Budżetowanie i finansowanie sprzedaży. prowadzenie: dr Adam Chmielewski

Transkrypt

1 Budżetowanie i finansowanie sprzedaży prowadzenie: dr Adam Chmielewski

2 Koszty w ujęciu księgowym

3 zużycie posiadanych zasobów Co to jest koszt? spadek aktywów bądź wzrost zobowiązań (zużycie obcych zasobów) poniesiony celowo dla osiągnięcia przychodu ujęty w mierniku pieniężnym ujęty memoriałowo dotyczący okresu sprawozdawczego Art. 3 ust. 1 pkt 31 uprawdopodobnione zmniejszenie korzyści w okresie sprawozdawczym wiarygodnie określona wartość spadek aktywów bądź wzrost zobowiązań ujemny wpływ na kapitał własny

4 Pojęcia pokrewne wydatek rozchód środków pieniężnych rozbieżność czasowa pojęć koszt i wydatek: amortyzacja samochodu vs kwota zapłacona za samochód rozbieżność merytoryczna pojęć koszt i wydatek: odsetki od kredytu vs rata kredytowa strata ponoszona niecelowo materiały zużyte w produkcji vs materiały zniszczone przez powódź nakład ujęty w jednostkach naturalnych ujęty przedmiotowo zamiast memoriałowo

5 Ćwiczenie Sklasyfikuj podane poniżej zdarzenia: k - koszt w wydatek s strata zdarzenie kategoria zapłata za zakupiony samochód dostawczy zapłata za zużytą w bieżącym miesiącu wodę naliczenie wartości polisy ubezpieczeniowej przypadającej na bieżący miesiąc spłata raty kapitałowej kredytu spłata odsetek od kredytu naliczenie wynagrodzenia dla pracownika kuchni (umowa zlecenie) wypłata dywidendy (udziału w zysku) zapłata za usługi księgowe w poprzednim miesiącu (faktura vat) wartość skradzionej z recepcji gotówki

6 Koszty operacyjne Klasyfikacja kosztów działalności produkcyjnej (wytwórczej i usługowej) działalności handlowej układ rodzajowy amortyzacja zużycie materiałów i energii usługi obce podatki i opłaty wynagrodzenia ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia pozostałe koszty rodzajowe układ kalkulacyjny bezpośrednie materiały płace bezpośrednie pozostałe koszty bezpośrednie pośrednie produkcji zarządu sprzedaży

7 Ćwiczenie W marcu producent obuwia wytworzył 100 par butów. Poniósł następujące koszty: PLN kosztów produkcyjnych (materiały, płace, energia, itd.) 800 PLN koszty zarządu (księgowość, biuro, telefony, itd.) 200 PLN koszty transportu produktów do odbiorców Udało mu się sprzedać w tym miesiącu 80 par butów po 40 PLN każda. Jaki osiągnął wynik finansowy?

8 koszty produkcji ogólne zarządu i sprzedaży bezpośrednie pośrednie produkt zapasy sprzedane wynik finansowy

9 Warianty rachunku zysków i strat wariant porównawczy prezentacja kosztów w układzie rodzajowym prezentacja kosztów poniesionych zmiana stanu produktów zysk ze sprzedaży przychody od jednostek powiązanych podatek akcyzowy wariant kalkulacyjny prezentacja kosztów w układzie kalkulacyjnym prezentacja kosztów współmiernych zysk brutto ze sprzedaży zysk ze sprzedaży przychody od jednostek powiązanych

10 Koszty sprzedaży koszty sprzedaży są to koszty związane ze zbytem produktów (wyrobów gotowych, usług itp.), poniesione po wydaniu przedmiotu sprzedaży kupującemu lub po wyekspediowaniu produktu z magazynu producenta. do kosztów sprzedaży można zaliczyć koszty: opakowań zbiorczych związanych z przygotowaniem wyrobów do transportu transportu załadunku i wyładunku produktów w trakcie transportu ubezpieczeń w transporcie prowizji pośredników, z których usług jednostka korzysta w czasie sprzedaży efektów swojej działalności (np. ajentów, komisantów, agentów zagranicznych) napraw gwarancyjnych oraz wszelkiej obsługi poprodukcyjnej produktów u klientów (w tym koszty tworzonych rezerw na naprawy gwarancyjne) reklamy skierowanej do masowego odbiorcy utrzymania stoisk na targach pozostałe związane z obsługą sprzedaży efektów działalności jednostki

