PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Publiczne Liceum Ogólnokształcące nr III z Oddziałami Dwujęzycznymi w Opolu JĘZYK POLSKI

Transkrypt

1 PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Publiczne Liceum Ogólnokształcące nr III z Oddziałami Dwujęzycznymi w Opolu JĘZYK POLSKI Przedmiotowy system oceniania został skonstruowany w oparciu o następujące dokumenty: 1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 roku w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych. (Dz. U. nr 83, poz. 562, z późn. zmianami ) 2. Statut ZSO w Opolu ZaŁ nr 1 Wewnątrzszkolny System Oceniania, 3. Konstytucja uczniowska, 4. Podstawa programowa z języka polskiego.

2 PROCEDURY WYSTAWIANIA OCEN w PRZEDMIOTOWYM SYSTEMIE OCENIANIA z JĘZYKA POLSKIEGO 1. Cele oceniania osiągnięć uczniów na lekcjach języka polskiego Celem oceniania jest gromadzenie informacji na temat postępów ucznia w zakresie: - znajomości dziedzictwa literackiego i kulturowego, - rozumienia tradycji narodowej i europejskiej oraz rozpoznawania jej obecności we współczesnej literaturze, - interpretacji dzieł literackich w różnych kontekstach, - rozpoznawania i hierarchizowania wartości w omawianych dziełach literatury, - orientacji ucznia w zjawiskach artystycznych we współczesnej kulturze i ich wartościowania. 2. Wymagania edukacyjne z języka polskiego Ucznia obowiązuje: - opanowanie wiadomości i umiejętności wskazanych w wymaganiach edukacyjnych z języka polskiego na poziomie podstawowym lub ponadpodstawowym, - znajomość zagadnień historycznoliterackich oraz problemów związanych z omawianymi tekstami literackimi, - znajomość pojęć z zakresu teorii literatury, filozofii, sztuki, pomocnych przy interpretacji tekstów literackich, wskazanych w opisie wymagań. Wobec uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi dostosowuje się wymagania w następujący sposób: - uczniowie mający opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej zawierającą informację o dysgrafii, dysortografii lub dysleksji nie otrzymują oceny z dyktanda, - przy ocenie wypowiedzi pisemnych ww. uczniów nauczyciel bierze pod uwagę przede wszystkim wartość merytoryczną wypowiedzi oraz formę językową, - uczniowie z opinią o dysgrafii mogą oddawać prace pisemne w zapisie komputerowym. 3. Rodzaje aktywności ucznia podlegające ocenianiu Przedmiotem oceniania są wiadomości, umiejętności oraz postawy ucznia na lekcjach języka polskiego, a zwłaszcza: prace klasowe obejmujące większy zakres omawianego materiału prace pisemne sprawdzające w różnej formie, wypowiedzi ustne, udział w dyskusji (waga argumentów, etyka i kultura wypowiedzi, dokumentowanie tez), praca ucznia na lekcji, prezentacje w klasie (referaty, recytacje, efekty własnych działań twórczych, projekty ), praca w grupie, wykonywanie zadań domowych, wykonywanie dodatkowych zadań samodzielnie przez ucznia, konkursy przedmiotowe, 4. Sposoby sprawdzania postępów ucznia

3 W celu oceniania postępów ucznia stosuje się następujące sposoby sprawdzania wiadomości i umiejętności; a) prace klasowe (co najmniej dwie w semestrze spośród niżej wymienionych): wypracowanie będące dłuższą samodzielną wypowiedzią o różnym charakterze, np. rozprawka, esej, wypowiedź interpretacyjna fragmentu utworu jako klucz do odczytania całości dzieła, sprawdzian wiadomości dotyczący problematyki omówionych tekstów literackich, wiedzy o epoce, test sprawdzający umiejętność czytania ze zrozumieniem tekstów literackich i nieliterackich, sprawdzian wiedzy o języku, b) pisemne prace domowe, c) wypowiedzi ustne na zadany temat dotyczące omawianych tekstów literackich, zjawisk kulturowych, d) inne sposoby, np.: prace stylistyczne i notatki, referaty, prezentacje wyszukanych i opracowanych materiałów źródłowych, głos w dyskusji, recytacja utworów literackich i udział w przedstawieniach teatralnych organizowanych na terenie szkoły. Przy ocenie testów przyjmuje się następującą skalę: celujący % bardzo dobry % dobry 70-85% dostateczny 56-69% dopuszczający % niedostateczny poniżej 40% 5. Sposoby informowania uczniów: a) na pierwszej godzinie lekcyjnej nauczyciel zapoznaje uczniów z PSO, b) wymagania na poszczególne oceny udostępnione są wszystkim uczniom na stronie internetowej szkoły, c) oceny są jawne (dla danego ucznia i jego rodziców/opiekunów prawnych), oparte o opracowane kryteria, d) sprawdziany przechowywane są w szkole do końca danego roku szkolnego. 6. Sposoby korygowania niepowodzeń szkolnych i podnoszenia osiągnięć uczniów: a) uczeń może systematycznie, na bieżąco poprawić ocenę niedostateczną zgodnie z WSO (praca klasowa w ciągu dwóch tygodni), b) w wyjątkowych przypadkach poprawianie może odbywać się za zgodą nauczyciela bezpośrednio przed wystawieniem oceny semestralnej, lub rocznej, c) w wyjątkowych przypadkach losowych uczeń może być zwolniony ze sprawdzianu, kartkówki, lub odpowiedzi ustnej, d) uczniowie mogą uzupełniać braki z przedmiotu w ramach konsultacji z nauczycielem, e) uczniowie mogą być nieprzygotowani 2 razy w semestrze (brak zeszytu przedmiotowego jest również uznawane jako nieprzygotowanie do lekcji), f) obowiązkiem każdego ucznia jest prowadzenie zeszytu przedmiotowego oraz

