Ocena systemu kontroli zarządczej w zakresie umów o partnerstwie publiczno prywatnym wyniki badań

Transkrypt

1 Dorota Adamek - Hyska Katedra Rachunkowości Ocena systemu kontroli zarządczej w zakresie umów o partnerstwie publiczno prywatnym wyniki badań KONFERENCJA,,Skuteczne i efektywne zarządzanie w administracji publicznej Dąbrowa Górnicza, 20 marca 2015 r.

2 Wprowadzenie: Okres jaki upłynął od wprowadzenia kontroli zarządczej do jednostek sektora polskich finansów publicznych jest w pełni wystarczający do prowadzenia badań w tym obszarze i dokonania właściwej oceny roli kontroli zarządczej we wspomaganiu procesami zarządzania podmiotami publicznymi. Prezentacja stanowi syntezę części wyników badań naukowych (Potencjał Badawczy) prowadzonych w 2013 i 2014 roku w Katedrze Rachunkowości Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.

3 Cel badań naukowych: Zasadniczym celem podjętych dwuetapowych badań naukowych było: analiza i ocena systemu kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów publicznych w świetle regulacji prawnych oraz dorobku róŝnych dyscyplin naukowych (I etap), analiza i ocena systemu kontroli zarządczej i jej poszczególnych elementów w wybranych jednostkach sektora finansów publicznych (II etap): uczelniach publicznych, publicznych podmiotach leczniczych, jednostkach samorządu terytorialnego, samorządowych zakładach budŝetowych.

4 Jak określić procedury kontroli zarządczej umów o partnerstwo publiczno prywatne? Szerzej: D. Adamek Hyska, Zakres kontroli zarządczej przedsięwzięć Szerzej: D. Adamek Hyska, Zakres kontroli zarz dczej przedsi wzi inwestycyjnych realizowanych w koncepcji partnerstwa publiczno prywatnego [w]: Systemy rachunku kosztów i kontroli zarządczej. Praca zbiorowa pod red. E. Nowaka i M. Nieplowicz, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2013, s

5 Umowy o partnerstwo publiczno prywatne stan na III kwartał 2014 r. ROK PODPISANIA UMOWY 2010 PODMIOT PUBLICZNY PARTNER PRYWATNY PRZEDMIOT UMOWY Gmina Radzionków Siemens Spółka z o.o. Building Technologies 2010 Gmina Ustka Morpol S.A Gmina Karczmiska Starostwo Powiatowe śywiec Gmina Kluczbork Konsorcjum firm: Weglopol Sp. z o.o (Lider) MUR-MAN Rutkowski Trzecki S.J. (Partner) InterHealth Canada Limited Siemens Spółka z o.o. Building Technologies Kompleksowa termomodernizacja budynków oświatowych. Zaprojektowanie oraz częściowe sfinansowanie budowy drogi gminnej wraz z budową oświetlenia. Budowa kompleksu rekreacyjno sportowego (krytejpływalni oraz hali sportowej oraz rozszerzenie usług społeczno-oświatowych) W 2013 roku umowa została rozwiązana. Budowa nowej siedziby Szpitala Powiatowego w śywcu Termomodernizacja budynków uŝyteczności publicznej oraz modernizacja oświetlenia i świadczenie przez podmiot prywatny usług związanych z zarządzaniem energią, mediami i wykonanymi ulepszeniami w celu realizacji osiągnięcia efektów energetycznych związanych ze zmniejszeniem zuŝycia energii w zmodernizowanych budynkach, a takŝe zapewnienie usług serwisowych i remontowych w okresie trwania umowy. Źródło: opracowanie własne na podstawie zebranych danych empirycznych.

6 Umowy o partnerstwo publiczno prywatne stan na III kwartał 2014 r. ROK PODPISANIA UMOWY 2013 PODMIOT PUBLICZNY PARTNER PRYWATNY PRZEDMIOT UMOWY Gmina Karczew 2013 Miasto Poznań Województwo Podkarpackie Województwo Warmińsko - Mazurskie Województwo Mazowieckie Siemens Spółka z o.o. Building Technologies Sita Zielona Energia sp. z o.o. Otwarte Regionalne Sieci Szerokopasmowe Sp. z o.o. Otwarte Regionalne Sieci Szerokopasmowe Sp. z o.o Konsorcjum firm: KT Corporation, Daewoo International Corporation, Asseco Poland S.A., Warszawskie Przedsiębiorstwo Robót Telekomunikacyjnych S.A., BIATEL Telekomunikacja S.A., BIT S.A., KBTO Sp. z o.o. Kompleksowa termomodernizacja i utrzymanie obiektów uŝyteczności publicznej w gminie w celu osiągnięcia oszczędności w zuŝyciu energii cieplnej i elektrycznej. Zaprojektowanie, budowa i utrzymanie oraz eksploatacja instalacji przetwarzania odpadów komunalnych. Utrzymanie i zarządzanie siecią szerokopasmową wraz z świadczeniem usług z jej wykorzystaniem. Utrzymanie i zarządzanie siecią szerokopasmową wraz z świadczeniem usług z jej wykorzystaniem. Utrzymanie i zarządzanie siecią szerokopasmową wraz z świadczeniem usług z jej wykorzystaniem. Źródło: opracowanie własne na podstawie zebranych danych empirycznych.

