczak Pracownicy naukowi: Pracownicy inż. techniczni : dr inż. Jolanta Szymczak dr Ludwika Kawa-Miszczak mgr Krzysztof Rudziński mgr Piotr Sikorski mgr inż. Joanna Kicińska dr Janusz Nowacki mgr inż. Jadwiga Czajkowska mgr inż. Anna Markowicz mgr inż. Katarzyna Zagibajło mgr Rafał Pejski mgr Joanna Kazimierczuk Teresa Bil Alicja Kaźmierczak Ewelina Szustakowska Katarzyna Gręda Agnieszka Trocha Ilona Kuśmierska

3 PLANOWANY ZAKRES PRAC NA 2010 ROK Analizy pozostałości środków ochrony roślin prób, w tym: Kontrola prawidłowości stosowania środków ochrony roślin w płodach rolnych (współpraca z Państwową Inspekcją Ochrony Roślin i Nasiennictwa) 550 prób Kontrola pozostałości środków ochrony roślin dla celów certyfikacji gospodarstw ekologicznych (współpraca z jednostkami certyfikującymi w Rolnictwie Ekologicznym) 150 prób Przygotowanie założeń badawczych, materiałów i sprzętu dla realizacji zadania w 2011 roku. Opracowanie sprawozdania za 2010 rok.

4 PRACE PRZYGOTOWAWCZE Opracowanie harmonogramu pobierania i dostarczania prób przez pracowników PIORiN i ustalenie zakresu analiz przeprowadzonych przez Pracownię Badania Bezpieczeństwa Żywności; Kontynuacja umów o współpracę z jednostkami certyfikującymi w rolnictwie ekologicznym ustalenie liczby prób do badań; Kontynuacja umowy dotyczącej transportu prób płodów rolnych od jednostek certyfikujących w rolnictwie ekologicznym do Pracowni Badania Bezpieczeństwa Żywności; Audit Polskiego Centrum Akredytacji mający na celu ocenę kompetencji Pracowni Badania Bezpieczeństwa Żywności w obszarze wykonywania badań objętych zakresem akredytacji nr AB 757 w odniesieniu do normy PN-EN ISO/IEC i aktualnych wymagań akredytacyjnych; Szkolenia personelu pracowni w obszarze technicznym i zarządzania w laboratorium.

5 Umowy z jednostkami certyfikującymi w Rolnictwie Ekologicznym COBICO Sp. z o.o., Kraków, ul. Grzegórzecka 77; BIOEKSPERT Sp. z o.o., Warszawa, ul. Boya Żeleńskiego 6/34; BIOCERT MAŁOPOLSKA Sp. z o.o., Kraków, ul. Lubicz 25A; TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o., Warszawa, ul. 17 Stycznia 56; SGS Polska Sp. z o.o., Warszawa, ul. Bema 83.

6 Szkolenia personelu pracowni Chromatografia gazowa i cieczowa dla zaawansowanych. Jak ustrzec się błędów? Doskonalenie systemu zarządzania w laboratorium, rola kierownika ds. jakości. Bezpieczeństwo pracy w laboratorium. Sprawne działanie w szkodliwych warunkach System zarządzania w laboratorium zgodnie z wymaganiami normy PN-EN ISO/IEC Od pobrania próbki do raportu z badań. Błędy w badaniach chemicznych a szacowanie niepewności pomiaru XVI Sympozjum Klubu Pollab. Wymagania techniczne normy w praktyce laboratoryjnej Auditor wewnętrzny w laboratorium. Kurs doskonalący Identyfikacja i sposób postępowania z odstępstwami, badaniami niezgodnymi z wymaganiami, niezgodnościami wymagania normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005 W szkoleniach zewnętrznych uczestniczyło 18 osób

7 Kontrola prawidłowości stosowania środków ochrony roślin w płodach rolnych WYNIKI BADAŃ

8 Liczby próbek płodów rolnych dostarczonych przez inspektorów WIORiN i zanalizowanych na obecność pozostałości środków ochrony roślin Lp. WIORiN (Województwo) Owoce Warzywa Uprawy rolnicze Inne wyrywkowo Razem 1 dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie Ogółem