11 Koszty Koszty operacyjne Pozostałe koszty operacyjne (Art. 3 ust. 1 pkt 32) zbycie niefinansowych aktywów trwałych utworzenie rezerw, odpisy należności nieściągalnych odpisy aktualizujące wartość aktywów niefinansowych odszkodowania, kary, grzywny darowizny, subwencje, dotacje Koszty finansowe odsetki od kredytów, pożyczek, wyemitowanych pap. wart. zbycie inwestycji, odpisy aktualizujące wartość inwestycji ujemne różnice kursowe odsetki karne za zwłokę w zapłacie

12 Przychody operacyjne Przychody c.d. ze sprzedaży produktów ze sprzedaży towarów i materiałów Pozostałe przychody operacyjne (Art. 3 ust. 1 pkt 32) zbycie niefinansowych aktywów trwałych odpisy nieściągalnych zobowiązań, rozwiązanie rezerw odszkodowania, kary, grzywny darowizny, subwencje, dotacje Przychody finansowe odsetki zbycie inwestycji dywidendy, udziały w zyskach dodatnie różnice kursowe

13 przychody koszty Rachunek zysków i strat operacyjne wynik ze sprzedaży operacyjne pozostałe operacyjne wynik z dz. operacyjnej pozostałe operacyjne finansowe wynik finansowy brutto finansowe wynik finansowy netto bilans

14 Planowanie przychodów

15 cechy: Budżetowanie przyrostowe polega na korygowaniu danych z poprzednich okresów uwzględnia inflację, planowane oszczędności, zmiany technologiczne, trendy w wielkościach sprzedaży zalety: metoda łatwiejsza do wykonania i mniej kosztowna nie wymaga szczegółowych danych kontrolingowych wady powiela błędy i nieefektywność działań w przeszłości stanowi słabą podstawę do analizy odchyleń brak koncentracji na alternatywnych rozwiązaniach i priorytetach przedsiębiorstwa utrwala rozwiązania z przeszłości, nie może być stosowana do działań, które wcześniej nie wystąpiły

16 Planowanie przychodów przyrostowe stan poprzedniego roku jako baza do sporządzania budżetu: korekty dotyczące cen: inflacja polityka cenowa (w tym rabatowa, uprawnienia do ulg) promocje korekty dotyczące ilości produktów trendy konkurencja koniunktura na rynku nowe produkty, wycofanie starych produktów już otrzymane zamówienia

17 cechy: Budżetowanie od zera polega na szacowaniu wielkości produkcji, sprzedaży, kosztów, wydatków, itd. podejście tak, jakby zadania wykonywane były w firmie po raz pierwszy zalety: stanowi doskonałą podstawę do analizy odchyleń koncentruje uwagę na alternatywnych rozwiązaniach i priorytetach przedsiębiorstwa prowadzi do nowych rozwiązań i likwiduje nieefektywne wady metoda trudniejsza (droższa) do wykonania wymaga szczegółowych danych kontrolingowych wymaga współpracy różnych komórek organizacyjnych

18 Planowanie przychodów plan przychodów powinien być oparty o odpowiedzi na następujące pytania: co? kiedy? gdzie? jak? komu? ile? za ile? może być wykonany od zera głównie dla nowych projektów lub przyrostowo plan przychodów ma na celu określenie łącznej wartości przychodów z realizacji projektu w kolejnych okresach jego trwania

19 Budżet sprzedaży PKP IC co? struktura asortymentowa sprzedaży bilety - I klasa, II klasa, miejscówka inne przychody (dopłaty do biletów ulgowych) problem szczegółowości bilety bilety na trasie W-wa Kraków bilety na pociąg nr nowe produkty i wycofywanie starych

20 Budżet sprzedaży PKP IC kiedy? struktura czasowa sprzedaży przyjęte okresy kwartał miesiąc dzień godzina sezonowość sprzedaży