7 Umowy o partnerstwo publiczno prywatne stan na III kwartał 2014 r. ROK PODPISANIA UMOWY 2014 PODMIOT PUBLICZNY PARTNER PRYWATNY PRZEDMIOT UMOWY Gmina Karczmiska 2014 Bytom Gmina Świdnica Gmina Racibórz Moris Sport Sp. z o.o. Siemens Spółka z o.o. Building Technologies Siemens Spółka z o.o. Building Technologies Przedsiębiorstwa Usług Komunalnych EMPOL Sp. z o.o. Budowa i wyposaŝenia, a następnie utrzymanie hali sportowej w Karczmiskach w formule partnerstwa publiczno - prywatnego Kompleksowa termomodernizacja budynków oświatowych Kompleksowa termomodernizacja budynków komunalnych na terenie Gminy Zaprojektowanie, wybudowanie, utrzymanie i eksploatacja instalacji do mechanicznobiologicznego przetwarzania odpadów Źródło: opracowanie własne na podstawie zebranych danych empirycznych.

8 Wprowadzenie: Partnerstwo publiczno prywatne nakłada na podmiot publiczny nową rolę. udzielanie przedsięwzięciu róŝnego rodzaju wsparcia: legislacyjnego, regulacyjnego, administracyjnego, zatwierdzanie do realizacji przedsięwzięcie, kierowanie procesem pozyskania partnerów prywatnych, wykonywanie wstępnego studium wykonalności przedsięwzięcia, opracowanie projektu umowy, która stanowi główny trzon współpracy z partnerem prywatnym, kontrolowanie postępów w realizacji przedsięwzięcia oraz uŝytkowanie obiektów w trakcie trwania umowy o partnerstwie publiczno prywatnym,

9 Co to jest partnerstwo publiczno prywatne? Taka zmiana roli jednostki samorządu terytorialnego wpisuje się w koncepcję nowego zarządzania publicznego w sektorze publicznym (new public management), na którą składa się m.in. wprowadzanie następujących czynników: jasno określonych standardów i mierników działalności, konkurencji i elementów rynkowych w proces świadczenia usług, technik i metod zarządzania, stosowanych przez sektor prywatny.

10 Istota kontroli zarządczej partnerstwa publiczno prywatnego: Kontrola zarządcza podmiotu publicznego powinna stanowić ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań określonych dla partnerstwa publiczno prywatnego w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy. Prawo kontroli partnera prywatnego podkreśla to, Ŝe podmiot publiczny cedując na partnera prywatnego budowę obiektu infrastrukturalnego oraz wykorzystanie go w toku realizacji zadań o charakterze uŝyteczności publicznej nie przerzuca odpowiedzialności strony publicznej za całość realizowanego wspólnego przedsięwzięcia.

11 Cel kontroli zarządczej partnerstwa publiczno prywatnego: Celem kontroli zarządczej jest zapewnienie: zgodności działania stron partnerstwa z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi, skuteczności i efektywności działania stron partnerstwa, wiarygodności sprawozdań z przedsięwzięcia, ochrony zasobów zaangaŝowanych w przedsięwzięcie, przestrzegania i promowania zasad efektywnego postępowania stron partnerstwa, efektywności i skuteczności przepływu informacji oraz zarządzania ryzykiem przedsięwzięcia (ciągłe monitorowanie jego stanu, podejmowanie działań zapobiegających ryzyku nadmiernemu, zagraŝającemu realizacji umowy).

12 Zakres kontroli zarządczej umowy o partnerstwo publiczno prywatne: Zakres oraz szczegółowy tryb tej kontroli w fazach realizacji i eksploatacji cyklu Ŝycia projektu powinny stanowić istotne postanowienia umowy o partnerstwie publiczno - prywatnym.

13 Zakres kontroli zarządczej umowy o partnerstwo publiczno prywatne: Umowa powinna określić m.in.: przesłanki i zakres przeprowadzenia kontroli, czas trwania kontroli i terminy udostępnienia dokumentacji lub informacji, wskazanie osób uprawnionych do realizacji czynności kontrolnych (menedŝer projektu, wyspecjalizowana komórka, zespół zadaniowy) uprawnienia partnera prywatnego do uczestnictwa w czynnościach kontrolnych, obowiązki partnera prywatnego do udzielania wyjaśnień, obowiązki partnera prywatnego do składania okresowych sprawozdań z realizacji przedsięwzięcia, skutki uniemoŝliwiania lub utrudniania wykonywania czynności kontrolnych.