4 posiadanie na lekcji podręcznika. 7. Obniżenie wymagań edukacyjnych: W przypadku stwierdzonej dysleksji rozwojowej uczniowie na zajęciach z języka polskiego mogą: a) mieć wydłużony czas na sprawdzianach, b) nie muszą głośno czytać np. poleceń do zadań w klasie, aby nie stwarzać sytuacji stresujących dziecko, c) wymaganie merytoryczne co do oceny pracy pisemnej są ogólne, takie same jak dla innych uczniów, natomiast sprawdzenie pracy może być niekonwencjonalne, np. jeśli nauczyciel nie może odczytać pracy ucznia (pismo mało czytelne), może poprosić go, aby uczynił to sam, lub odpytać ustnie z tego zakresu materiału, d) uczeń może pisać prace domowe (referat, wypracowanie) na komputerze, lub drukowanymi literami (dysgrafia), e) uczeń ma prawo do dłuższego oczekiwania na odpowiedź po zadanym pytaniu, f) uczeń ma prawo do uzyskania prostych wskazówek (1-2 kroki), oraz może poprosić by nauczyciel powtórzył pytanie w celu sprawdzenia, czy je dobrze zrozumiał, g) dziecko z dysortografią jest oceniane przede wszystkim na podstawie odpowiedzi ustnych, a jego prace pisemne ze względu na treść, kompozycję i styl. W stosunku do dzieci z dysfunkcjami należy: - stosować wiele pochwał jako czynnik motywujący, - nie porównywać wyników pracy dziecka z wynikami innych uczniów, z jego poprzednikami. 8. Wymagania na poszczególne oceny Poziomy wymagań mają układ hierarchiczny. Uczeń powinien spełniać następujące wymogi: Ocena celująca: uwzględnia wymogi z poziomu oceny bardzo dobrej, ze szczególnym podkreśleniem dodatkowych osiągnięć ucznia, np. konkursy, olimpiada Ocena bardzo dobra: 1. bardzo dobra znajomość treści omawianych pozycji literackich 2. umiejętność interpretacji tekstów literackich w różnorodnych kontekstach: filozoficznym, historyczno-literackim, konwencji, gatunku literackiego, prądu artystycznego 3. znajomość wyróżników dzieł literackich 4. umiejętność precyzowania tekstów literackich 5. logiczne wartościowanie tekstu literackiego 6. interpretowanie utworu w kontekście biograficznym i historycznym 7. poradność odnajdywania w tekście kultury trwałych wartości dla narodu i dla samego siebie 8. umiejętne dostrzeganie podobieństw i różnic między światopoglądami różnych epok. 9. umiejętność prowadzenia interpretacji porównawczej tekstów 10. prawidłowe rozpoznawanie konwencji literackiej i artystycznej. Wypowiadanie w oparciu o teksty literackie indywidualnych wartościujących wniosków i opinii 11. umiejętność syntezowania motywów i toposów literackich 12. umiejętność posługiwania się różnymi odmianami polszczyzny w zależności od sytuacji komunikacyjnej