21 Budżet sprzedaży PKP IC gdzie? struktura terytorialna sprzedaży czy jest istotna dla PKP IC?

22 Budżet sprzedaży PKP IC jak? struktura kanałów dystrybucji kasy biletowe PKP kasy biletowe ajenci biura podróży internet obsługa pociągu

23 Budżet sprzedaży PKP IC komu? segmentacja klientów bez ulg ulga 50% - studenci, umowa, itd ulga - pracownicy ulga inne kryteria segmentacji wiek wykształcenie miejsce zamieszkania, itd

24 Budżet sprzedaży PKP IC ile? odpowiedź w odniesieniu do wszystkich poprzednich pytań za ile? polityka cenowa

25 Planowanie kosztów działalności operacyjnej

26 Budżet produkcji sporządzany jest ilościowo, ma na celu zapewnienie zasobów produkcyjnych w powiązaniu z prognozowaną sprzedażą oraz planowanymi końcowymi zapasami magazynowymi planowanie zapasów powinno uwzględniać: zabezpieczenie odpowiedniej ilości wyrobów dla potrzeb sprzedaży koszt zamrożonego kapitału koszt magazynowania i ryzyko utraty wartości dotyczy także innych komórek organizacyjnych budżety zadań

27 Przygotowanie budżetu - zadanie Budżet produkcji i zapasów Wydział 1 Wydział 2 zakładana sprzedaż + zapas końcowy - zapas początkowy do wyprodukowania

28 Planowanie kosztów operacyjnych plan kosztów operacyjnych jest konstruowany na podstawie planu produkcji, który w niektórych podmiotach może się różnić od planu sprzedaży (zapasy wyrobów gotowych) Koszty produkcji powinny być prognozą ilości zużycia i cen (stawek) jednostkowych istotne uwzględnienie jednostek pomiaru (np. stawki akordowe i pensje) mogą być prognozowane w podziale według różnych kryteriów: układ rodzajowy układ kalkulacyjny koszty bezpośrednie i pośrednie koszty stałe i zmienne zależne od wielkości produkcji lub niezależne mogą różnić się w różnych okresach (sezonowość) stanowią podstawę do wyliczenia kosztu jednostkowego produktu

29 Przygotowanie budżetu - zadanie Budżet kosztów robocizny wydział 1 wydział 2 razem wielkość produkcji godzin na jednostkę całkowita liczba rg stawka na 1 rg koszty płac bezpośrednich

30 Przygotowanie budżetu - zadanie Budżet kosztów materiałów Wydział 1 materiał ilość cena jedn. wartość X Y Wydział 2 materiał ilość cena jedn. wartość X Y Razem materiał ilość cena jedn. wartość X Y razem

31 Budżet zakupu materiałów różni się od budżetu zużycia o zmianę stanu zapasów służy do: oszacowania wydatków związanych z materiałami określenia momentu, w którym należy dokonać zakupów powiązania z planowanymi sprawozdaniami: budżet zużycia materiałów RZiS budżet zakupu przepływy pieniężne budżet zapasów - bilans

32 Przygotowanie budżetu - zadanie Budżet zakupu materiałów materiał X materiał Y zużycie + zapas końcowy - zapas początkowy do kupienia cena jednostkowa wartość zakupów

33 Budżet kosztów wydziałowych obejmuje koszty pośrednie produkcji koszty wydziałowe mają charakter: stały, co powoduje, iż zazwyczaj nie są uzależnione od rozmiarów produkcji (czyli od budżetu produkcji) zmienny, czyli są uzależnione od wielkości produkcji koszty pośrednie produkcji są najczęściej wykazywane jako narzuty na jednostkę pomiaru (np. pracownika, roboczogodzinę, sztukę wyrobu, itp.) wraz z kosztami bezpośrednimi obejmuje łączne koszty produkcji i stanowi podstawę do określenia kosztu jednostkowego produktu

34 Budżet kosztów wydziałowych narzut na 1 rg koszty wydziałowe wydział 1 wydział 2 wydział 1 wydział 2 materiały pośrednie 0,30 0,20 robocizna pośrednia 0,30 0,30 energia (zmienna) 0,15 0,10 konserwacje i naprawy 0,05 0,10 razem amortyzacja koszty nadzoru energia (stała) przeglądy okresowe razem Łączne koszty wydziałowe narzut kosztu na jedną roboczo-godzinę razem