14 Zakres kontroli zarządczej umowy o partnerstwo publiczno prywatne: Do umowy o partnerstwo publiczno prywatne zaleca się dołączyć dokument tzw. Specyfikę wskaźników podlegających ocenie

15 Ustalenie wskaźników pomiaru efektów realizacji przedsięwzięcia: Wymagane jest aby, w pierwszej kolejności naleŝy wziąć pod uwagę tzw. wskaźniki kluczowe. NaleŜy podać przynajmniej jeden wskaźnik rezultatu. NajwaŜniejszymi rezultatami mogą być np. : liczba osób korzystających z wybudowanej infrastruktury, przepustowość wybudowanej/rozbudowanej drogi /oczyszczalni ścieków/stacji uzdatniania wody, powierzchnię terenów inwestycyjnych (lub/oraz rekreacyjnych), które wyposaŝone zostaną w dostęp do wybudowanej/rozbudowanej drogi /oczyszczalni ścieków/stacji uzdatniania wody. Źródłem informacji o planowanych i rzeczywistych rezultatach będzie np. dokumentacja techniczna, dokumentacja odbiorowa, sprawozdania partnera prywatnego, ewidencja umowy.

16 Zakres kontroli zarządczej umowy o partnerstwo publiczno prywatne: Faza przygotowawczo projektowa Kontrola warunków postawionych przedsiębiorcom w procedurze przetargowej Kontrola zgodności z wymogami prawa podstawowej dokumentacji przedsięwzięcia Faza budowy Kontrola dotrzymania harmonogramu prac Kontrola zgodności prac ze specyfikacją Kontrola przestrzegania norm bezpieczeństwa Faza eksploatacji Kontrola utrzymania kluczowych wskaźników (np. wskaźnika/standardu eksploatacyjnego) Kontrola terminów i płatności na rzecz partnera prywatnego

17 Wybrane narzędzia kontroli zarządczej umowy o partnerstwo publiczno-prywatne Analiza odchyleń od budŝetu umowy o partnerstwo publiczno prywatne Raporty sporządzane i przekazywane przez partnera prywatnego BieŜąca aktualizacja tabeli ryzyka związanego z realizacją umowy o partnerstwo publiczno prywatne

18 Wyniki badań empirycznych w zakresie kontroli zarządczej umów o partnerstwie publiczno prywatne: Przeprowadzone badania empiryczne dowiodły, Ŝe jednostki samorządu terytorialnego, które podpisały umowy o partnerstwo publiczno prywatne nie posiadają szczegółowych procedur kontroli zarządczej dla przedsięwzięć inwestycyjnych realizowanych w formule partnerstwa publiczno prywatnego, a zapisy umów o partnerstwo publiczno prywatne bardzo ogólnie dotyczącą zakresu kontroli. Taki stan w niedalekiej przyszłości moŝe skutkować niemoŝnością wykrycia nieodpowiedniego zachowania partnera prywatnego lub przeszacowaniem opłat za dostępność.

19 Wnioski końcowe (1): Sposób w jaki jednostka samorządu terytorialnego realizuje tę kontrolę jest kluczowym elementem kształtującym długoterminową relację między stronami partnerstwa. Dlatego wymagane jest w tym zakresie stworzenie szczegółowych procedur opartych na zasadniczych postanowieniach umowy o partnerstwo publiczno prywatne oraz ogólnie przyjętych standardach kontroli zarządczej.

20 Wnioski końcowe (2): Zachowanie partnera prywatnego nieodpowiadające postanowieniom umowy o partnerstwo publiczno prywatne zazwyczaj będzie obciąŝone dla niego dotkliwymi konsekwencjami w postaci redukcji wynagrodzenia przekazywanego przez podmiot publiczny lub wyrównania szkody spowodowanej zaniedbaniami, czy takŝe zapłaty kary umownej, rekompensaty lub odszkodowania.

21 Wnioski końcowe (3): W sytuacji zaniedbania przez jednostkę samorządu terytorialnego obowiązków w zakresie kontroli zarządczej przedsięwzięcia realizowanego na podstawie partnerstwa publiczno prywatnego na konsekwencje nie będzie musiała długo oczekiwać, bowiem ryzyko przeniesione umownie na partnera prywatnego szybko powróci do podmiotu publicznego, zmniejszając w ten sposób korzyści jakie miała przynieść koncepcja partnerstwa publiczno prywatnego.

22 Dziękuję za uwagę.