Temat zajęć Nils Holgersson i lot dzikich gęsi. II IV klasa szkoły podstawowej (8-10 lat)

Transkrypt

1 Temat zajęć Nils Holgersson i lot dzikich gęsi Klasa: II IV klasa szkoły podstawowej (8-10 lat) Związek z programem nauczania: zasoby energii i jej oszczędzanie, ekonomiczne uŝywania zasobów wody, ziemi i powietrza, związek konsumpcji z problemami środowiska. Czas trwania: 3 h Słowa kluczowe: zmiana klimatu, bioróŝnorodność, energia odnawialna, uŝytkowanie i dostarczanie energii, migracje ptaków, zmiany w migracji ptaków, wpływy antropogeniczne. Treści i tło teoretyczne: Uczniowie przy pomocy sprzętu GPS wybierają się na wyprawę z dzikimi gęsiami. W trakcie podróŝy zapoznają się z wiadomościami na temat wpływu zmian klimatu na migrację ptaków. Zastanawiają się równieŝ nad sposobami powstrzymania niekorzystnych zmian klimatycznych. Powracające z migracji ptaki kierują nasza uwagę na zbliŝający się koniec zimy. Wędrujące grupy gęsi i Ŝurawi są dobrze znanymi zwiastunami nadchodzącej wiosny. Jednak od pierwszych oznak globalnego ocieplenia obserwacje te wiąŝą się z wieloma obawami. Migrujące ptaki mogą mieć wkrótce kłopoty. To zjawisko zostanie zilustrowane przez słynną powieść dla dzieci Cudowna podróŝ. Historia zostaje przerwana w rozdziale 46 i zmienia się następująco: gęsi zostają w Laponii i jesienią nie wracają na południe. Wspólnie z dziećmi poszukiwać będziemy powodów tej zmiany oraz pomysłów na powstrzymanie zmian klimatu. Wspomniana ksiąŝka została napisana dla dzieci oraz dorosłych, którzy lubią przygody i kochają przyrodę. Opowiada historię małego Nillsa Holgerssona, który podróŝuje jako krasnal na grzbiecie domowej gęsi przez całą południową Szwecję. Czytelnik poznaje historię i krajobraz Szwecji oraz obserwuje, jak ten mały chłopiec staje się odpowiedzialny i gotowy do pomocy.

2 Cele edukacyjne: - Dzieci zapoznają się z przyczynami i zasadami migracji ptaków. - Dzieci zrozumieją przyczyny i skutki zmian klimatu. - Dzieci nauczą się szacunku wobec zwierząt i bliźnich. - Dzieci uświadomią sobie znaczenie własnych działań - Ja sam mogę coś zmienić lub wywołać Atmosfera nauczania: Zajęcia odbywają się na duŝym naturalnym obszarze przyrodniczym (las, łąka). Grupa dzieci zostaje podzielona na dwa zespoły. KaŜdy zespół posiada opiekuna prowadzącego zajęcia. Zajęcia rozpoczyna grupa II ćwiczeniami lot ptaka. Poleca się rozpocząć w następujący sposób: (najpierw grupa II, następnie I) Prowadzący rozdaje skrócone wersje ksiąŝki Cudowna podróŝ. Nils, główny bohater powieści zachowywał się źle i nie miał serca dla zwierząt i ludzi. Z tego powodu został zamieniony w karzełka. W tej postaci Nils wybiera się na grzbiecie dzikiej gęsi w daleką podróŝ. W czasie lotu nad Szwecją doświadcza wielu przygód (załącznik 1). Nigdy w swoim Ŝyciu Nils nie pędził tak szybko, a zawsze znajdował przyjemność w dzikiej szybkiej jeździe. Oczywiście nigdy nie pomyślałby, Ŝe wysoko w powietrzu moŝe być tak rześko i Ŝe wokół moŝe unosić się cudowna woń ziemi i Ŝywicy. Nigdy teŝ nie wyobraŝał sobie, jakie to uczucie lecieć wysoko w powietrzu. To uczucie takie jak odlecieć zostawiając za sobą cały swój smutek i zmartwienia jak i wszystkie pozostałe złe rzeczy, jakie tylko sobie wyobraŝasz (cytat wzięty z niemieckiej wersji ksiąŝki, strona 17 (załącznik 8). Prowadzący sugeruje, Ŝeby dzieci przed rozpoczęciem zajęć poćwiczyły lot ptaka. Ćwiczenia lot ptaka Pierwsze ćwiczenie: Gęsi fruwają w grupie, dlatego dzieci próbują same utworzyć formację V. Dzieci lecą w formacji V, kiedy pierwsze dziecko zmęczy się, leci na koniec, a kolejne dziecko prowadzi stado) Drugie ćwiczenie: w celu zrozumienia trudności lotu pod wiatr przeprowadzamy bieg z gazetami. Trzecie ćwiczenie: Gęsi posiadają wewnętrzny kompas pomagający im w orientacji. Dzieci próbują zrobić taki kompas, aby nauczyć się tej orientacji. Czwarte ćwiczenie: Gęsi komunikują się podczas lotu we własnym języku. Dzieci wykonują ćwiczenie komunikacja gęsi. Po tym ćwiczeniu Nils i dzieci mogą rozpocząć podróŝ. Zajęcia mogą zostać przeprowadzone równieŝ w mniejszej grupie (do 15 dzieci)