35 Planowanie kosztów ogólnych Koszty administracyjne i sprzedaży zawierają wszystkie koszty operacyjne nie związane z wytworzeniem produktów stanowią często bardzo istotną pozycję w sumie kosztów, stąd konieczność bardzo dokładnego i szczegółowego ujęcia ich poszczególnych kategorii koszty sprzedaży i ogólne mają zazwyczaj charakter stały mogą różnić się w różnych okresach (sezonowość)

36 Rachunek kosztów zmiennych

37 Czym są koszty stałe i zmienne? koszty zmienne koszty, których wartość reaguje na zmianę wielkości produkcji, np.: drewno używane do produkcji stołów w fabryce mebli paliwo w samochodzie koszty stałe koszty, których wartość nie jest zależna od wielkości produkcji, np.: amortyzacja maszyny (przy metodzie liniowej) czynsz za magazyn jest to klasyfikacja kosztów według poziomu reakcji na zmianę wielkości produkcji (działania)

38 Podsumowanie klasyfikacji kosztów koszty bezpośrednie koszty pośrednie koszty zmienne Koszt zasobu, którego zużycie jest proporcjonalne do wielkości produkcji Przykład: koszt drewna używanego przy produkcji krzeseł Koszt zasobu zużywanego proporcjonalnie do wielkości produkcji, ale dotyczącego wielu obiektów kosztowych. Przykład: koszt kleju zużywanego przy produkcji krzeseł, stołów, szafek koszty stałe Koszt, którego wartość nie jest zależna od wielkości produkcji, ale który dotyczy tylko jednego obiektu kosztowego. Przykład: wynagrodzenie kontrolera jakości tylko jednego asortymentu produkcji. Koszt zasobu, którego zużycie nie jest zależne od wielkości produkcji i dotyczy wielu obiektów kosztowych. Przykład: koszt utrzymania magazynu produktów w przedsiębiorstwie.

39 Koszty całkowite w rachunku kosztów zmiennych K KC = KZ + KS KC = j.k.z. * x + KS koszty całkowite koszty zmienne koszty stałe X

40 Założenia do modelu typowy przedział produkcji horyzont czasowy model jest krótkoterminowy proporcjonalna zmienność kosztów brak wpływu czynników zewnętrznych na koszty (np. zmiana cen) wielkość produkcji = wielkości sprzedaży ew. analizujemy koszty dotyczące tylko produkcji sprzedanej

41 K, P Wynik finansowy w rachunku kosztów zmiennych przychody P 2 zysk K 2 koszty całkowite K 1 strata P 1 X 1 X 2 X

42 Próg rentowności K, P przychody P 3 = K 3 koszty całkowite wynik = 0 X 3 X

43 Zadanie Antoni planuje sprzedawać książki do rachunkowości zarządczej podczas dwudniowych targów książki studenckiej. Może je kupić od hurtownika po 120 zł za sztukę z przywilejem zwrotu niesprzedanych egzemplarzy. Książki będą sprzedawane po 200 zł za sztukę. Antoni zapłacił już 2000 zł za wynajem miejsca na całe dwudniowe targi. Spodziewa się, że sprzeda 40 egzemplarzy i nie poniesie żadnych dodatkowych kosztów. Oblicz wynik przy sprzedaży 0, 1, 5, 25, 40 książek?

44 Analiza CVP przychody koszty zmienne marża brutto koszty stałe wynik operacyjny marża jednostkowa różnica między ceną i jednostkowym kosztem zmiennym marża łączna marża osiągana na wszystkich sprzedanych produktach stopa % marży relacja marży jednostkowej do ceny sprzedaży (ew. marży łącznej do przychodów)

45 Próg rentowności próg rentowności ilość (lub wartość) sprzedaży, przy której: przychody równają się kosztom wynik = 0 łączna marża pokrywa koszty stałe przychody koszty zmienne koszty stałe = wynik operacyjny ( cena jedn. * ilość sprzedaży ) ( jedn. k. zmienne * ilość sprzedaży ) - koszty stałe = wynik operacyjny (C * X) (JKZ * X) KS = WO Przy progu rentowności: (C * X) (JKZ * X) KS = 0

46 Próg rentowności metoda pokrycia marżą Przekształcając poprzednie równanie: (C * X) (JKZ * X) KS = WO (C JKZ) * X = KS + WO marża * X = KS + WO W punkcie rentowności wynik = 0, więc: BEPi = KS / (C JKZ) BEPi = BEPi = Co to oznacza?

