JAK NAPISAĆ DOBRY ROCZNY PROGRAM DRUŻYNY

Transkrypt

1 Planować to znaczy robić to, co się robi, zanim się coś zrobi, tak żeby się wszystko nie pomieszało, kiedy się to robi (A.A. Milne, Kubuś Puchatek) JAK NAPISAĆ DOBRY ROCZNY PROGRAM DRUŻYNY Opracowanie: phm. Magdalena Soprych hm. Piotr Wychowaniec

2 Drodzy drużynowi! Na wstępie wyjaśnienie. Czemu dotychczasowy plan pracy nagle stał się programem. Otóż, kiedy rozmawiamy o metodzie harcerskiej, jednym z jej elementów jest stale doskonalony i stymulujący program. Mylnie przyjęło się sądzić, że program w harcerstwie tworzy tylko Główna Kwatera, Chorągwie i Hufce. Musicie sobie uświadomić, że wspomniany wyżej program tworzony jest przede wszystkim w drużynach. To właśnie drużynowy opracowuje go zgodnie z misją, metodą harcerską, podstawami wychowawczymi. Oczywiście każdy program dostosowany jest do specyfiki poszczególnych metodyk. Stąd właśnie zaproponowana na poziomie całej organizacji zmiana w nazewnictwie, do której warto szybko się przyzwyczaić. Mam nadzieję, że już nie ma potrzeby przekonywać Was, że każde działanie powinno być zaplanowane. Dobrze przygotowany program pozwoli Wam na systematyczne, celowe i świadome działania. Pomoże uniknąć sytuacji, w których zbiórki wymyślane są w ostatniej chwili i udają się co najmniej średnio. Postawione przez Was cele i wynikające z nich zadania będą naprawdę przemyślane, a najbardziej na tym wszystkim skorzystają Wasze zuchy, harcerki i harcerze. Oddajemy w Wasze ręce pewnego rodzaju przewodnik po tajnikach i zakamarkach programowania pracy drużyn i gromad. Mamy nadzieję, że dzięki tym paru prostym wskazówkom, będzie Wam łatwiej poruszać się po programach, których tworzenie zapewne właśnie rozpoczynacie. Powstanie tego króciutkiego poradnika zapewne doprowadzi do sytuacji, w której jakość programowania w naszym hufcu ulegnie znaczącej poprawie. Pamiętajcie jednak, że najlepszy nawet materiał nie zastąpi rozmowy i konsultacji z osobą, która troszkę już się na tym zna i chętnie pomoże. Potraktujcie ten dokument jako schemat i wyznacznik podstawowych elementów, które każdy z Was powinien zawrzeć w PROGRAMIE DRUŻYNY NA KOLEJNY ROK HARCERSKI. hm. Piotr Wychowaniec DLACZEGO WARTO PLANOWAĆ I JAK TO ROBIĆ? 2

3 Na pytanie Dlaczego warto planować? powinien odpowiedzieć sobie każdy z Was. Planowanie pracy drużyny niewątpliwie nie jest najłatwiejszym zadaniem w działaniu drużynowego. Wymaga wprawy, cierpliwości, a przede wszystkim zrozumienia potrzeby planowania. Niemniej jednak dobry program drużyny to wysiłek, który procentuje: ułatwia organizację zbiórek, usprawnia wprowadzanie zmian, umożliwia bardziej przejrzyste podsumowanie roku. Za najważniejsze zalety planowania można uznać: systematyzację oraz hierarchizację pomysłów; delegowanie zadań; oszczędność czasu; przejrzystość przy wyciąganiu wniosków. Dla kogo jest program drużyny? Program drużyny/ gromady jest dokumentem, który służy nie tylko drużynowemu czy przybocznemu. Musi on zostać dostarczony do hufca/ komendy szczepu/ namiestnika. Dla nich jest to źródło aktualnych informacji o gromadzie/ drużynie. Bardzo często stanowi również ważny dokument dla rodziców zuchów i harcerzy. Można go wykorzystać na spotkaniu rozpoczynającym rok harcerski, aby przedstawić nasze plany na najbliższy czas. Programu często oczekują także dyrektorzy szkół. Tak czy owak zawsze i przede wszystkim ma on służyć Wam drużynowym jako pewnego rodzaju mapa po rocznych działaniach z drużyną. Co dwie głowy to nie jedna czyli kto bierze udział w planowaniu pracy? Za stworzenie programu w pierwszej kolejności odpowiedzialni są drużynowi. Nie oznacza to jednak, że wszystko musicie zrobić sami. W jego tworzenie powinni być zaangażowani przyboczni oraz rada drużyny (w drużynach wędrowniczych cała drużyna, a w gromadach pośrednio także i zuchy). Identyfikacja harcerzy/ zuchów z celami zawartymi w programie może bardzo ułatwić jego realizację. Właśnie dlatego dobrze jest zapytać o pomysły, potrzeby i oczekiwania członków drużyny co do działań na kolejny rok. Przed przystąpieniem do planowania pracy drużyny dobrze jest zapoznać się z programem szczepu oraz hufca, które wyznaczą pewne ramy dla programu drużyny. Czynniki decydujące o sukcesie planowania 3