3 Środki dydaktyczne: marker taśma krepowa sprzęt GPS Cudowna podróŝ Selmy Lagerlöf mapa Szwecji zdjęcia poduszki na podłogę pytania prawda-fałsz gwoździe korek/ plastry korka magnes nóŝ miska wody opaski na oczy gazeta karty wiadomość od Akki z Kebnekaise pacynka - gęś węgiel plakat elektrowni identyfikatory, wskazówki jak chronić klimat czerwone t-shirty dla prowadzących (jako znak rozpoznawczy) Przygotowanie: poukładać na podłodze poduszki, przygotować sprzęt GPS (wprowadzić współrzędne). Plan zajęć dla poszczególnych grup: Czas grupa I (8-15 dzieci) grupa II (8-15 dzieci) trwania 5 Powitanie i rozdanie identyfikatorów Powitanie i rozdanie identyfikatorów 10 Wprowadzenie Wprowadzenie 60 Migracja ptaków nad terenem (GPS) Ćwiczenia lot ptaków 60 Ćwiczenia lot ptaków Migracja ptaków nad terenem (GPS) 5 Konsultacje z dziką gęsią - Akką Konsultacje z dziką gęsią - Akką 35 Refleksje na temat: Jak zmienić Refleksje na temat: Jak zmienić sytuację? sytuację? 5 Wskazówki jak ratować klimat. PoŜegnanie. Wskazówki PoŜegnanie. jak ratować klimat.

4 Przebieg zajęć: Czas Treść trwania 5 Powitanie: Dzielimy dzieci na dwie grupy (max. 15 dzieci kaŝda). Przechodzimy do powitania i przydzielenia identyfikatorów (na taśmie krepowej). 10 Wprowadzenie: Prowadzący rozdaje skrócone wersje historii Nilsa Holgerssona. Chłopiec został zamieniony w karzełka, poniewaŝ zachowywał się źle i nie miał serca dla zwierząt i ludzi. W tej postaci Nils leci z gęsiami nad Szwecją i doświadcza wielu przygód (zał. 1) Propozycja tekstu dla prowadzącego: Nils wraz z gęsiami migruje. Gęsi odnajdują właściwy kierunek za pomocą słońca i gwiazd, pola magnetycznego ziemi oraz istotnych znaków w krajobrazie, takich jak morza i góry. Dla was moŝe to być trudne, więc weźcie ze sobą sprzęt GPS. Jest to technika bazująca na 30 aktywnych satelitach orbitujących wokół Ziemi. Wysyłają one sygnały, które umoŝliwiają dokładne określenie połoŝenia odbiornika GPS. W ten sposób odbiorniki mogą zlokalizować swoją pozycję. Środki dydaktyczne marker, taśma krepowa mapa Szwecji, zdjęcia, GPS Migracja ptaków nad terenem z GPS: Rozpoczyna się migracja ptaków. Przy pomocy GPS rozpoczyna się lot. Razem z Nilsem lecą od wyznaczonego przystanku do przystanku, aŝ do końcowego punktu na północy. Tu tok zajęć róŝni się od oryginalnej fabuły powieści. Gęsi nie wracają. 60 Współrzędne wprowadzone do GPS prowadzą na południe (rozdział 1 i 2): Grupa musi odnaleźć punkt w terenie (południe), poniewaŝ podróŝ Nilsa rozpoczyna się na południu Szwecji. Nils chce lecieć z gęsiami, lecz one mu nie ufają i nie chcą go ze sobą zabrać, poniewaŝ był on okrutny wobec zwierząt. Nils musi udowodnić, Ŝe zwierzęta nie muszą się go bać. W tym celu rozpoczyna się test gęsi. Gra: Test gęsi Gęsi chcą wiedzieć, czy Nils jest wart ich zaufania i czy jest gotowy, aby stać się członkiem ich stada oraz czy będzie potrafił latać. Dzieci (gęsi) stoją w linii w dwóch rzędach, twarzą do siebie, trzymając się mocno za ręce. Jeden uczestnik (Nils) leŝy na rękach dzieci i zostaje podrzucany i łapany kilka razy. Oczywiście naleŝy uwaŝać, aby Nils nie poleciał za wysoko! Następnie Nilsem jest kolejna osoba. Po tym teście gęsi ufają Nilsowi oraz dzieciom I lecą dalej zgodnie z nowymi współrzędnymi. Współrzędne prowadzą do ptasiego jeziora: (rozdział 19 DuŜe ptasie jezioro ) Gęsi i Nils przybywają do Jeziora Takern i chcą zrobić sobie przerwę przed odlotem na północ. Znajdują się na bardzo duŝym poduszki