5 13. dbałość o kulturę języka 14. umiejętność redagowania różnych form wypowiedzi (różny stopień trudności od rozprawki po esej interpretacyjny) Ocena dobra: 1. znajomość tytułów i autorów najważniejszych utworów klasyki polskiej 2. określanie tematyki utworu, odnajdywanie głównych idei 3. ocena bohaterów literackich według różnych kryteriów 4. umiejętność rozpoznawania i odróżniania sensów dosłownych i metaforycznych 5. umiejętność odnajdywania w tekście wartości ogólnoludzkich 6. znajomość konwencji literackich 7. umiejętność porównywania utworów literackich o podobnych motywach 8. umiejętność wypowiadania indywidualnych wniosków i opinii literackich 9. umiejętność prowadzenia dłuższych form wypowiedzi 10. dbałość o kulturę języka Ocena dostateczna: 1. znajomość podstawowych lektur i ich autorów 2. znajomość ram czasowych epok 3. umiejętność charakteryzowania głównych bohaterów 4. znajomość najistotniejszych konwencji i gatunków literackich 5. podejmowanie prób precyzowania indywidualnych wniosków 6. poprawny język, zgodny z podstawowymi regułami gramatyki polskiej 7. umiejętność tworzenia podstawowych form wypowiedzi pisemnej, np. rozprawka. Na ocenę dopuszczającą uczeń częściowo spełnia wymagania z poziomu oceny dostatecznej: 1. orientuje się w omawianym materiale lekturowym 2. potrafi podać istotne cechy bohaterów literackich 3. zna podstawowe gatunki literackie 4. podejmuje próby indywidualnego wnioskowania 5. posługuje się poprawną polszczyzną 6. potrafi wypowiedzieć swoje myśli w formie pisemnej. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymogów z poziomu oceny dopuszczającej, ze szczególnym uwzględnieniem lekceważącego stosunku ucznia do obowiązków szkolnych. 7. Zasady oceniania uczniów: a) ocena klasyfikacyjna nie jest średnią arytmetyczną ocen, oceny cząstkowe mają różną wagę, b) podstawą do klasyfikacji jest uzyskanie co najmniej czterech ocen cząstkowych z różnych rodzajów aktywności, c) uczeń może poprawić ocenę z jednej formy aktywności w terminie wyznaczonym przez nauczyciela i za jego zgodą. Ocena z poprawy dopisywana jest za oceną uzyskaną poprzednio. W ciągu semestru uczeń ma możliwość do dwukrotnego zgłoszenia nieprzygotowania do

6 zajęć (przed lekcją). d) umyślna nieobecność na lekcji, na której był przeprowadzony sprawdzian, powoduje wystawienie uczniowi oceny niedostatecznej, e)nieobecność usprawiedliwiona powoduje konieczność zaliczenia treści, których dotyczył sprawdzian, w terminie uzgodnionym z nauczycielem; niedotrzymanie ustalonego terminu zaliczenia powoduje również wystawienie uczniowi oceny niedostatecznej. f) do obowiązków ucznia należy: - oddawanie domowych prac pisemnych w określonym terminie - aktywna postawa na lekcjach, prezentowanie własnych wniosków - odpowiednia znajomość lektur, tekstów literackich g) 50% nieusprawiedliwionych nieobecności na lekcjach kwalifikuje ucznia do egzaminu klasyfikującego, h) termin sprawdzianu nauczyciel podaje z tygodniowym wyprzedzeniem, i) prace klasowe uczniów znajdują się w szkole i udostępniane są uczniom i rodzicom do wglądu. 8. Przewidywane osiągnięcia uczniów pozostają w ścisłym związku ze standardami maturalnymi, obejmują zagadnienia z zakresu kształcenia literacko-kulturowego i językowego, a zarazem odnoszą się bezpośrednio do materiału nauczania na poziomie podstawowym i rozszerzonym. Uczeń potrafi: W ZAKRESIE POSIADANEJ WIEDZY na poziomie podstawowym: wyjaśnić istotę odrębności literatury wobec innych dziedzin piśmiennictwa, objaśnić istotę rozróżnienia trzech rodzajów literackich, podać najważniejsze cechy rodzajowe tekstów lirycznych, epickich i dramatycznych, objaśnić znaczenie nazw epok literackich, przyporządkować epoce nazwiska najważniejszych twórców kultury i wskazać ich dzieła, umiejscowić dzieło literackie na osi chronologicznej (przyporządkować je epoce historycznoliterackiej), streścić dzieła literackie przewidziane programem dla poziomu podstawowego, wskazując w nich najważniejsze wątki i problemy, scharakteryzować program ideowy i artystyczny poszczególnych epok, wymienić cechy gatunkowe najważniejszych dla danej epoki gatunków literackich, omówić budowę systemu językowego, wskazać elementy aktu komunikacji językowej, wymienić podstawowe funkcje wypowiedzi językowych, określić najważniejsze cechy językowe stylów funkcjonalnych w polszczyźnie, wymienić podstawowe typy stylizacji, podać genezę i objaśnić znaczenie najczęściej pojawiających sie w tekstach związków frazeologicznych o pochodzeniu biblijnym i mitologicznym, wskazać najważniejsze zmiany w rozwoju historycznym polszczyzny, określić wyróżniki gatunkowe podstawowych typów uczniowskich wypowiedzi ustnych (np. negocjacje, dyskusja, prezentacja) i pisemnych (np. analiza kierowana, rozprawka, referat) oraz tekstów użytkowych (np. podanie, list motywacyjny, CV);