4 Powodzenie planowania zależy od czterech różnych, czasem nawet sprzecznych elementów. POTRZEBA LUB PROBLEM POMYSŁ I WIZJA Program drużyny sprawdza się najlepiej, gdy realizujące go osoby rozumieją i doceniają potrzeby oraz problemy, którymi muszą się zająć. Istotne jest, żeby problemy i potrzeby zostały odpowiednio ocenione. Jakie są ich korzenie, symptomy, skala? Dla kogo właściwie jest to problem? Aby połączyć wszystkie działania i wysiłki potrzebna jest wizja. To z wizji wywodzą się strategie (długoterminowe), cele i plany działań. Pomysły powinny być wystarczająco jasne, aby pokazać, że realizacja programu przyniesie znaczną i trwałą zmianę. SZANSA DLA REALIZACJI ZDOLNOŚCI Realizacja programu wymaga aktywnego wsparcia (nie tylko finansowego np. na materiały programowe). Musi ono płynąć od kluczowych osób (komendanta szczepu, namiestnika itp.) i wiązać się z aktywnym uczestnictwem harcerzy/ zuchów w działaniach. Programy muszą zachowywać właściwe proporcje między zdolnościami, energią, środkami i organizacją. Nie warto planować na wyrost. Program należy konstruować tak, aby mogły zostać zrealizowane, wywrzeć wpływ i przynieść skutki. 4

5 ELEMENTY PROGRAMU DRUŻYNY 1. STRONA TYTUŁOWA Postarajcie się, aby pierwsza strona programu Waszych drużyny była na swój sposób wyjątkowa. Chętniej się zagląda do książki, która ma ciekawą okładkę. Wykorzystajcie tę prostą zasadę, aby Wam i Waszym funkcyjnym milej korzystało się z programu przez cały rok pracy. Strona tytułowa stanowi swoistą wizytówkę drużyny. Muszą się znaleźć na niej niezbędne informacje: nazwa dokumentu; rok, który planujemy; pełna nazwa drużyny/ gromady. Na stronie tytułowej możecie także umieścić logo drużyny/ gromady oraz np. informacje o jednostce nadrzędnej tzn. szczepie/ hufcu. 2. INFORMACJE O DRUŻYNIE/GROMADZIE W tej części zawrzyjcie jedynie elementy organizacyjne (na szczegółowy opis będzie miejsce potem). Już na wstępie określcie: gdzie dokładnie odbywają się zbiórki; w jakie dni i o jakiej godzinie; jednostkę nadrzędną szczep/hufiec. 3. CHARAKTERYSTYKA KADRY DRUŻYNY W programie drużyny powinny się znaleźć szczegółowe informacje o Was - drużynowych, jako o osobach odpowiadających za drużynę oraz realizację programu. W charakterystyce nie powinno zabraknąć takich danych jak: imię i nazwisko; stopień; 5

6 wiek; zawód/uczeń/student i miejsce pracy/nauki; ukończone kursy i szkolenia; dane kontaktowe. W programie dobrze jest umieścić także informacje o przybocznych w podobnej formie jak o drużynowym. Są to przecież bardzo ważne osoby w drużynie, z którymi także można kontaktować się w niektórych sprawach. W przypadku większej liczby przybocznych oraz ścisłego podziału zadań warto umieścić informacje o tym, kto za co odpowiada. 4. CHARAKTERYSTYKA DRUŻYNY/ GROMADY Ta część planu pracy jest bardzo istotna i przydatna także przy kolejnych etapach jego tworzenia. Jej zawartość oraz obszerność zależna jest także od metodyki. Gromady zuchowe ze względu na specyfikę metodyki będą miały rozbudowany np. element dotyczący obrzędowości. Poniższe elementy powinny być stałą częścią wszystkich programów. Obrzędowość wymieńcie tu wszystkie elementy obrzędowości, które są istotne dla zuchów/ harcerzy i wyróżniają Was od innych. Charakterystyczne elementy mogą okazać się bardzo pomocne także np. po latach, gdy zajdzie potrzeba odtworzenia elementów obrzędowości. Ciąg wychowawczy zaznaczcie, czy drużyna/gromada działa w szczepie, gdzie przechodzą Wasi podopieczni i jak wygląda współpraca z tą drużyną. Możecie także zaznaczyć jak wygląda przygotowanie do przekazania. Harcerski System Wychowawczy i Metoda Harcerska opiszcie jak wygląda stosowanie HSW w drużynie/ gromadzie. Dobrze jest krótko przedstawić jak działają poszczególne elementy. Możecie dzięki temu wychwycić luki, bądź problemy ze stosowaniem poszczególnych elementów. 6