5 ptasim obszarze, poniewaŝ jezioro jest płytkie i ptaki mogą tu znaleźć poŝywienie i schronienie przed wrogami. Jednak w ostatnich latach ludzie odwodnili duŝą część jeziora. Pozyskując osuszone tereny na pola uprawne. Jest więc o wiele mniej miejsca dla ptaków. Nils i gęsi nie mogą znaleźć miejsca do lądowania. Gra: Lęgowisko poszukiwane! Dla kaŝdego dziecka kładziemy poduszkę. Układając poduszki formujemy jezioro. Dzieci latają nad tym jeziorem, a kiedy prowadzący krzyczy lądujemy! kaŝde szuka miejsca. Następnie prowadzący usuwa 1-2 poduszki, aby utworzyć ziemię do uprawiania. Dzieci ponownie rozpoczynają lot itd... Gdy juŝ nie znajdują miejsca do lądowania na jeziorze prowadzący wprowadza zagadnienie braku lęgowiska i poŝywienia. Stan taki został spowodowany działalnością człowieka (zał. 3). Współrzędne prowadzą do punktu na północy (rozdział 46 Na południe, na południe ). Nils podróŝuje juŝ z gęsiami od długiego czasu i wiele się o nich nauczył. Czy gęsi wiedzą tyle samo o Nilsie? Gra Prawda fałsz : Prowadzący rysuje linię i dzieli dzieci na dwie grupy. Dzieci stoją na linii twarzą do siebie. W jednej grupie mamy gęsi, w drugiej lisy. Kiedy prowadzący mówi coś zgodnego z prawdą, lisy polują na gęsi, kiedy coś niezgodnego z prawdą - gęsi polują na lisy. Dzieci, które zostały złapane zmieniają swoją rolę i przechodzą na stronę przeciwnika. Zaleca się przeprowadzenie rundy testowej (zał. 2). pytania prawda-fałsz Gęsi, które przybyły na miejsce na północy Szwecji planowały lecieć na cieplejsze południe. Nils tęskni za domem i zastanawia się dlaczego gęsi nie wracają na południe. Przypomina sobie ptaki migrujące jesienią na farmie gdzie mieszkał. Jednak gęsi nie zamierzają nigdzie lecieć Współrzędne prowadzą do ostatecznego punktu (w sali konferencyjnej): Prowadzący opowiada więcej o Nilsie, który tęskni za domem i zastanawia się dlaczego gęsi nie lecą z powrotem. Pierwszy pomysł Nilsa: MoŜe gęsi zapomniały, gdzie mają lecieć i straciły swój wewnętrzny kompas. Z pomocą dzieci chce sprawić gęsiom nowe kompasy,. Wskazówki do konstrukcji kompasu: (zał. 3): 1 gwóźdź, 1 kawałek korka, magnes, miska wody. OstroŜnie odetnij cześć korka, uderz co najmniej 20 razy gwoździem o magnes w tym samym kierunku, następnie przypnij gwoźdź do korka.umieść korek w misce z wodą. Korek zacznie się obracać dookoła i zatrzyma się na kierunku północ południe. gazety, gwoździe, kawałki korka, magnesy, miska wody, karty gęsi