9 Rys.1. Kontrolowane grupy upraw próbek Inne-wyrywkowo 6,4% Uprawy rolnicze 25,6% Warzywa 24,5% Owoce 43,5%

10 Rys. 2. Owoce próbek Aronia 3,8% Czereśnia Agrest 3,8% 0,8% Gruszka 2,1% Wiśnia 14,2% Śliwka 5,9% Winogrona 0,8% Jabłka 49,0% Truskawka 9,6% Porzeczka 7,9% Malina 2,1%

11 Rys.3. Warzywa próbek Ogórek 2% Pomidor 3% Pieczarka 4% Papryka 5% Brokuły 5% Sałata 2% Rzodkiewka Groch/groszek 4% 1% Marchew 30% Fasolka szp. 7% Kapusta pek. 16% Kalafior 5% Kapusta 16%

12 Rys.4. Uprawy rolnicze próbek Rzepak 39% Ziemniaki 14% Zboża 47%

13 Rys. 5.Uprawy inne (wyrywkowo) - 35 próbek morela 6% mięta pieprz. 3% melisa lek. 3% oberżyna 9% por 3% seler 11% borówka am. 8% brzoskwinia 14% kukurydza 9% jeżówka purp. 3% chrzan 3% dynia 3% burak ćw. 8% cebula 17%

14 METODY ANALITYCZNE

15

16 Procedury badawcze Pracowni Metoda: PN-EN ,3: I-01/ PN-EN ,3:2000 Multi ( 166 śor) - akredytowana Metoda: PB-01 benzymidazole i in. (5 śor)- akredytowana Metoda: PN-EN : I-01/ PN-EN :2002 ditiokarbaminiany akredytowana

17 Insektycydy chloroorganiczne i pyretroidowe 1. Aldryna 2. p,p -DDT 3. p,p -DDMU 4. p,p -DDM 5.p,p -DDE 6.p,p DDD 7.o,p -DDT 8.o,p -DDE 9.o,p -DDD 10. Dieldryna 11.alfa-Endosulfan 12.beta-Endosulfan 13.Endosulfan, siarczan 14.alfa-HCH 15.beta-HCH 16. Lindan 17.p,p -Metoksychlor 1. Akrynatryna 2. Alletryna 3. Bifentryna 4. beta-cyflutryna 5. lambda-cyhalotryna 6. alfa-cypermetryn 7. Cypermetryny (suma) 8. Esfenwalerat 9. Etofenproks 10. Fenpropatryna 11. Fenwalerat 12. Permetryna 13. Prometryna 14. Tetrametryna 15. Trialat

18 Insektycydy fosforoorganiczne 1. Bromofos 2. Chlorfenfinfos 3. Chloropiryfos 4. Chloropiryfos-Me 5.Diazynon 6. Dichlorfos 7. Dimetoat 8. Disulfoton 9. Etion 10. Etoprofos 11. Fenamidofos 12. Fenitrotion 13. Fention 14. Forat 15. Forat, siarczan 16. Fosalon 17. Fosmet 18. Heptenofos 19. Izofenfos 20. Jodofenfos 21. Karboksyna 22. Kwinalfos 23. Malaokson 24. Malation 25. Mekarbam 26. Metydation 27. Mewinfos 28. Parartion 29. Paration-Me 30. Pirymifos-Me 31. Profenofos 32. Protiofos 33. Sulfotep 34. Terbufos 35. Tetrachlorwinfos 36. Triazofos

19 Insektycydy karbaminianowe i pozostałe 1. Dietofenkarb 2. Fenoksykarb 3. Furatiokarb 4. Pirymikarb 1. Bromopropylat 2. Buprofezyna 3. Chlorbenzyd 4. Chlorfenson 5. Chloropropylat 6. Chlortiofos 7. Cyjanofenfos 8. Dichlofention 9. Etrimfos 10. Fenazachina 11. Fenchlorfos 12.Fluwalinat 13. Fonofos 14. Formotion 15. Pertan 16. Pirydaben 17. Propargit 18. Pyriproksyfen 19. Tetradifon 20. Tetrasul