47 Oblicz wartościowy próg rentowności? BEPw = BEPi * C BEPw = BEPw = Co to oznacza? Alternatywna metoda obliczania BEPw BEP w = koszty stałe stopa procentowa marży = =

48 margines bezpieczeństwa kwota przychodów osiągana powyżej progu rentowności Oblicz margines bezpieczeństwa. Wyraź go wartościowo i ilościowo. MBi = X planowane BEPi MBw = P planowane BEPw MBi = lub MBw = MBi = MBw = Czy jest to poziom bezpieczny? MB% = MBI / X planowane MB% = MBW / P planowane MB% = lub MB% = MB% = MB% =

49 Docelowy wynik operacyjny i netto Ile książek musi sprzedaż Antoni by osiągnąć wynik operacyjny PLN? Ile książek musi sprzedaż Antoni by osiągnąć wynik netto PLN jeżeli podatek wynosi 20% od dochodu? docelowy wynik netto = docelowy wynik operacyjny * (1- stopa podatkowa) docelowy wynik operacyjny = docelowy wynik netto / (1- stopa podatkowa)

50 Rachunek kosztów zmiennych w decyzjach zarządczych Antoni zastanawia się, czy umieścić reklamę w broszurze targowej. Będzie ona kosztować 500 zł. Antoni spodziewa się, że umieszczenie reklamy zwiększy sprzedaż o 10 %. Czy warto zareklamować się w broszurze targowej?

51 Rachunek kosztów zmiennych w decyzjach zarządczych Antoni zastanawia się czy nie obniżyć ceny sprzedaży do 175 zł. Przy tej cenie spodziewa się sprzedaży 50 egzemplarzy oraz obniżenia ceny przez hurtownika do 115 zł. Czy warto obniżyć cenę?

52 Dźwignia operacyjna Antoni płaci 2000 zł za najem miejsca na targach. Przypuśćmy, że miał do wyboru trzy opcje: czynsz zł czynsz 800 zł + 15 % od obrotu 25% od obrotu Którą opcję powinien wybrać?

53 K Strategie kosztowe koszty elastyczne K X koszty sztywne X

54 Analiza wieloasortymentowa cukiernia pączek sernik drożdżówka jedn. k. zmienny 0,35 0,55 0,6 cena 1,00 0,90 1,20 wielkość sprzedaży średnia stopa % marży = łączna marża łączne przychody =

55 Analiza wieloasortymentowa cukiernia Oblicz wartościowy próg rentowności dla cukierni BEPw = KS / średnia stopa procentowa marży BEPw = BEPw Co to oznacza? Oblicz margines bezpieczeństwa? MBw = P planowane BEPw MBw = MBw = Czy jest to akceptowalny poziom? MB% = MBw / P planowane MB% = MS% =

56 Analiza wieloasortymentowa cukiernia Właściciel planuje kupić nowe urządzenia gastronomiczne do wypieku ciastek. Oczekuje, że obniży to koszty zmienne produkcji o 10%. Amortyzacja nowych maszyn będzie wynosiła 1000 zł miesięcznie. Czy warto inwestować? Za pomocą nowej kampanii promocyjnej można zmienić strukturę sprzedaży na : pączków, serników, drożdżówek. Promocja będzie kosztowała 500 zł miesięcznie. Czy warto promować pączki?

57 Analiza wieloasortymentowa cukiernia Ile ciastek każdego rodzaju musi cukiernia sprzedać (zachowując strukturę ilościową sprzedaży), aby osiągnąć wynik w wysokości zł?