7 na poziomie rozszerzonym: określić problematykę utworów literackich przewidzianych programem dla poziomu rozszerzonego oraz poznanych w trakcie lektury własnej, zdefiniować podstawowe kategorie estetyczne, prześledzić przemiany światopoglądowe w kolejnych epokach historycznoliterackich; określić rodzaj zależności pomiędzy ich programami ideowymi oraz artystycznymi (polemika, kontynuacja), omówić ewolucje najważniejszych gatunków literackich, podać genezę i objaśnić znaczenie związków frazeologicznych, aforyzmów, skrzydlatych słów, pochodzących z różnych rodzajów tekstów, określić wyróżniki gatunkowe analizy porównawczej oraz eseju (jako szkolnej językowej wypowiedzi pisemnej). W ZAKRESIE ANALIZY I INTERPRETACJI TEKSTU (CZYTANIE TEKSTU) na poziomie podstawowym: odczytać tekst (fragment tekstu) na poziomie znaczeń dosłownych, określić tematykę tekstu, sformułować myśl streszczająca ogólną ideę tekstu (fragmentu tekstu), odczytać tekst (fragment tekstu), wskazując na jego znaczenia przenośne, usytuować znaczący fragment utworu literackiego (np. inwokacja, scena finałowa) w całości dzieła, wskazać znaczenie analizowanego fragmentu dla całości dzieła literackiego (określić istotne dla utworu problemy znajdujące swoje odzwierciedlenie we fragmencie), objaśnić znaczenie tytułu (zwłaszcza metaforycznego) dzieła literackiego, odwołując sie do kreacji bohaterów i fabuły utworu, przedstawić kreacje bohatera literackiego (również odnosząc ją do wzorów osobowych epoki), zrekonstruować system wartości wpisany w dzieło literackie, dostrzegając jego wartości etyczne, uniwersalne i narodowe, wykorzystać podstawowe konteksty (przede wszystkim biograficzny i historyczny) w interpretacji utworu literackiego, wskazać w dziele literackim. oraz plastycznym obecność typowych dla epoki motywów i toposów, wskazać w dziele sztuki (literackim, plastycznym, filmowym, teatralnym) nawiązania do istotnych toposów biblijnych i mitologicznych, dostrzec wyraziste relacje intertekstualne między dwoma dziełami literackimi (np. podobieństwo tytułu, kreacji bohatera), porównać dzieła literackie według podanego kryterium (wskazać podobieństwa i różnice), rozpoznać w utworze literackim najważniejsze kategorie estetyczne, wartościować dzieła literackie z punktu widzenia czytelnika, rozpoznać cechy charakterystyczne stylów w sztukach plastycznych, scharakteryzować nadawcę i odbiorcę analizowanego tekstu, określić cel tekstu (rozpoznać intencje nadawcy), objaśnić tytuł, motto i puentę tekstu, odnosząc je do poruszanej w nim problematyki, rozpoznać cechy rodzajowe i gatunkowe analizowanego tekstu,