20 Pozostałe fungicydy 1. Azoksystrobina 2. Benalaksyl 3. Bitertanol 4. Bupirymat 5. Chinometionat 6. Chlorotalonil 7. Cyprodinil 8. Dichlofluanid 9. Difenokonazol 10. Difenyloamina 11. Dimetomorf 12. Dimoksystrobina 13. Ditalimfos 14. Fenarymol 15. Fenhaksamid 16. Fludioksonil 17. Flusilazol 18. HCB 19. Heksakonazol 20. Imazalil 21. Kaptafol 22. Kaptan 23. Kezoksym-Me 24. Kwintocen 25. Metalaksyl 26. Mychlobutanil 27. Oksadiksyl 28. Pencykuron 29. Penkonazol 30. Pikoksystrobina 31. Prochloraz 32. Procymidon 33. Propikonazol 34. Pyrazofos 35. Pirymetanil 36. Spiroksamina 37. Tebukonazol 38. Technazen 39. Tetrahydroftalimid 40. Tetrakonazol 41. Tolchlofos-Me 42. Tolilofluanid 43. Triadimenol 44. Triadimefon 45. Trifloksystrobina 46. Triflumizol 47. Winklozolina

21 Herbicydy 1. Alachlor 2. Ametryna 3. Atrazyna 4. Azyprotryna 5. Chlorprofam 6. Cyjanazyna 7.Dichlobenil 8. Dimetachlor 9. Dimetylochlorotal 10. Etofumesat 11. Fluchloralina 12. Metazachlor 13. Metolachlor 14. Metrybuzyna 15. Nitrofen 16. Oksyfluorofen 17. Paklobutrazol 18. Pendimetalina 19. Profam 20. Profluralina 21. Propyzamid 22. Terbacyl 23. Terbutryna 24. Trifluralina

22 Ś.O.R. OZNACZANE METODĄ PB-01 (HPLC) Fungicydy karbaminianowe: Insektycydy: Karbendazym Benomyl Acetamiprid Tiofanat-Me Tiabendazol Karbaryl

23 BADANIA MIĘDZYLABORATORYJNE - Food Analysis Performance Assessment Scheme (FAPAS) Central Science Laboratory, Norfolk, UK, Ministry of Agriculture, Fisheries and Food; - TestQual Residue Pesticides Proficiency Test Service, University of Almeria, Spain; - European Commission s Proficiency Test on Pesticide Residues in Fruit and Vegetables (EUPT 08), CRL-MRM, University of Almeria, Spain; - EU Proficiency Tests C/SRM. Pesticide Residues in Cereals using Multi and Single Residue Methods. CRL Cereals and Feedingstuff, National Food Institute, Danish Technical University/ CRL Single Residue Methods, CVUA Stuttgard, Germany.

24 PODSTAWY PRAWNE Rozporządzenie MZ - Dz.U z dn r. z późn. zm. Regulacji Komisji Europejskiej i Rady nr 396/2005 z późn. zm. Rejestr Środków Ochrony Roślin MRiRW Etykiety Instrukcji Stosowania Środków Ochrony Roślin

25 ZBIORCZE WYNIKI BADAŃ

26 Rys. 6. Pozostałości środków ochrony roślin w płodach rolnych (rok 2009) 2,2% 33,6% 64,2% Próbki bez pozostałości Próbki z pozostałościami < NDP Próbki z pozostałościami > NDP

27 Rys. 7. Pozostałości środków ochrony roślin w owocach prób (rok 2010) 2,1% 43,9% 54,0% Próbki bez pozostałości Próbki z pozostałościami < NDP Próbki z pozostałościami > NDP

28 Rys. 8. Pozostałości środków ochrony roślin w warzywach prób (rok 2010) 3,0% 31,1% 65,9% Próbki bez pozostałości Próbki z pozostałościami < NDP Próbki z pozostałościami > NDP