7 5. ANALIZA SYTUACJI DRUŻYNY Przeprowadźcie analizę SWAT. Znacie ją doskonale. Jak ją poprawnie przeprowadzić? Na pewno będzie Wam znacznie łatwiej, kiedy ustalimy sobie co naprawdę oznaczają litery S W A T i co się pod nimi kryje. STRENGTHS - SILNE STRONY WEAKNESSES - SŁABE STRONY Jest to wszystko to, co robicie lub co posiadacie i co umożliwia Wam osiągnięcie sukcesu. OPPORTUNITIES SZANSE Czyli wszystko to, czego nie posiadacie lub czego nie robicie i co stoi na drodze do sukcesu Waszych drużyn. THREATS - ZAGROŻENIA Oznacza to wszelkie sprzyjające sytuacje, które możecie wykorzystać w celu osiągnięcia dobrych wyników działalności. Są to zmiany zewnętrznych czynników, które mogą mieć ujemny wpływ na Wasze drużyny. 6. CELE Wypiszcie wszystkie cele, jakie po przeprowadzonej analizie stawiacie przed swoją drużyną. Uszeregujcie je tak, aby na początku znalazły się cele o najwyższym priorytecie. Zwróćcie uwagę na odpowiednie sformułowanie celów. Najpopularniejsza metoda konstruowania celów to SMART. Pokazuje ona, jaki powinien być każdy stawiany cel. Szczegółowy aby zawierał konkretny przekaz. Mierzalny - aby można było liczbowo lub jakościowo wyrazić jego realizację. Atrakcyjny - aby wzbudzał ciekawość i chęć do działania. Realistyczny - aby był możliwy do osiągnięcia. Terminowy - aby był określony czasowo. Unikajcie wypisywania zamierzeń, często wymyślanych na siłę kosztem szczegółowego opisania celów. Pamiętacie również, że cel to nie tylko krótkie hasło. To zdanie lub nawet kilka zdań, które jasno określają Wasze intencje i myśli oraz co ważne są zgodne z metodą SMART. 7

8 7. ZADANIA I HARMONOGRAM Ten element programu często traktowany jest przez drużynowych po macoszemu. To niestety duży błąd. Zanim uzupełnicie tabelkę z miesiącami, zastanówcie się dokładnie jakie instrumenty metodyczne możecie wykorzystać, aby osiągnąć założone cele. Jakie próby możecie otworzyć, jakie sprawności zespołowe (zuchy), zadania zespołowe (harcerze), projekty (harcerze starsi), czy znaki służb (wędrownicy) należy zrealizować. Poszukajcie ciekawych propozycji programowych ZHP, chorągwi czy hufca. Zwróćcie również uwagę na dobór odpowiednich dla metodyki Waszej drużyny form pracy np. cztery zbiórki w miesiącu pod rząd w harcówce Przyznacie, że może się znudzić. Podejmijcie wyzwanie i zaplanujcie coś naprawdę ekscytującego. Zaskakujcie swoich harcerzy czy zuchy. Niech każde spotkanie stanie się przygodą. Pomyślcie o tym właśnie teraz, kiedy nowy rok jeszcze się nie zaczął. Wszystkie przemyślane działania umieśćcie w wygodnej dla Was i Rady Drużyny tabelce. Tak, aby łatwo było z niej odczytać, co w danej chwili się dzieje, jaki jest cel, kto jest za przedsięwzięcie odpowiedzialny itd. 8. EWALUACJA Pamiętajcie, że ewaluacja jest procesem ciągłym i nie może w związku z tym następować tylko raz - na koniec roku, lub co gorsza wcale. Najlepiej sprawdza się system, w którym co trzy miesiące rada drużyny zasiądzie nad programem i przeprowadzi przegląd działań zrealizowanych i niezrealizowanych. Musicie zastanowić się, czy były one odpowiednio przygotowane i jak wyszły, czy doprowadziły do zrealizowania założonych celów. Ustalcie, co można z kolejnych etapów programu usunąć lub odłożyć, a co stało się teraz ważne. To też dobra chwila, aby wzajemnie ocenić swoją pracę. Warto od czasu do czasu powiedzieć też sobie kilka miłych słów. Odpowiednio przekazana odrobina krytyki oczywiście na pewno nie zaszkodzi. 8