58 Finansowanie działalności przedsiębiorstwa

59 Planowanie źródeł finansowania wpływyśrodków na finansowanie działalności wpływy z zaciągniętych kredytów, pożyczek, wyemitowanych obligacji wpływy od właścicieli dopłaty, emisja akcji, wydanie udziałów fundusze unijne emisja obligacji wydatki na działalność finansową odsetki płacone od źródeł finansowania (kredyty, pożyczki, obligacje) dywidendy i wypłaty z zysku spłaty rat wymagane przez harmonogramy kredytowe, zwroty pożyczek, itp. raty leasingu finansowego

60 Środki własne koszty brak odsetek i opłat za finansowanie koszt utraconych korzyści (brak możliwości zaangażowania środków i inne projekty) ryzyko uniknięcie ryzyka utraty wypłacalności (brak terminu zwrotu) pojawienie się alternatywnych projektów, na które zabraknie środków własnych płynność Planowanie źródeł finansowania znaczące pogorszenie płynności bieżącej pozytywny wpływ na płynność długookresową

61 Planowanie źródeł finansowania Kredyt koszty prowizje przygotowawcze koszty zabezpieczenia kredytu odsetki różnice kursowe (w przypadku kredytu walutowego) ryzyko kursowe stóp procentowych utraty płynności utraty źródła finansowania płynność zachowanie płynności bieżącej pogorszenie płynności długookresowej

62 Emisja obligacji koszty koszty emisji odsetki różnice kursowe (w przypadku obligacji walutowych) ryzyko kursowe braku chętnych na zakup obligacji utraty płynności płynność Planowanie źródeł finansowania zachowanie płynności bieżącej pogorszenie płynności długookresowej

63 dotacje (np. unijne) koszty koszty stworzenia wniosku koszty raportowania ryzyko Planowanie źródeł finansowania nieotrzymanie dotacji niedopełnienia warunków (zwrot dotacji) płynność zachowanie płynności bieżącej zachowanie płynności długookresowej

64 Prognozowanie przepływów pieniężnych

65 Prognozowanie przepływów operacyjnych Prognoza przepływów z działalności operacyjnej: bazuje na prognozie sprzedaży, kosztów i wyniku finansowego powinna uwzględniać: zmiany w poziomie zapotrzebowania na kapitał pracujący (zmiana stanu zapasów, należności i zobowiązań) wynikające z planowanego rozwoju oraz prognozę amortyzacji, z uwzględnieniem planów inwestycyjnych prognozę kosztów finansowania działalności, z uwzględnieniem planów dotyczących pozyskania kapitału i spłat zadłużenia warto również zwrócić uwagę na sytuacje szczególne, np.: nieściągalne należności należy wykorzystać informacje dotyczące historycznej ściągalności należności wcześniejszy ponadnormatywny wzrost stanu zapasów, planowane wykorzystanie faktoringu, itp. zakończenie amortyzacji istotnych składników majątku

66 Prognozowanie przepływów z działalności inwestycyjnej prognoza wydatków inwestycyjnych obejmuje planowane zakupy środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych rzadziej obejmuje lokaty nadwyżek środków pieniężnych (zakupy pap. wartościowych, udziałów w spółkach, akcji, obligacji, lokat) powinna obejmować jedynie planowane wydatki (a zatem płatności planowane w danym okresie), co jest szczególnie istotne przy zakupach z odroczoną płatnością, leasingu, czy zakupach ratalnych prognoza wpływów inwestycyjnych obejmuje wpływy z planowanej wyprzedaży majątku uwzględnia wpływy z dochodów inwestycyjnych (odsetki, dywidendy, udziały w zyskach)

67 Prognozowanie przepływów z działalności finansowej prognoza wpływu środków z działalności finansowej obejmuje: wpływy z zaciągniętych kredytów, pożyczek wpływy od właścicieli dopłaty, emisja akcji, wydanie udziałów pozyskane fundusze unijne wpływy z emisji papierów dłużnych prognoza wydatkowania środków na działalność finansową odsetki płacone od źródeł finansowania (kredyty, pożyczki, obligacje) dywidendy i wypłaty z zysku spłaty rat wymagane przez harmonogramy kredytowe, zwroty pożyczek, itp. raty leasingu finansowego wykup papierów dłużnych