29 Rys. 9. Pozostałości środków ochrony roślin w uprawach rolniczych prób (rok 2010) 5,7% 2,1% 92,2% Próbki bez pozostałości Próbki z pozostałościami < NDP Próbki z pozostałościami > NDP

30 Rys. 10. Pozostałości środków ochrony roślin w innych gatunkach sprawdzanych wyrywkowo - 35 prób (rok 2010) 17,1% 0,0% 82,9% Próbki bez pozostałości Próbki z pozostałościami < NDP Próbki z pozostałościami > NDP

31 Przekroczenia najwyższych dopuszczalnych pozostałości (NDP) środków ochrony roślin w płodach rolnych w 2010 r. Związek Uprawa NDP RP / UE mg/kg Liczba próbek zawierających przekroczenia NDP wg RP % badanych próbek Liczba próbek zawierających przekroczenia NDP wg UE % badanych próbek Trifluralina Pszenica 0,1/0,1 1 2,9 1 2,9 Pirymifos Rzepak 0,05/0,05 1 1,8 1 1,8 metylowy Tetrakonazol Rzepak 0,02/0,02 1 1,8 1 1,8 Karbendazym Jabłoń 0,2/0,2 1 0,85 1 0,85 Procymidon Pomidor 0,02/0, Trifloksystrobina Kapusta pekińska 0,02/0, ,6 3 13,6 Karbendazym Porzeczka 0,1/0,1 1 5,3 1 5,3 czarna Propargit Porzeczka 0,01/0,01 Procymidon czarna 0,02/0,02 1 5,3 1 5,3 Propargit Porzeczka 0,01/0,01 1 5,3 1 5,3 czarna Karbendazym Wiśnia 0,5/0,5 1 2,9 1 2,9 Razem 12 2,2 12 2,2

32 Wykryte związki niedopuszczone do stosowania w uprawach Związek Uprawa Liczba próbek % badanych próbek Procymidon Pomidor 2 50,0 Procymidon Truskawka 1 4,3 Procymidon Porzeczka czarna 1 5,3 Cyprodynil Czereśnia 1* 11,1 Pirymetanil Czereśnia 1* 11,1 Pirymetanil Fasola szparagowa 1 10,0 Pirymetanil Kapusta pekińska 1 4,6 Trifluralina Pszenica 1 2,9 Trifluralina Marchew 1 2,4 Chloropiryfos-Me Marchew 1 2,4 Kaptan Śliwa 1 7,1 Diazynon Kapusta pekińska 1 4,6 Flusilazol Wiśnia 1 2,9 SUMA 13 2,4 * - próbki z wieloma związkami niedopuszczonymi do stosowania

33 NAJCZĘŚCIEJ WYKRYWANE POZOSTAŁOŚCI ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN W 2010 R. ( 10% PRÓBEK) Związek Uprawa Liczba analizowanych próbek Próbki zawierające pozostałości (n) Liczba % kaptan morela ,0 ditiokarbaminiany porzeczki ,2 karbendazym brzoskwinia ,0 ditiokarbaminiany kalafior ,1 ditiokarbaminiany kapusta głowiasta ,5 ditiokarbaminiany winogrono ,0 karbendazym pomidor ,0 procymidon pomidor ,0 azoksystrobina seler ,0 kaptan czereśnia ,4 pirymetanil malina ,0 tiofanat metylowy brzoskwinia ,0 kaptan wiśnia ,3 ditiokarbaminiany oberżyna ,3 kaptan jabłoń ,6 ditiokarbaminiany truskawka ,0 cyprodynil truskawka ,0 tiofanat metylowy pomidor ,0 pirymifos metylowy żyto ,0 ditiokarbaminiany żyto ,0 ditiokarbaminiany jabłoń ,8