6 Drugi pomysł Nilsa: MoŜe gęsi nie potrafią się juŝ porozumiewać i nie ma nikogo, kto by im powiedział o konieczności powrotu. Próbuje więc z dziećmi ćwiczenia komunikacja gęsi. Gęsi gęgawe rozpoznają się po rodzaju nawoływania, ciągle gęgają np. kiedy rodzicie i potomstwo się szukają. Pomysł na grę: Dzieci są podzielone na 3 róŝne grupy (rodziny gęsi). KaŜda grupa ma swoje (zał. 4). KaŜde dziecko dostaje opaskę na oczy i próbuje znaleźć swoją grupę za pomocą zawołania. MoŜliwe są róŝne zawołania: Zawołanie 1: łiłiłiłiłii ( Jestem tu, a gdzie ty jesteś?) Zawołanie 2: gnag-gnag-gnag ( Nie martw się ) Zawołanie3: ziszzzzzzz-ziszzzzzzz ( Jestem niebezpieczny, uwaŝaj! ) Na końcu gry wszyscy uczestnicy powinni znajdować się w swoich grupach. Trzeci pomysł Nillsa: Gęsi zapomniały, w jakiej formacji zawsze latają. Nils wraz z dziećmi wykona ćwiczenia, Ŝeby pokazać gęsiom jak wygląda latająca formacja. (Dzieci ustawiają się formując literę V, kiedy pierwsze dziecko jest zmęczone, biegnie na koniec i kolejne dziecko prowadzi stado). Czwarty pomysł Nilsa: Gęsi nie mają juŝ dobrej kondycji. Nils ćwiczy więc z dziećmi bieg z gazetą pod wiatr. Bieg z gazetą Gęsi (dzieci) stają w dwóch rzędach twarzami do siebie (w odległości 5-8 metrów). Muszą biec do siebie, trzymając na klatce piersiowej otwartą gazetę. Gazeta nie moŝe być przytrzymywana rękoma, tylko oporem powietrza. Jeśli gazeta upadnie na ziemię, dziecko musi wrócić na linię i zacząć bieg od nowa. Stado, które pierwsze skończy bieg, wygrywa grę.

7 5 śaden z pomysłów nie rozwiązuje problemu. Gęsi zostają na swoim miejscu. Dzieci z obu grup łączą się! Prowadzący ma pomysł: MoŜemy zapytać Akkę z Kebnekaise, przywódcę stada! (zał. 5) (Wiadomość od Akki) Drogie dzieci Dawniej zawsze wracałyśmy na południe jesienią. Ale szczerze mówiąc, w tym roku nie mogę prowadzić swojego stada, poniewaŝ czuje się ono tutaj całkiem dobrze. Mają wystarczająco duŝo jedzenia, pogoda jest dobra i jest ciepło, bardzo ciepło. Dlaczego gęsi miałyby więc wyruszać w taka długą i trudną podróŝ? Jaki jest tego powód? Czy słyszeliście kiedyś o globalnym ociepleniu? Naukowcy odkryli, Ŝe powierzchnia Ziemi z całą pewnością powoli się ociepla. Częściej będziecie nosili gumowce i płaszcze przeciwdeszczowe. Ciepłe kurtki i łyŝwy moŝecie zostawić w domu. Do 2100 roku średnie ocieplenie będzie wynosiło od 1,4 do 5,8 ºC. Oznacza to, Ŝe częściej będzie padać w Europie. Tym samym zimy będą cieplejsze i łagodniejsze. To nienaturalne ocieplenie jest spowodowane przez was, ludzi! Wiadomość od Akki z Kebnekaise 35 Wszystkie dzieci spotykają się i razem zastanawiają się nad tym, co zrobić, aby gęsi mogły wrócić na południe, a Nils do domu: Ile energii zuŝywają ludzie stosując róŝnego rodzaju urządzenia? Co wspólnego ma produkowanie energii ze zmianami klimatu? (dyskusja: węgiel i plakat (zał. 6) Porady na temat oszczędzania energii zostały przedstawione w załączniku nr 6. 5 Dzieci otrzymują zakładki Obrońca klimatu. Mają one im przypominać o Nilsie i wskazówkach dotyczących oszczędzania energii (zał. 7). Gra poŝegnalna: Dzieci i prowadzący trzymają się za ręce i formują koło. Wszyscy wspólnie idą do środka koła szepcząc jeden do drugiego oszczędzaj energię. Stojąc stłumieni w środku podnoszą ręce do góry i krzyczą tak głośno jak potrafią DO WIDZENIA! UŜyteczne moŝe być przeprowadzenie rundy testowej zanim rozpocznie się runda finałowa. Węgiel, plakat Zakładki Obrońca klimatu... for every bird has its real home at that place where it begins to fly and to scout the surroundings in flying. Konrad Lorenz