8 rozpoznać najważniejsze cechy językowe i stylistyczne tekstu (nazwać wykorzystane środki stylistyczne ), określić funkcje środków językowych i stylistycznych występujących w tekście, objaśnić znaczenie związków frazeologicznych występujących w tekście, określić dominujące w tekście funkcje wypowiedzi oraz przyporządkować im charakterystyczne dla nich środki językowe, odróżnić perswazje od manipulacji, rozpoznać w tekście podstawowe środki retoryczne służące przekonywaniu odbiorcy oraz wskazać ich funkcje, wskazać w tekście cechy polszczyzny mówionej i pisanej, rozpoznać w tekście archaiczne formy językowe (fonetyczne, fleksyjne, leksykalne i składniowe), wskazać zapożyczenia w wypowiedzi językowej; na poziomie rozszerzonym: zinterpretować dzieło literackie w samodzielnie dobranym kontekście (np. filozoficznym, historycznym, historycznoliterackim, kulturowym),. integrować informacje z różnych dziedzin wiedzy (np. filozofii, psychologii, socjologii) i wykorzystywać je w interpretacji dzieła literackiego, wskazać w tekście różnorodne nawiązania intertekstualne oraz określić ich funkcje, samodzielnie dobrać kryteria porównania dwóch utworów literackich, uwzględniając ich przynależność rodzajową, dostrzegać powiązania pomiędzy stylami artystycznymi w różnych dziedzinach sztuki, rozpoznać w utworze literackim charakterystyczne dla danej epoki cechy języka i stylu, dostrzec związki miedzy kształtem językowo-stylistycznym oraz formą gatunkową a światopoglądem epoki i prądami artystycznymi, wartościować dzieła literackie z punktu widzenia ich wartości estetycznej; W ZAKRESIE BUDOWANIA WYPOWIEDZI USTNEJ ORAZ PISEMNEJ (TWORZENIETEKSTU) na poziomie podstawowym: określić szczegółowo zadania wyznaczone przez temat pracy, ułożyć szkicowy plan oraz przygotować na jego podstawie wypowiedź ustną bądź pisemną, sformułować hipotezę badawczą w odniesieniu do tematu (podporządkować zamysł interpretacyjny tematowi), formułować wnioski interpretacyjne oparte na samodzielnej analizie tekstu, selekcjonować materiał, przywoływać tylko informacje istotne z punktu widzenia tematu (zarówno z analizowanego fragmentu, jak i z całości utworu literackiego), posługiwać sie cytatami w funkcji argumentacyjnej, posługiwać sie podstawową terminologią historyczno- i teoretycznoliteracką oraz językoznawczą, podsumować rozważania (uogólnić wnioski wynikające w analizy i interpretacji tekstu),

9 skomponować spójną pracę, przestrzegając zasady trójdzielności (wstęp, rozwinięcie, zakończenie), stosować czytelny podział akapitowy wypowiedzi, łączyć akapity, używając wskaźników zespolenia, dokonać streszczenia i parafrazy tekstu, zredagować proste teksty użytkowe (np. podanie, list motywacyjny, CV), posługiwać sie poprawną polszczyzną (w zakresie wymowy, fleksji, leksyki, frazeologii, składni), posługiwać sie stylem stosownym do sytuacji wypowiedzi, formułować wypowiedź zgodnie z wyróżnikami określonego stylu funkcjonalnego, bronić własnego stanowiska i polemizować z cudzymi opiniami, zabierając głos w dyskusji, przestrzegać zasad etykiety językowej podczas rozmowy, dyskusji, negocjacji; na poziomie rozszerzonym: biegle posługiwać sie aparatem pojęciowym w zakresie terminologii związanej z rodzajami i gatunkami literackimi, środkami artystycznego wyrazu, kategoriami estetycznymi, konwencjami stylistycznymi i prądami artystycznymi, rodzajami stylizacji, rodzajami relacji intertekstualnych, zjawiskami kulturowymi, podporządkować kompozycje wypowiedzi własnemu zamysłowi interpretacyjnemu, unikać szablonów i schematów językowych, posługiwać się bogatym słownictwem i urozmaiconą składnią; W ZAKRESIE SAMOKSZTAŁCENIA na poziomie rozszerzonym: zgromadzić materiał (literacki, plastyczny, filmowy, teatralny) na zadany temat, dokonać jego selekcji i problematyzacji, korzystać z tradycyjnych (np. encyklopedie, słowniki, leksykony) i nowoczesnych (np. internet) źródeł informacji, zaplanować i właściwie rozłożyć w czasie działania związane z przygotowaniem większej pracy pisemnej lub ustnej (np. projektu badawczego, prezentacji, referatu), przygotować bibliografie podmiotową i przedmiotową, przestrzegając zasad sporządzania opisu bibliograficznego, dokonać korekty własnego tekstu, posługując sie słownikiem ortograficznym i słownikiem poprawnej polszczyzny; na poziomie rozszerzonym: sporządzać przypisy, przestrzegając zasad ich zapisu, planować lekturę własną, uwzględniając swoje zainteresowania oraz plany edukacyjne, gromadzić informacje o ważnych wydarzeniach kulturalnych (np. premierach filmowych, spektaklach teatralnych, wystawach, konkursach literackich, nowościach wydawniczych) oraz uczestniczyć w nich, zgodnie ze swoimi możliwościami i zainteresowaniami.