34 NAJCZĘŚCIEJ WYKRYWANE POZOSTAŁOŚCI ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN W 2010 R. ( 10% PRÓBEK) C.D. Związek Uprawa Liczba analizowanych próbek Próbki zawierające pozostałości (n) Liczba % bifentryna porzeczki ,1 ditiokarbaminiany wiśnia ,6 trifloksystrobina grusza ,0 azoksystrobina fasola szparagowa ,0 cyprodynil fasola szparagowa ,0 pirymetanil jabłoń ,8 fludioksonil truskawka ,4 pirymetanil truskawka ,4 chloropiryfos brokuł ,7 ditiokarbaminiany brokuł ,7 propargit śliwa ,3 ditiokarbaminiany papryka ,3 chloropiryfos kapusta pekińska ,6 trifloksystrobina kapusta pekińska ,6 pyraklostrobina truskawka ,0 propargit jabłoń ,8 cypermetryny wiśnia ,8 pirymifos metylowy pszenica ,4 cyprodynil czereśnia ,1 pirymetanil czereśnia ,1

35 % próbek Rys. 11. Częstotliwość występowania pozostałości w owocach 84% 70% 61% 53% 50% 44% 40% 36% 20% 0% 0% Porzeczka Truskawki Jabłka Wiśnia Winogrona Czereśnia Malina Śliwki Gruszki Agrest Aronia

36 % próbek Rys. 12. Częstotliwość występowania pozostałości w warzywach 100% 57% 55% 50% 50% 40% 17% 14% 0% 0% 0% 0% 0% Pomidor Kalafior Kapusta Brokuły Kapusta pek. Fasola Marchew Papryka Groch Ogórek Pieczarka Rzodkiewka Sałata

37 % próbek 50% Rys. 13. Częstotliwość występowania pozostałości w uprawach rolniczych 11% 8% 7% 0% 0% 0% Żyto Pszenica Pszenżyto Rzepak Ziemniaki Jęczmnień Owies

38 % próbek 100% Rys. 14. Częstotliwość występowania pozostałości w innych gatunkach sprawdzanych wyrywkowo 60% 50% 33% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% Morela Brzoskwinia Seler Oberżyna Borówka am. Burak ćw. Cebula Dynia Jeżówka purp. Kukurydza Melisa lek. Mięta pieprz. Por

39 PODSUMOWANIE 1. Przebadano 27 upraw 11 upraw sadowniczych, 13 upraw warzyw oraz 7 upraw rolniczych w tym zboża obejmujące 5 upraw. Część prób była analizowana na potrzeby kontroli wyrywkowej. Pochodziły one z 14 rodzajów upraw. We wszystkich próbach sprawdzano obecność 172 środków ochrony roślin. 2. Zgodnie z harmonogramem pobierania prób przebadano 550 prób płodów wszystkich województw Polski, w większości jednak próby pochodziły z trzech województw: łódzkiego (100), mazowieckiego (114) i świętokrzyskiego (130). 3. Ogółem w 35,8% badanych prób (197 prób) stwierdzono obecność 28 różnych środków ochrony roślin.

40 PODSUMOWANIE CD. 4. Pozostałości wykryto w 56,1% badanych owoców, 34,1% warzyw, 7,1% upraw rolniczych. W innych gatunkach sprawdzanych wyrywkowo pozostałości wykryto w 17,1% próbek. 5. Uprawami, w których pozostałości środków ochrony roślin występowały najczęściej były: pomidor i morela (100%), porzeczki (84%), truskawki (70%), jabłka (61%), brzoskwinie (60%), kalafior (57%), kapusta (55%) i wiśnia (53%) 6. Przekroczenia najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości chemicznych środków ochrony roślin stwierdzono w 12 próbkach (2,2%), 7. Stwierdzono 13 przypadków zastosowań środków ochrony roślin niedopuszczonych do stosowania w danych uprawach, co stanowiło 2,4% wszystkich badanych prób.

41 WNIOSEK 1 Stosując w badaniach podobny zakres analizowanych środków ochrony roślin w próbkach liczba wykrywanych pestycydów w roku 2010 wyniosła 28, czyli więcej niż w ostatnich latach: 22 w 2009 roku, 19 w 2008 roku, 23 w 2007 roku, 22 w roku 2006.

42 WNIOSEK 2 Ogólnie nie stwierdza się zwiększonego ryzyka zanieczyszczenia produkowanych owoców i warzyw pestycydami, gdyż procent próbek z przekroczeniami najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości środków ochrony roślin wyniósł 2,2%, a więc podobnie jak ostatnich trzech latach badań.

43 WNIOSEK 3 Wydaje się, że najwięcej problemów ze względu na stosowanie środków ochrony roślin sprawia uprawa porzeczki czarnej, kapusty pekińskiej i pomidora. Są to uprawy, w których stwierdzono relatywnie najwięcej przekroczeń dopuszczalnych poziomów środków ochrony roślin, bądź najwięcej zastosowań środków niezgodnych z ich przeznaczeniem.

44 Kontrola pozostałości środków ochrony roślin dla celów certyfikacji gospodarstw ekologicznych WYNIKI BADAŃ

45 Próbki nadesłane przez Jednostki Certyfikujące w Rolnictwie Ekologicznym (115 próbek) BIOEKSPERT 39% BIOCERT MAŁOPOLSKA 4% TÜV Rheinland Polska 12% COBICO 21% SGS Polska 24%

46 Rodzaje upraw kontrolowane przez Jednostki Certyfikujące w Rolnictwie Ekologicznym Uprawy rolnicze 68% Zioła 7% Warzywa 11% Owoce 10% Inne 4%

47 Owoce i warzywa Owoce (12 próbek) Warzywa (13 próbek) 1. Aronia Jabłka Malina Truskawka Burak ćwikłowy Burak pastewny Groch Kalarepa Koper Marchew Pietruszka (natka) Pasternak Seler naciowy Seler -2

48 Uprawy rolnicze (78 próbek) 1. Bobik Gryka Gryka z owsem Jęczmień Kukurydza Łubin Mieszanka zbożowa Owies Kasza orkiszowa Pszenica Pszenżyto Resztki pożniwne żyta Rzepak Siano Trawa Żyto Ziemniaki -9

49 Zioła i inne Zioła (8 próbek) Inne (4 próbki) 1. Babka lancetowata Kwiat bzu Kwiat lipy Kwiat nagietka Kwiat róży Lubczyk Melisa Pokrzywa Bułka tarta Czekolada Gleba Spód do pizzy -1

50 Wyniki badań pozostałości chemicznych środków ochrony roślin Pozostałości środków ochrony roślin w produktach ekologicznych 10,4% 1,7% 87,8% Próbki bez pozostałości Próbki z pozostałościami < NDP Próbki z pozostałościami > NDP

51 Pozostałości w produktach ekologicznych Pirymifis-Me (9 próbek) Inne (5 próbek) 1. Kasz orkiszowa Jęczmień Kukurydza Rzepak - 4 W tym 2 przekroczenia NDP!!! 1. Kalarepa -1 Ditiokarbaminiany 2. Jabłka -2 (kaptan, pyrimetanil, fenazachina) 3. Malina -1 (tetrakonazol, bifentryna) 4. Gleba -1 (DDT)

52 PRÓBY INTERWENCYJNE DLA PIORIN Wykonano 5 prób interwencyjnych (kapusta pekińska) dla WIORiN w Warszawie 1 próba zawierała pozostałości pirymetanilu (nieprawidłowe zastosowanie środka)

53 PLANOWANY ZAKRES PRAC NA ROK 2011 Analizy pozostałości środków ochrony roślin prób, w tym: Kontrola prawidłowości stosowania środków ochrony roślin w płodach rolnych (współpraca z Państwową Inspekcją Ochrony Roślin i Nasiennictwa) 750 prób Kontrola pozostałości środków ochrony roślin dla celów certyfikacji gospodarstw ekologicznych (współpraca z jednostkami certyfikującymi w Rolnictwie Ekologicznym) 50 prób Przygotowanie założeń badawczych, materiałów i sprzętu dla realizacji zadania w 2012 roku. Opracowanie sprawozdania za 2011 rok.

54 Dziękuję za uwagę